Een te duchten belaagster

Transcriptie

1 DE HUISSTOFMIJT De huisstofmijt is microscopisch klein, maar dat verhindert ze niet een van de belangrijkste oorzaken te zijn van allergieproblemen bij steeds meer mensen. Hoe gaat een en ander in zijn werk en zijn de beschikbare preventiemiddelen doeltreffend? Overal waar mensen zich in een gesloten ruimte ophouden, is er huisstof in overvloed aanwezig, bestaande uit textielvezels, voedselkruimels, menselijke en dierlijke huidschilfers, bacteriën, schimmels enz. Dat alles vormt een ideale voedingsbodem voor de huisstofmijt, een microscopisch kleine spinachtige die vooral goed gedijt bij een omgevingstemperatuur tussen 20 en 30 C en een relatieve vochtigheid van ruim 70 %. Dergelijke "ideale" omstandigheden treft men aan in heel wat woningen, vooral sinds er werk wordt gemaakt van een betere thermische isolatie met het oog op energiebesparing. De concentratie huisstofmijten blijkt ook seizoengebonden te zijn: in onze streken is die het grootst tussen augustus en oktober en het laagst in de lente. Dankzij fijne haakjes op haar lichaam haakt de huisstofmijt zich vast in gordijnen, tapijten, matrassen, hoofdkussens, kortom in alle textielartikelen. Door die haakjes slaagt zij er zelfs in het hoofd te bieden aan stofzuigergeweld. Resultaat: in tegenstelling tot die Nederlandse zanger die overal beestjes zag als hij gedronken had, zijn wij met z'n allen wel degelijk omringd met échte beestjes, die gelukkig niet met het blote oog waarneembaar zijn. Dat zou pas schrikken zijn... Allergie en atopie Niet de huisstofmijt zelf, maar haar uitwerpselen zijn de belangrijkste allergieverwekkende stof of allergeen binnenshuis. Zowat 9% van de bevolking heeft ervan te lijden. Een allergie is een overreactie van het menselijk immuunsysteem op een ogenschijnlijk onschuldige stof, die voor de meeste personen geen problemen oplevert. Naar schatting 20 % van de bevolking in de westerse wereld heeft last van een of meer vormen van allergische aandoeningen in de vorm van neusverkoudheden, eczeem, astma, conjunctivitis... Een allergische reactie kan worden veroorzaakt door inademing (stuifmeel, huidschilfers van dieren, schimmelsporen...), door inname via de mond (bv. pindanoten) of door contact met de huid (bv. cosmetica). De meeste mensen met allergieproblemen hebben daar een erfelijke aanleg voor. In die gevallen heeft men het over atopie. Een te duchten belaagster Het probleem aanpakken Een persoon met de symptomen van een allergische aandoening zal door de dokter worden ondervraagd over zijn ziektegeschiedenis en over zijn huiselijke leefomstandigheden. Door middel van een huidtest met allergene bestanddelen (huisstofmijt, graspollen, hondenhaar enz.) kan een vermoeden van allergie worden bevestigd. Ten slotte kan via het bloed de aanwezigheid van antistoffen voor een welbepaald allergeen worden nagegaan. Als blijkt dat de oorzaak van een allergieprobleem bij de huisstofmijt moet worden gezocht, zullen artsen in de eerste plaats het advies geven maatregelen te nemen om het contact met deze huisgenoot zo veel mogelijk te beperken. Wanneer die aanpak onvoldoende resultaat oplevert, zal er 11

2 HEPA FILTER DOELTREFFEND? Stofzuigen heeft de vervelende bijkomstigheid dat een deel van het opgezogen stof via de uitlaat weer de kamer wordt ingejaagd, wat funest is voor personen met een huisstofmijtallergie. Zo kwamen stofzuigerfabrikanten op het idee stofzuigers met een speciale allergiefilter op de markt te brengen, een zgn. HEPA filter (van High Efficient Particulate Air). Elk stofzuigermerk heeft zowat zijn eigen type van HEPA filter. Een gemeenschappelijk kenmerk is dat ze altijd dikker zijn dan gewone filters; soms bestaan ze uit verschillende lagen. Stofzuigers met een HEPA filter zijn bij de aankoop gemiddeld zowat 80 duurder dan hun "gewone" broertjes. Voor een optimaal resultaat moet men de speciale filter bovendien een- tot tweemaal per jaar vervangen wat, naargelang van het merk, telkens een extra uitgave van zowat 20 tot 40 betekent. Is het dat allemaal waard? Onze tests wijzen telkens weer uit dat stofzuigers met zo een filter inderdaad meer allergenen tegenhouden dan gewone modellen, hoewel ze onderling nogal grote verschillen in doeltreffendheid vertonen. Doorslaggevend voor het resultaat is niet alleen de kwaliteit van de filter zelf, maar ook de grootte en vooral de afdichting. In het recentste onderzoek terzake tekenden wij de beste resultaten op voor Bosch BSG en Siemens VS08G1830 Dynapower, maar beide modellen werden inmiddels vervangen. Gelukkig kan de consument zich op het oog vrij goed zelf een idee vormen van de filterkwaliteit (zie bijgaande foto's). Toch moet men het nut van stofzuigers met een HEPA filter niet overschatten. Om te beginnen vormt stofzuigen maar een deel van het probleem. Verder laten personen die uiterst gevoelig zijn voor de huisstofmijt het stofzuigen, zelfs met een HEPA filter en zeker het vervangen van de stofzak toch maar beter aan iemand anders over. Na het stofzuigen blijft het hoe dan ook raadzaam het lokaal goed te luchten voor de allergielijder de kamer betreedt. De beste HEPA filters zijn voldoende groot en stevig, maar vooral goed afgedicht zoals het model links. eventueel worden overgegaan op specifieke medicatie. In dit artikel beperken wij ons tot een bespreking van de eerste stap: huishoudelijke maatregelen en hulpmiddelen om de hoeveelheid huisstofmijten zo veel mogelijk in te dijken. Verder hebben wij het meer bepaald over de doeltreffendheid van stofzuigers met een HEPA filter en van huisstofmijtwerende matrashoezen. Ten strijde! Wie last heeft van huisstofmijtallergie, zal op verschillende terreinen strijd moeten leveren tegen deze vervelende huisgenoten. Luchten en verwarmen In onze woningen heerst over het algemeen een relatieve vochtigheidsgraad van 60 à 70 %, terwijl de huisstofmijt niet overleeft bij minder dan 40 à 50 %. Een eerste streefdoel zou dus moeten zijn, de vochtigheidsgraad in huis zo laag mogelijk te krijgen. Hoe doe je dat? Door te zorgen voor een goede luchtverversing in de woning (zie ook Test-Aankoop nr. 453 van april 2002 over dat onderwerp en het artikel over schimmels en zwammen elders in dit nummer) en door dagelijks flink te luchten. Een vochtmeter laat toe het vochtgehalte in de gaten te houden. Verder is het uiteraard ook wenselijk alle mogelijke oorzaken van een vochtige omgeving vochtige muren, lekkende dakgoten enz. bij de bron aan te pakken. Beginnen met de slaapkamer De slaapkamer is de ruimte waar wij gemiddeld zowat een derde van ons leven doorbrengen en die, door de overvloedige aanwezigheid van textiel, vaak de belangrijkste verzamelplaats voor de huisstofmijt vormt. Om al die redenen lijkt het logisch de strijd tegen de huisstofmijt hier te beginnen. Zorg voor een zo kaal mogelijke inrichting: geen kamerbreed tapijt maar een gladde vloerbedekking zonder karpetten, afwasbare verf aan de muren, geen zware wollen maar wasbare katoenen overgordijnen of verduistering in PVC, een minimum aan stofvangende snuisterijen enz. Berg kleding op achter gesloten deuren en in laden. Maak de vloeren dagelijks stofvrij met een vochtige doek. Focus op het bed Bedden met laden eronder zijn ten zeerste af te raden vanwege het stof dat er zich in opstapelt. Stapelbedden zijn evenmin aan te raden; desnoods slaapt de allergielijder beter in het bovenste bed. Het meest geschikt is een lattenbodem of een spiraalbedvering op een bed waar men makkelijk onder kan om schoon te maken. De bedbodem zelf wordt geregeld van stof ontdaan met de stofzuiger of met een vochtige doek. Wie met een schone lei van start wil 12

3 Afwasbare verduistering DE STRIJD TEGEN DE HUISSTOFMIJT: GOEDE EN SLECHTE PUNTEN Kleren horen achter gesloten deuren Weg met alle stofvangende textielartikelen Afwasbaar goed sluitend meubilair Mooi in theorie In theorie moet de hoes de ontwikkeling van huisstofmijten beperken en verhinderen dat ze in de matras kunnen dringen om er zich naar hartelust voort te planten. Tegelijk zou zij voorkomen dat allergene bestanddelen, die al aanwezig zijn in de matras, in de lucht worden verspreid. Hoe gaat dat in zijn werk? Meestal zouden het gebruikte materiaal en de manier waarop de hoes is gemaakt een fysische barrière moeten vormen. Soms wordt een chemische behandeling met een huisstofmijtdodend, een schimmelwerend of een antibacterieel product toegepast. De samenstelling van de geteste hoezen is vrij uiteenlopend: glad, non woven of badstoftextiel, al dan niet voorzien van een kunststofcoating. Textielbekleding vermijden gaan, koopt maar beter een nieuwe matras, samen met een mijtondoorlaatbare matrashoes. Voorwaarde is wel dat deze van een goede kwaliteit is. Over dat onderwerp verneemt u meer bij de bespreking van onze test van matrashoezen hierna. Eveneens onontbeerlijk is een en ander piekfijn te onderhouden: de matras dagelijks luchten en regelmatig alle beddengoed wassen. De samenstelling en inhoud van kussens en (dons)dekens heeft weinig belang, zolang ze maar wasbaar zijn bij ten minste 60 C of dat men ze eveneens in een mijtondoorlaatbare hoes stopt. De (dons)deken dagelijks door het raam uitslaan en minstens om de 6 weken (laten) wassen bij een zo hoog mogelijke temperatuur of chemisch reinigen, luidt de boodschap. Kussenslopen en lakens moeten om de 1 à 2 weken bij tenminste 60 C worden gewassen. Algemene inrichting en hygiëne Zorg ook in de rest van de woning voor zo weinig mogelijk zachte, donzige meubilering waar de huisstofmijt zich graag in nestelt: gladde muren en vloeren, geen stoffen lampenkappen maar metalen spots, geen bankstel in textiel maar in leder of kunststof enz. Stofzuigen volstaat immers niet om Een gladde vloerbedekking huisstofmijten diep uit tapijten en meubelstof te verwijderen. Als de geliefkoosde knuffel van de kinderen niet wasbaar is bij 60 C, stop hem dan wekelijks 24 uur in de diepvriezer om de huisstofmijten te doden. Maak het huis liefst twee- tot driemaal per week met water schoon om elke ophoping van stof tegen te gaan. Allergeendichte matrashoezen Goed. Het huis kreeg een aangepaste inrichting en de bewoners namen goede gewoonten aan, dat alles om de hoeveelheid stof zo veel mogelijk te beperken. Misschien valt er nog enig extra heil te verwachten van een speciale matrashoes? Om hierover uitsluitsel te krijgen, onderzochten wij 11 modellen van allergeendichte matrashoezen. Die zijn vaak verkrijgbaar in de apotheek, bij bandagisten en in sommige beddenwinkels, meestal op bestelling. Wij betaalden tussen 11,87 en 148,70 voor een breedte van 90 cm. Let wel: wij hebben het hier uitsluitend over hoezen die de matras volledig omsluiten. Etikettering van primordiaal belang Een duidelijke en volledige etikettering, in de taal van de gebruiker, is in dit geval bijzonder belangrijk, vooral vanwege de specifieke richtlijnen voor het gebruik en het onderhoud (zie het kaderstukje op blz.14). J Onderhoudsvoorschriften. De etikettering moet uiteraard de samenstelling en de gebruikelijke onderhoudsvoorschriften vermelden in verband met de maximale wastemperatuur, het bleken, SUCCES VERZEKERD? Is een allergiepatiënt zeker bevrijd te zijn van zijn aandoening wanneer hij aan een veel geringere concentratie huisstofmijten wordt blootgesteld? Dat is nog maar de vraag. Veel hangt af van de aard van de aandoening én van de gevoeligheidsgraad van de betrokkene. Over het algemeen is er op dit ogenblik onvoldoende grootschalig en diepgaand wetenschappelijk onderzoek voorhanden om hierover definitieve uitspraken te doen. Een reden waarom het succes niet noodzakelijk gegarandeerd is, zou kunnen zijn dat de allergielijder ook nog overgevoelig is voor andere allergenen in zijn omgeving. Een andere mogelijke verklaring bestaat erin dat het niet volstaat de blootstelling aan huisstofmijten in zijn woning te verminderen, als de betrokkene een groot deel van zijn tijd in een andere omgeving doorbrengt. 13

4 GEBRUIKEN EN ONDERHOUDEN ZOALS HET HOORT Zich beperken tot het gebruik van een speciale matrashoes zonder naleving van de bijhorende gebruiks- en onderhoudsvoorschriften heeft absoluut geen zin. Na enige tijd zal zij zelfs totaal ondoeltreffend geworden zijn. Alvorens de hoes aan te brengen, moet de slaapkamer grondig worden schoongemaakt en, als de matras niet nieuw is, moet deze aan alle zijden langdurig worden gestofzuigd. Bij het aanbrengen van de hoes moet men er voor zorgen dat eventuele overslagen of ritsbeschermers hun taak kunnen vervullen. Idealiter moeten allergiewerende hoezen om de 6 weken bij 90 C (of toch minstens bij 60 C) worden gewassen met een zacht wasmiddel en zonder toepassing van wasverzachters. Bij die temperatuur worden alle mijten gedood. Tegelijk worden dode huismijten en allergene afvalstoffen afgevoerd. Ook alle ander beddengoed moet absoluut minimaal bij 60 C worden gewassen. Waarom is dat zo? Omdat huisstofmijten dood gaan bij die temperatuur, althans als de wasbeurt ten minste een uur duurt. Meestal duurt de eigenlijke wascyclus niet zo lang en zullen dus niet alle huismijten dood zijn. Om die reden is het nodig het beddengoed zeer vaak te wassen wil men de huisstofmijtpopulatie laag houden. Om de 6 weken wassen bij 60 C is het strikte minimum ter wille van de doeltreffendheid. Op die manier zal de hoes wel veel minder lang stand houden dan de 10 jaar die sommige fabrikanten garanderen. centrifugeren, drogen in de trommeldroger, strijken en chemisch reinigen. Daarnaast zouden ook de specifieke richtlijnen voor dit type van hoes niet mogen ontbreken, wat lang niet overal het geval blijkt te zijn. Nogal wat fabrikanten slagen er integendeel in totaal verkeerde richtlijnen te geven, zoals "de hoes niet afnemen" of "wassen bij minder dan 60 C" of "1 tot 2 maal per jaar wassen"... Van de geteste hoezen is slechts één (Dreamcomfort) bestand tegen een wastemperatuur van 95 C; alle andere, behalve Supernova (30 C ), mogen bij 60 worden gewassen. J Chemische behandeling. Drie merken vermelden dat hun product een chemische behandeling onderging, waarvan alleen Dreamcomfort niet zegt met welk product. Dat gegeven is nochtans nuttig voor allergische personen, die eventueel ook overgevoelig kunnen zijn voor zo een behandeling. Van de modellen die niet chemisch behandeld zijn, vermeldt alleen Medibed dat uitdrukkelijk. J Afmetingen. Alle hoezen zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen, voor een- en tweepersoonsbedden. Wij kochten hoezen voor eenpersoonsbedden van 90 cm, met een 14 N Beste Koop A zeer goed voor dit criterium B goed C redelijk D zwak E slecht ALLERGIEWERENDE MATRASHOEZEN (gerangschikt volgens kwaliteit) Prijs ( ) in mei 2003 Scheikundige behandeling? (1) van - tot breedte Reële afmetingen lengte hoogte krimp Onderhoud MERK en type N LOHMANN-RAUSCHER n ,3 18,7 C 60 B C D A B A B 108,40 Curaderm Protection DOM'HOUS- DHS n. 88,5 190,5 19,5 B 60 D B D A C B C 96,65-98,91 ALLERBIO n. 91,3 200,8 21,5 B 60 D C D A D A C 108,63 MEDIBED n. 89, ,6 D 60 B A E B D D C 57,5-60 ALLERGOSTOP n. 90,3 199,8 15,5 A 60 D D D A D C C ,2 CLINIBED n. 105,5 190,7 14,7 A 60 C E D C C D C 97, ALPROTEC n. 92,3 190,4 19,6 A 60 D C D B C C C 113,29-148,7 AMP n. 89, ,5 A 60 D C D C C C C 82,65-91,42 INCH Microstop 111,5 221,9 17,4 D 60 C C E E B D D 27,24 DREAMCOMFORT niet vermeld 89,7 198,4 27,5 E 95 B D D E C D D 17-23,5 Allergosafe SUPERNOVA Actigard 87,8 194,9 16,5 A 30 E C E E D D E 11,87 Actigard (1) n.= niet van toepassing maximale wastemperatuur richtlijnen Etikettering ondoordringbaarheid Doeltreffendheid proliferatie Comfort en gebruiksgemak Stevigheid Eindbeoordeling

5 Een matrashoes is gemakkelijker aan te brengen als ze aan twee zijden volledig opengaat. opgegeven lengte van 190 of 200 cm en een hoogte tussen 15 en 24 cm. De reële afmetingen (zie tabel) blijken daar alvast aanzienlijk van af te wijken en lopen sterk uiteen. Na 9 wasbeurten, wat zowat overeenstemt met een jaar gebruik, vertonen drie hoezen bovendien te veel krimp, in het bijzonder Dreamcomfort. Een te kleine hoes is moeilijk aan te brengen. De gebruiker is dan misschien minder geneigd ze voldoende vaak te wassen. Bovendien staat een te kleine hoes bloot aan grotere spanningen, waardoor ze zou kunnen scheuren. Beloften gedeeltelijk ingelost Vervullen de hoezen hun rol zoals het hoort: verhinderen zij de uitbreiding van huisstofmijten en allergenen en vormen zij een ondoordringbare barrière voor al dat fraais? Aangezien een goed gebruik van de hoezen frequente wasbeurten vereist, voerden wij de proeven terzake pas na 9 wasbeurten uit, steeds volgens de temperatuurvoorschriften van de fabrikant. Sommige textielsoorten zijn weliswaar bevorderlijker voor het woekeren van huisstofmijten dan andere, maar veel verschil hebben wij in dat opzicht toch niet vastgesteld: na 6 weken incubatietijd krioelden alle stalen van de huisstofmijten, ook die met een chemische behandeling. Op het vlak van de ondoordringbaarheid van de hoezen konden wij daarentegen voor ruim de helft van de stalen wel een goed tot uitstekend resultaat optekenen. Geef kinderen met een allergische aandoening geen of zo weinig mogelijk donzig speelgoed. Comfortabel en stevig? Om een doeltreffende barrière te vormen voor mijten en afvalstoffen moet de hoes zo ondoordringbaar mogelijk zijn. De keerzijde van de medaille is dat dit slecht te rijmen valt met het comfort van de slaper. Zeer ondoordringbare hoezen zijn soms weinig soepel, lawaaierig en slecht voor het afvoeren van transpiratievocht. De uitdaging voor de fabrikanten bestaat er dus in een optimaal compromis tussen deze tegenstrijdige eisen te verwezenlijken. Ook een belangrijk comfortelement is de lengte en de plaats van de ritssluiting: het gemakkelijkst te hanteren zijn hoezen met een rits over één volledige lengte en één breedte. I. Convié, A. Lievens en K. Roose INFO PLUS PLUS Voor meer informatie over allergiepreventie kan men verder ook nog terecht op de website van de Astma- en allergiekoepel (een samenwerkingsverband van het Astmafonds, de Astmastichting België en de vzw Allergiepreventie): allergie-koepel.be of op het gratis telefoonnummer BESTE KOOP Ruim de helft van de allergeendichte matrashoezen in ons onderzoek maakt wel degelijk een verschil uit op het vlak van de doorlaatbaarheid van mijten en afvalstoffen, het belangrijkste kwaliteitscriterium. Maar aangezien zij de proliferatie van huisstofmijten niet verhinderen, is het gebruik van zo een hoes alleen maar zinvol als men tegelijk ook alle aangewezen gebruiks- en onderhoudsmaatregelen naleeft, onder meer de hoes om de 6 weken wassen bij ten minste 60 C. Een van de meest doeltreffende hoezen, die van Lohmann-Rauscher ( 108,40, op bestelling in de apotheek en bij bandagisten), biedt tegelijk ook meer comfort dan alle andere en verdient daarom de titel van Beste Koop. 15