Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Kloosterpad 1 t/m 12

Transcriptie

1 Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM106 Naam monument : Jozefklooster (voormalig) Adres : Kloosterpad 1 t/m 12 Postcode en plaats : 6086 AK Neer Kadastrale aanduiding : NEE00 sectie L nr(s) 891 Coördinaten : x: y: Bouwstijl : Traditionele bouwstijl Kerndatering : 1910 Oorspronkelijke functie : klooster Huidige functie : woonhuizen Architect : C.J.H. Franssen, Roermond Typering van het monument: Voormalige kloostergebouwen en school. Historie: Het klooster met aangebouwde klaslokalen werd gebouwd in Al in 1910 kreeg het kerkbestuur van de H. Martinus vergunning voor de bouw van een R.K. bijzondere school met zusterswoning op een perceel gelegen Rijksweg, sectie C no Het ontwerp was van architect Caspar Franssen uit Roermond, die in 1909 ook de nieuwe kerk van Neer had ontworpen. De aanbesteding vond plaats op 23 december De bouw werd voor gulden gegund aan aannemer Hendrikx uit Roggel. Het klooster werd gebouwd voor de zusters van de Goddelijke Voorzienigheid, die al sinds 1877 in Neer woonden in een pand in de Engelmanstraat, waar ze o.a. handwerk- en kleuteronderwijs gaven. De klaslokalen werden gebouwd voor een aparte meisjesschool, waarvoor het kerkbestuur al enige tientallen jaren ijverde. Bij graafwerkzaamheden voor de bouw van het klooster werd een klein Mariabeeldje gevonden, wat als een teken van hogerhand werd gezien. Dit beeldje is daarna weer op wonderbaarlijke wijze verdwenen. Op 29 september 1911 verhuisden de zusters naar het nieuwe klooster. Pastoor Litjens zegende het gebouw in op 2 oktober. In 1920 kocht de congregatie van de Goddelijke Voorzienigheid het klooster van de parochie. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog, in de periode november februari 1945, toen een groot deel van de Neerse bevolking en ook van de zusters geëvacueerd was en de parochiekerk, de pastorie en de kapelanie in geëvacueerd gebied lagen, was het klooster het zenuwcentrum van de parochie. Vanuit het klooster namen pastoor Obers en enkele andere priesters de zielzorg voor de resterende Neerenaren ter hand. Niet zonder gevaar. In deze tijd raakte het klooster beschadigd door enkele granaatinslagen. Daken en ramen lagen open. In de eerste jaren na de oorlog werd de schade hersteld en vonden enkele verbouwingen plaats, waarbij o.a. de slaapzaal werd ingedeeld in aparte kamertjes. In 1953 werd het schoolgebouw uitgebreid met een nieuw klaslokaal. In 1952 en in 1977 werden het 75-jarig en het 100-jarig verblijf van de zusters in Neer luisterrijk gevierd. Lang zouden de zusters echter niet meer blijven. Op 24 oktober 1982 namen ze afscheid met een Eucharistieviering en een receptie in de parochiekerk. De toenmalige gemeente Neer kocht reeds op 20 juli 1982 het kloostercomplex. Een deel van de oude klaslokalen werd gesloopt. Het eigenlijke klooster en enkele klaslokalen werden verbouwd tot een 12- tal appartementen. In de tuin van het klooster werd een nieuwe school gebouwd. (Bron: Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 1 van 9

2 Ruimtelijke context: Neer is ontstaan bij een oude overgang van de Neerbeek, en bestond uit de kern Neer, met daarom heen een groot aantal gehuchten, zoals Hanssum. De oudste kern van Neer dateert mogelijk al uit de vroege middeleeuwen. Toch wordt het dorp pas in 1204 voor het eerst vermeld. Omstreeks 1810 had Neer zich ontwikkeld tot een kern met dorpscentrum en een drietal bebouwingslinten in sterpatroon langs de huidige Engelmanstraat, de Bergerstraat en langs de Hoogstraat, via de Steeg tot en met de afslag naar Gerheggen op de Heldenseweg. Begin van de twintigste eeuw vond een verdere verdichting en uitbreiding van de bebouwingslinten langs de Engelmanstraat/Kruisstraat, de Bergerstraat, de Hoogstraat, Steeg en de Heldenseweg, en in geringere mate langs Eiland. Daarnaast ontstond in deze periode een redelijke mate van bouwactiviteit langs de Napoleonsweg. Het voormalige Jozefklooster ligt aan een doodlopend straatje aan de Napoleonsweg, in een driehoekig restgebied dat wordt begrensd door de lintbebouwingen langs Napoleonsweg en Engelmanstraat en door het beekdal van de Keizer of Kwir. In dit restgebied liggen o.a. de brede school en de begraafplaats van Neer, bierbrouwerij De Lindeboom en particuliere tuinen en paardenweien. Het klooster was van oorsprong via enkele paden langs het kerkhof verbonden met de dorpskern van Neer. Bouwmassa: Het object bestaat uit een hoofdbouwmassa op een rechthoekige plattegrond met haaks hierop twee zijvleugels, eveneens met rechthoekige plattegrond. De vleugels zijn met een smal tussenlid verbonden met de hoofdbouwmassa. Op het tussenlid aan de rechterzijde is een smalle opbouw aanwezig. De linker vleugel, waar zich oorspronkelijk de klaslokalen bevonden, is langgerekt en loopt ver naar achteren toe door. Oorspronkelijk was deze vleugel nog langer, maar de achterste drie traveeën zijn in 1982 gesloopt. De rechter vleugel is korter dan de linker vleugel waarbij de achterzijde ongeveer gelijk loopt met de achtergevel van de hoofdbouwmassa. Aan de achterzijde bevinden zich verschillende, veelal ondiepe, uitbouwen. De hoofdbouwmassa bestaat uit twee bouwlagen, gedekt met een zadeldak en de zijvleugels bestaan uit één bouwlaag, eveneens gedekt met zadeldaken. Het tussenlid en de aanbouwen aan de achterzijde hebben platte daken en bestaan grotendeels uit één bouwlaag. Dak: De zadeldaken van de hoofdbouwmassa en de zijvleugels zijn gedekt met donkergrijze betonpannen met kantpannen en voorzien van een geprofileerde houten bakgoot op de onderliggende gevel. Ter plaatse van de kopgevels (met uitzondering van de noordoostelijke kopgevel van de linker zijvleugel) hebben de zadeldaken een gemetselde schoorsteen. De rechter zijvleugel heeft tevens een schoorsteen ter hoogte van het midden van het zadeldak. Het zadeldak van de hoofdbouwmassa heeft een steekkapje dat in de voorgevel eindigt in een tuitgevel. De steekkap is gedekt met donkergrijze (natuursteen)leien in schubdekking. Aan de zijde van de voorgevel bevinden zich tevens twee dakkapellen met twee naar binnendraaiende raamvleugels. De dakkapellen zijn gedekt met zadeldaken met eindschilden voorzien van (natuursteen)leien in Maasdekking en loden nokpironnen. Het zadeldak van de rechter zijvleugel heeft een recente houten dakkapel met vierdelig samengesteld raam en plat dak en recente dakvensters. Op het platte dak van de éénlaagse aanbouw aan de achterzijde is een balkon gerealiseerd met ijzeren balustrade. Gevels: Het pand is opgetrokken in bruinrode baksteen, gemetseld in kruisverband en platvol gevoegd. De gevels hebben een horizontale geleding door middel van doorlopende sierbanden in rode baksteen en een gemetselde rollaag ter hoogte van de plint. De raamopeningen zijn grotendeels voorzien van een Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 2 van 9

3 geprofileerde, segmentboogvormige omlijsting in rode baksteen met siermetselwerk in het boogveld en een hardstenen onderdorpel. Voorgevel hoofdbouwmassa: De symmetrische voorgevel bestaat uit vijf venster- of gevelassen. De gevel heeft een verticale geleding door middel van een risalerend middendeel en hoeklisenen. Ter plaatse van de plint bevindt zich een gemetselde rollaag. Aan de bovenzijde wordt de gevel beëindigd door een lijst van siermetselwerk. In de tuitgevel is een rondboogvormige nis aangebracht met daarin een zandstenen beeld van St. Joseph op een decoratieve console met profileringen en florale motieven. Boven het St. Josephbeeld is een baldakijn aangebracht met neorenaissancistische en neogotische elementen waaronder driepasbogen, frontons en rondbogen. Onder het St. Josephbeeld, aan de voet van de tuitgevel, bevindt zich een gepleisterde band waarop de tekst: Ite ad Joseph is aangebracht. Op de begane grond heeft de gevel vier en op de verdieping vijf raamopeningen. De toegang bevindt zich centraal in de gevel en bestaat uit vernieuwde dubbele deuren van hout met glaspanelen. Boven de toegang is een bovenlicht aanwezig dat bestaat uit drie rondboogvensters met glas-in-loodramen die zijn gevat in een rondboogvormige omlijsting van rode geprofileerde baksteen. De vullingen tussen de rondbogen en kozijnen zijn voorzien van siermetselwerk. Oorspronkelijk waren de raamopeningen voorzien van houten T-ramen met een tien-ruits roedeverdeling. Deze ramen zijn in de loop der tijd vervangen door de huidige tweedelige ramen met één naar binnen draaiende raamvleugel waarbij het bovenlicht is dichtgezet met platen. Het raam dat zich op de verdieping, boven de toegang bevindt is afwijkend. Hier bevond zich oorspronkelijk een driedelig samengesteld raam van hout met een driedelig bovenlicht met een kleine roedeverdeling. Ook dit raam is in de loop der tijd vernieuwd waarbij het bovenlicht is dichtgezet. In de tuitgevel is aan weerszijde van de rondboogvormige beeldnis een kleine raamopening aangebracht met vernieuwde houten ramen, voorzien van een geprofileerde, rondboogvormige omlijsting in rode baksteen met siermetselwerk in het boogveld. Voorgevel tussenleden: Tussen de hoofdbouwmassa van het klooster en de twee zijvleugels zijn twee kleine tussenleden aanwezig. Deze worden evenals de voorgevel aan de bovenzijde beëindigd door een lijst van siermetselwerk. In het tussenlid aan de linkerzijde van de hoofdbouwmassa is een toegang aanwezig met een vernieuwde houten deur met dichtgezet bovenlicht. Aan de bovenzijde van de toegang bevindt zich een gemetselde strek. Ook in het tussenlid aan de rechterzijde van de hoofdbouwmassa was oorspronkelijk ook een deur aanwezig (te zien op historische foto s). Deze toegang is echter in de loop der tijd vervangen door het huidige raam dat grotendeels overeenkomt met de ramen in de voorgevel van de hoofdbouwmassa. Het enige verschil vormt de gemetselde strek aan de bovenzijde (in plaats van de gemetselde segmentboog met siermetselwerk). Aan de rechterzijde van de voorgevel is ook op de verdieping een terugliggend verbindingslid aangebracht. De voorgevel van deze opbouw is volledig voorzien van een verticale leienbedekking in schubdekking, waarin een vernieuwd raam is aangebracht. Voorgevel linker- en rechtervleugel (kopgevels): De voorgevels (kopgevels) van de zijvleugels zijn grotendeels identiek. De gevels hebben een breedte van twee gevelassen en worden aan de bovenzijde beëindigd door een sierlijst bestaande uit twee overhoekse muizentanden. Op de hoeken bevinden zich uitgemetselde hoekstenen. Ditzelfde motief komt terug in de nok van de gevels, onder de schoorsteen. Op de begane grond heeft de gevel twee ramen die overeenkomen met de ramen op de begane grond van de hoofdbouwmassa. Aan de rechterzijde is boven de doorlopende rollaag een kleine ventilatieopening aanwezig voorzien van een gemetselde strek die is dichtgezet met een rooster. Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 3 van 9

4 Op de verdieping zijn twee raamopeningen aangebracht. Oorspronkelijk hadden de raamopeningen houten ramen met een bovenlicht voorzien van een drie-ruits roedeverdeling. In de huidige situatie hebben de raamopeningen houten ramen zonder bovenlicht. De raamopeningen zijn voorzien van een rondboogvormige, geprofileerde omlijsting in rode baksteen met siermetselwerk in het boogveld. Zijgevel vleugels: De linker zijgevel (noordwest gevel) van de linker vleugel had oorspronkelijk een breedte van elf gevelassen. Bij de verbouwing van de oorspronkelijke schoollokalen tot appartementencomplex in 1982 werd het achterste gedeelte van de vleugel gesloopt. De gevelassen zijn twee aan twee gevat in traveeën die van elkaar worden gescheiden door lisenen. De gevel wordt aan de bovenzijde beëindigd door een lijst van siermetselwerk die identiek is aan de beëindiging van de voorgevel. De zes raamopeningen zijn voorzien van vernieuwde driedelig samengestelde ramen van hout, waarbij het centrale deel een naar binnen draaiende raamvleugel bevat. Oorspronkelijk bevonden zich hier driedelig samengestelde ramen met driedelige bovenlichten voorzien van een roedeverdeling. De bovenlichten zijn tegenwoordig dichtgezet overeenkomstig de situatie in de voorgevel van de hoofdbouwmassa. Interieur: Het interieur is niet geïnventariseerd. Erfafscheiding: Niet van toepassing. Bijzondere onderdelen: De nog oorspronkelijke ramen (voor zover aanwezig) het glas-in-lood, het St. Josephbeeld en de gepleisterde band met de tekst: Ite ad Joseph, het siermetselwerk in de gevels, de decoratieve gepleisterde elementen, de loden nokbekroningen en de (natuursteen)leien van het dak. Waardestelling: Het object is van belang wegens zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap, cultuurhistorische waarde en meer in het bijzonder vanwege: de architectuurhistorische betekenis in relatie tot de esthetische kwaliteit van het ontwerp. de architectonische gaafheid van het exterieur. Het object wekt een oorspronkelijke indruk of heeft veranderingen ondergaan waarbij het oorspronkelijke beeld herkenbaar is gebleven. als een plaatselijke uiting van een belangrijke (landelijke) architectuurstroming. het gebouw behoort tot het oeuvre van een belangrijke plaatselijke architect het object is ruimtelijk bepalend c.q. markant voor de omgeving. de betekenis van het object als onderdeel van de historisch gegroeide nederzettingsstructuur, waarbij het oorspronkelijke beeld herkenbaar is gebleven. het bijzondere materiaalgebruik, de bijzondere detaillering en de bijzondere ornamenten. de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid in relatie tot de gaafheid van het object. de betekenis voor de plaatselijke geschiedenis als uitdrukking van een maatschappelijke, sociaaleconomische en geestelijke ontwikkeling. Bescherming: Het exterieur van de op de bijgevoegde kaart aangegeven bouwmassa. Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 4 van 9

5 Foto s Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 5 van 9

6 Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 6 van 9

7 Historische foto van het voormalige kloostergebouw, datering onbekend (bron: Heemkundevereniging Oos Naer, fotocollectie Kees Luyten) Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 7 van 9

8 Kaart met bescherming luchtfoto Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 8 van 9

9 Kaart met bescherming Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM106 Pagina 9 van 9