VOOR KLEDING EN UITRUSTING DER INFANTERY BRIGADE BIJLAND 1815

Transcriptie

1 VOORSCHRIFT VOOR KLEDING EN UITRUSTING DER INFANTERY BRIGADE BIJLAND 1815 Gedurende het bestaan van de vereniging (deze was eerst een werkgroep binnen de V.M.L.H.) is de behoefte ontstaan naar een document, dat de leden kunnen gebruiken als richtlijn bij het vervaardigen c.q. aanschaffen van uniformstukken dan wel uitrustingstukken. Niets is namelijk zo aan kritiek onderhevig dan de uniformering en uitrusting van een militair der Nederlanden in het Napoleontisch tijdperk. Dit met name omdat er, in vergelijking met andere Europese landen, bijzonder weinig authentieke materialen bewaard zijn gebleven. Daardoor missen (aspirant-) leden bij het vervaardigen c.q. aanschaffen van een replica de hoognodige referenties, waarbij dit voorschrift mogelijk deze omissie vervangt. Binnen de verenigingen is de afspraak gemaakt dat nieuw verworven informatie over uniform/uitrusting betreffende een voor ons interessant onderwerp, eerst door leden en het bestuur wordt geëvalueerd en pas dan als gegeven in dit voorschrift zal worden gepubliceerd (zie huishoudelijk reglement punt 5 lid drie). Het voorschrift zal dan ook zodanig worden vorm gegeven dat wijzigingen kunnen worden doorgevoerd. Bronnen zijn voorschriften en orders (zowel van vaste als van tijdelijke aard), boekwerken, prenten en schilderijen van diverse artiesten zoals ALGEMEEN Langedijk, Genaert, Hoynck van Papendrecht etc. Daar waar geen informatie over is te vinden gelden de toenmalige regels en mode verschijnselen waar ook het leger aan onderhevig, en soms ook trendsetter was. Tevens kan er een redelijke analyse worden gemaakt uit sommige latere bepalingen (Teupken en/of Ten Raa ). Basis voor de vaststelling van het model vormt Teupken (1823), waarbij teruggewerkt wordt naar 1815 aan de hand van het Requeil Militair zoals dat onder andere door Ten Raa (1900) is samengevat. Als b.v. op 14 september 1815 bepaald wordt dat korporaals hun chevrons tevens op het mouwvest dienen te dragen, dan kan men aannemen dat dit voor dat tijdstip nog niet het geval was. Ook kan het een officiële bevestiging zijn van al eerder in zwang geraakte gebruiken. Hoewel niet alle uitrustingstukken in Teupke voorkomen, is ervoor gekozen om wel zijn indeling van uitrustingstukken over te nemen. Deze indeling geld als volgt: I. KLEDING II. KLEINE UITRUSTINGSTUKKEN III. LEDERGOED EN GROOT EQUIP. IV. OVERIGEN Tot slot; het voorschrift moet worden gezien als een groei-document. In een later stadium kan dit document worden uitgebreid met andere eenheden.

2 afd. I, N o 1. SCHAKOT Vilten hoofddeksel voor de volle tenue (afbeelding No.1 en No.2). De schakot kwam oorspronkelijk uit Portugal en werd door de Engelsen in 1812 als vervanging voor het kachelpijp -model (stovepipe), ingevoerd. Bij de Britten was de schakot ook wel bekend als de Belgic schakot, naar aanleiding van de Waterloo campagne. Deze schakot werd gedragen door Zuid- Nederlandse eenheden terwijl de Noord- Nederlanders het Oostenrijkse model droegen. De schakot was gemaakt van zwart wolvilt, was kokervormig en voorzien van een zg. vals front. Het valse front en de onderzijde van de schakot waren afgebiesd met ribbanden en in vorm gehouden door een stevige metaaldraad die aan de achterzijde langs de rand was aangebracht onder de biesband. De onderrand van de schakot was aan de achterzijde lager dan de voorzijde. De schakot der (onder)officieren was van een mooiere kwaliteit dan die van hun ondergeschikten. Aan de binnenzijde van de schakot was een linnen bolvormig binnenwerk aangebracht, dat d.m.v. een veter op maat gesteld kon worden. De schakot had een ronde zwarte, licht gebogen lederen klep. De meeste hoofddeksels uit die periode waren voorzien van een zweetband en binnenwerk waarachter kleine snuisterijen/ gebruiksvoorwerpen werden opgeborgen zoals b.v. een tabakszakje of een zg. schakot bijbeltje. Op de voorzijde van de schakot was een geelkoperen (messing) plaat, in de vorm van een schild met daarop de letter "W", bevestigd (et monogram van de soevereine vorst Willem I). Boven het schild was een kroon geplaatst. (afbeelding no.3) De plaat was uit één geheel geslagen en werd in de hoogte en breedte gecentreerd gemonteerd m.b.v. twee aan de plaat gesoldeerde platte splitpennen. Vanuit de drager gezien zat aan de linkerzijde een oranje lederen (zijde met vilt voor de officieren) kokarde met daarachter een wit wollen pompon (wit veren pluim voor de officieren) gestoken in een lederen pomponschede. (afbeelding no.4). Het geheel werd op zijn plaats gehouden door een kleine uniformknoop met daaraan een stuk koperdraad, welke via de kokarde het stukje leer en de pompon door de wand van de schakot werd gestoken en werd omgebogen. Vanaf deze kokarde liep, via de voorzijde onder de plaat door, naar de rechterzijde, een witte z.g. schommel (afbeelding no.5) welke bestond uit wit koord (goud voor officieren) dat met een kettingknoop was gevlochten. Het middelste deel was over een lengte van 80 mm [aanname] niet gevlochten. De schommel eindigde in twee "troetels" (kwastjes), welke aan de rechterzijde van de schakot afhingen. De onderzijde van de troetels kwam tot net onder de rand van de schakot. De schommel werd middels haakjes aan de voor- en rechter zijde op zijn plaats gehouden. Hoogte achterzijde schakot mm Hoogte voorzijde schakot mm Omtrek bovenzijde... hoofdomtrek minus 25 mm Hoogte vals front mm Breedte vals front mm Breedte biesband vals front...10 mm Breedte biesband omtrek...25 mm Breedte klep mm Lederen / zijden kokarde mm doorsnee [aanname] Hoogte pompon / veren pluim mm Totale lengte troetels mm Franje troetels...50 mm Breedte zweetband...40 mm [aanname] MATERIALEN Schakot Zwart wolvilt...

3 Zwart tuigleder (3 mm dik) voor klep en pomponschede...21 x 13 cm Wit (goud) koord voor schommel...4 meter Franjeband voor troetels... Lederen kokarde...7 x 7 cm Kleine uniformknoop...1/12 dozijn Biesband (25mm breed) mm Messing schakotplaat...1 Metalen haakjes ter bevestiging van schommel...2 Dun lederen zweetband...70 cm Linnen voor voering cm x 70 cm Veter voor binnenwerk...30 cm Pompon Kurk van 120 mm hoog, onderzijde 20 mm tot bovenzijde 20 mm...1 Koperdraad ca 1,5 mm doorsnee ter bevestiging... ca. 300 mm Koperdraad ca 0,5 mm doorsnee voor vervaardiging bekleding... ca. 10 meter Katoen voor bekleding...15 x 30 cm Witte Woldraad...1 bol (90 meter) Enkel voor 7 B.V.L. The British Infantry shako, A.R. Cattley uit Journal of the Society for Army Historical Research nr 15 Soldiers of the Napoleontic Wars, British Foot Guards At Waterloo June 1815 Deel 3 Headdress, badges and equipment Originele schakotplaat in depot KNLWM Versie: no 2, 8 februari 2004

4 afd. I, N o 2. POLITIEMUTS Lakense pet (afbeelding No.1). Ook wel bonnet de police dan wel kazernemuts genoemd. De platte pet was vervaardigd van dezelfde kleur laken als van de rok, afgezet met een witte, oranje of gele bies (afhankelijk van de eenheid) en voorzien van éénzelfde gekleurde lakense band. De klep was gemaakt van glad, zwart leder. De pet werd met linnen dan wel katoen gevoerd. Dit hoofddeksel werd gedragen bij de diensten waar geen schakot vereist werd. Aan de voorzijde van de pet mocht geen haar uitkomen. Uitgaande van contemporaine afbeeldingen en modeeld, werd de pet plat of naar één zijde afhangend gedragen Diameter bovenzijde pet mm Totale hoogte zijband mm Hoogte witte band...35 mm Breedte klep...57 mm Afstand onderzijde pet tot onderzijde witte band...7 mm MATERIALEN Blauw/groen laken laken... Wit/oranje/geel laken voor rand en bies... Koord voor bies... Linnen voor voering... Zwart tuigleder (3 mm dik) voor klep...21 x 13 cm Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter voor 5 e blauw laken en oranje bies, 7 e blauw laken en witte bies, 27 e groen laken en gele bies. Armamentaria nr. 22 blz.71 pnt. 8 Prent naar Madou, Nederlandse infanterie, soldaat in kazerne tenue, 1826

5 afd. I, N o 3. HALSDAS (afbeelding No.1).. De halsdas was gemaakt van zwart leder (voor officieren van zwart fluweel of zijde), welk m.b.v. een riempje en een gesp met dubbelen doorn om de nek werd bevestigd. Deze halsdas bood de infanterist bescherming tegen eventuele sabelhouwen van de cavalerie en hield gelijktijdig ook zijn hoofd mooi rechtop. Het schijnt een vreselijk irritant uitrustingsstuk te zijn geweest, vandaar dat de officieren een zijde of fluwelen das droegen. Langzaam maar zeker sloop dit er bij de manschappen ook in, hoewel deze zwart laken, linnen of katoen gebruikten. De halsdas werd net als een hoofddeksel eigenlijk altijd gedragen. Hij werd meerdere keren rond de nek gedraaid over het boord van het hemd en vervolgens aan de voorzijde dichtgeknoopt, waarbij de knoop onder de das werd verstopt. Bij de eenheden binnen de brigade Bylandt deze variant algemeen aangenomen. Op de lederen das kwam de volgende variant voor: een enigszins boogsgewijs gesneden halsdas van zwart kalmink, met linnen gevoerd en van achteren gesloten met een met leder aangezette geelkoperen gesp met dubbele doorn en aan de tegengestelde zijde een lederen riem. De halsdas werd tussen het laken en de voering versterkt met bordpapier. In 1822 werd deze variant officieel ingevoerd, maar dan in plaats van bordpapier leder. Lederen of kalmink halsdas Hoogte...75 mm Lengte of 360 mm Zijde, katoenen en linnen halsdas Hoogte...10 cm [aanname} Lengte cm [aananme] MATERIALEN Lederen halsdas: Zwart tuigleer (3mm) mm x 460 mm Zwart leer (1,5mm) ter bevestiging van gesp mm x 100mm Gesp met dubbele doorn... 1/12 e dozijn Kalmink halsdas: Zwart kalmink (geglansd wollen laken) mm x 400 mm Linnen voering mm x 400 mm Zwart leer (1,5) voor riempje mm x 120mm Zwart leer (1,5mm) ter bevestiging van gesp mm x 100mm Gesp met dubbele doorn... 1/12 e dozijn Zijde, katoenen en linnen halsdas: Zwart zijde, katoen of linnen mm x 1500 mm Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 1. Bladzijde 67, derde afdeling, Kleine Uitrustingstukken Requeil Militair, 9 januari 1815 Armamentaria, aflevering , blz 70

6 afd. I, N o 4. WITTE PANTALON (afbeelding No.1). De pantalon was een hoog sluitende broek vervaardigd uit linnen. Onderofficieren mochten een fijnere soort linnen gebruiken. Officieren gebruikte ook luxere stoffen zoals nanking (fijne lakense stof) of katoen. De pantalon werd over de slobkousen gedragen. De pantalon voor de manschappen was voorzien van een brede klep. Veel officieren en sommige korpsen hadden pantalons voorzien van een smalle klep [aanname]. De band werd gesloten met 2 benen knopen (onderste 2) en 2 stof overtrokken knopen (bovenste 2) [aanname]. De brede klep werd gesloten met 4 stof overtrokken knopen en met de 2e knoop van boven van de bandsluiting. De band en de klep van de pantalon waren gevoerd. Voor materiaal voor onze huidige pantalons heeft ongebleekte denim, binnenste buiten verwerkt, de voorkeur. In plaats van benen knopen kunnen ook houten knopen worden gebruikt. De pantalon werd hooggehouden met draagbanden. Voor de bevestiging van de draagbanden werden benen knopen gebruikt die aan de binnenzijde van de band werden genaaid (2 voor en 2 achter). Lengte van de pantalon... tot op de enkelknobbel Hoogte van de band mm boven de navel Breedte van de band voor...150mm Breedte van de band achter...170mm Breedte onder aan de pijpen...250mm Split buiten zijde pijpen...45mm Overslag van klep op van band...75mm MATERIALEN Stof overtrokken knopen... 6/12 e dozijn Benen knopen... 6/12 e dozijn Ongebleekte denim... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter voor 27 e immer in grijs, tenzij anders verordoneerd Armamentaria nr 22 Teupken 3e hoofddeel blz 59

7 afd. I, N o 5. GRIJZE PANTALON (afbeelding No.1). De grijze pantalon was van grijs laken en van hetzelfde model als de witte pantalon. De grijze pantalon werd gedragen van 15 oktober tot 15 april. Buiten deze periode droeg men de witte pantalon..

8 afd. I, N o 6. WITTE SLOBKOUSEN (afbeelding No.1). Slobkousen werden gedragen ter bescherming van de schoenen en van de enkels. Het materiaal van de slobkous was identiek aan dat van de pantalon. Als sluiting werden benen knopen gebruikt. Onder de schoen door loopt een zwart lederen bandje (sous pieds). De slobkousen waren gevoerd met linnen. De onderofficieren mochten, net als bij de pantalon, gebruikmaken van een fijnere linnen. In tegenstelling tot de manschappen werden de knopen van onderofficieren met stof overtrokken. Lengte...290mm Knopen...doorsnee ca. 20mm [aanname] MATERIALEN Wit linnen (als dat van de pantalon)...0,5 meter Linnen ter voering...0,5 meter Zwart lederen ban als sous pied (ca. 20 mm breed)...30 cm Wit benen (2) gaatjes knopen (onderofficieren met stof overtrokken)...2 x 10/12 e dozijn Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter voor 27 e immer in grijs, tenzij anders verordonneerd Teupken 3e hoofdeel 2e afdeling blz 59 Teupken 2e hoofdeel 2e afdeling blz 56

9 afd. I, N o 7. GRIJZE SLOBKOUSEN (afbeelding No.1). De grijze slobkousen waren identiek aan de witte slobkousen, echter in plaats van wit benen knopen voorzien van zwart hoornen knopen [aanname]. Onderofficieren gebruiken met stof overtrokken knopen. Lengte...290mm Knopen...doorsnee ca. 20mm [aanname] MATERIALEN Grijs linnen (als dat van de pantalon)...0,5 meter Linnen ter voering...0,5 meter Zwart lederen band als sous pied (ca. 20 mm breed)...30 cm Zwart hoornen (2) gaatjes knopen (onderofficieren met stof overtrokken)...2 x 10/12 e dozijn Voor 5e, 7e, en 27e gelijk, voor 27 e immer in grijs, tenzij anders verordonneerd Teupken 3e hoofdeel 2e afdeling blz 59 Teupken 2e hoofdeel 2e afdeling blz 56

10 afd. II, N o 1. HEMD (afbeelding No.1). Het hemd was vervaardigd uit linnen, maar binnen de vereniging wordt voor dit uitrustingsstuk ook het wat comfortabeler en beter voorhanden zijnde ongebleekt katoen of flanel gebruikt. De manschappen en onderofficieren hadden over het algemeen een eenvoudig hemd, terwijl bij de officieren wat meer ruches te zien waren. De knopen waren van been dan wel hout of, naar mate men het zich kon veroorloven (officieren), van parelmoer. Het hemd was vrij lang (tot op de knie) en werd ook gebruikt als nachthemd. Officieel kreeg men er twee verstrekt. Lengte romp voor mm Lengte romp achter...965mm Breedte van de romp...680mm (of meer) Lengte van de kraag mm Breedte van de kraag...65mm Oksel onder de armen in het vierkant...130mm Breedte der mouwen in de helft der bovenarm...210mm Aan de pols...145mm Lengte van de mouw mm MATERIALEN Ongebleekt katoen of linnen... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 1, bladzijde 67 en 83 A handbook of French infantry uniform 1798, David Rushworth

11 afd. II, N o 2. ONDERBROEK (afbeelding No.1). De onderbroek was van een vergelijkbaar model als de gewone pantalon, echter zonder klep maar met een gulp. Deze was voorzien van 3 knoopjes. De band was ook smaller dan bij de gewone pantalon. Het kledingstuk werd vervaardigd van ongebleekt of ruw Vlaams linnen. Binnen de vereniging zijn er geen bepalingen omtrent het ondergoed, zolang dit maar niet zichtbaar is of het authentieke beeld verstoort. Lengte vanaf de band mm Lengte vanaf het kruis mm Breedte van de schrit tot den buitennaad mm Breedte van onder mm Breedte van de band voor...80 mm Breedte van de band achter...65 mm De halve wijdte van de band mm MATERIALEN Ongebleekt katoen of linnen... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 1, bladzijde 67 en 83 A handbook of frensch infantry uniform 1798, David Rushworth

12 afd. II, N o 3. SOKKEN (afbeelding No.1). De sokken werden gebreid met witte, inlandse twee-draadswol. Aangenomen wordt dat de sokken tot aan de onderkant van de knie liepen. De sok diende op ambachtelijke wijze te zijn vervaardigd, vanaf het spinnen van de wol tot aan het breien, om zo ten goede te komen aan de armlastige medemens. Lengte...onderkant van de knie [aangenomen] MATERIALEN Witte wol... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 1, bladzijde 67 en 83

13 afd. II, N o 4. SLAAPMUTS (afbeelding No.1). Een gebreide muts waar geen nauwkeurige beschrijvingen van zijn. Hij diende om het hoofd tijdens de slaap warm te houden. Het model lijkt op dat van een korte puntmuts die over een van de oren hangt. Al dan niet was de punt voorzien van een kwastje. De muts werd van grijze 2 draadswol vervaardigd. MATERIALEN Grijze wol... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 1. Bladzijde 16

14 afd. II, N o 5. PANTALONDRAAGBANDEN (afbeelding No.1). De draagbanden waren van zelfkant (keperband), met linnen gevoerd, kruislings op elkaar gehecht. Zij waren voorzien van knoopsgaten waarmee ze aan de pantalon werden bevestigd. Breedte...40 mm [aanname] Lengte...op maat MATERIALEN Zelfkant (keperband)...40 mm breed Ongebleekt linnen...60 mm breed Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken 3 e afdeling. Bladzijde 67

15 afd. III, N o 1. BAJONETBANDELIER De bajonetbandelier werd gedragen door fuseliers, flankeurs, jagers en miliciens. Hij werd via de rechterschouder op de linkerheup gedragen. Aan een brede lederen riem was een lederen houder (de broek) genaaid, waarin de bajonetschede werd bevestigd middels een leren riempje (Frans model, Corrigé) of een messing doorn (Engels model, Brown Bess). Afhankelijk van het type : bajonetschede, bevond zich op de broek een sleufgat (voor de doorn) dan wel een messing gesp (voor het leren riempje). Aan de achterkant van de broek zat een brede gesp met één-, dan wel twee doorns, waarmee de lengte van de riem kon worden afgesteld op de gewenste draaghoogte. De riemen dienden te worden gesneden in de lengterichting van de huid, om zo rek te voorkomen. Riem: Lang mm. Breed...60 mm. Dik...4 mm. Broek: Lengte: mm Voor mm. Achter...85 mm. Dik...4 mm. Gesp (inwendig) Breed mm./ 15 mm. Hoog mm./ 15 mm. Rond... 5 mm./ 2 mm. MATERIAAL Wit zeemleer, bereid uit runderhuiden. De gesp(en) van messing. EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter, bij het 27 e wordt wit vervangen door zwart. Teupken blz. 69 en 104 De ransel op de rug, M. Talens / blz. 31.

16 afd. III, N o 2. SABEL- EN BAJONETBANDELIER De sabel- en bajonetbandelier werd gedragen door korporaals en onderofficieren. Ten opzichte van de bajonetbandelier werd aan de bandelier voor sabel en bajonet een langere broek genaaid, die d.m.v. : stiknaden zowel sabel als bajonetschede kon bevatten. Vanaf de voorzijde van de broek gezien werd eerst de sabel geplaatst en dan de bajonet. Riem: Lang mm. Breed...60 mm. Dik...4 mm. Broek Lengte...? Breed voor mm. Breed achter...85 mm. Dik...4 mm. Gesp (inwendig) Breed mm./ 15 mm. Hoog mm./ 15 mm. Rond... 5 mm./ 2 mm. MATERIAAL Wit zeemleer, bereid uit runderhuiden. De gesp(en) van messing. EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter, bij het 27 e wordt wit vervangen door zwart. Teupken blz. 69 en 104 De ransel op de rug, M. Talens, blz. 31

17 De sabelbandelier werd gedragen door tamboers, pijpers, halvemaanblazers en sappeurs. De sabelbandelier was identiek aan de afd. III, N o 3. SABELBANDELIER EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter, bij het 27 e wordt wit vervangen door zwart. bajonetbandelier, maar diende in dit geval voor bevestiging van de sabelschede.

18 afd. III, N o 4. PATROONTASBANDELIER De patroontasbandelier werd gedragen door alle geweerdragers, met uitzondering van sappeurs. De patroontas werd met de bandelier via de linkerschouder op de rechterheup gedragen. Deze bandelier was aan beide zijden voorzien van een stoot (dunne uiteinden met gaatjes). Deze waren waren met de riem uit één stuk gesneden, dan wel los aangenaaid. Riem Lang mm.(excl. stoot). Breed...60 mm. Dik...4 mm. Stoot Lang mm. Breed...25 mm. Dik...4 mm. MATERIAAL Wit zeemleer, bereid uit goede inlandse of buitenlandse huiden. EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter, bij het 27 e wordt wit vervangen door zwart. Teupken, blz. 69 en 104 De ransel op de rug, M.Talens, blz. 27

19 afd. III, N o 5. PATROONTASBANDELIER voor sappeurspatroontas In tegenstelling tot de patroontasbandelier voor andere geweerdragers, werd deze bandelier om het middel gedragen. De riem was aan de ene zijde voorzien van een koperen halve gesp en aan de andere zijde van een aantal gaatjes. Riem Lang mm. Breed...45 mm. Dik...4 mm. MATERIAAL Wit zeemleer, bereid uit runderhuid. EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Echter, bij het 27 e wordt wit vervangen door zwart. Teupken, blz. 70 en 104 De ransel op de rug, M.Talens, blz. 27

20 afd. III, N o 6. PATROONTAS M De patroontas werd gedragen door alle geweerdragers met uitzondering van de sappeur. De patroontas was een zwarte tas met grote sluitende klep. De tassen waren afkomstig uit de magazijnen waar nog veel Frans materiaal lag opgeslagen. Mogelijk waren er ook Engelse tassen geleverd, maar wij gaan uit van dit Franse model. De tas werd gebruikt om patronen in op te bergen die voor direct gebruik beschikbaar dienden te zijn. Deze waren opgeborgen in een houten blok, welke in de bak van de tas zat. Aan de voorzijde van de tas, zat een bezaanlederen zakje waarin zich reservevuurstenen en gereedschap bevonden, zoals een schroevendraaier, patroontrekker en ontspanner, waarmee de fuselier zijn geweer inzetbaar kon houden. Onderhoudsmiddelen, zoals het oliebuisje (in het houten blok), een vetlap e.d., werden eveneens in deze tas opgeborgen. Over het blok zat een kalfslederen klep die diende om de tasinhoud te beschermen. Deze klep en het tasje werden afgesloten d.m.v. een gerolde lederen knoop. De tas werd m.b.v. de patroontasbandelier achter op de rechterheup gedragen. Aan achterzijde van de tas zat een korte martingale (riempje), waarmee de tas aan één van de knopen op de rug van de rok of kapotjas kon worden bevestigd. Hiermee voorkwam men dat de tas naar voren schoof. De tas had aan de achterzijde een dubbele passant, die diende voor het doorvoeren van de bandelier. Aan de onderzijde waren drie kappen bevestigd met vertinde (messing) gespen waarvan twee voor de stoten van de bandelier en één voor de stoot waarmee de klep gesloten werd. Tas Hoog mm. Breed mm. Diep...65 mm. De zijkanten van de tas waren 25 mm hoger en aan de bovenzijde afgerond. Martingaleriem Lang mm Breed...25 mm Klep Hoog mm. Breed mm. Stoot Lang mm. Breed mm. Dikte leder...4 mm. MATERIAAL Zwart tuigleder, bereid uit goede runderhuiden. Martingale is van wit zeemleer. Gespen zijn van messing. Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. Teupken, blz. 69 en 104 De ransel op de rug, M.Talens, blz. 23 fig. 6 en blz. 27 Equipements Militair Tome V, Michel Petard blz. 13

21 afd. IV, N o 1. VELDFLES De veldfles was een smalle, ton-vormige, houten fles of kleine bidon met een inhoud van ongeveer 1,1 liter. De fles bestond uit duigen, welke met twee ijzeren of messing banden bijeen gehouden werden. Tussen deze twee banden waren nog een drietal metalen beugeltjes bevestigd waar de draagriem doorheen geschoven werd. De tuit bestond uit een houten blokje met een gat, dat werd afgesloten middels een houten of kurken stop. Om het geheel waterdicht te houden, werd er warme bijenwas in gegoten en slingerde men de ton een paar keer rond waardoor de was in de kieren drong en daar uithardde. De fles werd lichtblauw geschilderd en meestal met witte verf voorzien van de eenheidsaanduiding en soms de naam van de eigenaar. Grootste diameter... ca. 175 mm. Breed... ca. 90 mm. MATERIAAL Eikenhout. Messing of ijzeren banden. Kleur: Engels lichtblauw (bijv. Hema Middenblauw) EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. British redcoat, Osprey De ransel op de rug, M.Talens, blz. 27

22 afd. VI, N o 2. DRAAGRIEM VOOR DE VELDFLES Deze riem werd bevestigd aan de veldfles en kon m.b.v. een gesp op de juiste draaghoogte worden afgesteld. De veldfles droeg men over al het andere leerwerk en de broodzak, op de linkerheup. De gesp zat daarbij over het algemeen aan de voorzijde van het lichaam, iets uit het midden ter hoogte van de onderste rib. De riemen waren van naturel tuigleder en verschoten al snel naar een bruine teint. Riem Lang mm. tot 1800 mm. Breed...25 mm. Dik...4 mm. Gesp (inwendig) Breed...25 mm. Hoog...18 mm. Rond...3 mm. MATERIAAL Naturel tuigleder, bereid uit goede inlandse of buitenlandse huiden. EENHEID Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. British redcoat, Osprey De ransel op de rug, M.Talens, blz. 31 Le chemin d Ohain, B. Coppens

23 afd. VI, N o 3. EETKETELTJE Het eetketeltje behoorde tot de standaard uitrusting van de militair beneden de rang van officier en diende om uit te eten. Het was in voorkomende gevallen mogelijk om hier ook in te koken. Normaal werd per escuade gekookt in twee grotere, 5 persoonsketels (marmitten). Het keteltje, naar Engels model, had een enigszins halfronde (D) vorm en bestond uit twee delen, een bakje met daarin geschoven een diepe deksel. Op het deksel was een plat ovale handvat gesoldeerd en aan de voorzijde van het bakje zat een beugel waar de pakriem doorheen werd geschoven. Aan de zijkanten van het keteltje waren twee draagogen geklonken waaraan een korte, halfronde draagbeugel was vastgemaakt. Ketel Hoog mm. Breed mm. Diep mm. Deksel Hoog...25 mm. Breed mm. Diep mm. Draagbeugel Lang mm. Dik...3 mm. MATERIAAL: Vertind blik. Voor 5 e, 7 e, en 27 e gelijk. Naar een mogelijk authentiek, exemplaar uit het legermuseum te Delft. British redcoat, Osprey, tekening K

24 afd. VI, N o 4. KIEL (afbeelding No.1). In de beschrijvingen van de uitrusting van 1815 is het gebruik van de kiel nog niet teruggevonden. Kazernewerkzaamheden werden normaal verricht in kazerne tenue, waarbij het witte mouwvest werd gedragen. Om kleding bij werkzaamheden te sparen, zal het gebruik van een kiel worden aanbevolen. De kiel had exact hetzelfde model als het hemd, behalve dat de kiel niet voorzien was van een kraag. De kiel kon worden vervaardigd uit stevig donkerblauw katoen of linnen. Een carnaval boerenkiel wordt vanwege de moderne snit afgeraden. Lengte romp voor mm Lengte romp achter...965mm Breedte van de romp...680mm (of meer) Oksel onder de armen in het vierkant...130mm Breedte der mouwen in en helft der bovenarm...210mm Aan en pols...145mm Lengte van de mouw mm MATERIALEN Donkerblauw katoen of linnen... Voor 5e, 7e, en 27e gelijk. geen [aanname]