Basisondersteuning & extra ondersteuning Uitwerkingsdocument 4.4/4.5

Transcriptie

1 Concept-uitwerkingsdocument Ondersteuningsplan Basisondersteuning & extra ondersteuning Uitwerkingsdocument 4.4/ Inleiding In het ondersteuningsplan van Berséba (PO-00-01) wordt op hoofdlijnen gesproken over de afspraken rond basiskwaliteit, basisondersteuning en extra ondersteuning zoals die binnen het samenwerkingsverband zijn overeengekomen. In dit uitwerkingsdocument worden deze begrippen verder uitgewerkt. Eerst worden de verschillende begrippen gedefinieerd op basis van officiële documenten. Daarna worden de begrippen nader beschreven en geconcretiseerd. 2. Begripsvulling 2.1. Basiskwaliteit 1 Dit verwijst naar de onderwijskwaliteit zoals die gemeten wordt door het toezichtkader van de inspectie van het onderwijs. Scholen die onder basistoezicht van de inspectie van het onderwijs vallen, hebben hun basiskwaliteit op orde. De concrete invulling is te vinden in het inspectie-document. (Binnen het s(b)o wordt gesproken van een eigen inspectiekader.) De basiskwaliteit wordt in het ondersteuningsprofiel van Berséba als uitgangspunt genomen Basisondersteuning Op grond van de vereiste basiskwaliteit wordt van alle scholen verwacht dat zij, afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen, ondersteuning geven. Deze ondersteuning bestaat in de eerste plaats uit de basisondersteuning. De basisondersteuning beschrijft het ondersteuningsniveau dat minimaal van alle scholen uit het samenwerkingsverband wordt verwacht. De afspraken over de concrete invulling van deze basisondersteuning worden op het niveau van het samenwerkingsverband gemaakt en gelden voor alle deelnemende scholen. De basisondersteuning heeft betrekking op onderwijsinhoudelijke aanpakken en op de kwaliteit van de ondersteuningsprocessen in de school. Deze basisondersteuning vindt plaats op de school, eventueel met behulp van externe deskundigen Extra ondersteuning 2 De extra ondersteuning beschrijft de specifieke mogelijkheden van individuele scholen, die verder gaan dan de afspraken die gemaakt zijn over de basisondersteuning. Deze extra ondersteuning wordt georganiseerd in de vorm van arrangementen. 1 Uit instrumentarium PO-raad, Werken met het schoolondersteuningsprofiel d.d. september 2012, pag 8 2 Boven genoemd instrumentarium, pag. 7

2 3. Basiskwaliteit 3.1. Uitwerking van de basiskwaliteit Het gaat hier om de kwaliteit die elke leerkracht/elke school vanuit professie minimaal moet bezitten. Deze kwaliteit betreft de gebieden pedagogiek, didactiek, klassen-management en leerlingenzorg. Of in inspectietermen: onderwijsleerproces, schoolklimaat, leerstofaanbod, zorg en begeleiding, kwaliteitszorg, communicatie met ouders, contacten met externen en schoolontwikkeling. Elke leerkracht is vanuit professie aan te spreken op deze vaardigheden. Als er hiaten blijken te zijn op een of meerdere gebieden, dan is dat reden voor individuele scholing of scholing in (deel)teams. De basiskwaliteit is ook onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Deze vaardigheden maken onderdeel uit van de vereiste professionaliteit en komen terug bij audits, vragenlijsten e.d De basiskwaliteit concreet In ieder geval behoren de uitgangspunten van handelingsgericht en opbrengstgericht werken tot het fundament van de basiskwaliteit. Voor concrete inhouden verwijzen we naar het toezichtskader van de inspectie. 4. Basisondersteuning 4.1. Uitwerking van de basisondersteuning Het inhoudelijk vaststellen van de precieze basisondersteuning is een taak van het samenwerkingsverband. In algemene termen worden hiervoor richtlijnen gegeven. Zo onderscheidt het referentiekader 3 vier aspecten: Het voldoen aan de vereiste basiskwaliteit. Het plegen van preventieve en lichte curatieve interventies. Het hebben van een adequate onderwijsondersteuningstructuur (een goede zorgstructuur op schoolniveau en bovenschools niveau). Planmatig werken (o.a. bij vaststelling en beantwoording onderwijsbehoefte). De preventieve en lichte curatieve interventies zijn in het instrumentarium samengevat in de onderwijsinhoudelijke interventies. De zorgstructuur en het planmatig werken zijn samengevat in proces en structuur. 4 Het referentiekader van februari 2012 concretiseert de preventieve en licht curatieve interventies met de volgende opsomming: Vroegtijdige signalering van leer-, opgroei- en opvoedproblemen. De zorg voor een veilig schoolklimaat. Een aanbod voor leerlingen met dyslexie of dyscalculie. Een afgestemd aanbod voor leerlingen met meer of minder dan gemiddelde intelligentie. Toegankelijk schoolgebouw met aangepaste werk- en instructieruimtes en hulpmiddelen. Aanpak gericht op sociale veiligheid en voorkomen van gedragsproblemen. Een protocol voor medische handelingen. In een eerder referentiekader 5 werden de preventieve en licht curatieve interventies omschreven als: Het geheel van preventieve en lichte curatieve interventies die 3 Referentiekader, versie februari Instrumentarium, pag.6

3 binnen de onderwijszorgstructuur van de school planmatig en op een overeengekomen kwaliteitsniveau worden uitgevoerd. Daarbij werden de volgende items opgesomd: De school is fysiek toegankelijk voor leerlingen met een (meervoudige) lichamelijke handicap. De school beschikt over een protocol voor medicijngebruik De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. De school volgt analyseert systematisch de voortgang in de ontwikkeling van leerlingen. De school signaleert tijdig leerproblemen. De school bepaalt o.b.v. analyse van de verzamelde gegevens de aard van de zorg. De school voert de zorg planmatig uit De school evalueert de effecten van de zorg De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overstijgen En de school heeft een aanbod voor leerlingen: met leerproblemen (w.o. rekenen, taal en lezen). met onrust en concentratieproblemen. met dyslexie en/of dyscalculie. met meer dan gemiddelde intelligentie. met een minder dan gemiddelde intelligentie. met astma. met hyperactiviteit (waaronder ADHD). met aandachtsproblemen (inc. lichte vormen van autisme, PDD-NOS, Gilles de la Tourette). met (beginnende) gedragsproblemen. De grenzen van de ondersteuning worden mede bepaald door de mate van het probleem, de mogelijkheden van de leerkracht, de mogelijkheden binnen de groep (bijvoorbeeld het aantal reeds aanwezige zorgleerlingen) en de mogelijke randvoorwaarden. Basisondersteuning en extra ondersteuning zijn communicerende vaten: naarmate de set van afspraken over de basisondersteuning groter is, wordt de schaal waarbinnen arrangementen voor extra ondersteuning worden opgesteld als vanzelf kleiner. De beschrijving van de basisondersteuning heeft een aantal verschillende functies: a. Het geeft antwoord op de vraag welke ondersteuning elke basisschool moet bieden, en welke ondersteuning ouders dus van elke school mogen verwachten. Aan de hand van de basisondersteuning kan een school in algemeenheid aan ouders uitleggen wat de school wel of niet voor hun kind kan betekenen. De basisondersteuning is daarmee (als onderdeel van het schoolondersteuningsprofiel) een belangrijk instrument voor de communicatie met ouders. b. Het ondersteunt de basisondersteuning het professionaliseringsbeleid van scholen. Mede op basis van de basisondersteuning kan bepaald worden waar de school staat en wat de ontwikkelpunten zijn. 5 Referentiekader, versie 30 september 2011

4 c. Het kan bovendien de ambities van de school in kaart brengen als het gaat om extra ondersteuningsmogelijkheden. d. Het geeft informatie aan het samenwerkingsverband in hoeverre scholen voldoen aan het afgesproken niveau van basisondersteuning. Dit document is daarmee ook een belangrijk instrument voor monitoring De basisondersteuning concreet Om de ondersteuning zoveel mogelijk thuis- en schoolnabij te realiseren kiezen we in ons verband voor een ruime basisondersteuning. Hierbij geldt dat de school dit alles uitvoert binnen de school, onder regie en verantwoordelijkheid van de school, soms met inzet van expertise van externe deskundigen, zonder indicatiestelling en zonder extra middelen van buitenaf. In onderstaand schema wordt uitgegaan van drie zwaartes, aangeduid met één, twee of drie sterren. Het samenwerkingsverband Berséba omschrijft de door haar vereiste basisondersteuning als volgt: Uit referentiekader september 2011-a * ** *** 1 De school is fysiek toegankelijk voor leerlingen met een x E E (meervoudige) lichamelijke handicap 2 De school beschikt over een protocol voor medicijngebruik x x x 3 De school gebruikt een samenhangend systeem van x x x genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen 4 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang x x x in de ontwikkeling van leerlingen 5 De school bepaalt o.b.v. analyse van de verzamelde x x x gegevens de aard van de zorg 6 De school voert de zorg planmatig uit x x x 7 De school evalueert de effecten van de zorg x x x 8 De school werkt structureel samen met ketenpartners waar x x x noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overstijgen Uit het referentiekader september 2011-b 9 De school signaleert leerproblemen tijdig x x x 10 De school heeft een aanbod voor leerlingen met leerproblemen x x x (w.o. rekenen, taal en lezen) 11 De school heeft een aanbod voor leerlingen met onrust en x x E concentratieproblemen 12 De school heeft een aanbod voor leerlingen met dyslexie x x x en/of dyscalculie 13 De school heeft een aanbod voor leerlingen met meer dan x E E gemiddelde intelligentie 14 De school heeft een aanbod voor leerlingen met een minder x x E dan gemiddelde intelligentie 15 De school heeft een aanbod voor leerlingen met astma x x x 16 De school heeft een aanbod voor leerlingen met x x E hyperactiviteit (waaronder ADHD) 17 De school heeft een aanbod voor leerlingen met x x E aandachtsproblemen (inc. lichte vormen van autisme, PDD- NOS, Gilles de la Tourette) 18 De school heeft een aanbod voor leerlingen met x x E (beginnende) gedragsproblemen 19 De school heeft een aanbod voor leerlingen in x x E

5 samenwerking met ketenpartners Aanvulling uit het landelijk ondersteuningsprofiel Berséba: 20 De school heeft een aanbod voor leerlingen met lichamelijke x E E beperkingen 21 De school heeft een aanbod voor slechtziende leerlingen x E E 22 De school heeft een aanbod voor slechthorende leerlingen x x E 5. Extra ondersteuning 5.1. Uitwerking van de extra ondersteuning De extra ondersteuning bestaat uit die arrangementen die de afgesproken basisondersteuning overstijgen. (In het bovenstaande schema: aanduiding met E). Deze arrangementen kunnen licht en kortdurend van aard zijn, of zwaar en langdurig. De arrangementen worden door de school gerealiseerd al dan niet met behulp van middelen, menskracht of expertise van buiten de school. Het instrumentarium onderscheidt vijf aspecten in een arrangement: 1. De aanwezige deskundigheid binnen het team. 2. De aandacht en tijd die het team kan vrijmaken voor een leerling. 3. De protocollen, aanpakken, programma s, methodieken en materialen die de school heeft. 4. De mogelijkheden van het schoolgebouw. 5. De samenwerkingsrelaties met ouders en onderwijs- en ketenpartners. Ook deze aspecten zijn samen te vatten in de eerder in 4.1 genoemde categorieën onderwijsinhoudelijke interventies en proces en structuur. Elke school geeft in zijn ondersteuningsprofiel aan welke extra ondersteuning hij aanbiedt naast de vereiste basisondersteuning. Voor leerlingen die (structureel) op een of meerdere punten extra ondersteuning ontvangen wordt een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Over het ontwikkelingsperspectief wordt door de school op overeenstemming gericht overleg gevoerd met de ouders. Het ontwikkelingsperspectief beschrijft het eindperspectief van de leerling op cognitief en sociaal-emotioneel gebied, en op welke wijze de extra ondersteuning helpt om dit perspectief te realiseren. Het document biedt school, ouders en inspectie houvast bij het reflecteren op de gerealiseerde opbrengsten. Als er sprake is van een gecombineerd traject met zorgverlening buiten het onderwijs worden ook de betreffende ketenpartners hierbij betrokken De extra ondersteuning concreet De extra ondersteuning wordt gestalte gegeven door middel van verschillende arrangementen. Deze arrangementen kunnen deels op de school zelf beschikbaar zijn. (Te denken valt aan bijvoorbeeld een verrijkingsklas of hulpklas.) Soms is het arrangement echter bovenschools van karakter. (Te denken valt aan plaatsing op een school voor sbo/so.) Onderstaand een opsomming van een aantal bestaande arrangementen, waaruit in de regio een keuze wordt gemaakt. Hierbij zijn er verschillen per regio. Ten aanzien van de bekostiging zijn er twee mogelijkheden: a. Het samenwerkingsverband kent bepaalde arrangementen toe en bekostigt deze. (Bijvoorbeeld deelname aan het so.) b. De regio kent bepaalde arrangementen toe en bekostigt deze. c. De school ontvangt een algemeen bedrag per leerling en bekostigt zelf alle vormen van extra ondersteuning.

6 Indicatie, toekenning en toelaatbaarheid zijn dus verbonden aan bekostiging door samenwerkingsverband of regio. Door de school verzorgde arrangementen zijn naar keuze van de school en voor kosten van de school. Deze worden in het ondersteuningsprofiel van de school aangemerkt als organisatorische voorziening. a. Onderzoek: het toekennen van een Psychologisch Onderzoek (PO) of een Psycho Diagnostisch Onderzoek (PDO) wat mede dient om de juiste vorm van ondersteuning vast te stellen. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de school. b. Ambulante Begeleiding: het toekennen van Ambulante Begeleiding vanuit het sbo, het so-cluster 3 en so-cluster 4. Deze vormen kunnen gegeven worden vanuit de eigen Brede Ambulante Dienst. Voor verdere beschrijving van deze dienst verwijzen we naar het ondersteuningsplan van Berséba. Ook de Ambulante Begeleiding vanuit andere REC-scholen valt onder de extra ondersteuning. c. Plaatsing in het JRK: de meeste regio s hebben een JRK-voorziening. Een verklaring van toelaatbaarheid wordt afgegeven door het regionale loket op basis van landelijk vastgestelde criteria. (In Zeeland wordt gebruik gemaakt van een JRK-arrangement op de school.) d. Plaatsing in het sbo: elke regio heeft een sbo-voorziening. Een verklaring van toelaatbaarheid wordt afgegeven door het regionale loket op basis van landelijk vastgestelde criteria. e. Plaatsing in het so cluster 3: elke regio heeft een cluster 3-voorziening. Een verklaring van toelaatbaarheid wordt afgegeven door het regionale loket op basis van landelijk vastgestelde criteria. f. Plaatsing in het so cluster 4: elke regio heeft een cluster 4-voorziening. Een verklaring van toelaatbaarheid wordt afgegeven door het regionale loket op basis van landelijk vastgestelde criteria. g. Plaatsing op een andere REC-school (cluster 1 en 2): als de regio niet kan voldoen aan de ondersteuningsbehoefte van de leerling, wordt buiten het eigen netwerk gezocht naar passende ondersteuning. h. Plaatsing in een hulpklas (er zijn meerdere benamingen): deze hulpklas kan uitgaan van één of meerdere scholen. Ze zijn bedoeld voor de lichtere s(b)oleerlingen en vallen onder verantwoordelijkheid van genoemde scholen. i. Plaatsing in een verrijkingsklas (er zijn meerdere benamingen): deze kan uitgaan van één of meerdere scholen. Ze zijn bedoeld om meerbegaafde leerlingen meer uitdaging te geven. Plaatsing kan verschillend zijn qua aantal uren. Ook deze verrijkingsklassen vallen onder verantwoordelijkheid van genoemde scholen. j. Een aanbod op de school voor leerlingen met een visuele beperking k. Een aanbod op de school voor leerlingen met een auditieve beperking l. Een aanbod op de school voor leerlingen met een communicatieve beperking (waaronder ESM en ASM) m. Een aanbod op de school voor leerlingen met een lichte verstandelijke beperking (waaronder zwakbegaafd en Down) n. Een aanbod op de school voor leerlingen met een lichte lichamelijke beperking (waaronder epilepsie en Mytyl) o. Een aanbod op de school voor leerlingen met ADHD p. Een aanbod op de school voor leerlingen met stoornissen in het autistisch spectrum q. Een aanbod op de school voor leerlingen met een hechtingsstoornis r. Een aanbod op de school voor leerlingen met depressief gedrag s. Een aanbod op de school voor leerlingen met een angststoornis

7 t. Een aanbod op de school voor leerlingen met werkhoudingsproblemen (faalangst, concentratie, motivatie) u. Een aanbod op de school voor leerlingen met maatschappelijke problemen v. Een aanbod op de school voor leerlingen met rekenproblemen (waaronder dyscalculie) w. Een aanbod op de school voor leerlingen met lees- en spellingproblemen (waaronder dyslexie) x. Een aanbod op de school voor leerlingen die meerbegaafd zijn (waaronder specifieke gedragsproblemen) y... z De bekostiging van de ondersteuning 6.1. Bekostiging van de basiskwaliteit Alles wat samen hangt met de basiskwaliteit wordt bekostigd vanuit de lumpsum. Dit geldt ook voor de standaard ondersteuningsstructuur inclusief IB en RT. Er zijn dus geen extra bekostigingen Bekostiging van de basisondersteuning De basisondersteuning wordt mede bekostigd vanuit het samenwerkingsverband. Omdat de individuele school hierbinnen echter zelf keuzes maakt, wordt een algemeen bedrag van per school uitgekeerd. Daarmee verplicht de school zich om de basisondersteuning vorm te geven op haar school (dus ook dyslexie e.d.), en zelf te werken aan eventuele hiaten door middel van scholing en specialisatie Bekostiging van de extra ondersteuning De bekostiging van de extra ondersteuning kan verschillend zijn. Enerzijds ontvangt de school een bedrag per leerling, dat per regio kan verschillen. Met dit bedrag geven zij gestalte aan de extra ondersteuning op hun school. Hierbij maakt de school zelf zijn keuze waarin en hoe hij investeert. Daarnaast kan de regio bepaalde arrangementen toekennen die dan worden bekostigd vanuit de regionale begroting. Binnen het samenwerkingsverband Berséba is de afspraak gemaakt dat de kosten van het sbo en het so cluster 4 gedragen worden door de regio. De kosten van het cluster 3 onderwijs worden landelijk gedragen.

8 Bijlage: Criteria en indicatoren Bij het omschrijven van de basisondersteuning maken we gebruik van 13 criteria, die zijn uitgewerkt in een aantal indicatoren. Het gaat daarbij om de volgende criteria: A. Handelings- en opbrengstgericht werken in de school 1. Leerlingen ontwikkelen zich in een veilige schoolomgeving. 2. De school voert een helder beleid op het gebied van leerlingondersteuning. 3. De school werkt handelingsgericht. 4. De school werkt opbrengstgericht. 5. De school draagt leerlingen zorgvuldig over. B. Preventieve ondersteuning in de groep 6. De school heeft continu zicht op de ontwikkeling van leerlingen. 7. Ouders (en leerlingen) zijn nauw betrokken bij de school en ondersteuning. 8. Leerkrachten stemmen het onderwijs af op verschillen in ontwikkeling tussen kinderen. C. Lichte ondersteuning in de groep 9. De school beschikt over kennis en vaardigheden op het gebied van (lichte) onderwijsondersteuning. 10. Leerkrachten zijn in staat om lichte onderwijsondersteuning te bieden in de groep. 11. Voor een leerling die extra ondersteuning nodig heeft, stelt de school een ontwikkelingsperspectief op. D. Speciale ondersteuning in samenwerking met externe partners 12. De school werkt samen met relevante partners in en om de school. 13. De school heeft een effectief ondersteuningsteam. Uitwerking: A. Handelings- en opbrengstgericht werken in de school Toelichting Met Passend onderwijs streven we naar een positieve en optimale ontwikkeling van alle kinderen. Naast een positief schoolklimaat en een goede kwaliteit van onderwijs zetten we in op handelings- en opbrengstgericht werken op alle niveaus in de school. Dit betekent onder meer dat we denken, praten en werken in mogelijkheden en oplossingen voor kinderen met ondersteuningsbehoeften. We betrekken ouders als partner en ervaringsdeskundige en stimuleren een ononderbroken ontwikkelingsproces van kinderen. Verder zetten we in op sterke doelgerichtheid en een heldere werkwijze. Criterium 1. Leerlingen ontwikkelen zich in een veilige schoolomgeving. a. De school heeft een positief schoolklimaat waar kinderen, ouders, teamleden en externe partners zich welkom voelen.

9 b. De kinderen voelen zich aantoonbaar veilig op school (Inspectie 4.2). c. De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van kinderen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen (Inspectie 4.4) d. De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen en afhandelen van incidenten in en om de school (Inspectie 4.5) e. Het personeel van de school zorgt ervoor dat de kinderen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan (Inspectie 4.7). Criterium 2. De school voert een helder beleid op het gebied van leerlingenondersteuning. a. De school kent en volgt de in het osp beschreven ondersteuningsroute. b. De school beschikt over de volgende beleidsstukken/ protocollen en past deze toe: I. Ouderbeleid II. Verzuimbeleid III. Klachtenprotocol IV. Pestprotocol V. Protocol voor medische handelingen VI. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling VII. Veiligheidsplan c. De school heeft haar ondersteuningsprofiel na overleg met het team vastgesteld. d. De MR stemt in met het ondersteuningsprofiel van de school. e. Het ondersteuningsprofiel is onderdeel van het schoolplan en de schoolgids. f. Het ondersteuningsprofiel wordt jaarlijks besproken met het team en de MR. Criterium 3. De school werkt handelingsgericht. a. Alle teamleden zoeken, benoemen en benutten de sterke kanten en interesses van de kinderen, de leerkrachten, de ouders en het schoolteam. b. Alle teamleden communiceren transparant naar collega s, kinderen en ouders over het werk dat gedaan wordt of is. Motieven en opvattingen worden daarbij inzichtelijk gemaakt. c. Alle teamleden werken en leren in teamverband aan hun handelingsgerichte vaardigheden. d. Schoolbesturen ondersteunen handelings- en opbrengstgericht werken en stimuleren hun scholen hierin. Standaard 4. De school werkt opbrengstgericht. a. De school kan aangeven waarvoor de ondersteuningsmiddelen worden ingezet. b. De school evalueert jaarlijks de inzet en opbrengst van de ondersteuning aan kinderen. c. De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingpopulatie (Inspectie 9.1) d. De school evalueert jaarlijks de resultaten van de kinderen (Inspectie 9.2) e. De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces (Inspectie 9.3) f. De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten (Inspectie 9.4) g. De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces (Inspectie 9.5) h. De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit (Inspectie 9.6)

10 Criterium 5. De school draagt leerlingen zorgvuldig over. a. Voor elke (tussentijdse) aanmelding vindt een gesprek met ouders en eventueel kind plaats. Wederzijdse verwachtingen en rollen worden gedeeld. b. Bij alle kinderen vindt overdracht plaats met de voorschoolse voorziening (of de vorige school) en bij de overgang naar een andere school. c. Kinderen met extra ondersteuningsbehoeften worden middels een gesprek overgedragen. Dit geldt zowel voor de overdracht met voorschoolse voorzieningen als bij de overgang naar een andere school. d. Alle kinderen binnen de school worden middels een gesprek overgedragen bij de overgang naar een volgende groep of een volgende leerkracht. e. Ouders worden actief betrokken bij de schoolkeuze en overgang naar een andere school. Ouders ontvangen een (digitale) kopie van het onderwijskundig rapport en het leerlingdossier. B. Preventieve ondersteuning in de groep Toelichting Met Passend onderwijs willen we sterk inzetten op preventie. Dit doen we door onderwijsbehoeften tijdig te signaleren en daadwerkelijk samen te werken met kinderen en ouders. Ouders zien we als ervaringsdeskundigen en partner. Hun ervaringen, vragen en verwachtingen nemen we serieus. Criterium 6. De school heeft continu zicht op de ontwikkeling van leerlingen. a. Leerkrachten verkennen en benoemen de sterke kanten, interesses en onderwijsbehoeften van kinderen o.a. door observatie, kind- en oudergesprekken en het analyseren van toetsen. b. Leerkrachten bekijken en bespreken de wisselwerking tussen de leerling, de leerkracht, de groep en de leerstof om de onderwijsbehoeften te begrijpen en daarop af te stemmen. c. Leerkrachten kunnen opvoed- en opgroeibehoeften van kinderen signaleren en ondernemen de nodige stappen. d. De school registreert en analyseert verzuim van kinderen. e. De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de kinderen (Inspectie 7.1) f. De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de kinderen (Inspectie 7.2) Criterium 7. Ouders (en leerlingen) zijn nauw betrokken bij de school en ondersteuning. a. De school betrekt ouders als ervaringsdeskundige en partner bij de ontwikkeling van het kind. b. Leerkrachten zijn dagelijks beschikbaar voor kortdurende contactmomenten met ouders. Binnen een week is een gesprek mogelijk. c. Leerkrachten en ouders informeren elkaar tijdig en regelmatig (minimaal drie keer per jaar) over de ontwikkeling van het kind. d. In oudergesprekken komen ervaringen, vragen en verwachtingen van ouders met betrekking tot de ontwikkeling van hun kind aan bod. e. Leerkrachten betrekken kinderen bij de analyse, formuleren samen doelen en benutten de ideeën en oplossingen van kinderen.

11 f. De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt (Inspectie 4.1) Criterium 8. Leerkrachten stemmen het onderwijs af op verschillen in ontwikkeling tussen kinderen. a. Leerkrachten reflecteren op hun eigen rol en het effect van hun gedrag op kinderen, ouders, collega s. b. Leerkrachten en andere betrokkenen op school zijn zich bewust van de grote invloed die zij op de ontwikkeling van hun kinderen hebben (rolmodel). c. Leerkrachten maken gebruik van collegiale consultatie (zoals intervisie of kijkmomenten in de klas). d. Leerkrachten hebben kennis van leerlijnen (tenminste van de vakken technisch lezen, spellen, begrijpend lezen en rekenen) en passen deze kennis toe. e. Leerkrachten werken tenminste met een (groeps)plan voor rekenen en taal waarin ze de doelen en de aanpak voor de groep, subgroepjes en mogelijk een individuele leerling beschrijven. f. Leerkrachten benoemen hoge, reële en SMARTI-doelen voor de lange (einde schooljaar) en voor de korte (tussendoelen) termijn. Deze doelen worden gecommuniceerd en geëvalueerd met kinderen, ouders en collega s. g. Op school zijn flexibele werkplekken voor kinderen beschikbaar om individueel of in subgroepen te werken. h. Leerkrachten maken gebruik van ICT om de les af te stemmen op verschillen in ontwikkeling tussen kinderen. i. De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof (Inspectie 5.1) j. De leraren realiseren een taakgericht werksfeer (Inspectie 5.2) k. De kinderen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten (Inspectie 5.3) l. De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de kinderen (Inspectie 6.1) m. De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de kinderen (Inspectie 6.2) n. De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de kinderen (Inspectie 6.3) o. De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de kinderen (Inspectie 6.4) C. Lichte ondersteuning in de groep Toelichting Onderstaande criteria en indicatoren hebben betrekking op de lichte ondersteuning van kinderen in de groep. De onderwijsbehoeften van het kind staan daarbij centraal: wat heeft dit kind, van deze ouders, in deze groep, bij deze leerkracht, op deze school de komende periode nodig om een bepaald doel te behalen? De onderwijsbehoeften bieden aanknopingspunten voor het handelen van de leerkracht, de samenwerking met ouders en de inrichting van de leeromgeving. Criterium 9. De school beschikt over kennis en vaardigheden op het gebied van (lichte) onderwijsondersteuning. a. Alle leerkrachten hebben basiskennis en vaardigheden op het gebied van (lichte) leer- en ontwikkelingsbehoeften, waaronder taal-, lezen,- en rekenvragen (zoals dyslexie en dyscalculie), kinderen met een meer of minder dan gemiddelde intelligentie.

12 b. Alle leerkrachten hebben basiskennis en vaardigheden op het gebied van (lichte) sociaal-emotioneel en gedragsondersteuning, waaronder stil en teruggetrokken gedrag (zoals ASS), faalangst, druk en impulsief gedrag (zoals ADHD), zelfvertrouwen, weerbaarheid en pesten. c. Binnen het team zijn specifieke kennis en vaardigheden aanwezig over leeren ontwikkelingsondersteuning, waaronder taal-, lezen,- en rekenvragen (zoals dyslexie en dyscalculie), kinderen met een meer of minder dan gemiddelde intelligentie. d. Binnen het team zijn specifieke kennis en vaardigheden aanwezig over sociaal-emotioneel en gedragsondersteuning, waaronder stil en teruggetrokken gedrag (zoals ASS), faalangst, druk en impulsief gedrag (zoals ADHD), zelfvertrouwen, weerbaarheid en pesten. e. Binnen het team zijn kennis en vaardigheden aanwezig over fysiek, medische ondersteuning, waaronder de sensomotorische ontwikkeling van kinderen. Criterium 10. Leerkrachten zijn in staat om lichte onderwijsondersteuning te bieden in de groep. a. Leerkrachten werken vanuit onderwijsbehoeften. b. De school heeft een aanbod voor kinderen met dyslexie en werkt volgens het dyslexie-protocol. c. De school heeft een aanbod voor kinderen met dyscalculie en werkt volgens het dyscalculie-protocol. d. De school heeft een aanbod voor kinderen met een meer of minder dan gemiddelde intelligentie e. Leerkrachten bespreken minstens drie keer per jaar hun vragen aangaande het ondersteunen van groepen en individuele kinderen met een deskundige binnen school. f. Leerkrachten stellen (incidenteel), als een leerling speciale ondersteuning nodig heeft dat zich niet laat specificeren in een groepsplan, een individueel handelingsplan op. Ouders en eventueel kinderen zijn betrokken bij het opstellen en evalueren van dit plan. g. Kinderen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden (Inspectie 1.4) h. De school signaleert vroegtijdig welke kinderen zorg nodig hebben (Inspectie 8.1) i. Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgkinderen (Inspectie 8.2) j. De school voert de zorg planmatig uit (Inspectie 8.3) k. De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg (Inspectie 8.4) Criterium 11. Voor een leerling die extra ondersteuning nodig heeft, stelt de school een ontwikkelingsperspectief op. a. Voor een leerling die meer ondersteuning nodig heeft dan de basisondersteuning, stelt de school in overleg met ouders een ontwikkelingsperspectief vast. b. De ontwikkelingsperspectieven voldoen aan de wettelijke criteria en omvatten in elk geval een omschrijving van de te verwachten uitstroombestemming, de onderbouwing van de verwachte uitstroombestemming en de te bieden ondersteuning. c. Het ontwikkelingsperspectief wordt tenminste een keer per schooljaar met ouders geëvalueerd.

13 D. Speciale ondersteuning in samenwerking met externe partners Toelichting Deze criteria en indicatoren hebben betrekking op de ondersteuningsmogelijkheden die de school biedt in samenwerking met partners. De samenwerking met partners is erop gericht dat kinderen en hun ouders tijdig passende en samenhangende ondersteuning krijgen bij het leren, opvoeden en opgroeien (één kind, één gezin, één plan). Binnen de afgesproken zorgroute heeft elke school een efficiënt en een snel opererend ondersteuningsteam. Het ondersteuningsteam wordt door de school gecoördineerd en de school neemt de voorzittersrol op zich. In de basis beschikt ieder ondersteuningsteams naast de IB er over een extern deskundige in de orthopedagoog. Daarnaast is ook de schakelfunctionaris vanuit de gemeentelijke jeugdzorg aanwezig. Het samenwerkingsverband zorgt (in overleg met gemeenten) er voor dat de benodigde expertise voldoende in de ondersteuningsteams aanwezig kan zijn. Het SWV faciliteert scholen in de basisondersteuning door daar waar nodig specifieke expertise beschikbaar te stellen. Criterium 12. De school werkt samen met relevante partners in en om de school. a. De school weet waar informatie en advies rondom opvoeden en opgroeien beschikbaar is en maakt hier indien nodig gebruik van. b. De school weet welke expertise op andere scholen binnen het samenwerkingsverband beschikbaar is en maakt hier indien nodig gebruik van. c. De school meldt verzuim van kinderen conform regionale afspraken bij de leerplichtambtenaar. d. Als de school langdurig of frequent ziekteverzuim signaleert voert deze altijd een gesprek met ouders. Indien nodig, volgt bespreking in het ondersteuningsteam. e. De school verwijst in haar schoolgids en website tenminste naar het swv Berséba, de samenwerking met externe deskundigen en de verwijsindex. f. De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerling niveau haar eigen kerntaak overschrijden (Inspectie 8.5) Criterium 13. De school heeft een effectief ondersteuningsteam. a. Voor het inzetten van extra ondersteuning op school, is het voorwaardelijk dat de leerling is besproken in het ondersteuningsteam. De school voldoet aan deze voorwaarde. b. Elke school heeft een ondersteuningsteam. In het ondersteuningsteam nemen naast ouders en IB er, minimaal een onderwijsondersteuner/orthopedagoog (vanuit SBD) en gezinsondersteuner (vanuit jeugdhulp ) deel. c. Het ondersteuningsteam komt minimaal drie keer per schooljaar bijeen. d. Leerkrachten en andere aanmelders weten goed waarvoor zij bij het ondersteuningsteam terecht kunnen. e. Ouders worden altijd actief betrokken bij een aanmelding; zij krijgen vooraf informatie over wat het ondersteuningsteam is en kan doen. f. Ouders zijn aanwezig bij de bespreking van hun kind in het ondersteuningsteam. g. In het ondersteuningsteam zijn op afroep relevante partners aanwezig.

14 h. Bij elke casus staan de ondersteuningsbehoeften en mogelijkheden van kind, ouders en school centraal. i. De voorzitter werkt per casus volgens een vaste systematiek: verkenning analyse- oplossingsrichtingen plan van aanpak evaluatie. j. Bij elke casus wordt bepaald of registratie in de Verwijsindex nodig is. k. Bij elke casus wordt bepaald wie als casusverantwoordelijke optreedt. l. De afgesproken ondersteuning wordt volgens planning geboden. m. De casusverantwoordelijke houdt actief zicht op de voortgang en afstemming van de ondersteuning aan kind, ouders en school n. Elke casus wordt afgesloten met een evaluatie. Bij die evaluatie zijn ouders betrokken. o. Er is dossiervorming volgens wettelijke regels. Ouders hebben inzage in het dossier. p. Het ondersteuningsteam levert jaarlijks een rapportage met kengetallen en procesinformatie, ter verantwoording aan schoolleiding, SWV en gemeente. q. De lijn van het ondersteuningsteam naar gespecialiseerde voorzieningen is voor de school helder en effectief.