THEMA EVEN PARKEREN. Gods wil en onze wil De Dordtse Leerregels zijn nog steeds bij de tijd. P.R. Baas

Transcriptie

1 THEMA EVEN PARKEREN Gods wil en onze wil De Dordtse Leerregels zijn nog steeds bij de tijd P.R. Baas De Dordtse Leerregels (voortaan DL) geven de bijbelse leer over een paar moeilijke punten van het geloof prachtig weer. De toon is herderlijk en op de man af. Het zijn geen theologische stellingen, maar ze beschrijven heel mooi het handelen van God en het handelen van de mens. Hoe gaat de bekering en de wedergeboorte nu eigenlijk in zijn werk? Hoe eigent een mens zich het heil toe, dat God in het evangelie aanbiedt? Hoe blijft een mens geloven? Het mooie is, dat de DL de mens niet tot een passief wezen verlagen zonder eigen wil, die als een robot af moet wachten en zelf niets mag en kan doen. Maar tegelijk doen de DL niets af aan Gods Almacht. Hij voert zijn heilsplan uit, zoals Hij wil en zoals Hij het in eeuwigheid besloten heeft. Het is ook vandaag de dag belangrijk om daar goed zicht op te hebben. Wie hier verkeerd kiest, raakt het zicht op Gods genade kwijt en ziet niet meer hoe Gods genade ons tot activiteit brengt. Verbond Het verbond is te vergelijken met een gezin en dat kan ook iets duidelijk maken over de verhouding tussen Gods wil en onze wil. Als ouders kinderen krijgen, kunnen die kinderen niet zeggen: ik heb zelf mijn ouders uitgekozen. Maar door liefde en aandacht die zij van hun ouders krijgen, kunnen zij er wel voor kiezen om gehoorzame kinderen te zijn. Als baby's konden wij onze ouders nog niet liefhebben, maar door de liefde en de aandacht die wij van onze ouders kregen, leren wij liefde en aandacht voor onze ouders te hebben. Zo is het ook tussen God en zijn volk waarmee Hij een verbond heeft gesloten. God heeft in zijn liefde voor ons gekozen en besteedt aandacht aan ons, maar daardoor wekt Hij liefde en aandacht voor Hem in ons op. Of zoals theologen dat onder woorden brengen: het verbond is in zijn ontstaan eenzijdig, maar in zijn voortbestaan tweezijdig. Gods liefde komt door Woord en Geest op ons af, zodat wij ons antwoord kunnen geven uit liefde voor Hem. Kiest God voor ons of kiezen wij voor Hem? Als u het bovenstaande goed hebt gelezen, bevat het kopje van dit onderdeel een verkeerde tegenstelling. Het is niet of-of, maar en-en. Uit de Bijbel wordt duidelijk, dat God eerst voor ons gekozen heeft. Hij neemt het initiatief. Maar dan moet er wel een antwoord komen. Wij moeten voor Hem gaan kiezen. In Lucas 10:41 en 42 zegt de Here Jezus tot Marta: 'Marta, Marta, gij maakt u bezorgd en druk over vele dingen, maar weinige zijn nodig of slechts één; want Maria heeft het goede deel uitgekozen, dat van haar niet zal worden weggenomen.' Jezus zegt dan niet met zoveel woorden dat Maria die keuze alleen kon maken, omdat God door de prediking en de tekenen van Jezus Christus haar tot een keuze heeft opgeroepen en zij door de kracht van de Heilige Geest tot een keuze kon komen, maar zo is het wel. Door Gods genade kon zij die keuze maken, ook al staat dat er niet met zoveel woorden bij. Zo gebeurt dat vaak in de Bijbel. Als we niet zien dat Gods keuze voor zijn volk altijd vooraf gaat aan onze keuze, dan trekken we verkeerde conclusies. In Deuteronomium 30:19,20 spreekt God tot zijn volk dat Hij uit Egypte verlost heeft: 'Ik neem heden de hemel en de aarde tegen u tot getuigen; het leven en de dood stel ik u voor ogen, de zegen en de vloek; kies dan het leven, opdat gij leeft, gij en uw nageslacht, door de

2 HERE, uw God lief te hebben, naar zijn stem te luisteren en Hem aan te hangen, want dat is uw leven en waarborg voor een langdurig wonen in het land, waarvan de HERE uw vaderen, Abraham, Isaak en Jakob, gezworen heeft, dat Hij het hun geven zou.' Uit de bewoordingen die Mozes kiest, blijkt zelfs dat het moeite kost om voor de HERE te kiezen en bij die keuze te blijven. Maar zonder Gods keuze en liefde voor ons kunnen wij niet voor Hem kiezen en bij die keuze blijven. In Jozua 24:14 en 15 staat: 'Welnu, vreest dan de HERE en dient Hem oprecht en getrouw; doet weg de goden die uw vaderen gediend hebben aan de overzijde van de Rivier en in Egypte, en dient de HERE. Maar indien het kwaad is in uw ogen, de HERE te dienen, kiest dan heden, wie gij dienen zult; òf de goden die uw vaderen aan de overzijde van de Rivier hebben gediend, òf de goden van de Amorieten, in wier land gij woont. Maar ik en mijn huis, wij zullen de HERE dienen!' Dat de HERE eerst voor Abraham en zijn volk had gekozen, staat ook hier op de achtergrond. Hij heeft dat volk op een bijzondere manier gemaakt, door twee maal een onvruchtbare vrouw (Sara en Rebekka) nageslacht te geven. Hij had Abraham al laten weten, dat Hij het volk uit Egypte zou halen, waar ze zouden worden verdrukt (Gen. 15:13-16). Zijn plan stond al lang vast en toch stelt Hij dat volk telkens voor de keus: U moet voor Mij blijven kiezen. God geeft ons zijn liefde en wil elke dag liefde terug. Hij is als een man die elke dag in liefde voor zijn vrouw kiest, maar die dan ook als antwoord liefde van zijn vrouw verwacht. Gods liefde is volmaakt, de onze is onvolkomen. Zijn keuze is blijvend van hetzelfde gehalte, de onze niet. Daarom hebben we Hem nodig om bij onze keuze te blijven. Gods Woord Gods Woord komt dus altijd op ons af met een oproep tot geloof en bekering (Mar. 1:15). Zo zullen we het moeten lezen, overdenken en moeten aanhoren. God stelt ons telkens voor de keuze: toets uw leven; leef voor God; bedenk de dingen die boven zijn; verzamel u een schat in de hemel. Als het goed is, luisteren we zo naar Gods Woord, naar de stem van de Levende God. Dan hebben we geleerd, hoe groot en grondleggend voor ons heil Gods keuze voor ons is en hoe afhankelijk wij zijn voor onze keuze voor Hem. Maar dan doen we over onze keuze niet minachtend, alsof het niet belangrijk is: want het is Gods genadewerk in ons, als wij voor Hem kiezen. Dan worden de zondagse eredienst, de huiselijke eredienst, de stille tijd, de verenigingsbijeenkomst, de catechisatie de werkvloer van de Heilige Geest door het Woord. Dan leren we kiezen door zijn kracht. Hoe staat dat nu in de DL Laten we nu eens kijken, hoe dat in de DL staat. Ik gebruik naast de uitgave in het Gereformeerd Kerkboek ook de uitgave in gewoon Nederlands, vertaald door Freerk Jan Berghuis e.a., Vuurbaak, Groningen, 2e druk, z.j. (1983). De ene keer vind ik de uitgave in gewoon Nederlands een prachtige en duidelijke weergave van de oorspronkelijke tekst, de andere keer, met name in hoofdstuk V, 14, mis ik bepaalde elementen, die wel in de oorspronkelijke tekst staan. Zie pagina 282.

3 Gewoon Nederlands DL I, 7 'God heeft besloten een bepaald aantal mensen als kind aan te nemen. Dat besluit staat eens en voor altijd vast.' 'Het hangt dus alleen af van Gods vrije keuze en zijn vergevingsgezindheid, wie Hij als kind aanneemt. God redt hen door hen toe te vertrouwen aan Christus.' 'God heeft daarom besloten hen er toe te brengen dat zij zich aan Christus toevertrouwen. Dit is het werk van de Heilige Geest, die hierbij gebruik maakt van de Bijbel. God wilde hun zo het enig juiste geloof in Christus geven, de juiste verhouding tussen zichzelf en hen herstellen en hen aan zich wijden.' III/IV, 11 'God heeft een aantal mensen als kind aangenomen. Hij zorgt ervoor dat ze zich bekeren en gaat daarbij als volgt te werk: Enerzijds maakt Hij hun de blijde boodschap bekend en geeft Hij hun door de Heilige Geest helder inzicht zodat ze de boodschap van de Geest van God goed kunnen begrijpen en kunnen beoordelen wat van God komt en wat niet. Anderzijds dringt Hij door tot het innerlijk van zijn kinderen: dezelfde Geest maakt nieuwe mensen van hen.' 'Onwillige en eigenzinnige mensen maakt Hij bereidwillig en gehoorzaam. Hij stimuleert hen zo, dat ze gaan leven, zoals Hij het wil, net zoals een goede boom goede vruchten draagt.' III/IV, 12 'De mensen die zo door God gewillig zijn gemaakt, zetten zich nu ook zelf in. Het is dus juist om te zeggen dat de mensen zelf gaan geloven en hun leven veranderen, maar dan alleen dankzij het geschenk dat zij van God ontvangen hebben.' Kerkboek DL I, 7 'Deze uitverkiezing is een onveranderlijk voornemen van God.' 'Alleen uit genade zijn zij in Christus uitverkoren overeenkomstig het vrije welbehagen van Gods wil.' 'En om hen door Christus te behouden, besloot God tegelijk deze uitverkorenen aan Hem te geven en met kracht tot de gemeenschap te roepen en te trekken door zijn Woord en Geest. Of met andere woorden: God besloot hun het geloof in Christus te schenken, hen te rechtvaardigen en te heiligen.' III/IV, 11 'Wanneer God dit welbehagen in de uitverkorenen uitvoert en in hen de ware bekering tot stand brengt, laat Hij hun niet alleen het evangelie door middel van de prediking horen en hun verstand door de Heilige Geest zo sterk verlichten, dat zij goed begrijpen en onderscheiden wat Gods Geest hun wil leren. Maar Hij dringt ook door tot in het diepst van de mens met de krachtige werking van diezelfde Geest, die wedergeboorte werkt.' 'Hij vernieuwt de wil: van dood maakt Hij hem levend, van slecht goed, van onwillig gewillig, van weerbarstig gehoorzaam. Hij brengt de wil zover en geeft deze zoveel kracht, dat hij als een goede boom vruchten van goede werken kan voortbrengen.' III/IV, 12 'En wanneer de wil vernieuwd is, wordt hij niet alleen door God geleid en bewogen; maar door God in beweging gebracht, werkt hij ook zelf. Daarom wordt terecht gezegd dat de mens zelf gelooft en zich bekeert door de genade, die hij ontvangen heeft.'

4 III/IV, 16 'Als God ervoor zorgt dat mensen opnieuw geboren worden, ondergaan ze dat dan ook niet als willoze werktuigen. Hij schakelt de mens er niet bij uit en dwingt hen ook niet tegen wil en dank. Nee, God maakt dat ze zich bekeren en zich volledig op Hem richten. Dan begint de gehoorzaamheid aan God de overhand te krijgen over het verzet tegen Hem. En de gehoorzaamheid brengt echte vrijheid met zich mee: willen wat God wil.' V, 14 'God heeft besloten om zijn vergevingsgezindheid ten opzichte van ons gestalte te geven door ons de blijde boodschap bekend te maken. Hij laat ons die boodschap steeds weer horen, lezen en overdenken. Ook spoort Hij ons aan, waarschuwt ons ernstig en doet beloftes, en geeft ons de sacramenten.' III/IV, 16 'De goddelijke genade van de wedergeboorte werkt dan ook niet in de mensen alsof zij stokken en blokken waren en zij vernietigt de wil met zijn eigenschappen niet en dwingt de mens niet tegen wil en dank. Maar zij maakt de wil geestelijk levend, geneest, herstelt hem en buigt hem liefdevol en tegelijk krachtig. Waar eerst de hardnekkige tegenstand van het vlees de mens helemaal beheerste, begint nu door de Geest een gewillige en oprechte gehoorzaamheid de overhand te krijgen. Daarin bestaat de geestelijke vernieuwing en de ware vrijheid van onze wil. V, 14 'Nu heeft het God behaagd zijn genadewerk in ons te beginnen door de prediking van het evangelie. Evenzo wil Hij het instandhouden, voortzetten en voltooien door het laten horen, lezen en overdenken van het evangelie, door aansporingen, dreigementen, beloften en ook door het gebruik van de heilige sacramenten.' Voor de bespreking 1. DL V, 14 spreekt over overdenken van het evangelie als een van de manieren waarop God zijn genadewerk in ons wil instandhouden, voortzetten en voltooien. Hoe geeft u vorm aan dat overdenken? Deelt u de resultaten van uw overdenkingen wel eens met anderen, bijvoorbeeld op vereniging, in uw gezin, met uw familie, vrienden en kennissen? 2. Hoe kan God in u zijn genadewerk beginnen, instandhouden, voortzetten en voltooien door dreigementen? 3. Als in III/IV, 16 sprake is van de herstelde 'ware vrijheid van de wil' in de gelovigen, wat betekent dat dan voor onze keuzevrijheid? Vergelijk bijvoorbeeld Paulus' woorden in Romeinen 7:13-26, waar ik vers 19 van aanhaal: 'Want niet wat ik wens, het goede, doe ik, maar wat ik niet wens, het kwade, dat doe ik'. En vers 21-23: 'Zo vind ik dan deze regel: als ik het goede wens te doen, is het kwade bij mij aanwezig; want naar de inwendige mens verlustig ik mij in de wet Gods, maar in mijn leden zie ik een andere wet, die strijd voert tegen de wet van mijn verstand en mij tot krijgsgevangene maakt van de wet der zonde, die in mijn leden is.' Ter lezing aanbevolen Ds. G. Kwakkel, Uitgekozen, de bijbel over vragen rond de uitverkiezing. 3e druk, Barneveld Ds. J.G. Feenstra, De Dordtsche Leerregelen toegelicht. Kampen z.j. (1937). Freerk Jan Berghuis e.a., De Dordtse Leerregels, vertaald in gewoon Nederlands. 2e druk,

5 Groningen z.j. (1983). Voor bestudering van de Dordtse Leerregels is goed bruikbaar de schetsenbundel van ds. M.H. Sliggers, Samen geloven samen belijden (zie Overzicht Schetsen op p. 294).

6