Onderhoud en controle:

Transcriptie

1 Onderhoud en controle: Ook als u er weinig of geen verstand van hebt is het mogelijk om goed voor de accu te zorgen. Houdt u aan de volgende regels. Tussen haakjes staat het gevaar wat erin schuilt als u dat niet doet: * De accu niet, of zo kort mogelijk, ongeladen laten staan. (Gevaar: sulfatering van de platen, en een blijvend capaciteitsverlies, hetgeen weer leidt tot een zwaardere belasting van het resterende deel); * De accu niet te diep ontladen. Dat wil zeggen, een huishoudaccu (semi-tractie) maximaal tot ongeveer 50 procent. (Gevaar: uitval van de actieve massa uit de loden rasterplaten en zogenaamde sulfatering. Dat geeft beide capaciteitsverlies en uiteindelijk inwendige kortsluiting). Van een startaccu mag u maar 25 procent van de capaciteit gebruiken. Echte tractiebatterijen, heel duur, bestemd voor onder meer vorkheftrucks, kunnen zonder bezwaar wel tot 75 a 80 procent ontladen worden. * Een goede kwaliteit lader is erg belangrijk. (Gevaar: overlading a. door te hoge laadspanning, geeft knalgasontwikkeling en materiaaluitval, b. doorladen zelfs met een lage stroom nadat de accu vol is geeft corrosie van het lood waardoor sprake is van verminderde stroomgeleiding en bros worden. Regelmatige onderlading: (gevaar: onvoldoende volladen, zie eerste punt). * In de (winter-)stalling de accu regelmatig, zo ongeveer een keer per acht weken, controleren en eventueel bijladen. (Gevaar: door zelfontlading loopt de accu langzaam leeg, wat leidt tot corrosie en sulfatering). Accu's "onderhoudsvrij" Er zijn ook accu's die men onderhoudsvrij noemt. Dat betekent slechts dat de zelfontlading beperkt is door een bepaalde constructie. Volg altijd de aanwijzingen van de leverancier op. Probleem bij de accucontrole in de camper is dat deze vaak moeilijk toegankelijk en erg zwaar is. Soms is het verstandig

2 de accu te demonteren en mee naar huis te nemen. Bewaar de accu bij voorkeur zo koud mogelijk, dus niet in een verwarmde garage. Mits eerst goed opgeladen zou hij eigenlijk het beste in een koelkast of zelfs in een vriezer bewaard kunnen worden, maar dat doe je natuurlijk niet naast voedingsmiddelen. * Controleer de accu regelmatig, ook als die niet langdurig in de stalling staat. Controle kan problemen voorkomen en kan u informatie geven over de toestand van de accu. De controle en onderhoudspunten zijn: * Houd de gehele bovenzijde schoon en droog. Vuil en vocht kunnen stroom geleiden en de zelfontlading van de accu verhogen. Het dun invetten van de accu polen met zuurvrije vaseline is een goede gewoonte. * Controleer bij accu's met vuldoppen het vloeistofniveau. De vloeistof moet altijd ongeveer een cm boven de accuplaten staan. Zo nodig bijvullen met gedestilleerd of gedemineraliseerd water (verkrijgbaar bij drogist of garage). Dus niet met gewoon leidingwater. Als het vloeistofniveau om een andere reden dan verdamping te laag is, denk aan overkoken (tijdens het laden), omvallen, lekkage, waarbij accuzuur is weggelopen, nooit zelf met water of accuzuur bijvullen maar dit door een accudeskundige laten doen. Het accuzuur moet namelijk de juiste verdunning hebben. Om dezelfde reden ook niet te veel water bijvullen. * De ladingstoestand van accu's met vuldoppen is uitstekend te controleren door met een zuurweger steeds uit elke cel even wat accuzuur op te zuigen. Daarmee kunt u dan de soortelijke massa in kg/m3 (vroeger soortelijk gewicht in kg/dm3) van het accuzuur aflezen. Pas wel op: accuzuur is zeer agressief. De soortelijke massa is bij een volle cel 1280 kg/m3 en bij een maximaal (50 procent) ontladen semitractie accucel 1220 kg/m3. Dit alles bij ca. 25 C, want per 10 C lager komt u 7 punten hoger uit. Overigens moet men geen zuur wegen direct na het bijvullen met water of direct na het laden. Met de zuurweger zuigt u namelijk alleen het bovenste gedeelte van het electrolyt op. De accu moet eerst 1 a 2 uur rust hebben. Helaas treffen we steeds meer accu's van het gesloten type aan. Daarbij krijgt u dus geen beeld van de toestand van de afzonderlijke cellen. * Een andere manier om de ladingstoestand van de accu enigszins te bepalen kan door het voltage te meten. Deze meting dient te geschieden met de accu in rust, dat wil zeggen, 1 a 2 uur geen stroom bijgeladen of gebruikt. Ook niet voor een kleine controlelamp, een klokje, of iets dergelijks. Even loskoppelen is het beste. Een volle accu geeft 12,7 a 12,8 Volt. Bij een lege semi-tractie accu (50 procent) zal de waarde op ongeveer 12 Volt liggen. Deze waarde is echter mede afhankelijk van het merk, type en constructie. Probeer dit gegeven bij uw acculeverancier te achterhalen, of doe hiermee zelf ervaring op door regelmatig te meten De meest ideale methode is een zonnepaneel. De moderne panelen laden ook op indien de zon niet schijnt maar er wel voldoende licht is. De kracht van een dergelijke methode is de tijdsduur. Als u nog ligt te slapen, wordt uw accu al bijgeladen. Een extra voordeel van een paneel is, dat indien u de caravan 's winters in de open lucht stalt, de accu altijd vol is en niet bij vorst mee naar huis genomen hoeft te worden. Een geladen accu bevriest pas bij een zeer lage temperatuur. Dit is ook de reden dat u uw autoaccu bij vorst er niet uit hoeft te halen. Leeg/vol indicatie. De enig juiste, maar tevens de meest lastige manier om de ladingstoestand van een accu te weten is een zuurmeting van de elektrolyt. Dit is zwavelzuur en gezien de zeer bijtende eigenschappen, sterk af te raden. We zullen ons moeten behelpen met de op een na beste methode: spanning

3 meten. Voor een goede meting mag de accu niet belast zijn en na een belasting 10 minuten rust hebben gehad. Meet de spanning met een goede, bij voorkeur digitale, voltmeter. De gemeten waarden komen ongeveer overeen met onderstaande percentages. Laadtoestand accu % ontladen s.m. elektrolyt Rustspanning in volt 100% 0 1,28 12,72 80 % 20 1,245 12,51 60 % 40 1,21 12,30 40 % 60 1,175 12,09 20 % 80 1,14 11,88 0 % 100 1,10 11,64 Levensduur. De levensduur van een accu hebben we grotendeels zelf in handen. Goed onderhoud: regelmatig vloeistof niveau controleren, zonodig met accuwater bijvullen, op tijd bijladen en niet te diep ontladen. Geen kans geven tot bevriezing door de accu opgeladen te houden of mee te nemen naar een vorstvrije ruimte. Laders. Elke lader heeft zijn specifieke toepassing en moet afgestemd zijn op het gebruik dat u ervan wilt maken. o Losse acculader. In vele soorten en type verkrijgbaar. Aanbevolen wordt om minimaal een 5 tot 8 ampère lader te nemen. De accu wordt geladen door de lader op 230V aan te sluiten en de accu met de juiste snoeren met de lader te verbinden. Luxe (dure) typen schakelen zelf de laadspanning af en gaan over op een z.g. druppellading. Gewone laders moet u als de accu vol is, zelf uitzetten. o Ingebouwde laders/omvormers. Het laadgedeelte zal, zodra er 230V op is aangesloten, de accu laden en de laadstroom uitschakelen indien de accu vol is, etc. o De autogenerator als lader. Bij gebruik van een 13-polige plug bestaat de mogelijkheid om de accu rechtstreeks met de generator te verbinden. LET OP. Hier moet zowel de caravan als de auto voor bedraad zijn. Bij twijfel uw caravan/auto dealer raadplegen. o Zonnepaneel. Dit kan een vast gemonteerd paneel op het dak zijn, maar ook een los paneel, dat aangekomen op de bestemming op een geschikte plaats gelegd of bevestigd wordt. Vele soorten en typen zijn inmiddels op de markt bij langzaam dalende prijzen. o Windgenerator. Een nog weinig voorkomende methode. Nadeel kan zijn, de hoge prijs en dat oudere typen een hoorbaar geluid produceren. Windgeneratoren worden in de caravan getransporteerd en ter plaatse op een mastklem aan de caravan gemonteerd. Voordeel is de grote stroom die al bij weinig wind beschikbaar is. Universeelmeter. Nuttig en tegenwoordig niet meer zo kostbaar is een digitale voltmeter. Een eenvoudig type, dat niet meer dan 10,-- hoeft te kosten, voldoet al volledig aan onze wensen. Hiermee kunnen we

4 stromen en spanningen meten, maar ook weerstanden. Bent u geen held in deze zaken, oefen dan eens door de netspanning en de spanning van een batterijtje te meten en meet eens een stukje kabel door. Er komt een dag dat u dankbaar bent dat u een meter hebt en dat u er mee overweg kunt! Zuurmeter. Een apparaatje waar we de nodige bedenkingen tegen hebben, alhoewel het bij goed en voorzichtig gebruikt, heel nuttig kan zijn. Het meet de soortelijke massa van de vloeistof (zwavelzuur!!!) in de accu. Deze neemt af als de lading van een accu afneemt. Hierdoor kunnen we een idee krijgen, hoe vol de accu nog is. Na gebruik grondig afspoelen met gedemineraliseerd of gedestilleerd water. Wees echter bij gebruik hiervan zeer voorzichtig. Zwavelzuur is een sterk etsende vloeistof en veroorzaakt gemene wonden indien het op onze huid gemorst wordt. Verder brandt het gaten in kleding en andere materialen. Accubewaker. Dit is een simpel apparaatje dat slechts 10 à 20 Euro kost en een accu voor beschadiging kan behoeden. Belangrijke gebruikers (waterpomp, verlichting) blijven eventueel nog aangesloten, maar de andere (laders voor telefoon, computer, radio, TV etc) worden als de spanning beneden een bepaalde waarde (11,4V of daar omtrent) daalt van de 12V afgeschakeld. Vooral geschikt voor caravanners die geen 230V gebruiken maar met alleen een accu of accu met zonnepaneel kamperen. Het volgende lijstje is nu handig: volt = accu 100 % vol = 90 % = 80 % = 70 % = 60 % = 50 % = 40 % = 30 % = 20 % = 10 % = 0 % Met deze meting kun je dus heel vlot de ladingtoestand van je accu vaststellen (kan ook met een zuurweger, maar nu nog effe niet)

5 Zonder correct onderhoud kunnen accu's voortijdig defect raken, waardoor het gehele systeem niet meer functioneert. Met behulp van een spanningsmeter, accuzuurdichtheidsmeter en gedistilleerd water kan maandelijks bekeken worden of de accu nog in goede conditie is. Verwaarlozing van deze controle, kan de levensduur van de accu dramatisch beperken. Bij AGM en gelaccu's speelt het onderhoud een kleinere rol. Accu's welke in zonnestroomsystemen worden worden toegepast hebben een spanning van 2, 12 of 24 Volt. Over het algemeen worden alleen 'deep-cycle'-accu's toegepast, welke geschikt zijn voor diepontlading. Accu's zoals deze normaal als startaccu worden toegepast zijn minder geschikt, omdat hun capaciteit bij diepontlading sterk afneemt of zelf defect raken. Bij alle typen accu's geldt hoe dieper deze ontladen wordt, hoe korter de levensduur. Het is daarom van belang de capaciteit van de 'deep-cycle'-accu's zo te kiezen dat volledige ontlading bij normaal gebruik de ontlading minder dan 80% van de capaciteit bedraagt. Bij toepassing van een startaccu, zou dit maximaal 20% van de capaciteit mogen zijn, hetgeen een factor 4 in totale capaciteit van de accu zou betekenen voor dezelfde toepassing. De langste levensduur van de 'deep-cycle'-accu is te verwachten is door de capaciteit zo groot mogelijk te kiezen, waardoor de ontlading minder is dan genoemde 80%. De onderstaande informatie is bedoeld een beeld te geven van de verschillende typen accu's welke worden toegepast voor het opslaan van zonnestroom, met hun specifieke kenmerken: Gelled Electrolyte Sealed Lead Acid (gelaccu) : Gelaccu's kwamen eerder op de markt dan de AGM-accu's, maar verliezen op dit moment marktaandeel ten opzichte van dit type. Qua onderhoud heeft de gelaccu vergelijkbare eigenschappen met de AGM-accu. Het electrolyt in deze accu is niet vloeibaar, maar in een gelvorm, waarbinnen gassen welke ontstaan tijdens het laden van de accu worden geabsorbeerd. De accu dient met een lagere laadstroom dient te worden opgeladen dan de andere twee types. Bij hogere laadstromen gaan de geabsorbeerde gasbellen door de gel bewegen, waardoor de capaciteit van de accu afneemt. Dit kan in bepaalde toepassingen een nadeel zijn, zeker wanneer het vermogen van het zonnestroomsysteem in relatie tot de accucapaciteit niet correct gekozen is. Lead Acid (loodaccu): Loodaccu's werden als eerste toegepast in zonnestroomsystemen en worden ook nu nog het meest gebruikt. Dit type heeft de langste levensduur en de laagste kosten per Ah. Nadeel is dat dit type het meeste onderhoud nodig heeft, waardoor minder geschikt voor systemen in huishoudelijke omgeving of op locaties waar niet maandelijks iemand aanwezig is (boot/camping). Speciale variant van dit type accu zijn de 2 Volt industriã«le accu's, welke een extreem lange levensduur hebben. Deze worden meestal ingezet op grotere systemen. Deze accu's staan niet online, mocht u geintresseerd zijn in dit type accu, neemt u dan even contact met ons op. Absorbed Glass Mat Sealed Lead Acid (AGM): Doordat de prijs van AGM accu's steeds lager wordt, worden deze steeds vaker toegepast in zonnestroomsystemen. Door de lage zelfontlading kunnen de accu's ook voor langere tijd zonder bijladen worden opgeslagen. Vervoer van de accu is veiliger omdat de accu gesealed is en zo geen accuzuur kan lekken, hetgeen ook gekantelde montage van de accu in het systeem mogelijk maakt. Groot voordeel is dat dit type accu's onderhoudsvrij is, waardoor ze voor alle toepassingen geschikt zijn. Inmiddels wegen de voordelen van

6 dit type ten opzichte van de traditionele loodaccu op tegen het prijsverschil. Ook van dit type accu zijn 2 Volt industiã«le varianten beschikbaar.