INFORMATIE VERDI-PROJECT 2013 ZANGKOREN DEO SACRUM - POELDIJK

Transcriptie

1 INFORMATIE VERDI-PROJECT 2013 ZANGKOREN DEO SACRUM - POELDIJK Uitvoering van het Requiem van Verdi: Concert: Op zondag 3 november 2013 zullen we in de Bartholomeuskerk te Poeldijk een concert verzorgen met de uitvoering van het Requiem van Giuseppe Verdi. Vanwege de 200 e geboortedag van Giuseppe Verdi (1813) is gekozen voor de uitvoering van het Requiem van deze componist. Bovendien hebben we ervoor gekozen om het Requiem uit te voeren op de zondag na Allerzielen en hopen zo op bijzondere wijze bij te dragen aan de herdenking van onze dierbare overledenen. Het Requiem van Verdi is zowel voor koorzangers als voor het publiek een toegankelijk klassiek werk en wordt ook wel de beste opera van Verdi genoemd. Voor de uitvoering van dit monumentale werk is naast een groot orkest ook een groot koor gewenst en daarom zijn we dus op zoek naar extra veel zangers en zangeressen: we zijn dus op zoek naar jou! Bij dit concert mogen we ons verheugen in de begeleiding van Holland Symfonie Orkest - voorheen RBO Sinfonia - (groot symfonieorkest met 52 musici) en in de medewerking van een viertal vocale solisten, te weten: Heleen Koele Sopraan, Lien Haegeman - Alt/Mezzo en Morschi Franz Tenor. Omdat de beoogde bas, Nanco de Vries, niet beschikbaar blijkt voor de orkestrepetitie zijn we momenteel nog in overleg met het impresariaat voor een geschikte bas. Het geheel onder leiding van onze nieuwe dirigent Steven van Wieren. Heleen Koele Lien Haegeman Morschi Franz Steven van Wieren

2 Deelname: Leden van Deo Sacrum doen zondermeer mee. Van projectdeelnemers vragen we op het inschrijfformulier hun zangervaring en referenties te noteren en te vermelden of zij wel of niet bekend zijn met het werk. Op indicatie kan de dirigent een korte stemtest verlangen. Muziekmateriaal: Alle deelnemers kunnen voor de prijs van 15,- het klavieruittreksel aanschaffen. Koorleden kunnen dit bedrag voldoen middels het tekenen van een éénmalige machtiging of tegen contante betaling. Projectdeelnemers kunnen op het inschrijfformulier aangegeven of zij wel of niet een klavieruittreksel aan willen schaffen. Het bedrag wordt dan samen met het bedrag van projectdeelname ( 65,-) geïncasseerd Beschikt u reeds over een klavieruittreksel dan kunt u deze uiteraard gebruiken. Het gebruik van kopieën is, vanwege de kans op controles en de daarmee samenhangende boetes, niet toegestaan. Repetities: Bijgaand treft u het repetitieschema aan. We hebben hierbij een balans proberen te vinden tussen laagdrempeligheid en de wens om ook een kwalitatief bijzonder concert te verzorgen. Zo zijn we er van bewust dat het voor alle deelnemers van belang is hoeveel ruimte er in de vaak drukke agenda wordt verlangd. Anderzijds hebben we ook te maken met deelnemers die qua vaardigheden en ervaring zeer uiteenlopen. We ontkomen dus niet aan het solidariteitsbeginsel en realiseren ons daarbij dat het gezamenlijk repeteren en laten groeien van de compositie en de koorklank een eigen waarde heeft. Het wordt dus beslist geen scratchuitvoering. Om de kwaliteit van de uitvoering te kunnen waarborgen is een volledige opkomst tijdens de repetities noodzakelijk. We gaan er dus vanuit dat u er in principe altijd bent. We kunnen ons echter voorstellen dat u om bijzondere redenen een keer niet in de gelegenheid bent om te repeteren. We vragen u dit te melden wanneer u niet bij een repetitie aanwezig kan zijn zangkoren@deosacrum.nl De slotrepetitie en de generale repetitie zijn verplicht voor alle deelnemers. Per stemgroep wordt de presentie bijgehouden. Komt u binnen de gevarenzone dan zal iemand van het bestuur u hierop aanspreken. De repetities worden in principe gehouden in het repetitielokaal van het koor in de Leuningjes.

3 Repetitieschema Verdi 2013 De studiedag(en) gaan nog toegevoegd worden. Dinsdag 28 mei uur Sopranen en alten Tenoren en Bassen (=SATB) Dinsdag 4 juni uur Sopranen en Alten Dinsdag 11 juni uur Tenoren en Bassen Dinsdag 18 juni uur uur Sopranen en Alten Tenoren en Bassen Dinsdag 25 juni uur SATB Dinsdag 2 juli uur SATB Dinsdag 9 juli uur SATB Zomervakantie Dinsdag 3 september uur Dinsdag 10 september uur Dinsdag 17 september uur Dinsdag 24 september uur SATB SA TB SATB Dinsdag 1 oktober uur SATB Dinsdag 8 oktober uur SATB Dinsdag 15 oktober uur SATB Dinsdag 22 oktober uur SATB Dinsdag 29 oktober uur Orkestrepetitie Delft Alleen voor solisten Dinsdag 29 oktober uur Repetitie ALLEN Vrijdag 1 november uur Zaterdag 2 november uur Zondag 3 november uur SLOTREPETITIE GENERALE REPETITIE CONCERT Heeft u vragen betreffende het project dan vragen we u bij voorkeur per contact met het koor op te nemen. (zangkoren@deosacrum.nl). Telefonisch mag natuurlijk ook bij: - Ben Beekman (0174) Martien van Dijk (0174) Rita van Elswijk (0174) Andreas Polman (0174) Toos de Vreede (0174) Heel veel plezier bij de voorbereidingen gewenst!!! Het Bestuur

4 Messa da Requiem ter herdenking van de eerste verjaardag van de dood van Alessandro Manzoni (22 mei 1874) Onder de weinige werken van Giuseppe Verdi, die niet tot de opera behoren, neemt met het beroemde strijkkwartet het in 1874 ontstane Requiem een zeer aparte plaats in. Men kan nog verder gaan: vergeleken met de verschillende dodenmissen, in de loop der tijden gecomponeerd, vertoont het een geheel eigen karakter. Onwillekeurig denkt men aan het werk van Mozart (1791), van Cherubini (1816/18), van Berlioz (1837), van Bruckner (1849), van Brahms (1868). En maakt men dan vergelijkingen. Getroffen wordt men in zo n geval door de orkaan, die en bij Berlioz, en bij Verdi de koperblazers veroorzaken, wanneer het,,tuba mirum spargens sonum zich aankondigt; men constateert hier een overeenkomst, doch ze is louter formeel. Zoals men geneigd is, wel eens even, heel even te denken aan,,ein Deutsches Requiem van Dr. Johannes en, hoe vreemd het ook moge klinken aan Anton Bruckner. Wat inderdaad heel vreemd is; want diens Requiem heeft Verdi bepaald niet gekend: het werd eerst in 1930 gedrukt. Maar de geest, de achtergronden van Verdi s schepping... vergelijk deze eens met die van de werken van Mozart, van Brahms. De diepere zin van de dood, ongetwijfeld het belangrijkste moment in het menselijk leven, het geheimzinnige van de overgang van,,het ene naar,,het andere, die hier als een uitvloeisel der natuur met de nodige berusting lijken te worden aanvaard, hebben hij Verdi plaats gemaakt voor een uiterst persoonlijke lyriek, waarin in ruime mate de elegische accenten, de opera-achtige pathetiek opvallen, hun vorm vindend in een weelderige melodiek. Men zou het ook zo kunnen zeggen: Verdi s Requiem raakt niet primair,,de dood, maar de,,dode en nog scherper geformuleerd,,een dode. En die dode heet Alessandro Manoni, een Italiaanse schrijver, door hem, volgens eigen getuigenis, als een heilige vereerd. Men moet de correspondentie uit deze periode van zijn leven aandachtig bestudeerd hebben om te ervaren in welk geestelijk klimaat het Requiem is ontstaan. Ik ben ten diepste bewogen door alles, wat ge mij over Manzoni vertelt. Tot tranen geroerd. Ja, tot tranen. Want hoezeer ik ook gekeerd ben tegen de afschuwelijkheid van deze wereld, toch heb ik nog een klein beetje hart behouden en ik ween nog. Vertel het niet verder, maar het komt voor, dat ik ween Dat schreef de meester tijdens de laatste ziekte van de door hem vereerde dichter.

5 Met opzet releveren we dit alles. Opdat men dit Requiem als hoorder ook zou kunnen voelen als een louter persoonlijke aangelegenheid. De liturgische tekst? Deze is daaraan volkomen ondergeschikt gemaakt, zelfs wordt het woord, als de muzikale emotie, de muzikale expressie zulks vergt, het nodige geweld aangedaan. Want men wordt geconfronteerd met Verdi s liefde, met Verdi s angst over het lot van Manzoni, die hem verliet, met Verdi s verlangen, dat de geliefde het ook daarginds goed moet hebben, met Verdi s getemperde vreugde, als hij beseft, dat deze eeuwig geluk, eeuwige vrede beschoren is. Kortom: het gaat hier over zuiver menselijke zaken. Niet primair over godsdienstige: slechts over godsdienstige woorden, voor menselijke gevoelens gebruikt. Zo u wilt.. misschien zelfs misbruikt! Angst. Angst, die klein maakt. Men hoort dit onmiddellijk in het begin, waar de strijkers con sordino de koorzang van het,,requiem aeternam dona eis, Domine zacht ondersteunen. Dan komt het,,kyrie Eleison, door de tenorsolist ingezet, door bas, mezzosopraan en sopraan gevolgd, met wie onmiddellijk het hele vocaal ensemble instemt: dat wordt een hartstochtelijke exclamatie, die echter heel spoedig wegebt in één tere smeking. Het,,Dies Irae, één van vijf sequenties, door de Rooms-katholieke Kerk voor de liturgie i.c. de lijkmis, door het Concilie van Trente behouden. De tekst, waarschijnlijk van het einde der twaalfde eeuw, is, op niet geheel overtuigende gronden, toegeschreven aan de Franciscaan Thomas van Celano (overl. ca.1255). In dit kerklied treffen, typerend voor het klimaat van het godsdienstig voelen en denken in de latere middeleeuwen, twee elementen: de angst, die dikwijls panisch dreigt te worden, doch daarnaast het vertrouwen in de barmhartigheid van het Opperwezen. Zulks leidt, uiteraard, zowel tot polyfone als homofone muziek, zowel tot klare, rustige diatoniek als nerveuze chromatiek, zowel tot massale koor- fragmenten als zeer subjectieve solistische passages. De wijze, waarop Giuseppe Verdi hier deze schijnbaar zo tegenstrijdige brokstukken tot één geheel samenvoegt en -smeedt, is waarlijk geniaal te noemen; waarbij hij in zijn harmonische en melodische rijkdommen precies nooit zo exuberant wordt, dat hij de hoorder meer schenkt dan hij psychisch en fysiek verdragen kan. Het offertorium uit de Requiem-mis: dat begint,,domine Jesu, Rex Gloriae.. zéér rustig en houdt beloften vol mildheid in; het krijgt in het midden een sterke nadrukkelijkheid door de epische kracht, welke zich daar ontwikkelt en eindigt als een ingehouden dankgebed, rust, vrede en zekerheid ademend. Het,,Sanctus : signaal van vreugde is de dodenmis, waarin een fuga voor dubbelkoor contrapuntische prestatie van de hoogste orde als een eeuwige lof door de kosmos weerklinkt en via het,,benedictus leidt tot een homofone afsluiting van het,,hosanna in excelsis. Op het door de beide vrouwenstemmen in octaven geboden en door het ganse koor beantwoorde,,agnus Dei, beginnend met een unisono, dat een waarlijk fascinerende bekoorlijkheid bezit, volgt dan het,,lux Aeterna voor drie solostemmen, zonder sopraan: het lijkt, of de melodiek, even gesteund duur de teerste harmonieën, die men zich dromen kan, hier het eeuwige licht van het hiernamaals lijkt te schilderen.

6 Het,,Libera me, Domine, de morte aeterna vormt de afsluiting van deze magistrale muziek voor solo en koor. In het middenstuk wordt weer teruggegrepen naar de Dies-irae-sequentie: nogmaals de gruwzaamheid van de,,kwade dag, die al de dagen Eens lijk asschen weg zult vagen Zoo t Sibille en David zagen. opgeroepen, totdat de brede fuga, van krachtig kinderlijk godsvertrouwen getuigend, alle angst in vrede oplost. Met een psalmodiërende sopraansolo, die de zacht wegdromende zang van het koor nog even een mystieke kleur verschaft, eindigt dan deze grandioze muziek. Dit Manzoni-requiem, zoals het veelal genoemd is, beleefde in het voorjaar 1874 zijn première in de San Marco van Milaan, waar het door Verdi zelf gedirigeerd werd. Spoedig daarop volgden er drie reprises in de Scala en vier uitvoeringen te Parijs: in dezelfde bezetting. In ons land is het door Toonkunst Rotterdam in 1877 geïntroduceerd. De Structuur van het werk Introitus - Kyrie (koor, solisten) Dies irae: o Dies irae (koor) o Tuba mirum (bas en koor) o Mors stupebit (bas) o Liber scriptus (mezzo-sopraan en koor) o Quid som schraper (sopraan, mezzo-sopraan en tenor) o Rex tremendae (solokwartet en koor) o Recordare (sopraan en mezzo-sopraan) o Ingemisco (tenor) o Confutatis (bas en koor) o Lacrimosa (solokwartet en koor) Offertorium (solisten): o Domine Jesu Christe o Hostias Sanctus (dubbel koor) Agnus Dei (sopraan, mezzo-sopraan en koor) Communio o Lux aeterna (mezzo-sopraan, tenor en bas) Libera me (sopraan, koor): o Libera me o Dies irae o o Requiem aeternam Libera me

7 Giuseppe Verdi 9 oktober januari 1901 Verdi werd geboren in Busseto, een kleine stad nabij Parma, als zoon van een ongeletterde herbergier. Zijn eerste muzieklessen krijgt hij van de lokale organist. Dankzij de steun van een intelligente Mecenas kan hij ook lessen volgen bij twee goede musici van het stadje Busseto. Hij leert er piano en een beetje harmonie. Hij leert zo snel bij, dat hij op zestienjarige leeftijd zelf les kan geven aan de plaatselijke muziekschool. Hij speelt ook orgel, geeft pianorecitals en begint met componeren. Al snel heeft hij een aanzienlijke hoeveelheid composities, die hij later echter zelf verbrandt. In 1832 wordt hij geweigerd aan het conservatorium van Milaan, maar dankzij de vrijgevigheid van A.Barezzi (met wiens dochter hij trouwens zal trouwen in 1836) kan hij gedurende drie maanden privé-les volgen bij Lavigna in Milaan. Als hij later naar Busseto terugkeert, wordt hij tot 'Maestro di musica' gepromoveerd. In 1839 kan hij, alweer dankzij de steun van een vriend, zijn opera 'Oberto' opvoeren in de Scala. Het succes is zo groot dat de impresario hem meteen een contract laat tekenen voor de opvoering van nog drie andere werken. Twee van deze werken, 'Nabucodonosor' (gekend als 'Nabucco') en 'I Lombardi' zorgden voor de doorbraak van Guiseppe Verdi in gans Europa. De patriottische sfeer waarin de werken geschreven zijn, maken hem tot een van de boegbeelden van het Risorgimento. Hij wordt geboeid door de politiek, wat hij dan ook laat blijken tijdens de revolutionaire evenementen in Na enige tijd te hebben gezworven tussen Milaan, Rome, Parijs en Londen, koopt hij een landgoed nabij Busseto. Dit is nu gekend als 'Villa Verdi'. Hij vestigt zich aldaar in 1851 met de zangeres Guisseppina Strepponi. Deze had een zeer gunstige invloed op de componist. Ze blijft bij hem tot aan haar dood in In 1860, wanneer Garibaldi Italië verenigt, wordt Verdi's naam een symbool: op de muren kan men overal 'Viva Verdi' lezen. De patriotten vertaalden dit als: 'Viva Vittorio Emmanuele Re d'italia'. Hij werd ook gevraagd om te zetelen in het eerste Italiaanse Parlement. Tot in 1865 bekleedde hij de functie van senator voor het leven voor Fidenza. Deze evenementen brachten een vertraging in Verdi's activiteit als componist. Hij componeerde slechts 7 opera's gedurende de laatste 35 jaar van zijn leven. In ging hij naar Londen, Parijs en tweemaal naar St. Petersburg. In 1871 wordt Aida opgevoerd in het nieuwe theater van Cairo ter gelegenheid van de opening van het Suezkanaal. Twee jaar later schrijft hij een Requiem voor Manzoni. Deze wordt tot de drie grootste meesterwerken van Verdi gerekend, samen met 'Otello' en 'Falstaff'. Na de dood van zijn vrouw Guiseppina in 1897 gaat zijn gezondheid erop achteruit, en hij sterft aan de gevolgen van een hartstilstand op 21 januari 1901.

8 Zangkoren Deo Sacrum Inschrijfformulier Projectleden Poeldijk Requiem van Verdi 2013 Ondergetekende: Naam: Voorletters: Straat: Huisnummer: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Mobiele telefoon: adres: Geboortedatum: Stemsoort: (omcirkelen) Zangervaring bij: S1 S2 A1 A2 T1 T2 B1 B2 Verdi s Requiem reeds uitgevoerd Verdi s Requiem uitgevoerd o.l.v. JA / NEE Meldt zich hierbij aan als deelnemer aan het Verdi Project 2013 De kosten voor deelname aan dit project bedragen 65,-. De prijs van het klavieruittreksel is 15,- O Ondergetekende machtigt hierbij de Zangkoren Deo Sacrum om het bedrag van projectdeelname ad 65,- van mijn rekening te incasseren. O Ondergetekende machtigt hierbij de Zangkoren Deo Sacrum om het bedrag van het klavieruittreksel ad 15,- van mijn rekening te incasseren. Mijn rekeningnummer is: Dit rekeningnummer staat op naam van te * Ik verbind me om de aangegeven repetities te volgen en ben me bewust dat ik bij niet naleven hiervan kan worden uitgesloten van deelname. Datum: Plaats: Handtekening: Wilt u dit inschrijfformulier zo spoedig mogelijk inleveren. Graag per post of per sturen naar: Zangkoren Deo Sacrum Verdi Project 2013 p/a Gantel CH Honselersdijk Het inschrijfformulieren mailen mag ook: zangkoren@deosacrum.nl Of op de eerste Verdi-repetitie - Dinsdag 28 mei 2013