Leergang Contractenrecht Onmiddelijke en middellijke vertegenwoordiging. Academie voor de Rechtspraktijk Waardenburg, 9 februari 2017 R.J.Q.

Transcriptie

1 Leergang Contractenrecht Onmiddelijke en middellijke vertegenwoordiging Academie voor de Rechtspraktijk Waardenburg, 9 februari 2017 R.J.Q. Klomp

2 Vertegenwoordiging Volmacht Lastgeving Inleiding

3 Vertegenwoordiging Onmiddellijke vertegenwoordiging Middellijke vertegenwoordiging

4 HR 11 maart 1977 NJ 1977/521 (Kribbebijter; Stolte/Schiphoff) Naam van de volmachtgever hoeft niet te worden genoemd. Beslissend is of de tussenpersoon al dan niet in de hoedanigheid van gevolmachtigde is opgetreden en hetgeen de feitelijk handelende personen over en weer hebben verklaard en hetgeen zij uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen afleiden.

5 Casus Kribbebijter: Stolte verkoopt aan Schiphoff een paard, dat goed, eerlijk en braaf, en vrij van enig kwaad is. Bleek niet te kloppen, het was een kribbebijter/kribbeslijper. Schiphoff vordert ontbinding en schadevergoeding Stolte stelt: Ik heb niet aan Schiphoff verkocht maar aan Lörsch, in wiens opdracht Schiphoff heeft gehandeld. Lörsch is inmiddels eigenaar.

6 Hof: Schiphoff heeft op eigen naam (als commissionair), maar voor rekening van Lörsch gehandeld. Schiphoff was daarom partij bij de koopovereenkomst. En: De schade kan als schade van Schiphoff gelden worden beschouwd omdat hij aan Lörsch heeft toegezegd de te ontvangen vergoeding aan Lörsch door te betalen. HR verwerpt het cassatieberoep.

7 HR: Iemand die in eigen naam maar ten behoeve van een opdrachtgever, met een ander een overeenkomst sluit, kan in beginsel ook in eigen naam ten behoeve van die opdrachtgever de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten geldend maken, inclusief een vordering tot vergoeding van schade van de opdrachtgever.

8 Volmacht Wettelijke regeling: art. 3:60 e.v. Art. 3:61 lid 2: Toerekening schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid

9 HR 19 februari 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK7671 (ING/Bera) HR: Voor toerekening van schijn van volmachtverlening kan ook plaats zijn, ingeval de wederpartij gerechtvaardigd heeft vertrouwd op grond van feiten en omstandigheden die voor risico van de vertegenwoordigde komen en waaruit naar verkeersopvattingen zodanige schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid kan worden afgeleid. Een toedoen van de achterman is niet langer een vereiste.

10 Casus: Bera Holding N.V. is opgericht door Berner en Ramkalup. Sinds 1999 houdt Berner alle aandelen in Bera Holding en is hij als enige vertegenwoordigingsbevoegd. Berner opent (in 2003) op naam van Bera Holding een bankrekening bij ING en verzoekt ING de afschriften naar het adres van in Nederland gevestigde vennootschappen van Ramkalup te sturen.

11 Casus, vervolg: Dan geeft Ramkalup ING opdracht een aantal bedragen (totaal: ,-) van de rekening van Bera Holding over te maken naar rekeningen van zijn eigen vennootschappen, genaamd Bera B.V., Bera Commercials B.V. en Bera Distributie B.V. Berner protesteert. Hamvraag: Mocht ING erop vertrouwen dat Ramkalup Bera Holding vertegenwoordigde?

12 Casus, vervolg: - Berner verbleef in Suriname, Ramkalup onderhield alle contacten in verband met Bera Holding; - Wanneer Berner in Nederland was, vergezelde hij Ramkalup bij de ING; - Ramkaluop had eerder bedragen van de rekening van Bera Holding laten overboeken zonder dat dit tot protesten van Berner leidde;

13 Bera Holding vordert verklaring voor recht dat ING in strijd met de overeenkomst heeft gehandeld door in opdracht van Ramkalup geld van de rekening van Bera Holding over te maken. Rb wijst de vordering toe; Hof bekrachtigt. ING: Bera Holding heeft de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid van Ramkalup gewekt (art. 3:61 lid 2 BW).

14 Hof: Bera Holding heeft geen schijn van vertegenwoordigingsgevoegdheid gewekt, want Ramkalup heeft de handtekeningenkaart niet ondertekend. HR: Onjuiste rechtsopvatting van het hof. Het hof is uitgegaan van een te strenge maatstaf door slechts onder zeer bijzondere omstandigheden een beroep op schijn van volmachtverlening toelaatbaar te oordelen.

15 HR: Uitgangspunt moet zijn dat voor toerekening van schijn van volmachtverlening aan de vertegenwoordigde ook plaats kan zijn ingeval ING (de wederpartij) gerechtvaardigd heeft vertrouwd op volmachtverlening aan M. Ramkalup (de pseudogevolmachtigde) op grond van feiten en omstandigheden die voor risico van Bera Holding (de pseudovertegenwoordigde) komen en waaruit naar verkeersopvattingen zodanige schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid kan worden afgeleid. (r.o.3.4)

16 Relevante omstandigheden volgens de HR: - Ramkalup was bij Bera Holding betrokken; - Bankafschriften van Bera Holding werden op haar verzoek naar het bedrijfadres van Ramkalup gezonden; - Bera Holding was op grond van artikel 12 ABV verplicht de afschriften tijdig op juistheid te controleren; - ING hoefde niet te onderzoeken of Bera Holding dat ook deed; - Bera Holding heeft niet tijdig geprotesteerd tegen de gewraakte overschrijvingen.

17 HR 26 juni 2009, ECLI:NL:HR:2009:BH9284 (Wiggers/Makelaardij Sneek): Makelaar treedt in beginsel niet als gevolmachtigde maar als bode op.

18 HR 29 januari 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK4470 (IFN/Nova) Een volmacht kan ook strekken tot het in ontvangst nemen van een verklaring Vgl. van toepassing verklaren algemene voorwaarden

19 Gerechtshof Den Haag, 22 december 2015, ECLI:NL:GHDHA:2015:3465 Geen overeenkomst tot stand gekomen wegens ontoereikende volmacht.

20 De bevoegdheid om te besluiten tot het verrichten van een privaatrechtelijke rechtshandeling berust bij het college van B&W (artikel 160 Gw). De bevoegdheid om de rechtshandeling daadwerkelijk te verrichten, berust bij de burgemeester; hij vertegenwoordigt de gemeente in en buiten rechte (artikel 171 Gw). Bedoelde bevoegdheden kunnen worden gemandateerd of gedelegeerd aan anderen. De stelling van V dat de wethouder en de advocaat van G qualitate qua als formeel gemandateerd mogen worden beschouwd, is onjuist.

21 Feiten en omstandigheden die voor risico van G komen en waaruit naar verkeersopvattingen de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid ex artikel 3:61 lid 2 BW kan worden afgeleid, doen zich in casu niet voor.

22 Gerechtshof Den Haag, 15 december 2015, ECLI:NL:GHDHA:2015:3416 Consequenties van het voor akkoord ondertekenen van de offertes door één van de erfgenamen

23 X heeft verder benadrukt dat hij bij het sluiten van de overeenkomst niet heeft gehandeld namens de overige erfgenamen en dat hij dat ook niet kon omdat hij niet over een volmacht beschikte. Hieruit kan redelijkerwijs geconcludeerd worden dat X de offertes heeft ondertekend op persoonlijke titel en dat hijzelf als opdrachtgever moet worden aangemerkt.

24 Lastgeving Wettelijke regeling: art. 7:414 e.v.

25 Lastgeving en cessie HR 4 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2462 (X/CAV Agrotheek) Procesrecht. Lastgeving door curator van failliete pandgever aan pandhouder om procedure op eigen naam te voeren? Bewijsoordeel. Uitleg brieven curator, relevantie van afspraak over kosten procedure. HR casseert.

26 Onbevoegde vertegenwoordiging HR X/Gemeente Dronten HR Vitesse-arrest HR ING/Bera: toedoenbeginsel van art. 3:61 lid 2 wordt uitgebreid met toerekening krachtens risico

27 Onbevoegde vertegenwoordiging en onrechtmatige daad HR 6 april 1979, NJ 1980, 34 (Kleuterschool Knabbel en Babbel) HR 14 april 1989, NJ 1990, 712 (Benckiser; Gif-kwestie, BV aangesproken voor onrechtmatige daad van de directeur) HR 25 juni 1999, NJ 2000, 33 (B./Br.): (Koelcel-kwestie, BV aangesproken voor onrechtmatige daad van de directeur, nl. Het opsluiten van de directeur van de verhurende BV

28 Kan ook een rechtspersoon onrechtmatig handelen? Jazeker, zie HR 14 april 1989, NJ 1990, 712 (Benckiser): Bos Bouwstoffen BV werd met succes aangesproken voor de illegale opslag van giftig afvalgips dat door directeur Bos was overgenomen van de Duitse firma Benckiser tegen ontvangst van - vermoedelijk - een paar miljoen D-mark

29 HR 24 april2015 (X/Gemeente Dronten) HR 24 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1119 (X/Gemeente Dronten): Ook handelingen die hebben plaatsgevonden na het sluiten van de overeenkomst zijn van belang voor het beoordelen van een beroep op onbevoegde vertegenwoordiging.

30 Gemeente Dronten heeft een onroerende zaak te laat geleverd. A sluit namens het college van B&W een vaststellingsovereenkomst met eisers waarin bindend advies wordt overeengekomen voor het bepalen van de geleden schade. De schade wordt bepaald, maar de Gemeente betaalt niet. Er is een kort geding voor nodig om de Gemeente zover te krijgen de verschuldigde euro te betalen. Maar in hoger beroep wordt het kg-vonnis vernietigd. De Gemeente vordert nu een verklaring voor recht dat de vaststellingsovereenkomst en het bindend advies haar niet binden.

31 Stelling Gemeente: A was niet bevoegd en eisers hebben er niet op mogen vertrouwen dat A wel bevoegd was. Rb en Hof wijzen vordering Gemeente toe. De Gemeente is in het kg verschenen, liet zich bij het kort geding vertegenwoordigen door A! en heeft de kosten van het bindend advies betaald. Mogen deze post hoc-omstandigheden worden meegewogen bij de vraag of eisers A als vertegenwoordiger van de Gemeente mochten beschouwen? HR: Ja!: De schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid kan ook berusten op feiten en omstandigheden die zich hebben voorgedaan na de totstandkoming van de betrokken rechtshandeling.

32 HR 4 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2462 (X/CAV) Bevoegdheid procedure te voeren ten behoeve van de boedel Heeft curator een last gegeven voor procedure t.b.v. de boedel? Hof: Nee; HR: Ja A had een vordering op B vanwege onjuist advies inzake een bestrijdingsmiddel A heeft de vordering op B gecedeerd aan C A gaat failliet; Curator vernietigt de cessie, maar stemt in met de door C reeds gestarte procedure 32

33 Hof laat C bewijzen dat er een lastovereenkomst met de curator is om op eigen naam deze procedure ten behoeve van de boedel te voeren. Curator schrijft brief: Er is een lastovereenkomst, de boedel zal de vordering niet nogmaals instellen Hof: Brief curator onvoldoende; last is niet bewezen HR: Onbegrijpelijk oordeel; casseert en verwijst. 33

34 Instaan voor volmacht Art. 3:70 BW bepaalt dat de gevolmachtigde moet instaan voor het bestaan en de omvang van de volmacht Consequentie: Indien de volmacht niet bestaat of niet voldoet, is de gevolmachtigde aansprakelijk (niet: gebonden) jegens de wederpartij

35 Procesrechtelijk aspect Indien de wederpartij de principaal dagvaardt en deze principiaal bij antwoord het verweer voert dat er geen toereikende volmacht was, kan de wederpartij de pseudogevolmachtigde in vrijwaring oproepen ( eisersvrijwaring ).

36 Vertegenwoordiging Hof Den Bosch 12 januari 2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:42 Hof oordeelt dat appellante in eerste aanleg in een kantonrechterzaak niet in aan kantonrechter van een familielid werd vertegenwoordigd. Toegezegde machtiging is nooit door de kantonrechter ontvangen; van toerekening van schijn van vertegenwoordigheid was geen sprake; er heeft geen bekrachtiging plaats gevonden.

37 van zus luidde: Na aanleiding van ons tel onderhoud deze morgen wil ik graag uitstel vragen voor mijn zus inzake dagvaarding om 10.00u van Mevr. [appellante] daar zij op dit moment in het ziekenhuis in antwerpen verblijft. Dit was gisterenmiddag pas bekent geworden en excuses voor de late reactie. De machtiging van bovengenoemde wordt hedenmorgen nog per mail toegezonden. Mvg

38 Consumentenkoop NB: Artikel 7:5 lid 2 BW: Wordt een zaak verkocht door een gevolmachtigde die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, dan wordt de koop aangemerkt als een consumentenkoop, tenzij de koper ttv het sluiten van de overeenkomst weet dat de volmachtgever niet handelt iduvebob.

39