HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

Transcriptie

1 HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N Thema's - Activiteitencoöperaties A 03 Brussel, MH/SL/LC A D V I E S over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT TOT BEPALING VAN HET STATUUT VAN KANDIDAAT-ONDERNEMER IN EEN ACTIVITEITENCOÖPERATIE (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO op 16 december 2008) ***

2 2 In haar brief van 13 september 2008 heeft Mevrouw J. Milquet, Vice-Eerste Minister en Minister van Werk en Gelijke Kansen, het advies gevraagd van de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO over een ontwerp van koninklijk besluit tot bepaling van het statuut van de kandidaat-ondernemer in een activiteitencoöperatie. Na raadpleging van een commissie ad hoc waaraan de vertegenwoordigers van de Minister van Werk en van de Minister van Sociale Zaken hebben deelgenomen en na meerdere verantwoordelijken van reeds opgerichte activiteitencoöperaties te hebben ontmoet, bracht de Hoge Raad tijdens zijn plenaire vergadering van 16 december 2008 volgend advies uitgebracht. ALGEMEEN STANDPUNT Eerst en vooral benadrukt de Hoge Raad dat de tewerkstelling van werklozen via het opstarten van een eigen zelfstandige activiteit in België problematisch is. In vergelijking met andere Europese landen (Frankrijk, Duitsland) maken de werklozen in België weinig gebruik van de mogelijkheid om een eigen activiteit op te starten teneinde niet meer van de werkloosheid af te hangen. De filosofie van de activiteitencoöperaties bestaat erin een dispositief te creëren waarbij de werkzoekenden in het echt hun activiteitsproject kunnen uittesten alvorens daadwerkelijk zelfstandige te worden. Een dergelijk systeem bestaat op gewestelijk vlak en daarvan plukt men nu de vruchten. De grote vraag die zich bij een dergelijk stelsel stelt, handelt voornamelijk over het statuut dat de werkzoekenden krijgen tijdens de proef- en opstartperiode van hun activiteit, met andere woorden gedurende de periode van maximum 18 maanden waarvoor zij een overeenkomst hebben met de activiteitencoöperatie. Aangezien alle vergoedingen die zij ontvangen op zijn minst gelijkgesteld worden met werkloosheidsuitkeringen, meent de Hoge Raad dat de kandidaat-ondernemer het statuut van werkloze heeft. De Raad wijst er dan ook op dat die situatie het risico inhoudt op oneerlijke concurrentie met de zelfstandigen die niet over dergelijke dekking beschikken. Volgens artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 verstaat men onder zelfstandige ieder natuurlijk persoon, die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde waarvan hij niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is. Artikel 80 van de wet van 1 maart 2007 houdende diverse bepalingen creëerde de categorie van kandidaat-ondernemer die gedefinieerd wordt als de persoon die een overeenkomst heeft gesloten met een activiteitencoöperatie,., met als doel zijn latere vestiging als ondernemer te bewerkstelligen. Die wet vergt een uitvoeringsbesluit. Het is dit ontwerp van koninklijk besluit dat aan de Hoge Raad voor advies wordt voorgelegd. In het ontwerp van koninklijk besluit zou de kandidaat-ondernemer zijn statuut van werkloze behouden en toch vergoed worden aan maximum 2 per werkuur per arbeidsuur gepresteerd krachtens de overeenkomst met de activiteitencoöperatie. Bovendien zou de kandidaat-ondernemer in voorkomend geval een toeslag ontvangen van 250 voor de maand van zijn vestiging als zelfstandige en de 5 daarop volgende maanden, en van 150 per kalendermaand voor de nadien volgende maanden.

3 3 De Hoge Raad meent dat die feitelijke toestand wel een probleem van oneerlijke concurrentie vormt. Wanneer immers de kandidaat-ondernemer zijn activiteit start voor het einde van de periode van 18 maanden die oorspronkelijk in de overeenkomst met de activiteitencoöperatie voorzien is, geniet hij van een werkhervattingstoeslag van 250 of van 150. Dit ontwerp dreigt schade te berokkenen aan de kersverse zelfstandigen die beslissen hun activiteit op te starten zonder werkloze te zijn; vooral daar de kandidaat-ondernemers niet onderworpen zijn aan de sociale bijdragen van de zelfstandigen. De Hoge Raad kan dan ook, als publieke en officiële organisatie die de belangen van de zelfstandigen vertegenwoordigt, het ontwerp zoals het momenteel voorligt niet ondersteunen. Hoewel het einddoel ervan lovenswaardig is, kunnen de gebruikte middelen in vraag worden gesteld. De Hoge Raad vraagt dat de hoedanigheid van kandidaat-ondernemer geen enkele overlapping inhoudt en duidelijk geïdentificeerd wordt. Zo moet de kandidaatondernemer, van zodra hij de structuur van de activiteitencoöperatie verlaat om zich alleen te vestigen, genieten van een volstrekt zuiver statuut van zelfstandige met alle rechten en plichten die er bijhoren. Hij zal dan dus niet meer kunnen genieten van enige bijkomende hulp verstrekt door een ander sociaal zekerheidsstelsel. BEMERKINGEN PER ARTIKEL Considerans De Hoge Raad vraagt dat in de eerste considerans de referentie zou aangevuld worden met de wetgeving die als wettelijke basis dient voor dit ontwerp van koninklijk besluit. In de consideransen 2 tot 4 moeten de alinea s correct worden gescheiden. Hoofdstuk I De doelgroep van de kandidaat-ondernemers Art. 1 Artikel 1 definieert de doelgroep van diegenen die kunnen genieten van het dispositief dat in dit ontwerp van koninklijk besluit wordt gecreëerd. De criteria wat betreft de periode waarin voordien werkloosheidsvergoedingen werden ontvangen en wat betreft de spilleeftijd waarmee rekening wordt gehouden zijn veel soepeler dan in andere reglementeringen. Hieruit blijkt duidelijk de politieke wil om het aantal potentiële rechthebbenden op het stelsel te vergroten. De Hoge Raad betreurt dat die tekst eens te meer en nieuwe categorie invoert in plaats van gebruik te maken van de al bestaande normen. Art. 1, 1, 1 en 2 Met het oog op het gebruik van een correcte terminologie stelt de Hoge Raad voor om de punten b en c van de Nederlandse versie te wijzigen door het woord uitkeringsgerechtigd te verplaatsen na volledig. Art. 1, 3, 3 De Hoge Raad herhaalt zijn bemerking bij artikel 1, 1, 1 en 2. Het begrip dat gedefinieerd wordt is dus dat van de volledig uitkeringsgerechtigde werkloze. In de Franse versie is de datum van het koninklijk besluit waarnaar punt b verwijst foutief. Het jaartal 2001 dient vervangen te worden door 1991.

4 4 Art. 2 De doelgroep moet 60% vormen van de kandidaat-ondernemers die tot de activiteitencoöperaties worden toegelaten. Dit percentage laat eenieder toe zich als kandidaat-ondernemer aan te bieden in het kader van een activiteitencoöperatie en zo te genieten van de gepaste begeleiding. Om beter tegemoet te komen aan de doelstelling van het ontwerp meent de Hoge Raad dat het gepast zou zijn de activiteiten van die coöperatieven te richten op de doelgroep en dus een hoger percentage dan 60% te voorzien. Hoofdstuk II. Wijzigingen betreffende de werkloosheidsreglementering Art. 3 Dit artikel voorziet vrijstellingen van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering waarvan de kandidaat-ondernemer zal genieten. Die vrijstellingen richten zich op de verplichting om een begeleidingsplan te volgen, de verplichting om zich na oproep bij de RVA aan te bieden, de verplichting om beschikbaar te blijven op de arbeidsmarkt en de verplichting om actief werk te zoeken en ingeschreven te blijven als werkzoekende. Het onderliggende motief bestaat erin dat de kandidaat-ondernemer echt zijn activiteitsproject kan uittesten. Het is dan ook belangrijk dat deze daaraan al zijn tijd kan besteden. Daarmee kan de Hoge Raad akkoord gaan. Wat punt 3, 2 de lid betreft van deze bepaling die wordt ingevoegd in artikel 94, 5 van het koninklijk besluit van 25 november 1991, zijn de woorden van datum tot datum/de date à date die tweemaal worden herhaald overbodig. De laatste alinea van dit artikel verwijst naar 1, 3 de en 4 de lid (van het bovenvermeld artikel 94). Maar wanneer men dit nagaat blijkt dit artikel slechts drie alinea s te bevatten. Art. 4 Het ontwerp van koninklijk besluit voorziet dat de kandidaat-ondernemer die zich als zelfstandige vestigt voor het einde van de periode van 18 maanden voorzien in de overeenkomst met de coöperatievennootschap geniet van een werkhervattingstoeslag van 250 per kalendermaand van zijn vestiging als zelfstandige en de 5 daarop volgende maanden, en van 150 per kalendermaand voor de nadien volgende maanden. Zoals al werd aangegeven in het algemene standpunt kan de Hoge Raad die maatregel niet aanvaarden. De Hoge Raad meent immers dat wanneer de kandidaat-ondernemer de beslissing neemt om zich als zelfstandige te vestigen voordat zijn overeenkomst met de activiteitencoöperatie beëindigd is omdat hij vindt dat zijn zaak goed draait; hij niet moet kunnen genieten van speciale hulp. Indien dit wel zo zou zijn, betekent dit een vorm van oneerlijke concurrentie ten opzichte van de zelfstandigen die hun activiteit opstarten zonder enig soort hulp. De Hoge Raad wenst dat artikel 4 geschrapt wordt. Hij vindt dat de kandidaatondernemer die ervoor kiest gedurende de periode van 18 maanden die gedekt is door de overeenkomst met de coöperatievennootschap zijn activiteit op te starten niet moet genieten van een werkhervattingstoelage. Hij meent ook dat van zodra de kandidaatondernemer echt zijn activiteit opstart, deze moet onderworpen zijn aan de verplichtingen van het sociaal statuut van de zelfstandigen. Om de leesbaarheid te verbeteren, moet het eerste lid van paragraaf 1 van artikel 129 quater herschreven worden.

5 5 Hoofdstuk III. Wijzigingen betreffende de arbeidsongevallenreglementering Het toepassingsgebied van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 wordt door dit ontwerp van koninklijk besluit uitgebreid tot de kandidaat-ondernemers. Het toepassingsgebied van deze wet werd al uitgebreid tot de onbezoldigde stagiairs 1. Die uitbreiding stelt een probleem met betrekking tot het woord basisloon waarvan sprake is in de wet. Noch de stagiairs, noch de kandidaat-ondernemers genieten immers een loon. De Hoge Raad meent dan ook dat het opportuun zou zijn de bewoordingen van de wet terzake te herzien om elke verwarring te voorkomen. BESLUIT De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO staat steeds gunstig tegenover elk initiatief dat de oprichting van ondernemingen, en specifiek KMO, kan bevorderen en bijgevolg ook ten opzichte van elk initiatief dat de tewerkstelling bevordert. In die zin begrijpt hij de doelstelling van het systeem dat wordt ingevoerd voor een duidelijk omschreven categorie van werkzoekenden en dat een aanvulling vormt op andere reeds bestaande systemen. Hij kan echter niet akkoord gaan met dit ontwerp van koninklijk besluit in zijn huidige vorm want het leidt impliciet tot het voordeel van een specifieke categorie van werkzoekenden, concurrentievervalsing en verwarring inzake het statuut. Het vormt zelfs de aanzet tot een geprivilegieerd statuut ten opzichte van het wettelijk statuut van de startende ondernemer. De Hoge Raad vraagt dus dat bij de herziening van dit ontwerp zeer grote aandacht zou worden besteed aan het vermijden van mogelijke overlappingen van de statuten en om tezelfdertijd een volledige transparantie en een eerlijke concurrentie te waarborgen tegenover de zelfstandige ondernemers, en in het bijzonder tegenover de starters die de "klassieke" weg volgen bij het opstarten van zelfstandige activiteiten. 1 Koninklijk besluit van 13 juni 2007 tot wijziging van het koninklijk besluit van 25 oktober 1971 tot uitbreiding van het toepassingsgebied van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971