Om de beste lijmsoort te vinden. Laat u niet lijmen LIJMEN. Glashelder, supersterk,

Transcriptie

1 LIJMEN Laat u niet lijmen T. Dejonghe en G. Vanhoutte Glashelder, supersterk, superkrachtig. Als u de verpakkingen mag geloven, zal elke lijm uw klus klaren. Wij testten of dat wel zo is. Welke materialen kleven de lijmen het best? Blijven hun verlijmingen sterk? En hoe zit het met het gebruiksgemak? Om de beste lijmsoort te vinden voor uw klus, moet u enkele vragen beantwoorden. Wat wilt u verlijmen? Hoe groot en hoe effen zijn de te verlijmen vlakken? Hoe sterk moet de verlijming zijn? Aan welke temperaturen zal ze bloot staan? Hoe waterbestendig moet de verbinding zijn? Wij onderzochten voor u welke lijm welk materiaal het best verlijmt. Onze test besloeg ongeveer het complete gamma: secondelijmen, contactlijmen, tweecomponentenlijmen, specifieke lijmen, vullijm en ten slotte een vreemde eend in de bijt: een nieuwe superlijm van Pattex. Voor de seconde- en contactlijmen vergeleken we een groep van belangrijke merken. De andere lijmsoorten testten we alleen in het algemeen. De ene lijm is de andere niet Aangezien contactlijm niet zo krachtig verlijmt, gebruikt u hem het best voor verlijmingen van grote oppervlakken. Een voorbeeld: fineerhout op spaanderplaten. Contactlijm heeft als voordeel dat u er ook flexibele materialen mee kunt verlijmen. Met secondelijm herstelt u dan weer goed kleine, effen vlakken, zoals het handvat van een lade. De lijm werkt zeer snel en de verlijming is zeer krachtig. Secondelijm werkt wel alleen goed als er een goed contact is tussen de te verlijmen vlakken. Dat betekent dat harde materialen dus goed op elkaar moeten aansluiten. Poreuze materialen doen dat mogelijk niet. Dan kiest u beter voor tweecomponentenlijm. Daarmee kunt u ook langer werken. Tweecomponentenlijm bestaat uit een hars en een verharder, die u mengt tot lijm. De lijm wordt vaak gebruikt voor 41

2 herstellingen van steen en marmer. U kunt er immers gaten mee opvullen en oneffen vlakken mee verlijmen. Als de lijm zijn maximale kracht heeft bereikt, weerstaat deze bovendien aan hoge druk uit verschillende richtingen. Naast deze soorten brengen fabrikanten ook lijmen voor specifieke doeleinden op de markt, zoals voor de verlijming van hout, moeilijk te lijmen plastics en glas. Ook vindt u in het winkelrek zogenaamde vullijm. Deze lijm is een pasta, die u vóór gebruik moet kneden. Het goedje wordt zeer hard en kan dan ook tegen een stoot. U kunt er o.a. gaten mee opvullen of breuken in afvoerbuizen mee herstellen. De fabrikanten beweren dat met deze lijm ook andere toepassingen mogelijk zijn. Ten slotte testten we een nieuwe superlijm van Pattex. De fabrikant rekent deze lijm tot een nieuwe sterkere generatie, die elke klus kan klaren. Dat valt nog te bezien Welke lijm voor welk materiaal? Voor een antwoord op die vraag testten we hoe sterk de lijmen hout, metaal, glas, courante plastic, leder en rubber verbinden. Meestal gebruikten we elke lijm voor elk materiaal, tenzij de fabrikant dit afraadde. De testresultaten vindt u in onze tabel. Alle resultaten daarin zijn onderling vergelijkbaar, omdat we alle lijmen beoordeelden op eenzelfde strenge schaal. > Hout. De meeste secondelijmen verlijmen redelijk tot goed, met als uitschieter Loctite Super Glue-3 in gelvorm. Ook de houtlijm bracht het er niet slecht van af. Deze kunt u gebruiken voor grote vlakken. Met tweecomponentenlijm bereikt u een zeer goed resultaat. De contactlijmen vallen dan weer allemaal door de mand. Ook met de zogenaamde superlijm van Pattex en vullijm verlijmt u beter geen hout. > Metaal (aluminium). Ook hier leveren secondelijm en tweecomponentenlijm het beste werk. Alleen de secondelijm van Bricobi laat u beter links liggen.over het algemeen kleeft secondelijm beter metaal dan hout, misschien omdat een metalen vlak minder poreus is. De contactlijmen en de superlijm van Pattex schieten opnieuw tekort. Ook vullijm gebruikt u hier beter niet. Als u met secondelijm verlijmt, laat u een beetje lijm of enkele druppels vallen op een van beide te verlijmen vlakken. Bij een verlijming met contactlijm smeert u beide te verlijmen vlakken in. > Glas. Een verlijming van glas moet niet sterk zijn, maar wel zo onzichtbaar mogelijk. UV-licht kan de sterkte en de transparantie van verlijmingen verminderen. Hier kiest u het best voor specifieke lijm voor glas. Dit transparante goedje lijmt immers zeer goed en verliest door UV-licht noch sterkte noch transparantie. Secondelijm is ook doorzichtig, maar deze lijmsoort wordt onder invloed van UV-licht minder transparant. Contactlijm leent zich niet tot het verlijmen van glas: de lijm is al zichtbaar, verliest door het UV-licht nog meer transparantie, en kleeft niet goed genoeg. Tweecomponentenlijm is sowieso al niet doorzichtig, dus niet echt geschikt om glas te lijmen. Ook de vullijm levert opnieuw een zwak resultaat op. > Plastic. Courante plastic zoals pvc verlijmt u het best met secondelijm. Bijna alle merken uit die groep verbinden het materiaal immers zeer goed. Ook voor plastic blijkt contactlijm niet geschikt, net als de superlijm van Pattex. Eventueel kunt u ook tweecomponentenlijm gebruiken. En hoe zit het met de lijmsoort voor moeilijk verlijmbare plastics? Deze loste tijdens onze tests zijn belofte goed in. > Leder en rubber. Kunt u met lijm uw schoen herstellen? Verbinden de lijmen m.a.w. leer en rubber, en is die verlijming buigzaam en waterbestendig? We zochten het voor u uit. Eerst testten we verlijmingen per materiaalsoort. Daarna verlijmden we stalen van leder en rubber, die we vervolgens meermaals bogen en blootstelden aan water. De resultaten, die beide tests combineren, maken het duidelijk: de groep van de contactlijmen levert de beste resultaten op. Alleen de transparante contactlijm van Brico valt uit de boot. De andere lijmsoorten blijken meestal geschikt voor het ene materiaal, maar niet voor het andere. In de groep van secondelijmen maakt alleen Super Glue-3 van Loctite een goede en blijvende verbinding tussen beide materialen. Voor de eeuwigheid verbonden? Vandaag herstelde u misschien een voorwerp voortreffelijk met lijm. Blijft uw verlijming echter op lange termijn even sterk? Of zal ze verouderen en 42 test-aankoop. nr januari 2008

3 lossen? Om de veroudering van verlijmingen te controleren, dompelden we eerst samengelijmde stalen van plastic meermaals onder in warm water. Vervolgens controleerden we hoe sterk de verbindingen nog waren. Daarna gingen onze onderzoekers nog een stap verder: ze plaatsten gelijmd porseleinwerk in de vaatwasmachine. Daarin moeten lijmverbindingen weerstaan aan hoge temperaturen, water, zout en detergent. Tweecomponentenlijm behoudt het best zijn sterkte. Ook secondelijmen en contactlijmen verliezen weinig van hun kracht. Een verbinding met de secondelijm van Bison veroudert nauwelijks, maar met de contactlijm van hetzelfde merk dan weer snel. Let op, deze resultaten slaan op de mate waarin een lijm zijn sterkte verliest. Een lijm die over het algemeen slecht verlijmt, maar hier goed scoort, blijft een slecht product. Een goede verouderingsscore vertelt u alleen dat een lijm weinig van zijn werking verliest. Gebruiksvriendelijke verpakkingen > De verpakking. De meeste lijmen worden verkocht in een tube. Bij secondelijm is die meestal klein (met een inhoud van ongeveer 3 g). Soms duiken problemen op bij het gebruik van secondelijm. Zo maakte u het misschien ook al mee. U brengt lijm aan, legt de tube op het werkblad en... de lijm lekt eruit. Ook is het niet altijd gemakkelijk om de lijm te doseren. Fabrikanten proberen deze problemen te verhelpen met allerlei snufjes. Als oplossing voor het eerste probleem verkopen ze secondelijmen in verpakkingen die u tijdens het gebruik verticaal kunt stellen, zoals Pattex Classic in een flacon uit harde plastic of de tipper (zie foto hierboven) van Pattex en Bison. Met die laatste kunt u volgens de fabrikanten de lijm ook beter doseren, maar dit blijkt niet uit onze test. Voor een betere dosering maken fabrikanten ook de tuiten extra lang en geven ze soms een borsteltje mee. Ook verkopen ze soms secondelijm onder een andere vorm: geen vloeistof, maar een gel (zoals Brico, Loctite, Pattex, Bison, Soudal). Deze vorm lekt niet en Bepaalde lijmen vindt u in speciale verpakkingen, zodat u tijdens het gebruik de lijm verticaal kunt stellen. Dit voorkomt dat er lijm uit de verpakking lekt. Enkele voorbeelden, van links naar rechts: contactlijm in blik, tippers van Bison en Pattex, een flacon met borsteltje en een statube. is praktisch voor gebruik op verticale vlakken. Contactlijm vindt u meestal in een tube, maar soms ook in een metalen blik, zoals die van Rectavit, wat minder gebruiksvriendelijk is. Het metalen blik opent en sluit immers moeilijker dan een tube. Tweecomponentenlijm koopt u in twee tubes of beter, een dubbele spuit. Zo verliest u nooit een van de twee Tips voor veilig gebruik componenten. U kunt daarmee ook gemakkelijker de hars en de verharder gelijk doseren. Bij beide verpakkingen hoort ook een spatel en vaak een bakje waarin u de componenten kunt mengen. Deze lijmsoort is toch niet zo gebruiksvriendelijk omdat u zelf nog de lijm moet aanmaken. De verpakkingen bewaren over het algemeen ook goed. Een opmerking over de secondelijm van Bison in een Verschillende lijmsoorten zijn ontvlambaar of verspreiden schadelijke dampen die nog meer ontvlambaar zijn. Hetzelfde geldt voor oplosmiddelen (zeker aceton). Neem daarom zeker de volgende veiligheidsvoorschriften in acht: > Werk in een goed verluchte omgeving. > Vermijd naakte vlammen in de directe omgeving en schakel alle gasverlichting uit. > Rook niet tijdens de klus en waarschuw anderen om dat ook niet te doen. Andere veiligheidsvoorschriften: > Adem bij gebruik van contactlijm geen schadelijke dampen in. > Bewaar lijmen buiten het bereik van kinderen. > Bewaar secondelijm op een koele plaats, maar niet bij voeding. > Vermijd huidcontact wegens mogelijke irritatie. Wat als u secondelijm op uw huid kreeg? Probeer nooit de vastgekleefde huid los te trekken. Week ze in een warm sopje en duw dan langzaam en zachtjes de huid los met een stomp voorwerp, zoals het heft van een theelepeltje. Als uw lippen samenkleven, breng dan veel warm water aan en duw of rol ze los. Trek ze nooit direct van elkaar. Bel ook naar het Belgisch Antigifcentrum ( ) voor medisch advies of ga naar een spoedafdeling. Kreeg u secondelijm in uw ogen? Geen reden tot paniek: onderneem zelf niets en zoek medische hulp. Zelfs in het ergste geval zal de lijm binnen enkele uren verdwijnen. 43

4 gewone tube: na een tijdje verstopt de tuit. Bovendien heeft de dop van deze lijm geen ribbels, waardoor u de tube moeilijker open krijgt. > Het etiket en de gebruiksaanwijzing. Op de verpakkingen vindt u duidelijke en volledige informatie terug. Ze vermelden de inhoud en welke materialen de lijmen wel of niet kunnen verbinden. Verder geven de verpakkingen u ook de nodige veiligheidswaarschuwingen, onder de vorm van pictogrammen en tekst. Ten slotte leggen de etiketten u goed tot zeer goed uit hoe u de lijm moet gebruiken. Hoeveel tijd krijgt u voor uw verlijming? Secondelijm werkt zeer snel: na 10 seconden is de verlijming al stevig. Als u ze nog wil aanpassen, moet u dus wel snel wezen, maar het kan nog. Als u meer tijd nodig hebt of grotere oppervlakken wil verlijmen, gebruik dan tweecomponentenlijm. De meeste secondelijmen vermelden niet wanneer ze hun maximale kracht bereiken. Sommige spreken van 2 tot 10 minuten, andere melden een wachttijd van een halve dag. Nadat beide te lijmen delen ingesmeerd werden met contactlijm, moeten deze eerst tot een kwartier drogen. Na de verbinding verschuift u de verlijmde vlakken beter niet meer tegenover elkaar. De meeste merken laten na te vermelden wanneer de lijmverbinding sterk genoeg is voor grote druk. M N L LIJMEN: TESTRESULTATEN (gerangschikt per categorie en daarna volgens kwaliteit) beste uit de test Beste Koop voordelige keus A zeer goed voor dit criterium B goed C redelijk D zwak E slecht n. niet van toepassing MERK en benaming Secondelijm Hout Metaal Glas PRESTATIES Courante plastic Leder LOCTITE Super Glue-3 Gel A A B A B B B C A B A B 2,58 4,69 R PATTEX Supergel C C B A C B B B A B A B 3,10 4,07 PATTEX Gold - Original (1) B B B B C B B C A B A B 3,99 5,25 LOCTITE Super Glue-3 Liquid C A C B C B B B A B A B 3,60 4,55 SOUDAL Cyanofix B C C A D B B C A B A C/B 1,39 2,65 PATTEX Classic (2) C A C B D B B B A B A C/B 2,75 3,79 BRICO Supercol Gel C C C B C B B C B B A C/B 2,69 BISON Secondelijm gel C A C B D C B A A C A C/B 3,15 4,39 BISON Secondelijm vloeibaar (1) C B C B D C C B A C A C/B 3,10 3,19 BRICOBI Supercol Liquide (3) B D C B E B C B A B A C/B 2,69 Contactlijm PATTEX Contact E E E E C B E B B B D C/B 2,20 2,99 BISON Kit universal E E E E C B E D B B D C/B 2,85 3,49 RECTAVIT Vloeibare Contactlijm Universal (4) E E E E C B E C B B C C 3,05 4,05 PATTEX Tix-Gel E E E E C B E B B B D C 3,15 3,19 SOUDAL Neopreen contactlijm - Gel E E E E C B E C B B C C 2,85 SADER Neoprene liquid E E E E C C E C B B C C 3,19 SOUDAL Neopreen contactlijm E E E E D B E C B B C C 2,60 PATTEX Transparent E E E E D C E B B B A C 2,75 3,46 BRICO Transparante contactlijm E E E E E E E B B B A E 1,89 Universele superlijm PATTEX Repair Extreme D E B D D C D A B B A D/C 4,99 6,22 Tweecomponentenlijm A A B B B C B A C B Specifieke lijmen Specifieke lijm voor hout C E B A Specifieke lijm voor moeilijk te lijmen plastics B B B A Specifieke lijm voor glas A C B B Vullijm D D D E E B B E (1) Ook verkrijgbaar in een tipper. (2) Ook verkrijgbaar in een tube met een kwast of in een tube die verticaal kan staan (zie foto blz. 43). (3) Verkocht in een plastic flacon. (4) Ook verkrijgbaar in een metalen blik. Rubber Totaal prestaties VEROUDERING GEBRUIK Gebruiksaanwijzingen Gebruiksgemak AANBLIK VAN HET RESULTAAT EINDBEOORDELING PRIJS ( ) in september 2007 min. max. 44 test-aankoop. nr januari 2008

5 In vergelijking met contactlijm biedt de superlijm van Pattex enkele voordelen. De lijm moet niet eerst wat drogen. Na de verbinding kunt u de verlijming nog even aanpassen. Twee dagen later bereikt de lijm zijn maximale kracht. Tweecomponentenlijm kunt u na bereiding 5 tot 20 minuten bewerken vooraleer deze verhardt. Het duurt ook lang vooraleer de lijm volledig hard is: volgens de meeste merken van een halve tot 3 dagen. De speciale lijm voor moeilijk te verlijmen plastics werkt onmiddellijk. U hebt slechts enkele seconden om de verlijming nog aan te passen. Wanneer deze zijn maximale kracht bereikt, vermelden de fabrikanten meestal niet. Speciale lijmen voor glas moeten meestal een dag drogen. Gedurende enkele minuten kunt u de verbinding nog aanpassen. Die komen goed van pas, want gebroken glas kan een puzzel zijn. Vullijm kunt u ten slotte nog 5 tot 15 minuten aanpassen. Na een dag bereikt deze lijm zijn maximale kracht. Tips voor goed gebruik We geven u nog enkele tips mee voor een goed gebruik van lijm. > Reinig de vlakken vóór de verlijming zo goed mogelijk met een oplosmiddel (methanol of aceton voor secondelijm, white spirit voor contactlijm). Verwijder hiermee achteraf ook overtollige lijm. > Maak de oppervlakken met schuurpapier wat ruw voor een betere werking van tweecomponentenlijm. Maak poreuze vlakken wat nat voor een betere werking van secondelijm. > Smeer bij contactlijm beide vlakken in. Laat bij secondelijm enkele druppels vallen op één van beide te verlijmen oppervlakken. > Breng niet meer lijm aan dan nodig, zeker in het geval van secondelijm. > Druk een "verse" verbinding met contactlijm samen met een lijmklem of een bankvijs. Klop een verlijming van flexibel materiaal aan met een rubberen hamer. > Wacht langer dan aangegeven door de fabrikant vooraleer u de lijmverbinding zwaar belast. Naadloze verlijming? Als u bijvoorbeeld een gebroken vaas lijmt, is de aanblik van de lijmnaad vaak belangrijker dan de sterkte ervan. We testten de aanblik van de lijmnaden bij glas en porselein. Alle geteste secondelijmen scoren hier zeer goed: de naden vallen niet op. Hetzelfde geldt voor sommige transparante con- tactlijmen (van Pattex en Brico), de superlijm van Pattex en de specifieke lijmen voor glas en moeilijk te lijmen plastics. De naden van niet-transparante contactlijm ziet u uiteraard veel beter en zijn dus minder mooi. Ook tweecomponentenlijm is niet transparant, maar levert goede resultaten op bij gebroken porselein. Loctite Super Glue-3 BESTE KOOP R Pattex Supergel Pattex Contact Welke lijm u het best kiest, hangt af van wat u er mee wilt verlijmen. Secondelijmen verlijmen diverse materialen zeer sterk, maar ook zeer snel waardoor u weinig tijd hebt. Ze zijn niet echt geschikt voor grote en/of oneffen oppervlakken. Loctite Super Glue-3 ( 2,58 tot 4,69) in gelvorm is én de beste binnen zijn groep én de Beste Koop. Ook Pattex Supergel ( 3,10 tot 4,07) is een Beste Koop. Contactlijmen lenen zich tot verlijmingen van flexibele materialen of grote oppervlakken die niet aan grote krachten moeten weerstaan. Ze zijn wel altijd minder sterk dan secondelijmen of tweecomponentenlijm. De Beste Koop is Pattex Contact ( 2,20 tot 2,99). Dit is meteen ook de beste contactlijm uit de test. Tweecomponentenlijm maakt eveneens sterke verbindingen, maar u krijgt wel meer tijd om de verlijming aan te passen. Bovendien kunt u er oneffen oppervlakken mee lijmen. Voor de tweecomponentenlijm, de specifieke lijmen en de vullijm deden we geen volledige vergelijkende tests en hebben we dus ook geen Beste Kopen. De nieuwe universele superlijm van Pattex schoot meestal tekort. 45