Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor

Transcriptie

1 serie: richard strauss tros klassiek avro klassiek vier jubilarissen muzikale meesterwerken ton koopman & peter eötvös tros vocaal Dit concert heeft geen pauze 18 april 2014, uur inleiding Leo Samama uur Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Vasily Petrenko dirigent Martina Batič koordirigent Lucrecia García sopraan Agnes Zwierko alt Peter Auty tenor Nathan Berg bas Antonín Dvořák Stabat Mater opus 58 voor vier solisten, koor en orkest (1876/1877) Stabat mater dolorosa Quis est homo? Eia, mater Fac ut ardeat cor meum Tui nati vulnerati Fac me tecum fl ere Virgo virginum praeclara Fac ut portem Christi mortem Infl ammatus et accensus Quando corpus morietur PAUZE? de concertseries van

2 2 Muziek na afl oop Na afl oop van het concert brengen Groot Omroepkoor en musici uit het Radio Filharmonisch Orkest in de foyer nog twee werken ten gehore: Sure on this shining night en Total praise - geniet ervan, met een drankje. Vrienden Groot Omroepkoor Word nú Vriend van het Groot Omroepkoor en profi teer van vele voordelen. Zoals een abonnement op een concertserie (zie pag.18) en een gratis verrassings-cd. Aanmelden kan via de cd-verkoopstand van het GOK of via: Nieuw seizoen Zondagochtend Concert Voor brochures van het nieuwe seizoen van het Zondagochtend Concert zie Nieuw seizoen Goed nieuws voor de liefhebbers van klassieke muziek in Utrecht en omgeving: de nieuwe seizoensbrochure van De Vrijdag van Vredenburg is uit. Nieuw seizoen ZaterdagMatinee Voor het nieuwe seizoen van de ZaterdagMatinee bestelt u brochures via: ZATERDAGMATINEE Live-uitzending De AVROTROS zendt dit concert vanuit Vredenburg Leidsche Rijn live uit op Radio 4. Denkt u eraan dat uw mobiele telefoon uitstaat en dat uw horloge geen geluid kan maken? Dan kan iedereen in de zaal en bij de radio volop genieten van het concert. Presentatie voor Radio 4 vanuit de zaal door Maartje Stokkers.

3 vrijdag 18 april 2014, uur 3 Maria s klaagzang aan het kruis Hij had al een half dozijn strijkkwartetten, vijf symfonieën en nog een aantal andere composities geschreven. Aan ijver en productiviteit ontbrak het Antonín Dvořák niet. Maar internationale bekendheid kreeg hij pas nadat hij een groot religieus werk voor koor en orkest had gecomponeerd. Hij was vijfendertig toen hij zijn Stabat Mater schreef. Van jongs af aan was hij vertrouwd met de inhoud en de gebruiken van de katholieke eredienst. Met zijn heldere jongenssopraan viel hij op in het kerkkoor van zijn geboorteplaats Nelahozeves, een dorpje aan de Moldau ten noorden van Praag. Via Zlonice kwam hij in Praag terecht voor een opleiding als organist en koordirigent aan de zogenoemde Orgelschool. Medestudenten wisten te vertellen dat hij rond 1858 Dvořák was toen zeventien een mis had geschreven. We moeten aannemen, ook gezien zijn toen al sterk ontwikkelde zelfkritiek, dat hij die (al dan niet voltooide) partituur niet in de openbaarheid wilde brengen. Er zijn aanwijzingen dat er in die periode nog een andere mis ontstond. Ook daarvan rest geen spoor. En opeens verscheen er een nog nauwelijks bekende Boheemse componist, die het waarschijnlijk omvangrijkste Stabat Mater in de hele muziekgeschiedenis had vervaardigd. Het Stabat Mater (1876/1877) was zijn eerste gepubliceerde religieuze compositie. Eeuwenlang was de middeleeuwse tekst over de Moeder Gods, wenend naast het kruis, een belangrijke bron van inspiratie voor componisten geweest. Maar sinds Rossini had niemand van betekenis er zich meer aan gewaagd. En nu verscheen er opeens een nog nauwelijks bekende Boheemse componist, die het waarschijnlijk omvangrijkste Stabat Mater in de hele muziekgeschiedenis had vervaardigd, een tachtig à negentig minuten durend werk voor vier vocale solisten, vierstemmig gemengd koor en orkest. Twintig jaar later zou Verdi zijn meer bescheiden Stabat Mater voltooien als onderdeel van zijn Quattro pezzi sacri.

4 4 In de twintigste eeuw zouden onder anderen Szymanowski, Poulenc en Penderecki volgen. Dvořák zelf liet op zijn Stabat Mater enkele andere grote religieuze werken volgen, namelijk de Mis in D, het Requiem en het Te Deum, eveneens partituren die binnen het gewijde repertoire in zijn land ongeevenaard blijven totdat Leoš Janáček in 1926 met zijn Glagolitische Mis verscheen. Antonín Dvořák Ongeluk Aan Dvořáks Stabat Mater was geen opdracht te pas gekomen. Wel hebben privé-omstandigheden ongetwijfeld meegespeeld bij de keus voor dit onderwerp. De componist begon er aan, enkele maanden nadat zijn dochtertje Josefa was overleden, twee dagen na de geboorte. In het jaar daarop werd het gezin nog zwaarder getroffen. Achtereenvolgens stierven dochter Ruzena en zoon Otakar, de eerste nadat zij per ongeluk een vloeistof had gedronken waarin zich een sterke concentratie van fosforzuur bevond, de tweede door pokken. De ouders bleven kinderloos achter. Via uitlatingen van anderen komt Dvořák vooral naar voren als een toegewijd katholiek, accepterend wat het leven hem bracht, geen vragen stellend over de zin van het bestaan en andere existentiële zaken. In die zin leek hij op Bruckner, eveneens geen intellectueel, maar een zoon van het platteland, blakend van godsvertrouwen. Dvořáks Stabat Mater is dan ook geen werk van een verbitterde componist, eerder een teken van bezinning. Daarbij is opmerkelijk dat, ondanks het smartelijke karakter van de tekst, vier van de tien delen in majeur staan. En waar de componist donkere accenten in de tekst volgt, gebeurt dat niet zelden zonder een glans van troost en spirituele verheffing. De enigszins omfloerste, volle klank die in dit werk domineert dankzij de instrumentatie maakt duidelijk wat Brahms zo aansprak in Dvořáks muziek, zeker in de vroegere werken. Dat dit religieuze muziek is die buiten de liturgie staat, hangt niet alleen samen met de tekst, die niet ritueel van karakter is maar een individuele reactie op het lijden weergeeft. Ook door de muzikale opzet, als van een cantate met een afwisseling van koorepisodes, aria s en vocale ensembles, is dit primair een werk voor de concertzaal.

5 Kruis In het eerste deel (Stabat mater dolorosa) laten de stijgende open octaven aan het begin van de orkestinleiding als het ware de luisteraar opkijken naar het kruis. Daar tegenover staat een bij herhaling, ook in het laatste deel, optredende dalende chromatische lijn de duistere kant naar voren brengt. Die afdaling in kleine toonschreden is een van de meest karakteristieke elementen in het werk als totaal, zoals trouwens de vloeiende opeenvolging van dalende en stijgende melodieën smart tegenover troost in het algemeen. Het tweede deel (Quis est homo, qui non fleret) is een hartroerend vocaal kwartet waarin de denkbeeldige toeschouwer weent bij het zien van de wanhopige moeder. Waar over de zonden van Christus volk wordt gesproken (Pro peccatis suae gentis) ontstaat een dramatisch moment (tremolo van strijkers tegenover trombones). Verrassend en heel inventief is de combinatie van vrouwenstemmen en trompet wanneer de foltering van Jezus ter sprake komt. De gevoelens van de omstanders aan de voet van het kruis in het derde deel (Fac, ut tecum lugeam) worden weergegeven door middel van een treurmars, die eerder introverte bedroefdheid toont dan heftige smart. Het vierde deel met bassolo (Fac ut ardeat cor meum) heeft, mede door zijn felle dramatiek, iets van een opera van Verdi (Dvořák was toentertijd weliswaar kerkorganist, hij had jarenlang als altviolist deel uitgemaakt van het orkest van de Nationale Opera in Praag). In het vijfde deel (Tui nati vulnerati), met vloeiende, wiegende ritmen in 6/8 maat, breekt plotseling het licht door waar de overwinning op de dood in herinnering wordt gebracht. Maar bij het woord poenas (het lijden) is er in de muziek een korte, heftige reactie. In deel zes (Fac me vere tecum flere) zingt de tenor over medeleven met wat de zoon van God doormaakt. De woorden in planctu desidero gaan gepaard met een onverwachte uitbarsting van het orkest. Opmerkelijk in het zevende deel, zonder solisten (Virgo, virginum praeclara), is een korte episode waarin het koor a cappella zingt, wat voor Dvořák nogal ongewoon is. Bekend is wel dat hij tijdens zijn opleiding in Praag de polyfonie van Palestrina en andere componisten in diens omgeving heeft 5 Dvořák was toegewijd katholiek, accepteerde wat het leven hem bracht, stelde geen vragen over de zin van het bestaan en andere existentiële zaken. In die zin leek hij op Bruckner, eveneens geen intellectueel, maar een zoon van het platteland, blakend van godsvertrouwen.

6 6 bestudeerd. Het achtste deel (Fac ut portem Christi mortem) is een duet van sopraan en tenor waarin de vraag naar boven komt hoe het verlies van Christus te dragen valt. Mede gezien deze tekst is de muziek opvallend licht van karakter. Daarbij valt de fantasierijke instrumentatie op. Om een heel andere reden is het negende deel, een solostuk voor mezzosopraan of alt (Inflammatus et accensus), heel opmerkelijk. Het bevat meteen al aan het begin een neo-barokke passage (hobo, fagot, strijkers), die wel iets weg heeft van Händel. Daarmee raakt Dvořák, wiens oeuvre stilistisch vrij homogeen is, plotseling wel heel ver van huis. In het slotdeel (Quando corpus morietur) wordt het vertrouwen uitgesproken dat na de dood van het lichaam de geest de glorie van het paradijs deelachtig zal worden. Muzikaal materiaal uit het eerste deel keert terug, en het deel mondt uit in een fugatische apotheose op het woord Amen. Betekenis Dvořák was niet een componist die in de door hem gekozen teksten kroop en hun betekenis trachtte te doorgronden. De woorden zijn bij hem ondergeschikt aan de melodie. Hij werd eerder gehinderd dan geïnspireerd door woorden, aldus Alec Robertson in zijn aan de componist gewijde monografie. Was deze eenmaal in de greep van zijn eigen melodieën, dan herhaalde hij naar hartenlust woorden of hele tekstfragmenten, al naar het hem uitkwam, ook wanneer dat tekstueel minder logisch was. Het derde deel van het Stabat Mater (Eia, mater, fons amoris), omvat slechts drie regels tekst, terwijl de muziek al gauw zeven minuten in beslag neemt. Wellicht is de omvang van het werk als totaal ook te danken aan Dvořáks streven binnen het stramien van de tekst niet alleen koor en orkest tot hun recht te laten komen, maar ook de vier solisten afzonderlijk. Hij was te vriendelijk om iemand die kans te onthouden. Het Stabat Mater werd in een ruwe, niet geïnstrumenteerde vorm in het voorjaar van 1876 voltooid. Vervolgens legde Dvořák de partituur opzij, om die pas zeventien maanden later weer ter hand te nemen. In de tussentijd ontstond een groot aantal andere composities, waaronder de komische opera De slimme boer, zijn enige Pianoconcert, de Moravische duetten en de Symfonische variaties voor orkest. Het Stabat Mater ging in december 1880 in Praag in première en werd spoedig daarna op advies van Johannes Brahms door Simrock uitgegeven. In de daaropvolgende jaren was het werk ook in het buitenland te horen, waaronder in Boedapest, Londen, Birmingham, New York en Wenen. Vooral de door de componist zelf gedirigeerde uitvoering in Londen was een spectaculair succes, dat het begin vormde van een nog steeds voortdurende warme belangstelling van het Britse publiek voor Dvořáks muziek. Aad van der Ven

7 gezongen teksten 7 Stabat mater dolorosa iuxta crucem lacrimosa, dum pendebat filius. Cuius animam gementem contristatam et dolentem, pertransivit gladius. O quam tristis et afflicta fuit illa benedicta mater unigeniti Quae moerebat, et dolebat, et tremebat, dum videbat nati poenas inclyti. Quis est homo qui non fleret, Christi matrem si videret in tanto supplicio? Quis non posset contristari Christi Matrem contemplari dolentem cum filio? Pro peccatis suae gentis, vidit Iesum in tormentis et flagellis subditum. Vidit suum dulcem natum moriendo desolatum, dum emisit spiritum. Eia mater, fons amoris, me sentire vim doloris fac, ut tecum lugeam. Fac ut ardeat cor meum in amando Christum Deum, ut sibi complaceam. Naast het kruis, met wenende ogen, stond de Moeder droefgebogen, waar haar zoon te lijden hing. Ach, hoe haar door t zuchtend harte, medelijdend met zijn smarte, t zwaard van droefheid henenging. O, hoe weende in pijn en rouwe, die gebenedijde vrouwe, Moeder van Gods enige Zoon Ach hoe treurde en hoe streed zij, Ach wat moederangsten leed zij, ziende hem ten spot en hoon Wie, die zonder mederouwen Christus moeder kan aanschouwen in zo wrede foltering? Wie wil niet in droevig wenen met Maria zich verenen, lijdend met haar lieveling? Voor de zonden van de zijnen zag zij Jesus zo in pijnen en door gesels wreed gewond Gans alleen zag zij hem lijden, troosteloos de doodsstrijd strijden in zijn laatste stervensstond. Geef, o Moeder, bron van liefde, dat ik voele wat U griefde, dat ik met U medeklaag. Dat mijn hart ontgloei van binnen, in mijn Heer en God te minnen, dat ik Hem alleen behaag.

8 8 Sancta mater, istud agas Crucifixi fige plagas cordi meo valide. Tui nati vulnerati, tam dignati pro me pati, poenas mecum divide. Fac me vere tecum flere, crucifixo condolere, donec ego vixero. Iuxta crucem tecum stare, et me tibi sociare in planctu desidero. Virgo virginum praeclara, mihi iam non sis amara, fac me tecum plangere. Fac ut portem Christi mortem, passionis, fac consortem, et plagas recolere. Fac me plagis vulnerari, cruce hac inebriari, ob amorem filii. Inflammatus et accensus Per Te, Virgo, sim defensus In die iudicii. Fac me cruce custodiri Morte Christi praemuniri Confoveri gratia Quando corpus morietur, Fac, ut animae donetur Paradisi gloria. Amen. Heilige Moeder, ach verhoor mij, des gekruistes wonden boor mij diep en krachtig in het hart. k Zie Uw Zoon bedekt met wonden talloos om mijn vele zonden, laat mij delen in Zijn smart. Doe mij in liefde met U wenen en met Jezus mij verenen tot mijn stervensuur zal slaan. Diep bedroefd kom ik U vragen met U Jezus leed te dragen en met U bij t kruis te staan. Maagd der Maagden, uitverkoren, wil mij in uw goedheid horen, laat mij wenend bij U zijn. Laat mij al de wrede plagen en de dood van Christus dragen, laat mij sterven zoals Hij. Laat mij Christus doodsangst proeven, om Zijn lijden mij bedroeven, stil herdenken al Zijn pijn. Moge ik in t vuur niet branden, neem o Maagd mijn zaak in handen in het oordeel voor Gods troon. Met Hem aan het kruis geklonken, maak mij van de smarte dronken om de liefde voor Uw Zoon. Als mijn lichaam weg zal sterven, doe mijn ziele dan verwerven t glorievolle Paradijs. Amen. vertaling Hélène Nolthenius

9 uitvoerenden 9 Vasily Petrenko, dirigent Vasily Petrenko studeerde aan het Conservatorium van St. Petersburg en nam deel aan masterclasses met Ilya Musin, Mariss Jansons, Yuri Temirkanov en Esa-Pekka Salonen. Na prijzen bij diverse directiecompetities in St. Petersburg en Spanje was hij van 2004 tot 2007 chef-dirigent van het Staatsacademie Symfonieorkest van St. Petersburg. Sinds dit seizoen is hij chefdirigent van het Filharmonisch Orkest van Oslo, en daarnaast sinds 2009 nog chef-dirigent van het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra. Ook dirigeert hij als Principal Conductor het National Youth Orchestra of Great Britain, en als eerste gastdirigent het ensemble van het Mikhailovsky Theater in St. Petersburg. De afgelopen seizoenen stond hij op de bok van het London Symphony Orchestra, het Nationaal Filharmonisch Orkest van Rusland, het Radio Filharmonisch Orkest, het London Philharmonic, het Orchestre National de France, de Tsjechische Filharmonie, de Wiener Symphoniker, het Rundfunk Sinfonieorchester Berlin en orkesten in Tokyo, Sydney, Rome, Philadelphia, Los Angeles, San Francisco, Boston, Chicago en St. Louis. Op het gebied van de opera maakte Petrenko in 2010 zijn debuut bij de Vasily Petrenko Glyndebourne Festival Opera (Macbeth) en bij de Opéra de Paris (Jevgeni Onegin), en recentelijk met Schoppenvrouw bij de Hamburgse Staatsoper, Boris Godoenov bij de Nationale Reisopera, La bohème en Carmen bij het Mikhailovsky Theater en Parsifal bij het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra.

10 10 Martina Batič, koordirigent De Sloveense koordirigente Martina Batič studeerde in 2001 af aan de Muziek academie in Ljubljana bij Marko Vatovec en volgde meesterklassen in Slovenië en elders bij Timothy Brown, Andraž Hauptman, Guenther Theruring en Robert Ray. Zij begeleidde diverse zangers, onder wie Barbara Kozelj, en koren als pianiste en won daarmee diverse prijzen, onder meer in Chemnitz en Merano. Vanaf 2001 vervolgde ze haar studie koordirectie aan de Musik akademie in München bij Michael Gläser bij wie ze in 2004 afstudeerde. Zij werkte als assistent-dirigent naast Damijan Močnik van het Sloveens Project Kinderkoor en dirigeerde in 2007 het Vancouver Chamber Choir tijdens het National Conductor s Symposium in Vancouver geleid door Jon Washburn. Voor Peter Dijkstra leidde zij repetities met het Koor van de Beierse Radio. Zij werkt als docente koordirectie bij cursussen en meesterklassen in Slovenië, Salzburg en Triëst en maakt geregeld deel uit van jury s bij koorcompetities. Martina Batič In 2006 won Martina Batič de eerste prijs van de Eric Ericson Competitie in Stockholm. Sinds 2004 is zij koordirigente van het het Sloveens Nationaal Theater en Ballet. Lucrecia García Lucrecia García, sopraan De Venezolaanse sopraan Lucrecia García speelde eerst als violist in het Orquesta Sinfónica van Venezuela, begon in 1995 haar zangstudie bij Rosita Del Castillo en zong kort daarna de rol van Ortlinde in Die Walküre. Ze vervolgde haar studie in Madrid bij Alfredo Kraus en Teresa Berganza en volgde masterclasses bij Renata Scotto, Ileana Cotrubas, Tom Krause, Magda Oliveiro en Vincenzo Spatola. Zij trad op met diverse Spaanse orkesten en dirigenten, en ook met Vasily Petrenko. In 2001 debuteerde ze met succes in de rol van Fiordiligi in Così fan tutte in Santander en Madrid. Lof kreeg ze

11 voor haar rol van Aida in Madrid en Segovia en in 2008 ook in Seattle, en later nog in Athene, Oman, Qatar en bij Berliner Staatsoper. Verder zong ze onder meer in Don Carlo in Frankfurt en Berlijn, in Mefistofele in Valencia, en meer recent in Nabucco en Macbeth in Milaan, in Il trovatore in Milaan, Un ballo in maschera in Frankfurt, Attila in Wenen en Warschau, en Aida in Parijs en Napels. Agnes Zwierko, alt De Poolse alt Agnes Zwierko studeerde aan de Frédéric Chopin Muziekacademie in Warschau. Sinds 1990 treedt ze op met diverse orkesten en in operatheaters in Polen. Sinds haar internationale debuut in 2000 in Turijn deed ze ook theaters aan in Kopenhagen, Leipzig, Bratislava, Praag, Palermo, Dresden, Milaan, Bilbao, Oviedo, Málaga, Barcelona, Ottawa, Rome, Tokyo en Buenos Aires, en zong ze bij de Komische Oper Berlin, de Staatsoper Berlin en het Royal Opera House in Londen. Agnes Zwierko Haar repertoire omvat de meeste Verdirollen en operarollen in werken van Mascagni, Cherubini, Cilea, Puccini, Bar tók, Barber, Tsjaikovski, Dvořák, Massenet, Janáček, Penderecki, Richard Strauss, Stravinsky, Szymanowski en Wagner. Agnes Zwierko woont in Warschau. Peter Auty, tenor De Britse tenor Peter Auty maakte zijn debuut bij Opera North in 1998/1999 en kwam er in 2001/2002 terug als Rodolfo in La bohème. Als eerste tenor bij de Royal Opera Covent Garden zong hij diverse grote rollen tussen 1999 en 2002, hij trad er als gastzanger opnieuw op als Malcolm in Macbeth en Edgardo in Lucia di Lammermoor. In andere Britse theaters zong hij onder meer rollen in Tosca, Iolanta, La forza del destino, Jevgeni Onegin, Macbeth, L elisir d amore, Carmen, La bohéme, Der Rosenkavalier, Rigoletto, Cavaleria rusticana, Simon Boccanegra, La traviata en Faust. Daarnaast trad hij op bij de Frankfurter Oper, de Nationale Reisopera en New Zealand Opera. Op het concertpodium was Peter Auty te horen met diverse Britse orkesten, zoals het London Symphony Orchestra met Sir Colin Davis, het Orchestra of the Age of Enlightenment met Sir Mark Elder en het London Philharmonic Orchestra met Neeme Järvi en Vladimir Jurowsky. Verder zong hij met het IJslands Symfonieorkest en Vladimir Ashkenazy, het Filharmonisch Orkest van Bergen en Edward Gardner, defilharmonie en Edo de Waart en het Sydney Symphony Orchestra. 11

12 12 Peter Auty ROBERT WORKMAN Nathan Berg ROBERT BRAY Nathan Berg, bas De Canadese bas Nathan Berg studeerde in Canada, de VS, Frankrijk en aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen, waar hij studeerde bij Vera Rózsa en de Gold Medal for Singers won. Daarnaast won hij nog prijzen bij bij de Royal Over-Seas League, bij de Peter Pears Competition, de Kathleen Ferrier Competition en het Walther Gruner Lieder Wettbewerb. Met een repertoire variërend van Bach en Händel tot Mahler en Verdi trad Nathan Berg op met dirigenten als Davis, Slatkin, Masur, Boulez, Harding, Hogwood, Salonen, Dutoit, Dohnányi, Christie, Herreweghe, Tilson-Thomas, Abbado, Norrington, Haenchen, Rilling, King en Leppard. Hij trad op met onder meer het Los Angeles Philharmonic, het Chicago Symphony, Montreal Symphony, het Orchestra of the Age of Enlightenment, het Rias Kammerchor, de Academy of Ancient Music, Les Arts Florissants, het St. Louis Symphony en het San Francisco Symphony Orchestra. Bij de BBC Proms in Londen zong hij met het English Concert en Trevor Pinnock en met het BBC Symphony Orchestra onder Bĕlohlávek. Voor L Enfance du Christ onder Eschenbach was hij in Parijs, voor Bartóks Blauwbaard in Montreal, en voor Waltons Belshazzar s Feast in Toronto. Nathan Berg geeft recitals met pianisten als Malcolm Martineau en Julius Drake. In januari 2010 zong Nathan Berg in De Vrijdag van Vredenburg in Haydns Die Schöpfung onder leiding van Philippe Herreweghe. Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) bezet een prominente plaats in het Nederlandse muziekleven. Door een onuitputtelijk streven naar de hoogste artistieke kwaliteit en een uitgebalanceerde programmering groeide het momenteel honderd musici sterke orkest uit tot een van de beste orkesten van Nederland. Het orkest werd in 1945 opgericht door Albert van Raalte en werd nadien geleid door achtereen-

13 volgens Paul van Kempen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem van Otterloo, Hans Vonk, Sergiu Comissiona, Edo de Waart en Jaap van Zweden. In 2012 werd Markus Stenz aangesteld als chef-dirigent. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste gastdirigent sinds het seizoen Met ingang van augustus 2013 maakt het RFO deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Groot Omroepkoor en de productie-afdeling van de concertseries van Radio 4 (NTR en AVROTROS). Het RFO werkte samen met befaamde gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Riccardo Muti, Kurt Masur, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Vladimir Jurowsky en Valery Gergiev. Het RFO levert belangrijke bijdragen aan de NTR Zaterdag- Matinee en Het Zondagochtend Concert in het Amsterdamse Concertgebouw, en aan De Vrijdag van Vredenburg te Utrecht. Het RFO excelleert in bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten en concertante operauitvoeringen, waarbij het regelmatig eerste uitvoeringen in Nederland en wereldpremières betreft. Naast de concerten in de omroepseries was het RFO onder andere te horen op het Festival Musica 2008 en tijdens de BBC Proms 2011 in de Royal Albert Hall. Het Radio Filharmonisch Orkest heeft een indrukwekkende plaat- en cd-catalogus opgebouwd. Op verschillende labels verschenen vanaf de jaren 70 legendarische grammofoonplaten met dirigenten als Leopold Stokowski en Antal Doráti. Onder leiding van Jean Fournet werd een serie cd s gerealiseerd met Frans repertoire. Opnamen van de complete symfonieën van Mahler onder leiding van Edo de Waart verschenen op cd, alsook een unieke Wagner-box en de complete orkestwerken van Rachmaninov. Cd s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson en Jan van Vlijmen werden onderscheiden met prijzen en eervolle vermeldingen. Met dirigent Mark Wigglesworth werden de symfonieën van Sjostakovitsj op cd vastgelegd, en onder leiding van Jaap van Zweden verscheen een Bruckner-cyclus. De liveregistratie van Wagners Parsifal, in de NTR ZaterdagMatinee onder leiding van Van Zweden, werd onderscheiden met de Edison Klassiek 2012 in de categorie Opera. volg het Radio Filharmonisch Orkest op twitter (@radiofilhorkest) en facebook Groot Omroepkoor Het Groot Omroepkoor is met zestig vocalisten het grootste professionele koor van Nederland. Sinds de oprichting in 1945 brengt het koor een breed repertoire, uiteenlopend van barok tot en met eigentijdse muziek. Voor de uitvoering van dit repertoire werkt het koor in wisselende bezettingen, afhankelijk van het werk en de wens van de dirigent. Het Groot Omroepkoor werkte 13

14 14 samen met gastdirigenten als Marcus Creed, Peter Dijkstra, Stefan Parkman en Kaspars Putniņš, met oude-muziekspecialisten als Frans Brüggen, Philippe Herreweghe, Nikolaus Harnoncourt en Ton Koopman. In het grote koorsymfonische repertoire en concertante operaproducties werd opgetreden onder leiding van dirigenten als Jaap van Zweden, Riccardo Chailly, Peter Eötvös, Sir Simon Rattle en Mariss Jansons. Het Groot Omroepkoor treedt veelal op met het Radio Filharmonisch Orkest in de concertseries van de publieke omroep, en wordt daarnaast met enige regelmaat uitgenodigd door het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Berliner Philharmoniker. In de NTR ZaterdagMatinee voerde het koor vele wereldpremières uit, en werken van hedendaagse componisten als Ligeti, Boulez, Birtwistle, Kagel, Reich, Wagemans, Adès en Adams. Op cd s schittert het Groot Omroepkoor in een breed repertoire, met opnamen van onder meer Keuris, MacMillan, Mahler, Poulenc, Rossini en Wagner. De eerste officiële chef-dirigent van het Groot Omroepkoor was Kenneth Montgomery. Na hem waren respectievelijk Robin Gritton, Martin Wright, Simon Halsey en Celso Antunes chefdirigent van het koor. Sinds het seizoen is Gijs Leenaars chef-dirigent. Michael Gläser is vaste gastdirigent van het koor sinds september Vanaf augustus 2013 maakt het Groot Omroepkoor deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Radio Filharmonisch Orkest en de productie-afdeling van de concertseries van Radio 4 (NTR en AVROTROS). volg het Groot Omroepkoor op twitter (@grootomroepkoor) en facebook

15 Radio Filharmonisch Orkest 15 BESCHERMHEER Bernard Haitink CHEF-DIRIGENT Markus Stenz HONORARY CHIEF CONDUCTOR Jaap van Zweden ERE-DIRIGENT Edo de Waart VASTE GASTDIRIGENT James Gaffigan EERSTE VIOOL Nadia Wijzenbeek Fred Gaasterland Roswitha Devrient Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Josje ter Haar Kerstin Kendler Anna Korpalska Leonie Mensink Pedja Milosavljevic Theo Ploeger Gerrie Rodenhuis Ruud Wagemakers Peter Weimar Anne van Eck TWEEDE VIOOL Casper Bleumers Eveline Trap Andrea van Harmelen Sarah Loerkens Zofia Balcar Esther de Bruijn Michiel Eekhof Wouter Groesz Annemarie van Helderen Esther Kövy Renate van Riel Alexander van den Tol Judith van Driel Robbert Honorits ALTVIOOL Francien Schatborn Frank Brakkee Huub Beckers Igor Bobylev Sabine Duch Annemijn den Herder Erik Krosenbrink Robert Meulendijk Lotte de Vries Ewa Wagner Annemieke Huls Gijs Kramers Maartje van Lent CELLO Michael Müller Harm Bakker Mirjam Bosma Crit Coenegracht Sebastiaan van Eck Anneke Janssen Ansfried Plat Rebecca Smit Arjen Uittenbogaard Marjolein Meijer CONTRABAS Rien Wisse Wilmar de Visser Walter van Egeraat Annika Hope Edward Mebius Jim Schultz Stephan Wienjus Guus Grentzius FLUIT Barbara Deleu Carla Meijers HOBO Aisling Casey Gerard van Andel KLARINET Arjan Woudenberg Diede Brantjes FAGOT Jos Lammerse Freek Sluijs HOORN Petra Botma-Zijlstra Toine Martens Laurens Otto Rebecca Grannetia TROMPET Hans van Loenen Jacco Groenendijk TROMBONE Jaume Gavilan Agullo Victor Belmonte Albert Brandt Attema TUBA Bernard Beniers PAUKEN Paul Jussen ORGEL Stephan Kiefer

16 16 Groot Omroepkoor CHEF-DIRIGENT Gijs Leenaars VASTE GASTDIRIGENT Michael Gläser SOPRANEN Esther Adelaar Annelie Brinkhof Kathelijn van Dongen Elma van den Dool Daphne Druijf Marleen Everink Loes Groot Antink Maria del Mar Codina Sampera Charlotte Janssen Anitra Jellema Michaela Karadjian Margo van Laack Maria del Mar Codina Sampera Margo Post Annette de Rozario Mijke Sekhuis Jolanda Sengers Marieke Steenhoek Liesbeth Vanderhallen Esther de Vos Claudia Wijers ALTEN Yvonne Benschop Nicoline Bovens Ans van Dam Marjan van Eldik Jose Kamminga Anneke Leenman Ekaterina Levental Els Liebregt Suzanne Meessen Marga Melerna Maria de Moel Anjolet Rotteveel Adélaïde Rouyer Janneke Vis Lisinka de Vries Harda van Wageningen Ruth Willemse Anke Zuithoff Pierrette de Zwaan TENOREN Alan Belk Kevin Doss Boguslaw Fiksinski Jaap Hoekstra Mattijs Hoogendijk Peter-Paul Houtmortels Marius Kwaks Aart Mateboer Ioan Micu Matthew Minter Albert van Ommen Benedict Quirke Geraint Roberts Matthew Smith Henk Vels John Vredeveldt Deniz Yilmaz Richard Zook BASSEN Gert-Jan Alders Erks Jan Dekker Mathias Dirks Peter Duyster Geert van Hecke Daniël Hermán Mostert Palle Fuhr Jørgensen Itamar Lapid Gilad Nezer Ludovic Provost Mitchell Sandler Menno van Slooten Lars Terray Luuk Tuinder Hans de Vries Tiemo Wang Jan van Zelm

17 Vasily Petrenko in het Radio 4 Concerthuis Vasily Petrenko werd in 1976 in St. Petersburg geboren. Sinds 2006 is hij chef-dirigent van het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra - bij zijn aanstelling was hij de jongste chef-dirigent van dat orkest ooit. Met zijn opnamen van de symfonieën van Sergej Rachmaninov en Dmitri Sjostakovitsj heeft hij zijn naam definitief gevestigd. 17 In het Radio 4 Concerthuis twee nu al legendarische concerten uit de NTR ZaterdagMatinee. Bovendien een concert uit De Vrijdag van Vredenburg dat velen zich nog zullen herinneren: de combinatie van Prokofjevs ballet Romeo en Julia en de even fenomenale als in Nederland onbekende cantate Johannes van Damascus van Sergej Tanejev. radio4.nl/concerthuis Ook het concert van vandaag is vanaf volgende week te horen in de Orkestmuziekzaal van het Radio 4 Concerthuis. Ga naar RADIO4.NL/CONCERTHUIS

18 HET nieuwe seizoen BEGINT IN HET NIEUWE TivoliVredenburg! 18 Serie Vrienden van het Groot Omroepkoor aanvang uur / inleiding uur abonnement 70 (normale prijs 100) inclusief inleiding, pauzedrankje, garderobe Als u zich aanmeldt als Vriend van het Groot Omroepkoor (zie p.2), dan krijgt u volgend seizoen korting. Bel de kassa van TivoliVredenburg ( ) en bestel de serie Vrienden van het Groot Omroepkoor VRIJDAG 31 OKTOBER 2014, JACOBIKERK Groot Omroepkoor Sigvards Klava dirigent Leo van Doeselaar orgel Pärt Solfeggio J.S. Bach Toccata d-moll ( Dorische ) BWV 538/I Pärt Nunc dimittis J.S. Bach Uit Dritter Clavieruebung: Vater unser im Himmelreich BWV 682 Pärt Da pacem Domine Rachmaninov Liturgie van Johannes Chrysostomos VRIJDAG 12 DECEMBER 2014 Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Philippe Herreweghe dirigent Christina Landshamer sopraan Ingeborg Gillebo mezzosopraan Maximilian Schmitt tenor Sebastian Kohlhepp tenor Florian Boesch bas Mendelssohn Psalm 42 Wie der Hirsch schreit Schubert Mis nr. 6 in Es D 950 VRIJDAG 23 JANUARI 2015 Radio Filharmonisch Orkest Markus Stenz dirigent Rosanne van Sandwijk sopraan Attilio Glaser tenor Maxim Rysanow altviool Kancheli Styx, voor altviool, koor en orkest Mendelssohn Tweede symfonie Lobgesang extra concert VRIJDAG 27 MAART 2015 Groot Omroepkoor Instrumentaal ensemble Stichting Omroep Muziek Gijs Leenaars dirigent Escher Ciel, air et vents Varèse Octandre Dusapin Dona eis Brahms Fünf Gesänge opus 104 Mozart Divertimento in Bes KV 270 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN Leo van Doeselaar Philippe Herreweghe Christina Landshamer Markus Stenz Gijs Leenaars

19 KOMENDE CONCERTEN IN 19 SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN 23 mei 2014, uur inleiding Emanuel Overbeeke uur Carmen en de legendarische Lemminkäinen Orkest van de Achttiende Eeuw Cappella Amsterdam Pietari Inkinen dirigent Barnabás Kelemen viool Keuris Sinfonia Saint-Saëns Introduction et Rondo capriccioso Bizet/Waxmann Carmen-Fantasie, voor viool en piano Sibelius Lemminkäinen Suite SERIE AVRO KLASSIEK / RICHARD STRAUSS 6 juni 2014, uur inleiding Huib Ramaer uur Slotconcert Tod und Verklärung - en een première Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Antony Hermus dirigent Katrien Baerts sopraan Detlef Roth bariton Beethoven Elegischer Gesang R. Strauss Tod und Verklärung Laman Requiem Songs opdrachtwerk De Vrijdag van Vredenburg WERELDPREMIÈRE Pietari Inkinen Daniel Reuss Antony Hermus

20 CONCERTEN IN DE SII april 2014, uur Concertgebouw Amsterdam Twee gitaren op Koningsdag Radio Filharmonisch Orkest Hans Graf dirigent Izhar Elias gitaar Florian Magnus Maier elektrische gitaar Joris van Rijn viool Samama Koningsfanfare OPDRACHTWERK NTR ZATERDAGMATINEE, WERELDPREMIÈRE Mozart Sechs deutsche Tänze KV 571 Maier Schattenspiel, voor gitaar, elektrische gitaar en orkest OPDRACHTWERK NTR RADIO 4 WERELDPREMIÈRE Schmidt Intermezzo (uit Notre Dame) Sibelius Vier humoresken Borodin Polovetser dansen (uit Vorst Igor) Schattenspiel: een wereldpremière voor de bijna onmogelijke combinatie van klassieke en elektrische gitaar. De Duits-Nederlandse componist Florian Magnus Maier durfde in opdracht van de NTR ZaterdagMatinee de uitdaging aan en geeft de elektronische gitaar de rol van (verraderlijke) schaduw van zijn oudere familielied. Ook Maiers fascinatie voor flamencomuziek en de klanken van het Midden-Oosten klinken duidelijk door. Op dit feestelijke programma, met naast Maier ook Borodin, Sibelius en Mozart, spatten de kleuren er van af. Toen het werd samengesteld, was echter nog niet bekend dat deze Matinee zou plaatsvinden op de allereerste Koningsdag. Speciaal voor de gelegenheid componeerde Leo Samama daarom een feestelijke opening: een Koningsfanfare. het Concertgebouw is goed bereikbaar zie colofon PROGRAMMERING Astrid in t Veld PRODUCTIE Manon Tuynman, Anneke Peerik, René Meulenberg RANDPROGRAMMERING AVROTROS RADIO4 Thea Derks en Victor Striker EINDREDACTIE RADIO4 AVROTROS Tim Moen REDACTIE PROGRAMMABOEK Clemens Romijn EINDREDACTIE Onno Schoonderwoerd PUBLICITEIT & PRODUCTIE JONG TALENT Anne Marie van Doorn CASTING DIRECTOR Mauricio Fernández VORMGEVING Dorine Verharen ADMINISTRATIE EN FINANCIËN Anneke de Vries ARTISTIEK LEIDER Kees Vlaardingerbroek DRUK Van der Weij BV Hilversum PRESENTATIE RADIO 4 Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp en Maartje Stokkers PROGRAMMATOELICHTING Aad van der Ven OMSLAGILLUSTRATIE Gustav Klimt, schets voor een fries in Palais Stoclet, Brussel,