Statistisch Bulletin. Centraal Bureau voor de Statistiek. Inhoud. Overige gegevens (Niet in dit Statistisch bulletin opgenomen)

Transcriptie

1 Centraal Bureau voor de Statistiek Statistisch Bulletin 59e jaargang no. 48 / 4 december 2003 Inhoud Overige gegevens pag. 1 Zakelijke en overige commerciële dienstverlening Ontwikkeling van omzetten (incl. BTW), prijzen en hoeveelheden in de kantines en catering, 3e kwartaal pag. 3 Financiële instellingen en markten Gemiddeld rendement van obligatieleningen, obligatie- en aandelenindexcijfers, week no. 47 pag. 11 Geregistreerde en bijgeschatte in- en uitvoer, september pag. 6 Invoer per goederensoort, september pag. 9 Uitvoer per goederensoort, september pag. 10 Invoer per land, september pag. 7 Uitvoer per land, september pag. 8 Nationale rekeningen Consumptieve bestedingen door huishoudens incl. instellingen zonder winstoogmerk werkzaam ten behoeve van huishoudens (IZWh), volumemutaties augustus pag. 4 Consumptieve bestedingen door huishoudens incl. instellingen zonder winstoogmerk werkzaam ten behoeve van huishoudens (IZWh), waardemutaties augustus pag. 5 Huishoudens en individuen Consumentenconjunctuuronderzoek, november pag. 2 Economische relaties met het buitenland De buitenlandse handel van Nederland, september pag. 6 Overige gegevens (Niet in dit Statistisch bulletin opgenomen) Verkrijgbaar is nieuw materiaal betreffende de volgende statistieken: Aardoliestatistiek: voorlopige cijfers september Verklaring van de tekens. = gegevens ontbreken; = nihil; x = geheim; * = voorlopig cijfer. ( ) achter de titel = nummer met de laatst gepubliceerde overeenkomstige tabel. Auteursrecht CBS, Voorburg/Heerlen, Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen of intern gebruik is toegestaan. ISSN: Prijs: 72,25 per jaar (excl. verzendkosten); los nummer 6,65. Informatie Infoservice: tel ( 0,50 per minuut); infoservice@cbs.nl; Website: Conjunctuur: teletekst pag. 506 en 507; Redactie SB: CBS, Postbus 4000, 2270 JM Voorburg

2 Vertrouwen consument neemt toe Het consumentenvertrouwen is, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden, in november gestegen naar het hoogste niveau van dit jaar. Ondanks deze stijging is het consumentenvertrouwen nog steeds laag en ligt nu weer ongeveer op hetzelfde niveau als een jaar geleden. Dit blijkt uit het Consumenten Conjunctuuronderzoek van het CBS. Consumenten hebben vergeleken met voorgaande maand vooral meer vertrouwen in de economische situatie en vinden het een betere tijd voor het doen van grote aankopen. Consumentenvertrouwen, economisch klimaat en koopbereidheid index Oordeel economisch klimaat positiever Het oordeel van consumenten over het economisch klimaat is in november positiever dan in oktober. Zowel de beoordeling van de afgelopen twaalf maanden als de verwachting voor de komende twaalf maanden verbetert. Over het economisch klimaat in de komende twaalf maanden zijn de consumenten minder pessimistisch dan lange tijd (sinds maart 2002) het geval is geweest n d 2001 j f m a m j j a s o n d 2002 j f m a m j j a s o n 2003 Economisch klimaat Consumentenvertrouwen Koopbereidheid Koopbereidheid blijft laag De koopbereidheid, het andere onderdeel van de vertrouwensindex, is in november per saldo nauwelijks veranderd ten opzichte van oktober. De koopbereidheid is gebaseerd op het oordeel over de financiële situatie van het eigen huishouden en het doen van grote aankopen. Consumenten zijn in november, na correctie voor seizoeneffecten, iets negatiever geworden over de ontwikkeling van de financiële positie van hun eigen huishouden. De consumenten zijn echter minder negatief geworden over het doen van grote aankopen. Voor de tweede maand op rij vinden meer consumenten het een gunstige tijd om goederen zoals meubels, wasmachines en televisies te kopen. Inflatieverwachting daalt Steeds minder consumenten verwachten dat de prijzen in het komende jaar sterker of evenveel zullen stijgen als in het afgelopen jaar. In oktober dacht nog bijna 36 procent dat de inflatie gelijk zou blijven of zou toenemen. In november is dit nog maar 21 procent. De enquête van het Consumenten Conjunctuuronderzoek is gehouden in de eerste twee weken van november. Dit is na het begin van de prijsverlagingen bij de supermarkten. Technische toelichting Het Consumenten Conjunctuuronderzoek (CCO) wordt uitgevoerd in de eerste tien werkdagen van de maand. De index van het consumentenvertrouwen geeft aan in hoeverre huishoudens vinden dat het economisch gezien beter of slechter gaat. Het consumentenvertrouwen wordt bepaald op basis van de mening van huishoudens over het algemene economisch klimaat en over de eigen financiële situatie. Maandelijks worden hierover in het Consumenten Conjunctuuronderzoek (CCO) vijf vragen gesteld aan ongeveer duizend huishoudens. Daarnaast bevat het CCO onder andere vragen over de verwachtingen voor de werkloosheid en de inflatie en over het spaargedrag en aankoopplannen van huishoudens. Consumentenconjunctuuronderzoek 1) (43) Jan. Febr. Maart April Mei Juni Juli Aug. Sept. Okt. Nov. Dec. Index van consumentenvertrouwen 2) Index van het economisch klimaat 2) Index van de koopbereidheid 2) ) Dit onderzoek wordt medegefinancierd door de Europese Commissie; netto steekproef aantal is 983 in de maand november Door omstandigheden omvat het onderzoek over de maand juni 2000, 543 geënquêteerden. Normaal gesproken maken ongeveer 1000 personen deel uit van de steekproef. Door de kleinere steekproefomvang zijn de onnauwkeurigheidsmarges bij de uitkomsten iets groter dan gebruikelijk. 2) Voor berekeningswijze van deze index zie de publikatie Gebruikershandboek Consumentenconjunctuuronderzoek (SDU/uitgeverij, 1994). Met ingang van januari 1994 worden de indexen met terugwerkende kracht gepresenteerd als een saldo met als minimum 100 en als maximum Centraal Bureau voor de Statistiek

3 De geïnterviewden kunnen vinden dat het beter gaat (de optimisten ), dat het slechter gaat (de pessimisten ) of dat de situatie gelijk blijft. De indicatoren worden berekend door het percentage optimisten te verminderen met het percentage pessimisten. Naast het CBS, stelt ook de Europese Commissie (EC) voor Nederland een indicator van het consumentenvertrouwen samen. De EC hanteert daarbij echter deels andere vragen dan het CBS. In de EC-berekening ligt de nadruk geheel op de verwachtingen voor de toekomst, waar in de indicator van het CBS ook de huidige situatie van de consument en diens oordeel over de afgelopen twaalf maanden worden meegenomen. Ontwikkeling van de omzetten (incl. BTW) in de kantines en catering (SBI 555) (42) Wijzigingen in % 1) 4e kw. 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. 3e kw.* 2e kw e kw e kw t.o.v. t.o.v. 3e kw e kw e kw t.o.v. 1e kw e kw =100 Omzet ,1 2,5 0,6 1) De wijzigingen zijn berekend op basis van niet-afgeronde indexcijfers. Lagere consumptie in augustus In augustus 2003 was het volume van de binnenlandse consumptie door huishoudens 2,7 procent kleiner dan in dezelfde maand van Daarmee kwam de consumptie voor de zesde achtereenvolgende maand lager uit dan een jaar eerder. In augustus werd, gecorrigeerd voor prijsveranderingen, bijna 5 procent minder besteed aan goederen en 0,5 procent minder aan diensten. De ontwikkeling van de consumptieve bestedingen in augustus 2003 is negatief beïnvloed door een ongunstiger samenstelling van de koopdagen dan in augustus vorig jaar. Vooral duurzame goederen minder gewild Van alle consumptiecategorieën zijn de bestedingen aan duurzame goederen in augustus 2003 het meest teruggelopen. Het volume was 5,3 procent kleiner dan in augustus Net als in eerdere maanden van 2003 werd in augustus vooral aan woninginrichting fors minder besteed dan in dezelfde maand een jaar eerder. Ook bij de meeste andere duurzame goederen, waaronder kleding en huishoudelijke apparaten waren de bestedingen, voor prijsverandering gecorrigeerd, lager. Alleen aan vervoermiddelen werd duidelijk meer uitgegeven dan een jaar eerder. De consumptie van voedings- en genotmiddelen was 4,6 procent lager dan vorig jaar augustus. Dit was mede onder invloed van de ongunstiger samenstelling van de koopdagen. Ook consumptie diensten blijft achter Het volume van de bestedingen aan diensten in augustus was 0,5 procent lager dan een jaar eerder. Bij deze consumptiecategorie lag het volume in alle maanden van 2003 per saldo iets onder dat van dezelfde periode een jaar eerder. Er werd in deze periode vooral minder besteed bij de horeca. De uitgaven aan met name huisvesting en zorg namen in de eerste acht maanden van 2003 wel toe. Technische toelichting De Consumptie door huishoudens omvat naast alle bestedingen aan goederen en diensten waarvoor huishoudens zelf betalen ook een relatief klein bedrag aan consumptie van Instellingen Zonder Winstoogmerk, werkzaam ten behoeve van huishoudens (IZWh). Hieronder vallen bijvoorbeeld sportverenigingen, vakbonden en organisaties op religieuze grondslag. Zij financieren hun activiteiten hoofdzakelijk uit contributies van leden en donaties van sympathisanten. Het gaat bij de binnenlandse consumptie om de uitgaven op Nederlands grondgebied: dus ook de uitgaven van buitenlandse ingezetenen in Nederland. De uitgaven van Nederlandse ingezetenen in het buitenland zijn niet in dit cijfer opgenomen. De nationale consumptie bevat in tegenstelling tot de binnenlandse consumptie wel de bestedingen van Nederlandse ingezetenen in het buitenland, maar niet de uitgaven van buitenlandse ingezetenen in Nederland. De groeicijfers zijn steeds gebaseerd op een vergelijking met de overeenkomstige periode een jaar eerder. De cijfers zijn nog voorlopig De volumemutaties zijn voor prijsveranderingen gecorrigeerd. Voor het berekenen van de prijsontwikkeling is gebruik gemaakt van het basismateriaal van de consumentenprijsindex (CPI) van het CBS.Weersomstandigheden en de samenstelling van de koopdagen kunnen van invloed zijn op de uitkomsten van de maandcijfers. Zo wordt op een vrijdag of zaterdag meer uitgegeven dan op een maandag of dinsdag. Voor deze effecten is niet gecorrigeerd. Deze macro-economische consumptiecijfers sluiten aan bij de uitkomsten van de Nationale rekeningen 2002 en de bijbehorende reguliere Kwartaalrekeningen. Statistisch bulletin 48 (CBS) 4/12/2003 3

4 Consumptieve bestedingen door huishoudens incl instellingen zonder winstoogmerk werkzaam ten behoeve van huishoudens (IZWh) 1), volumemutaties (44) Mutaties in procenten t.o.v. de overeenkomstige periode van het voorgaand jaar e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. maart april mei juni juli aug. jan aug. Voedings- en genotmiddelen 0,2 0,7 2,0 0,4 1,2 0,5 3,3 1,5 0,2 3,1 1,7 4,6 0,1 Voedingsmiddelen 0,0 0,7 2,4 0,3 1,3 1,4 3,9 0,6 0,5 4,4 0,6 5,4 0,7 Aardappelen, groenten en fruit 0,7 0,0 1,9 0,5 2,9 2, ,2 Vlees en vleeswaren 1,3 2,5 3,5 1,4 1,6 0, ,4 Vis 0,9 6,4 7,6 4,6 1,5 4, ,4 Zuivelproducten 0,6 0,1 3,9 2,7 0,5 4, ,8 Brood, beschuit en broodproducten 1,8 0,7 1,1 0,4 0,4 2, ,3 Overige voedingsmiddelen 1,8 1,4 3,2 0,6 2,0 2, ,0 Genotmiddelen 0,5 0,6 1,2 0,5 0,9 1,1 2,4 2,9 1,5 1,1 3,6 3,2 0,8 Consumptie-ijs 3,8 0,6 2,4 3,5 0,8 0, ,5 Zoetwaren 0,9 0,2 0,7 0,9 2,6 1, ,4 Dranken 1,2 1,0 1,7 0,1 0,2 1, ,2 Tabak 0,0 0,6 1,4 0,8 1,2 0, ,3 Duurzame consumptiegoederen 0,4 1,7 1,1 2,8 0,4 3,6 3,2 2,4 2,1 6,3 4,8 5,3 2,5 Kleding en textiel 3,3 0,5 2,3 2,8 2,2 3,1 5,4 0,2 3,3 5,7 3,8 4,5 1,5 Lederwaren en schoeisel 0,7 0,7 2,2 2,0 3,4 1,4 2,5 3,7 1,9 5,8 2,4 0,1 0,1 Woninginrichting 0,5 4,4 3,9 8,9 6,2 12,6 9,0 8,9 12,1 17,0 12,1 15,0 10,3 Huishoudelijke apparaten 2,5 3,9 6,9 4,2 5,3 0,8 1,1 3,1 2,5 2,7 1,6 4,2 1,4 Huishoudelijke artikelen 0,3 3,0 3,7 3,6 0,9 3,0 5,7 1,4 2,9 7,2 0,6 6,2 1,7 Voertuigen 5,3 9,7 4,7 16,7 3,7 3,9 5,5 1,6 8,4 1,8 0,3 3,8 3,4 Overige duurzame goederen 2,3 1,1 3,4 0,3 3,9 9,4 9,0 9,6 7,4 11,2 9,1 11,3 7,6 Overige goederen 1,9 0,4 0,4 0,3 1,1 1,9 3,5 0,9 0,4 4,4 3,8 4,2 1,2 Motorbrandstoffen 1,0 0,2 2,1 4,5 0,6 0,7 0,3 2,0 0,1 0,1.. 0,2 Energie 3,4 1,6 0,1 1,0 4,4 1,4 2,8 2,4 2,5 4,2 3,4 2,0 1,6 Overige goederen 1,5 1,9 1,8 1,0 0,9 3,4 5,7 1,5 2,0 6,6 4,6 8,7 3,4 Totaal goederen 0,8 1,1 1,2 1,0 0,8 2,2 3,3 0,9 0,9 4,9 2,7 4,8 1,5 Diensten 1,7 0,8 0,6 0,7 0,3 0,5 0,5 0,4 0,5 0,6 0,1 0,5 0,4 Huisvesting 1,2 1,1 1,1 1,1 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,3 1,4 Horecadiensten 0,5 3,3 2,8 4,4 5,4 4,7 4,3 5,4 3,7 4,9.. 5,0 Diensten m.b.t. recreatie en cultuur 4,2 3,3 2,6 2,9 1,6 1,3 1,1 Diensten m.b.t. vervoer en communicatie 8,7 3,2 2,1 5,8 1,1 0,8 0,3 Medische diensten en welzijnszorg 3,2 3,0 2,0 1,5 2,1 1,5 1,7 Financiele en zakelijke diensten 3,6 1,3 1,5 2,2 1,3 0,3 0,4 Overige diensten 2,3 0,9 1,0 0,9 2,6 2,7 2,8 Consumptie door huishoudens inc IZWh (binnenlands) 1,2 0,9 0,9 0,9 0,3 1,4 1,9 0,6 0,7 2,7 1,4 2,7 0,9 Consumptie door niet-ingezeten huishoudens in Nederland 7,0 2,3 4,2 4,7 3,7 7,2 4,4 Consumptie door Ned. gezinshuishoudingen in het buitenland 0,6 0,1 3,9 0,8 6,4 2,3 1,1 Consumptie door huishoudens inc IZWh (nationaal) 1,4 0,8 0,9 0,7 0,1 1,4 2,3 0,7 0,8 2,7 1,4 2,7 1,1 1) De maand- en kwartaalcijfers sluiten aan bij de uitkomsten van de Nationale rekeningen 2002 en de reguliere Kwartaalrekeningen. 4 Centraal Bureau voor de Statistiek

5 Consumptieve bestedingen door huishoudens incl instellingen zonder winstoogmerk werkzaam ten behoeve van huishoudens (IZWh) 1), waardemutaties (44) Mutaties in procenten t.o.v. de overeenkomstige periode van het voorgaand jaar e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. maart april mei juni juli aug. jan aug. Voedings- en genotmiddelen 7,1 4,3 5,3 1,9 2,1 1,9 1,9 3,7 2,4 0,3 4,1 1,9 1,8 Voedingsmiddelen 7,3 4,3 5,3 1,3 0,6 0,5 3,9 2,3 0,9 1,8 2,6 2,8 0,3 Aardappelen, groenten en fruit 9,1 5,9 5,9 1,6 3,9 0, ,8 Vlees en vleeswaren 7,0 3,4 3,6 1,8 0,7 0, ,2 Vis 8,6 0,7 0,9 1,2 2,4 6, ,6 Zuivelproducten 6,3 4,7 7,6 0,8 0,9 1, ,6 Brood, beschuit en broodproducten 6,0 4,0 5,0 3,9 3,4 5, ,4 Overige voedingsmiddelen 7,5 4,7 6,0 2,2 2,8 1, ,1 Genotmiddelen 6,8 4,2 5,1 2,8 4,7 4,3 1,3 6,2 4,9 2,0 6,5 0,5 4,1 Consumptie-ijs 8,4 2,5 3,3 0,0 3,1 1, ,8 Zoetwaren 3,7 2,5 3,0 2,4 5,6 4, ,6 Dranken 5,7 4,5 5,5 3,7 4,5 5, ,8 Tabak 10,5 5,2 6,3 2,3 4,5 3, ,0 Duurzame consumptiegoederen 3,5 2,9 2,2 2,8 0,2 4,3 3,4 2,8 2,4 7,7 5,6 6,7 3,3 Kleding en textiel 5,8 1,7 0,1 2,9 1,3 6,3 6,8 2,9 5,2 10,6 6,8 9,1 4,9 Lederwaren en schoeisel 6,9 2,6 0,0 3,5 2,5 3,5 2,3 2,5 2,8 10,0 3,7 0,1 1,3 Woninginrichting 5,5 2,2 1,7 6,8 3,2 10,8 6,1 6,8 10,3 15,5 10,7 13,8 8,2 Huishoudelijke apparaten 5,1 1,3 3,2 0,0 0,8 3,9 3,9 2,1 1,8 7,5 6,1 9,1 3,2 Huishoudelijke artikelen 5,4 0,4 0,2 0,7 2,1 2,2 5,0 2,5 2,1 6,6 0,2 5,8 0,8 Voertuigen 3,6 10,2 5,8 16,8 5,0 5,2 6,7 2,8 9,8 3,0 1,5 4,7 4,6 Overige duurzame goederen 5,2 1,9 4,4 1,0 4,3 9,3 9,1 9,5 7,3 11,2 9,5 11,8 7,9 Overige goederen 7,8 3,0 2,8 3,8 6,3 0,4 0,7 1,0 0,7 2,8 2,2 2,3 1,8 Motorbrandstoffen 0,0 0,7 2,1 0,6 6,6 1,4 5,4 0,3 3,5 0,8.. 1,8 Energie 16,7 2,5 2,8 5,4 11,6 3,8 3,6 3,2 7,8 0,5 0,6 5,7 7,5 Overige goederen 6,7 5,3 5,0 4,1 1,3 2,0 3,9 0,1 0,6 5,4 3,3 7,3 1,8 Totaal goederen 5,7 3,3 3,2 2,8 2,4 1,4 1,8 0,1 0,1 4,3 1,9 4,0 0,4 Diensten 6,5 5,0 4,8 5,2 3,3 2,6 3,2 2,8 2,6 2,6 3,3 2,9 3,0 Huisvesting 4,0 4,1 4,2 4,1 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,8 4,8 4,6 Horecadiensten 6,3 3,5 3,8 1,6 1,9 2,3 1,1 3,1 1,3 2,6.. 2,3 Diensten m.b.t. recreatie en cultuur 8,0 7,3 5,9 8,0 6,3 4,5 5,1 Diensten m.b.t. vervoer en communicatie 10,5 5,8 4,3 8,6 3,8 1,1 2,7 Medische diensten en welzijnszorg 10,8 10,8 10,3 9,7 7,2 5,8 6,2 Financiele en zakelijke diensten 4,2 1,5 1,5 1,3 3,1 3,2 3,3 Overige diensten 7,7 6,6 6,6 7,2 1,3 1,2 1,1 Consumptie door huishoudens inc IZWh (binnenlands) 6,1 4,2 4,0 3,9 2,9 0,6 0,6 1,4 1,2 0,9 0,7 0,5 1,3 Consumptie door niet-ingezeten huishoudens in Nederland 2,0 7,4 9,2 9,3 7,1 9,8 7,3 Consumptie door Ned. gezinshuishoudingen in het buitenland 4,0 3,0 6,7 3,5 2,4 5,0 1,8 Consumptie door huishoudens inc IZWh (nationaal) 6,2 4,0 3,9 3,8 2,6 0,6 0,3 1,4 1,2 0,9 0,6 0,6 1,2 1) De maand- en kwartaalcijfers sluiten aan bij de uitkomsten van de Nationale rekeningen 2002 en de reguliere Kwartaalrekeningen. Statistisch bulletin 48 (CBS) 4/12/2003 5

6 Technische toelichting De maandcijfers van de in- en uitvoer worden twee maal per jaar nader vastgesteld. De eerste keer als het desbetreffende kwartaal afgerond is, de tweede maal als het jaar afgesloten wordt. In onderstaande tabellen zijn de maandcijfers tot en met het tweede kwartaal van 2003 gecorrigeerd. Geregistreerde en bijgeschatte in- en uitvoer, Invoer EU registratie Bijschatting Totaal Overige landen Bijschatting Totaal Totaal registratie EU+OV waarde aandeel waarde aandeel waarde waarde aandeel waarde aandeel waarde waarde mld euro % mld euro % mld euro % mld euro % mld euro , , ,6 49,4 98 0,9 2 50,3 139, , , ,9 58,1 98 1,4 2 59,5 157, , , ,5 65,5 98 1,5 2 67,0 168, , , ,9 72,3 98 1,5 2 73,8 178, , , ,7 95,3 98 2,1 2 97,3 216, , , ,3 96,3 97 2,7 3 99,1 218, , , ,9 86,8 98 1,8 2 88,6 205, januari 7,6 82 1,7 18 9,4 7,1 97 0,2 3 7,3 16,6 februari 7,7 82 1,7 18 9,3 6,6 97 0,2 3 6,8 16,2 maart 8,3 82 1, ,1 7,9 98 0,1 2 8,0 18,2 april 8,0 81 1,8 19 9,8 7,7 98 0,2 2 7,9 17,7 mei 8,0 82 1,8 18 9,8 7,3 99 0,1 1 7,4 17,1 juni 8,1 82 1,8 18 9,9 7,1 99 0,1 1 7,2 17,1 juli 7,6 81 1,8 19 9,4 6,8 97 0,2 3 7,1 16,5 augustus 7,0 80 1,8 20 8,8 6,9 98 0,1 2 7,0 15,8 september 8,1 79 2, ,2 7,3 99 0,0 1 7,3 17,5 oktober 8,6 82 1, ,5 8,0 98 0,2 2 8,1 18,7 november 8,0 80 2,0 20 9,9 7,5 99 0,1 1 7,6 17,5 december 7,7 79 2,1 21 9,8 6,7 97 0,2 3 6,9 16, januari 7,3 78 2,1 22 9,5 7,6 97 0,2 3 7,8 17,3 februari 7,3 76 2,3 24 9,6 7,1 95 0,4 5 7,4 17,1 maart 7,7 73 2, ,5 7,4 95 0,4 5 7,8 18,3 april 7,6 80 1,9 20 9,5 7,0 95 0,4 5 7,4 16,8 mei 7,3 78 2,0 22 9,3 7,0 98 0,1 2 7,2 16,5 juni 6,9 73 2,5 27 9,5 6,0 88 0,8 12 6,8 16,3 juli 5,8 62 3,6 38 9,3 6,0 87 0,9 13 6,9 16,2 augustus 5,1 61 3,3 39 8,4 6,0 89 0,7 11 6,8 15,2 september 6,4 66 3,3 34 9,8 6,7 91 0,7 9 7,4 17,1 Uitvoer , , ,8 31,3 98 0,7 2 32,0 153, , , ,6 36,8 97 1,0 3 37,8 171, , , ,2 37,5 95 2,0 5 39,5 180, , , ,5 39,8 97 1,3 3 41,1 188, , , ,0 50,8 96 2,1 4 52,9 231, , , ,3 52,4 97 1,6 3 54,0 241, , , ,1 55,2 97 1,4 3 56,6 232, januari 12,1 85 2, ,3 3,9 96 0,1 4 4,1 18,3 februari 12,1 86 1, ,0 4,3 98 0,1 2 4,4 18,4 maart 13,8 87 2, ,9 4,8 98 0,1 2 4,9 20,8 april 12,3 86 2, ,3 4,5 97 0,1 3 4,6 18,9 mei 12,8 87 1, ,7 4,8 99 0,1 1 4,9 19,7 juni 12,7 86 2, ,7 4,8 99 0,1 1 4,9 19,6 juli 12,0 86 1, ,9 4,7 97 0,1 3 4,9 18,8 augustus 11,2 85 2, ,3 4,4 98 0,1 2 4,5 17,8 september 13,5 86 2, ,7 4,6 97 0,1 3 4,7 20,4 oktober 13,0 83 2, ,6 5,1 99 0,1 1 5,2 20,8 november 12,9 85 2, ,1 4,8 97 0,2 3 5,0 20,1 december 12,3 85 2, ,5 4,4 96 0,2 4 4,6 19, januari 12,4 83 2, ,0 4,5 95 0,2 5 4,7 19,7 februari 12,0 81 2, ,8 4,3 94 0,3 6 4,5 19,3 maart 12,7 79 3, ,1 4,5 93 0,3 7 4,8 20,9 april 11,7 83 2, ,1 4,5 96 0,2 4 4,7 18,8 mei 11,6 83 2, ,0 4,7 96 0,2 4 4,9 18,9 juni 11,1 77 3, ,4 4,1 90 0,4 10 4,5 18,9 juli 8,4 60 5, ,9 4,1 87 0,6 13 4,7 18,6 augustus 8,7 69 3, ,6 3,9 89 0,5 11 4,4 16,9 september 11,1 72 4, ,4 4,8 92 0,4 8 5,3 20,6 (44) De buitenlandse handel van Nederland Okt. 01 Okt sept. 02 sept. 03 jan. sept. okt. nov. dec. jan. febr. maart april mei juni juli aug. sept. (44) mln euro Invoer Uitvoer Dekkingspercentage 113,1 114,2 114,4 111,5 114,8 114,5 113,8 113,3 114,0 111,5 114,2 115,9 114,9 111,6 120,4 6 Centraal Bureau voor de Statistiek

7 Invoer per land Sept Sept Jan. sept Jan. sept t.o.v. t.o.v. sept jan. sept (44) mln euro % mln euro % Totaal , ,2 Europa , ,3 Europese Unie , ,5 Frankrijk , ,9 België , ,0 Luxemburg 62 62, ,6 Duitsland , ,3 Italië 490 4, ,9 Verenigd Koninkrijk , ,3 Ierland 310 6, ,5 Denemarken 170 1, ,3 Griekenland 23 27, ,1 Portugal 76 20, ,2 Spanje 314 5, ,0 Zweden 356 0, ,2 Finland 169 5, ,7 Oostenrijk 135 5, ,3 Noorwegen 294 5, ,8 Zwitserland , ,1 Turkije 104 6, ,9 overig West-Europa 43 11, ,3 Polen 141 3, ,9 Tsjechië 94 27, ,6 Hongarije 94 20, ,1 Rusland , ,8 overig Oost-Europa 156 4, ,6 Afrika 309 2, ,1 Amerika , ,4 Verenigde Staten , ,0 Canada 64 11, ,6 overig Noord-Amerika 0 83,3 0 74,4 Brazilië , ,9 Argentinië 73 33, ,1 overig Midden- en Zuid-Amerika 247 5, ,9 Azië , ,7 Israël 60 2, ,8 overig Nabije- en Midden-Oosten 4 78, ,0 Iran (Islamitische Republiek) 29 11, ,6 Saoedi-Arabië , ,2 Koeweit 70 44, ,6 overig Arabische Golf Staten 12 70, ,9 India 77 8, ,3 Thailand 141 3, ,0 Indonesië , ,4 Maleisië , ,4 Singapore 298 0, ,3 China (Volksrepubliek) , ,3 Zuid-Korea , ,6 Japan 513 0, ,7 Taiwan , ,3 Hongkong 99 7, ,6 overig Azië , ,5 Australië, Oceanië en overige gebieden 50 8, ,8 Overige 1 20 Berekening procentuele verandering is gebaseerd op hele bedragen. Statistisch bulletin 48 (CBS) 4/12/2003 7

8 Uitvoer per land Sept Sept Jan. sept Jan. sept t.o.v. t.o.v. sept jan. sept (44) mln euro % mln euro % Totaal , ,0 Europa , ,1 Europese Unie , ,5 Frankrijk , ,5 België , ,5 Luxemburg 70 29, ,5 Duitsland , ,1 Italië , ,4 Verenigd Koninkrijk , ,3 Ierland , ,1 Denemarken 299 4, ,3 Griekenland 182 0, ,3 Portugal 154 3, ,8 Spanje , ,6 Zweden 420 5, ,4 Finland 244 3, ,8 Oostenrijk 332 8, ,5 Noorwegen , ,7 Zwitserland 334 1, ,8 Turkije , ,2 overig West-Europa , ,3 Polen 248 6, ,3 Tsjechië , ,8 Hongarije , ,7 Rusland , ,4 overig Oost-Europa , ,5 Afrika , ,6 Amerika , ,1 Verenigde Staten , ,5 Canada 80 7, ,2 overig Noord-Amerika 0 60,8 1 18,0 Brazilië 44 1, ,7 Argentinië 11 47, ,0 overig Midden- en Zuid-Amerika 153 5, ,2 Azië , ,2 Israël 65 7, ,9 overig Nabije- en Midden-Oosten 50 1, ,2 Iran (Islamitische Republiek) 29 1, ,6 Saoedi-Arabië 74 1, ,2 Koeweit 18 13, ,7 overig Arabische Golf Staten , ,8 India 53 1, ,5 Thailand 46 16, ,9 Indonesië 29 12, ,9 Maleisië 28 46, ,1 Singapore 71 14, ,7 China (Volksrepubliek) 125 5, ,5 Zuid-Korea 87 11, ,0 Japan , ,9 Taiwan 155 7, ,4 Hongkong 73 6, ,2 overig Azië 83 50, ,3 Australië, Oceanië en overige gebieden 82 0, ,9 Overige Berekening procentuele verandering is gebaseerd op hele bedragen. 8 Centraal Bureau voor de Statistiek

9 Invoer per goederensoort Afdelingen volgens de Sept Sept Jan. sept Jan. sept Standard International Trade Classification t.o.v. t.o.v. sept jan. sept (44) mln euro % mln euro % Totaal , ,2 00 Levende dieren, m.u.v. dieren bedoeld bij afd , ,3 01 Vlees en vleesproducten 187 1, ,9 02 Zuivelproducten en eieren 208 3, ,4 03 Vis, schaal- en weekdieren en bereidingen daarvan 103 5, ,5 04 Granen en graanproducten , ,2 05 Groenten en fruit , ,1 06 Suiker en suikerwerken, honing 38 6, ,9 07 Koffie, thee, cacao, specerijen en fabrikaten daarvan , ,8 08 Veevoeder, m.u.v. niet gemalen granen , ,3 09 Bereide voedingsmiddelen, n.a.g. 74 7, ,5 11 Dranken , ,3 12 Tabak en tabaksfabrikaten 69 23, ,4 21 Ongelooide huiden en vellen 8 44, ,4 22 Oliehoudende zaden en vruchten , ,6 23 Ruwe, synthetische en geregenereerde rubber 21 12, ,5 24 Kurk en hout 95 3, ,9 25 Papierstof en papierafval 65 2, ,1 26 Textielvezels, textielafval en lompen 20 4, ,6 27 Natuurlijke meststoffen en ruwe minerale producten 85 2, ,7 28 Metaalertsen en metaalafvallen , ,0 29 Andere ruwe dierlijke en plantaardige producten 116 2, ,1 32 Steenkool, cokes en briketten 71 2, ,2 33 Ruwe aardolie en aardolieproducten , ,3 34 Aardgas en industriegas 189 2, ,1 35 Elektrische energie 53 29, ,8 41 Dierlijke oliën en vetten 7 13, ,0 42 Plantaardige vette oliën 90 8, ,5 43 Was; mengsels en bereidingen van oliën en vetten, niet geschikt voor menselijke consumptie n.a.g. 21 7, ,4 51 Organische chemische producten 517 0, ,5 52 Anorganische chemische producten 119 4, ,4 53 Kleur-, looi- en verfstoffen 86 15, ,6 54 Medicinale en farmaceutische producten 543 1, ,3 55 Etherische oliën, parfumerieën, zeep- en reinigingsmiddelen 169 4, ,9 56 Kunstmatige meststoffen 19 4, ,9 57 Kunststof in primaire vormen 231 9, ,0 58 Werken van kunststof n.a.g , ,3 59 Andere chemische producten, n.a.g , ,2 61 Leder en -waren, bereide pelterijen 14 35, ,2 62 Rubberwaren, n.a.g , ,2 63 Kurk- en houtwaren, behalve meubelen 99 2, ,3 64 Papier, karton en artikelen 353 8, ,8 65 Garens, weefsels e.d , ,8 66 Fabrikaten van niet-metaalhoudende mineralen, n.a.g , ,2 67 IJzer en staal 374 6, ,3 68 Non-ferrometalen 281 2, ,0 69 Metaalwaren, n.a.g , ,8 71 Generatoren en motoren , ,9 72 Gespecialiseerde machines 301 4, ,0 73 Machines voor metaalbewerking 41 13, ,5 74 Diverse machines, n.a.g , ,3 75 Kantoor- en automatische gegevensverwerkende machines , ,3 76 Toestellen voor telecommunicatie en voor opnemen en weergeven van beeld en geluid 736 5, ,7 77 Elektrische apparaten, n.a.g , ,5 78 Voertuigen voor wegvervoer , ,1 79 Ander vervoermaterieel 87 4, ,5 81 Geprefabriceerde bouwwerken, sanitaire artikelen, installaties voor centrale verwarming en verlichtingstoestellen n.a.g. 87 4, ,1 82 Meubelen en toebehoren, artikelen voor bedden n.a.g , ,9 83 Reisartikelen, handtassen e.d , ,0 84 Kleding en toebehoren 550 5, ,5 85 Schoeisel 131 3, ,0 87 Instrumenten en apparaten voor beroepsuitoefening, wetenschap, n.a.g , ,4 88 Apparaten en benodigdheden voor fotografie, optiek e.d.; uurwerken , ,3 89 Diverse fabrikaten, n.a.g , ,4 93 Boordprovisie en benodigdheden voor schepen en vliegtuigen en goederen n.a.g. 6 4,9 59 4,3 96 Niet in circulatie zijnde munten, behalve gouden munten 0 77,7 1 71,2 97 Niet-monetair goud 11 37, ,0 Berekening procentuele verandering is gebaseerd op hele bedragen. Statistisch bulletin 48 (CBS) 4/12/2003 9

10 Uitvoer per goederensoort Afdelingen volgens de Sept Sept Jan. sept Jan. sept Standard International Trade Classification t.o.v. t.o.v. sept jan. sept (44) mln euro % mln euro % Totaal , ,0 00 Levende dieren, m.u.v. dieren bedoeld bij afd , ,9 01 Vlees en vleesproducten 425 4, ,7 02 Zuivelproducten en eieren , ,6 03 Vis, schaal- en weekdieren en bereidingen daarvan 164 4, ,4 04 Granen en graanproducten , ,3 05 Groenten en fruit , ,5 06 Suiker en suikerwerken, honing 67 3, ,9 07 Koffie, thee, cacao, specerijen en fabrikaten daarvan 228 5, ,5 08 Veevoeder, m.u.v. niet gemalen granen , ,8 09 Bereide voedingsmiddelen, n.a.g , ,5 11 Dranken 205 5, ,9 12 Tabak en tabaksfabrikaten 302 1, ,9 21 Ongelooide huiden en vellen 15 41, ,6 22 Oliehoudende zaden en vruchten 35 18, ,3 23 Ruwe, synthetische en geregenereerde rubber 43 3, ,4 24 Kurk en hout 29 11, ,1 25 Papierstof en papierafval 44 26, ,2 26 Textielvezels, textielafval en lompen 23 14, ,0 27 Natuurlijke meststoffen en ruwe minerale producten 64 2, ,7 28 Metaalertsen en metaalafvallen , ,7 29 Andere ruwe dierlijke en plantaardige producten 701 0, ,5 32 Steenkool, cokes en briketten 33 10, ,1 33 Ruwe aardolie en aardolieproducten , ,2 34 Aardgas en industriegas , ,6 35 Elektrische energie , ,0 41 Dierlijke oliën en vetten 9 35,9 63 3,5 42 Plantaardige vette oliën 96 8, ,5 43 Was; mengsels en bereidingen van oliën en vetten, niet geschikt voor menselijke consumptie n.a.g. 40 4, ,8 51 Organische chemische producten 826 6, ,2 52 Anorganische chemische producten , ,9 53 Kleur-, looi- en verfstoffen 170 0, ,1 54 Medicinale en farmaceutische producten 663 3, ,1 55 Etherische oliën, parfumerieën, zeep- en reinigingsmiddelen , ,6 56 Kunstmatige meststoffen 74 27, ,0 57 Kunststof in primaire vormen 681 0, ,4 58 Werken van kunststof n.a.g , ,9 59 Andere chemische producten, n.a.g , ,6 61 Leder en -waren, bereide pelterijen 18 14, ,2 62 Rubberwaren, n.a.g , ,6 63 Kurk- en houtwaren, behalve meubelen 38 17, ,4 64 Papier, karton en artikelen 388 4, ,4 65 Garens, weefsels e.d , ,4 66 Fabrikaten van niet-metaalhoudende mineralen, n.a.g , ,1 67 IJzer en staal 387 8, ,4 68 Non-ferrometalen 254 6, ,6 69 Metaalwaren, n.a.g , ,2 71 Generatoren en motoren , ,8 72 Gespecialiseerde machines , ,2 73 Machines voor metaalbewerking 41 22, ,4 74 Diverse machines, n.a.g , ,2 75 Kantoor- en automatische gegevensverwerkende machines , ,7 76 Toestellen voor telecommunicatie en voor opnemen en weergeven van beeld en geluid 538 1, ,7 77 Elektrische apparaten, n.a.g , ,3 78 Voertuigen voor wegvervoer 949 2, ,2 79 Ander vervoermaterieel , ,0 81 Geprefabriceerde bouwwerken, sanitaire artikelen, installaties voor centrale verwarming en verlichtingstoestellen n.a.g. 82 4, ,5 82 Meubelen en toebehoren, artikelen voor bedden n.a.g. 97 2, ,7 83 Reisartikelen, handtassen e.d , ,9 84 Kleding en toebehoren , ,0 85 Schoeisel , ,3 87 Instrumenten en apparaten voor beroepsuitoefening, wetenschap, n.a.g , ,9 88 Apparaten en benodigdheden voor fotografie, optiek e.d.; uurwerken , ,3 89 Diverse fabrikaten, n.a.g , ,9 93 Boordprovisie en benodigdheden voor schepen en vliegtuigen en goederen n.a.g. 45 7, ,6 96 Niet in circulatie zijnde munten, behalve gouden munten 0 37,0 2 19,4 97 Niet-monetair goud 13 30, ,8 Berekening procentuele verandering is gebaseerd op hele bedragen. 10 Centraal Bureau voor de Statistiek

11 Gemiddeld rendement van obligatieleningen, obligatie- en aandelenindexcijfers (47) Gemiddelden Week 48 per dag okt. nov. week 46 week 47 week 48 % Gemiddeld effectief rendement Staatsleningen, algemeen 3,93 4,06 4,09 3,98 4,08 4,05 4,06 4,06 4,11 4,11 w.v. met gemiddeld resterende looptijd van 3 <5 jaar 3,35 3,48 3,53 3,39 3,51 3,47 3,48 3,47 3,56 3,56 5 <8 jaar 3,86 4,00 4,04 3,92 4,02 3,99 3,99 4,00 4,05 4,04 3 <8 jaar 3,66 3,79 3,84 3,71 3,81 3,79 3,79 3,79 3,85 3,85 Vijf langstlopende staatsleningen 4,38 4,50 4,54 4,44 4,51 4,50 4,51 4,49 4,53 4,54 Nieuwste 10-jarige staatslening 4,26 4,40 4,43 4,33 4,43 4,40 4,42 4,40 4,44 4,47 CBS-koersindex voor staatsobligaties ultimo 1983=100 Gemiddeld resterende looptijd 3 < 5 jaar 120,2 119,6 119,4 120,0 119,5 119,7 119,6 119,7 119,3 119,3 5 < 8 jaar 130,2 129,1 128,8 129,8 129,0 129,2 129,2 129,1 128,8 128,8 8 <10 jaar 135,2 133,9 133,5 134,6 133,7 133,9 133,7 133,9 133,4 133,4 ultimo 1993=100 CBS-index voor converteerbare obligaties 280,4 282,1 281,7 282,8 282,7 282,7 282,8 282,7 282,7 282,4 ultimo 1983=100 CBS-herbeleggingsindex voor obligaties Staatsleningen 423,5 422,4 421,5 423,9 422,5 423,0 422,7 422,9 422,0 422,0 Financiële instellingen gewone obligaties 407,2 406,4 405,6 407,3 406,8 407,2 406,9 406,9 406,5 406,4 achtergestelde obligaties 512,7 511,7 510,1 513,8 512,3 513,1 512,7 512,7 511,5 511,6 Algemeen 424,3 423,4 422,5 424,7 423,6 424,1 423,8 423,9 423,2 423,2 jaar Duration van staatsleningen met een vaste looptijd 4,81 4,73 4,71 4,74 4,72 4,72 4,72 4,72 4,72 4,71 CBS-koersindex voor aandelen ultimo 1983=100 Officiële Markt Algemeen 461,2 473,7 478,6 464,3 472,0 472,4 473,0 470,9 472,9 470,6 Algemeen excl. Kon. Olie 448,0 466,2 471,4 456,6 465,2 464,8 466,2 464,0 466,4 464,5 Internationals 520,5 524,1 528,7 513,5 522,3 524,1 524,4 520,4 523,7 519,1 Lokale fondsen 440,7 458,9 464,1 449,9 457,1 456,8 457,5 456,5 457,9 456,7 Financiële instellingen 498,8 526,2 536,3 512,7 521,0 521,3 518,6 519,9 523,6 521,8 Niet-financiële instellingen 430,2 442,5 444,3 436,4 443,3 442,6 446,0 443,2 442,7 442,0 CBS/MoneyView-index voor beleggingsfondsen ultimo 1993=100 Algemeen 122,6 123,5 124,2 122,0 122,9 122,6 123,1 123,0 123,1 122,9 aandelenfondsen 140,0 142,2 143,5 139,3 141,2 140,5 141,4 141,3 141,5 141,3 obligatiefondsen 134,0 133,4 133,4 133,1 133,0 133,1 133,2 133,1 132,9 132,8 geldmarktfondsen 115,3 115,3 115,0 115,5 115,5 115,7 115,3 115,5 115,6 115,3 CBS-index voor niet AEX-aandelen 259,3 274,0 276,1 270,5 276,0 273,3 276,0 276,6 276,5 277,8 CBS MIT-index 255,2 269,3 270,5 261,1 270,7 269,4 271,8 268,3 272,5 271,6 CBS MIT Small-index 273,4 305,0 309,6 294,5 306,0 303,5 310,5 304,5 306,2 305,5 CBS/SBV Vastgoedindex algemeen 92,4 94,0 93,4 94,3 95,1 94,5 95,4 95,4 95,0 95,0 CBS-herbeleggingsindex voor aandelen Officiële Markt ultimo 1983=100 Algemeen 948,7 975,3 985,5 956,0 971,7 972,7 973,8 969,6 973,8 968,9 Algemeen excl. Kon. Olie 843,5 878,9 888,8 860,8 877,0 876,3 879,0 874,9 879,3 875,7 Internationals 1 144, , , , , , , , , ,8 Lokale fondsen 836,7 871,4 881,3 854,3 867,9 867,4 868,7 866,9 869,4 867,3 Financiële instellingen 1 162, , , , , , , , , ,9 Niet-financiële instellingen 719,3 739,9 742,9 729,7 741,2 740,0 745,7 741,0 740,2 739,1 CBS/MoneyView-index voor beleggingsfondsen ultimo 1993=100 Algemeen 140,6 141,8 142,5 140,2 141,3 140,9 141,5 141,4 141,5 141,4 aandelenfondsen 159,4 161,9 163,4 158,6 160,9 160,0 161,1 161,0 161,2 161,0 obligatiefondsen 154,3 154,0 153,8 154,0 154,0 154,0 154,1 154,0 153,9 153,8 geldmarktfondsen 129,5 129,4 129,1 129,7 129,6 129,9 129,4 129,7 129,8 129,4 CBS-index voor niet AEX-aandelen 328,2 346,9 349,5 342,4 349,4 346,0 349,4 350,2 350,1 351,6 CBS MIT-index 299,1 315,7 317,1 306,0 317,3 315,8 318,6 314,5 319,4 318,4 CBS MIT Small-index 300,4 335,2 340,4 323,7 336,4 333,7 341,3 334,7 336,5 335,8 CBS/SBV Vastgoedindex algemeen 197,6 202,1 201,0 203,0 204,6 203,4 205,3 205,4 204,5 204,4 Statistisch bulletin 48 (CBS) 4/12/

12 Actuele CBS informatie op Dagelijks om uur CBS persberichten; mogelijkheid om u aan te melden voor automatisch toezending naar uw adres (kosteloos) StatLine de databank met alle publicabele gegevens van het CBS (dagelijkse update met de nieuwste cijfers en mogelijkheid tot downloaden in diverse formaten) Webmagazine-artikelen met korte achtergrondinformatie Overzicht van kerncijfers over bevolking, inflatie, economische groei, werkloosheid, consumentenen producentenvertrouwen, slachtofferschap criminaliteit, gezondheid enz. enz. Niet gevonden wat u zoekt: infoservice@cbs.nl Centraal Bureau voor de Statistiek