Tuberculose. Versie juni objectid vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt,

Transcriptie

1 Versie juni objectid vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt,

2 Persoonlijke notities Welkom Deze brochure is in de eerste plaats bestemd voor tuberculosepatiënten. Wij hopen dat de inhoud van deze brochure ook nuttig zal zijn voor de familieleden en vrienden van de tuberculosepatiënt. Rond tuberculose hangt nog steeds een zekere taboesfeer. Vele mensen ervaren immers een gevoel van afschuw en angst voor deze oude, besmettelijke ziekte. Angst wordt vooral veroorzaakt door onwetendheid en onzekerheid over wat men precies moet doen. Met deze informatiebrochure willen we tegemoetkomen aan de vele vragen over tuberculose die bij patiënten, hun familieleden en vrienden leven. Zo zullen heel wat onnodige angsten verdwijnen en kunnen we misschien het taboe verminderen. Mocht u daarnaast andere of meer persoonlijke vragen hebben, aarzel dan niet beroep te doen op uw behandelende arts of verpleegkundigen. Zij zijn steeds bereid om u te helpen. 12 1

3 7. Contactgegevens Artsen dr. Joseph Aumann dr. Kristof Cuppens dr. Koen Demuynck dr. Karin Pat dr. Luc Spaas dr. Karolien Weytjens dr. Jokke Wynants Raadpleging pneumologen Tel: Privéraadpleging pneumologen Tel: Afdeling pneumologie C1 Tel: Afdeling kortverblijf cardiologie-pneumologie A2 Tel:

4 6. Ontslag uit het ziekenhuis Na uw ontslag uit het ziekenhuis, moet u minstens om de maand een bezoek brengen aan uw arts. Hij zal een bloedproef nemen om de leverfunctie na te gaan. Bij bijwerkingen en andere bijkomende symptomen (koorts, bloedfluimen, pijn op de borstkas bij het ademhalen en hoesten) is het belangrijk onmiddellijk een bezoek te brengen aan uw arts. In samenspraak met uw arts kan de dosis worden aangepast. Volledig stoppen met de therapie mag niet omwille van het resistent (ongevoelig voor geneesmiddelen) worden van de tuberkelbacillen. Thuis hoeft u geen isolatiemaatregelen toe te passen. De hoesthygiëne is voldoende. De papieren zakdoeken worden in een plastieken zak geworpen. Deze zak kan u dichtgeknoopt samen met het huisvuil verwijderen. Inhoud 1. Wat is tuberculose? p Behandeling p Bijwerkingen geneesmiddelen p Isolatie p Financiële aspect van de behandeling p Ontslag uit het ziekenhuis p Contactgegevens p

5 Tuberculose 1. Wat is tuberculose? Tuberculose is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door de tuberculosebacil of bacil van Koch. Deze bacterie kan de longen aantasten en soms ook andere organen zoals de nieren, beenderen, klieren, Hierdoor bestaan er verschillende vormen van tuberculose. Vroeger kwam tuberculose meer voor. Men beschouwde het vooral als een armelui s ziekte, die bovendien bevorderd werd door gebrek aan hygiëne. Maar iedereen kan deze ziekte doormaken. Jonge kinderen en mensen met een verminderde weerstand zijn meer vatbaar om een tuberculosebesmetting te krijgen bij contact met een besmet persoon. Tegenwoordig komt tuberculose minder voor. De reden hiervoor is de ontdekking van gerichte geneesmiddelen (tuberculostatica). Wie besmet is, vertoont in het begin meestal geen symptomen. Later als men ziek wordt, vertoont men volgende klachten: veel en aanhoudend hoesten vermagering vermoeidheid lichte koorts nachtelijk zweten Tuberculose wordt vastgesteld aan de hand van een huidtest (tuberculinetest, intradermotest). Dit is een prikje dat u op de onderarm krijgt. Enkele dagen later (na uren) wordt het resultaat afgelezen. Bij besmetting vertoont u een rood, verheven knobbeltje. Op de longfoto ziet de arts een afwijking.bij longtuberculose toont het onderzoek van de fluimen tuberculinebacillen aan. Dit betekent dat u besmettelijk bent voor uw omgeving. U kan worden geïsoleerd om te voorkomen dat ook andere mensen worden besmet. Soms kan de arts nog een ander bijkomend onderzoek aanvragen, zoals een bronchoscopisch onderzoek. Dit is een onderzoek waarbij via een scoop (soepele buis met camera) de keelholte en luchtpijp kunnen worden bekeken en onderzocht. Tijdens de isolatie mag u de kamer niet verlaten, dit om uw medepatiënten te beschermen. Wanneer u naar een onderzoek moet, wordt u gevraagd een mondmasker op te zetten. Om de eenzaamheid wat te verminderen, heeft u de mogelijkheid de bezoekuren wat te spreiden. Doe dit wel steeds in samenspraak met de verpleegkundigen op dienst. Bij een moeilijke verwerking van de isolatie kan u steeds beroep doen op de verpleegkundigen en/ of behandelende arts. Belangrijk is om zich voor te bereiden op de dag dat de isolatie mag worden gestopt. Van de ene dag op de andere is een mondmasker niet meer nodig, mogen de deuren open en u mag de kamer verlaten. U hoeft zich echter geen zorgen te maken. Op dat moment bent u niet meer besmettelijk voor andere mensen. 5. Financiële aspect van de behandeling. Bijna alle geneesmiddelen worden volledig terugbetaald door het RIZIV. Van uw behandelende arts krijgt u een formulier, zodat Rifadine ook wordt terugbetaald. Enkel de vitamine B6 (pyridoxine) wordt niet volledig terugbetaald. U bent op de éénpersoonskamer terechtgekomen als gevolg van de isolatiemaatregelen, dus omwille van een medische reden. De ereloonsupplementen die aangerekend kunnen worden bij een verblijf in een éénpersoonskamer, hoeft u dan ook niet te betalen. De kosten van de opname zijn afhankelijk van de terugbetaling van uw ziekenfonds en eventuele persoonlijke ziekteverzekeringen. Wel moet u extra betalen voor de gemaakte telefoongesprekken, extra drank, Bij sociale, financiële vragen kan u ook steeds terecht bij de sociale deinst van het ziekenhuis. 4 9

6 Tuberculose 4. De isolatie in het ziekenhuis. De isolatieperiode is een moeilijke periode. U bent pas op de hoogte gesteld van de ziekte en onmiddellijk wordt u geconfronteerd met een ingrijpende isolatie. U bent de eerste dagen nog besmettelijk. Daarom moet u zeer voorzichtig zijn bij het hoesten. Geef aandacht aan de hoesthygiëne. Door een goede hoesthygiëne wordt de kans klein dat anderen in uw omgeving de tuberkelbacillen inademen. Als u de hoesthygiëne correct wilt uitvoeren, hoest u met afgewend gezicht, de hand voor de mond, in een papieren zakdoek. De zakdoek wordt weggeworpen in de afgesloten afvalemmer. Dagelijks wordt de afvalemmer leeg gemaakt. De hoesthygiëne is een eenvoudige maar effectieve maatregel. U wordt geïsoleerd omdat er in uw fluimen tuberkelbacillen zijn aangetoond en u dus besmettelijk bent. Zolang er tuberkelbacillen in uw fluimen aanwezig blijven zal u geïsoleerd worden. De duur van de isolatie kan 2 tot 3 weken duren, omdat u na meestal 2 weken niet meer besmettelijk bent voor uw omgeving. In uw fluimen zullen geen tuberkelbacillen meer te vinden zijn. Zoals reeds aangehaald is het belangrijk nog steeds de geneesmiddelen dagelijks in te nemen, omdat er nog sluimerende bacillen zullen aanwezig zijn in de longen Isolatie betekent dat u wordt verzorgd in een éénpersoonskamer. Als u zich houdt aan de hoesthygiëne, wordt de kans klein dat anderen besmet worden. Het bezoek wordt beperkt tot enkel de naaste familie. Kinderen onder de vijf jaar en bejaarden worden niet toegelaten omdat zij een verminderde weerstand hebben. Zwangere vrouwen worden niet toegelaten ter bescherming van de ongeborene. De verpleegkundigen dragen een mondmasker bij de verzorging en hebben een beschermende schort en handschoenen aan bij nauw contact. Uw bezoekers zijn verplicht een mondmasker te dragen. Als u zelf een mondmasker draagt tijdens het bezoek is het niet nodig dat uw bezoekers een mondmasker dragen. Tuberculose wordt via de lucht (aërogeen) overbracht. Een persoon met een besmettelijke of open longtuberculose brengt bij het hoesten, spreken of niezen tuberkelbacillen in de lucht, in de vorm van kleine speekseldruppeltjes. Personen in de nabije omgeving kunnen de speekseldruppeltjes inademen. Als deze ingeademde bacteriën de longen binnendringen, veroorzaken ze daar een kleine ontsteking. Besmetting gebeurt dus niet door het gebruik van huishoudelijke voorwerpen, eetgerei, boeken, voedsel. Men kan de bacterie niet mee naar huis nemen, bv. via kleding die men draagt. Na inademing van de tuberkelbacillen veroorzaken de bacteriën die de longen bereiken een ontsteking. Een gezond lichaam maakt automatisch afweerstoffen aan. Door deze afweerstoffen wordt de uitbreiding van de ziekte tegengegaan (de bacillen worden ingekapseld). U wordt dan niet ziek. Verschillende factoren (ouderdom, ziekte, uitputting, ) kunnen een verminderde weerstand tot gevolg hebben. Deze factoren zorgen ervoor dat de ontsteking zich verder kan uitbreiden. Waar heeft u mogelijk de besmetting opgelopen? Het kan zijn dat u nog maar kortgeleden in contact bent gekomen met een tuberculosepatiënt. U bent jaren geleden besmet door het hoesten van een besmette persoon zonder er toen ziek van te worden. De tuberkelbacillen kunnen jarenlang in het lichaam blijven zonder ziekteverschijnselen te geven. Door een verminderde weerstand bent u nu ziek geworden. U heeft jaren geleden een vorm van tuberculose gehad. Door de behandeling toen bent u wel beter geworden, maar niet genezen. De tuberkelbacillen hebben kunnen overleven omdat er vroeger nog onvoldoende of geen medicijnen waren om tuberculose te behandelen. 8 5

7 Tuberculose 2. De behandeling De behandeling bestaat uit het dagelijks innemen van 3 of 4 geneesmiddelen (tuberculostatica). Belangrijk is dat u al de geneesmiddelen inneemt en niet één of twee geneesmiddelen achterwege laat. Na enkele weken voelt u zich niet meer ziek en hoest u niet meer. Toch zal u enkele maanden deze geneesmiddelen moeten blijven innemen. Anders kunnen de bacteriën weerstand bieden. Dit bemoeilijkt het herstel ten zeerste. U begint met 3 of 4 tuberculostatica, die u 2 tot 3 maanden moet innemen. Daarna moet u enkel de 2 sterkste geneesmiddelen verder innemen gedurende de volgende 4 tot 6 maanden. Het is belangrijk dat u zich houdt aan uw schema, anders vormt u bacillen die ongevoelig zijn voor de geneesmiddelen (resistente bacillen). Uit onderzoek blijkt dat bij een behandeling die minder dan 6 maanden duurt, een aantal bacillen nog overleven, waardoor u opnieuw ziek kan worden. Dagelijkse inname is absoluut noodzakelijk. Enkele weken na de eerste inname zal u al geen fluimen meer ophoesten en zich gezond voelen, maar toch is het noodzakelijk dat u de volledige periode dagelijks de tuberculostatica blijft innemen. Bij te vroeg stoppen van uw behandelingsschema bestaat het gevaar dat u opnieuw ziekteverschijnselen gaat vertonen en men de behandeling opnieuw moet starten. 3. Bijwerkingen Zoals bij elk ander geneesmiddel bestaan er bij de tuberculostatica ook bijwerkingen. De urine en andere lichaamsvochten (tranen) verkleuren rood. De oorzaak is de afbraak van het geneesmiddel (Rifadine ), dit is een normaal verschijnsel. De rode kleurstof kan zachte contactlenzen blijvend beschadigen. Leverfunctiestoornissen Op regelmatige tijdstippen zal er een bloedafname gebeuren om het effect van het geneesmiddel op de lever na te gaan. De arts past indien nodig de dosis aan. Alcoholgebruik gaat niet samen met deze medicijnen. Deze combinatie kan een zeer ernstig effect hebben op de leverfunctie. Beschadiging van bepaalde zenuwbanen Sommige tuberculosepatiënten ondervinden klachten die het gevolg zijn van beschadiging van bepaalde zenuwbanen. Het betreft in de meeste gevallen de gevoelszenuwen, vooral ter hoogte van de onderbenen en voeten. De voornaamste verschijnselen zijn: verlies van kracht, snelle vermoeidheid, tintelingen en een doof gevoel in de benen. De toediening van vitamine B6 (pyridoxine) voorkomt of vermindert deze bijwerkingen. Minder scherp zicht Het onderscheiden van kleuren wordt moeilijker, soms gaat men minder scherp zien. Zodra u deze bijwerkingen ervaart moet u contact opnemen met de behandelende arts. Uw arts kan dan uw behandelingsschema aanpassen, waardoor deze bijwerkingen kunnen verdwijnen. Sommige medicijnen kunnen minder werkzaam worden, zoals de anticonceptiepil, bloedverdunnende medicijnen, antidiabetica en anti-epiliptica. Het is daarom belangrijk uw arts op de hoogte te stellen van het gebruik van andere geneesmiddelen. Belangrijk bij het optreden van deze bijwerkingen is uw behandelende arts te verwittigen. Samen met hem/haar kan dan het behandelingsschema worden aangepast. Ook bij aanhoudende hoest, het optreden van koorts, bloedfluimen en het ontstaan van pijn op de borstkas bij het ademhalen en hoesten, moet u uw behandelende arts verwittigen. U mag nooit zelfstandig uw behandelingsschema veranderen of stoppen! 6 7