Nader onderzoek beschermde soorten Obdam, complex de Weelde

Transcriptie

1 Flora- en faunarapportage Nader onderzoek beschermde soorten Obdam, complex de Weelde Landgoed de Weelde Datum: 7 december 2015 Projectnummer:

2

3 INHOUD 1 Inleiding Aanleiding Plangebied 3 2 Wettelijk kader Flora- en faunawet Beschermingscategorieën Specifieke soorten Zorgplicht 6 3 Ecologie van soorten Kleine modderkruiper Bittervoorn 7 4 Onderzoeksmethodiek 8 5 Resultaten 9 6 Conclusie en advies Ontheffing Flora- en faunawet Broedperiode en zorgplicht Vrijblijvende aanbevelingen 10 Bijlage 1: geraadpleegde literatuur

4

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Landgoed de Weelde is voornemens aan de Dobber te Obdam een modern horecabedrijf te realiseren. Bij de realisatie zullen verschillende gebouwen gerealiseerd worden en ook een parkeerplaats worden aangelegd. Daarnaast dienen aan de noord- en oostkant in de watergangen een aantal duikers te worden geplaatst. SAB heeft hiervoor in juli 2015 een quick scan flora en fauna aangeleverd. Uit de quick scan blijkt dat de aanwezigheid van kleine modderkruiper (Cobitis taenia) en bittervoorn (Rhodeus cericeus) op voorhand niet kan worden uitgesloten. Om die reden is nader onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van deze soorten. In deze rapportage zijn de bevindingen van dit onderzoek uiteengezet en zal blijken of met het voornemen mogelijk sprake kan zijn van overtreding van de Flora- en faunawet en hoe dit mogelijk voorkomen kan worden. 1.2 Plangebied Huidige situatie Het plangebied bevindt zich aan de westrand van het bedrijventerrein van Obdam (gemeente Koggenland, provincie Noord-Holland). Het bestaat in de huidige situatie uit grasland en is aan alle kanten omringd door watergangen. Ten tijde van het veldbezoek werd het grasland begraasd door vleesvee. Voor dit nader onderzoek zijn enkel de sloten aan de noord- en oostkant van belang. Hier zijn in de nieuwe situatie meerdere duikers gepland. Ten noorden van het plangebied ligt de weg Dobber, ten oosten ligt een bedrijventerrein en de weg Poel. De zuidkant wordt begrensd door grasland en aan de westkant ligt een volkstuinencomplex. Globale ligging plangebied (rood omkaderd) met de sloten die bemonsterd zijn (gele lijn). SAB 3

6 1.2.2 Toekomstige situatie Het plan is in een aantal onderdelen op te delen. De bebouwing wordt geconcentreerd op het westelijk deel van het plangebied en bestaat uit een aantal afzonderlijke gebouwen. Aan de noordzijde komt een eigentijdse horecavoorziening, dat gericht is op het bieden van een bijzondere en brede culinaire ervaring. Hiertoe komen er onder meer een life cooking / keuken / opslag en een restaurant van 350 m 2 (met veranda met zicht op het evenemententerrein / speeltuin / kleine kinderboerderij). Aan de zuidzijde komt een gebouw voor 10 hotelkamers, een woonhuis, 5 lodges en een evenemententerrein. Het oostelijk deel van het terrein wordt ingericht als parkeerplaats voor bezoekers en personeel. De navolgende afbeelding geeft een impressie weer van de toekomstige situatie. Impressie toekomstige situatie plangebied met aan de westkant verschillende bebouwing en aan de oostkant een parkeerplaats. SAB 4

7 2 Wettelijk kader Flora- en faunawet Soortenbescherming is altijd aan de orde. Hiervoor is de Flora- en faunawet (hierna: Ffw) het wettelijk kader. Deze wet is gericht op het duurzaam in stand houden van soorten in hun natuurlijk leefgebied. Deze wet heeft de beschermingsregels, zoals die ook in de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn opgenomen, overgenomen en voor de Nederlandse situatie toegepast. Artikel 8 Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. Artikel 9 Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. Artikel 10 Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. Artikel 11 Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. Artikel 12 Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. 2.1 Beschermingscategorieën De procedurele consequenties zijn afhankelijk van de soorten die door de ingreep worden beïnvloed. Krachtens de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) inzake artikel 75 van de Ffw worden de onder de Ffw beschermde soorten planten en dieren onderverdeeld in drie verschillende beschermingscategorieën: 1. algemeen beschermde soorten (tabel 1-soorten) een groot aantal beschermde soorten is in Nederland algemeen voorkomend. Op basis van het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten uit de Ffw mogen ruimtelijke ingrepen worden uitgevoerd die tot effect hebben dat de verblijfplaatsen van deze soorten worden aangetast; 2. overige beschermde soorten (tabel 2-soorten) voor beschermde soorten die minder algemeen zijn en extra aandacht verdienen, kan een vrijstelling (behalve voor het opzettelijk verontrusten) verkregen worden als de initiatiefnemer een goedgekeurde gedragscode heeft. Indien dit niet het geval is dient voor deze categorie een ontheffing aangevraagd te worden. In een dergelijke gedragscode worden gedragslijnen aangegeven die men volgt om het schaden van beschermde soorten zo veel mogelijk te voorkomen. Onthef- SAB 5

8 fing is voor deze soorten alleen nog nodig als werkzaamheden afwijkend van de gedragscode worden uitgevoerd; 3. strikt beschermde soorten (tabel 3-soorten) voor ongeveer honderd zeldzame soorten geldt géén vrijstelling als het gaat om ruimtelijke ingrepen. Ontheffingen voor deze groep soorten worden slechts verleend wanneer er geen andere bevredigende oplossing voor de ingreep bestaat, de ingrepen een in de wet genoemd belang dienen en de gunstige staat van instandhouding van de soort niet in gevaar komt. Deze uitgebreide toets geldt ook voor alle vogelsoorten. Als een ruimtelijke ingreep rechtstreeks kan leiden tot verstoring of vernietiging van bepaalde beschermde soorten of hun leefgebied, kan het project in strijd zijn met de Ffw. Voor aantastingen van verblijfplaatsen en belangrijke (onderdelen van) leefgebieden van meer strikt beschermde soorten, is ontheffing ex. Artikel 75 van de Ffw nodig van het ministerie van Economische Zaken (hierna: Min. van EZ). 2.2 Specifieke soorten In dit geval wordt onderzoek gedaan naar de kleine modderkruiper en bittervoorn. De kleine modderkruiper valt onder de overige beschermde soorten (tabel 2-soorten) en de bittervoorn valt onder de strikt beschermde soorten (tabel 3-soorten). 2.3 Zorgplicht Naast de verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet is voor alle in het wild levende plant- en diersoorten de zorgplicht van toepassing. Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving. De zorg houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. SAB 6

9 3 Ecologie van soorten 3.1 Kleine modderkruiper De kleine modderkruiper prefereert open water wat langzaam stroomt of stil staat. Daarnaast moet het water ondiep zijn met een rijke plantenbegroeiing. De bodem moet zandig zijn, of met een dunne sliblaag zijn bedekt. Deze soort komt vrijwel overal voor in sloten, maar ook in vaarten, kanalen, riviertjes, beken, plassen en meren. De paaitijd loopt van april tot juli. Kleine modderkruipers voeden zich door bodemsubstraat op te happen en daaruit eetbare deeltjes te filteren. Dit is voornamelijk zoöplankton, kleine macrofauna, algen en dood organisch materiaal. 3.2 Bittervoorn In Nederland komt de soort voor in de plantenrijke oevers van de uiterwaardwateren van het rivierengebied, poldergebieden en de benedenlopen van riviertjes en beken. Het is belangrijk dat zoetwatermosselen zoals schildersmossel en zwanenmossel in hetzelfde water voorkomen. Deze zijn onmisbaar voor de voortplanting. Bittervoorns leggen in de periode april-juni hun eitjes in de kieuwholte van een levende mossel. Het vrouwtje doet dit met behulp van haar legbuis waarna het mannetje zijn hom bij de instroomopening van de mossel loslaat. De soort voedt zich met plantaardig en klein dierlijk voedsel. SAB 7

10 4 Onderzoeksmethodiek Aan- of afwezigheid aantonen van kleine modderkruiper en bittervoorn kan gedaan worden in de periode van april tot en met oktober volgens de standaardmethode van vissen met een schepnet. Steekproefsgewijs worden de betreffende watergangen op kansrijke plaatsen bemonsterd. Eén of twee veldbezoeken zijn voor deze vissoorten afdoende om met voldoende zekerheid aan- of afwezigheid aan te tonen. Bij het vissen wordt het schepnet (schepnet RAVON, maaswijdte 3 mm) op enige afstand van de oever in het water gestoken. Vervolgens word het met kracht over de bodem naar de oever gehaald en uit het water getrokken. Vervolgens wordt de inhoud geïnspecteerd. Mocht te veel slib in het schepnet zitten, kan dit weggespoeld worden door het schepnet meerdere malen deels in het water te laten zakken en vervolgens weer op te tillen. De rand van het net blijft hierbij boven water, om te voorkomen dat organismen uit het net ontsnappen. SAB 8

11 5 Resultaten Het veldbezoek is verricht op 27 oktober Tijdens dit veldbezoek is in totaal meer dan twintig maal in de noordelijke en oostelijke sloot gevist (zie afbeelding paragraaf 1.2.1). Beide sloten zijn ten tijde van het veldbezoek recentelijk gemaaid. Ook is het riet verwijderd. Het water is helder en er is een sliblaag aanwezig. Ook is relatief weinig onderwater- en oevervegetatie aanwezig. Hierdoor is weinig structuur in de sloot aanwezig. Dit resulteert in de afwezigheid van extra kansrijke plekken om vis te vangen tegen bijvoorbeeld rietkragen of tussen onderwatervegetatie. Toch is vanwege de bestede tijd en het aantal genomen monsters een goed beeld verkregen van de soortensamenstelling van de sloten. In de noordelijke en oostelijke sloot zijn de volgende vissen en andere onderwaterdieren gevangen: Tiendoornige stekelbaars ± 50; Poelslak ± 10; Posthoornslak ± 20; Bootsmannetje > 100. Alle bovengenoemde soorten vallen niet onder een beschermingsregime van de Flora- en faunawet. In beide sloten zijn geen kleine modderkruipers en bittervoorns gevangen. Derhalve kan gesteld worden dat beide vissoorten niet in de oostelijke en noordelijke sloten binnen het plangebied aanwezig zijn. SAB 9

12 6 Conclusie en advies 6.1 Ontheffing Flora- en faunawet Uit dit nader onderzoek blijkt dat zowel de kleine modderkruiper als de bittervoorn in de noordelijke en oostelijke watergang in het plangebied niet aanwezig zijn. Ook zijn geen andere soorten die onder een bepaald beschermingsregime van de Flora- en faunawet in de watergangen aangetroffen. Derhalve kan worden geconcludeerd dat geen ontheffing Flora- en faunawet hoeft te worden aangevraagd voor de geplande ontwikkeling. Het plan is haalbaar in het licht van de Flora- en faunawet. Wel dient te allen tijde rekening gehouden te worden met de zorgplicht (artikel 2 Flora- en faunawet) en de broedperiode van vogels. 6.1 Broedperiode en zorgplicht Iedereen dient overal en altijd rekening te houden met de zorgplicht (artikel 2 Flora- en faunawet) en broedende vogels. Derhalve gelden hiervoor ook onderstaande twee voorwaarden. De zorgplicht is altijd van toepassing. Iedereen moet voldoende zorg in acht nemen voor alle in het wild levende dieren, planten en hun leefomgeving. Dit kan bijvoorbeeld door de werkzaamheden te verrichten buiten kwetsbare periodes (het voortplantings- en winterslaapseizoen). Ook kan er gefaseerd worden gewerkt om dieren de kans te geven om te vluchten. Verder kunnen bij (de start van) werkzaamheden in de broedperiode, broedende vogels worden verstoord, of hun nesten worden aangetast. De broedperiode loopt globaal van half maart tot half augustus. Er is geen vrijstelling te verkrijgen in het kader van de Flora- en faunawet voor activiteiten die vogels in hun broedseizoen zouden kunnen verstoren. De start van de werkzaamheden dient daarom plaats te vinden buiten de broedperiode. 6.2 Vrijblijvende aanbevelingen Naast de consequenties die voortkomen uit de Flora- en faunawet zijn ook vrijblijvende aanbevelingen te doen ten aanzien van de inrichting van het plangebied, namelijk: Als bomen en struiken worden geplaatst in de nieuwe situatie, bevelen wij inheemse boom- en struiksoorten aan. Deze soorten komen van oorsprong in Nederland voor. Dergelijke soorten zorgen voor een hogere biodiversiteit in het gebied dan uitheemse soorten. Inheemse soorten trekken bijvoorbeeld meer insecten aan dan uitheemse soorten. Er is dan meer voedsel voor bijvoorbeeld vogels en vleermuizen voorhanden. Vanwege de veranderde constructie van nieuwbouw hebben huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen steeds minder nestplaatsen en vaste rust- en verblijfplaatsen tot hun beschikking. Tegenwoordig zijn elegante oplossingen beschikbaar om deze soorten onderdak te bieden in nieuwe gebouwen. Derhalve bevelen wij vrijblijvend aan om het inbouwen van nest- en verblijfplaatsen van deze diersoorten in de nieuwbouw in overweging te nemen. SAB 10

13 Bijlage 1: geraadpleegde literatuur Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) Soortenstandaard Bittervoorn, Ministerie van Economische zaken - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Team natuur, Den Haag. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) Soortenstandaard Kleine modderkruiper, Ministerie van Economische zaken - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Team natuur, Den Haag. SAB Quick scan flora en fauna, ontwikkeling horecabedrijf, complex de Weelde, gemeente Koggenland. Projectnummer SAB, Arnhem. Websites: