Advies over het uitreiken van een diploma in het secundair OSP

Transcriptie

1 ADVIES Raad Volwassenenonderwijs 25 januari 2005 RVOL/MDR/ADV/004 Advies over het uitreiken van een diploma in het secundair OSP VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, LEUVENSEPLEIN 4, 1000 BRUSSEL

2 Advies over het uitreiken van een diploma in het secundair OSP Samenvatting De Raad Volwassenenonderwijs onderzoekt in dit advies op eigen initiatief welke stappen kunnen worden ondernomen om, op basis van de bestaande regelgeving, meer opleidingen in het onderwijs voor sociale promotie af te stemmen op die van het leerplichtonderwijs. Die opleidingen kunnen dan, in combinatie met een opleiding Algemene vorming (basisvorming) TSO of BSO, ook in het volwassenenonderwijs, aanleiding geven tot het uitreiken van het diploma secundair onderwijs. De raad is van mening dat de samenhang met de diploma s in het secundair onderwijs met voltijds leerplan 3 essentiële componenten bevat: de opleidingsbenamingen, in voorkomend geval de (specifieke) eindtermen en de leerplannen. De raad stelt mogelijke oplossingen en benaderingen voor, voor zowel lineaire als modulaire opleidingen, en in het bijzonder voor modulaire opleidingen die bij de overheid ter goedkeuring voorliggen in uitvoering van artikel 15 van het decreet volwassenenonderwijs. De raad is van mening dat initiatieven terzake zich op het niveau van de opleiding moeten situeren, en niet op het niveau van het individuele centrum. 1 Situering De Raad Volwassenenonderwijs brengt dit advies op eigen initiatief uit omdat hij vaststelt dat de mogelijkheden om het diploma secundair onderwijs uit te reiken via het onderwijs voor sociale promotie, tot op heden heel beperkt zijn. Art. 41 van het decreet volwassenenonderwijs somt op onder welke voorwaarden het secundair OSP een diploma kan uitreiken. De hoofdvoorwaarde is dat het diploma moet kunnen worden uitgereikt in het secundair onderwijs met voltijds leerplan (SOVL). Opleidingen die aan de voorwaarden voldoen, worden stelselmatig toegevoegd aan bijlage 1 van het structuurbesluit 1. Het is evenwel aan het veld en, in het geval van de nieuwe modulaire opleidingen die in uitvoering van artikel 15 van het decreet volwassenenonderwijs worden goedgekeurd, aan de overheid zelf om hiervoor initiatieven te nemen. De raad wenst met dit advies te onderzoeken welke stappen ondernomen moeten worden opdat een opleiding kan worden toegevoegd aan bijlage 1 van het structuurbesluit. 1 Bijlage 1 van het BVR van 1/12/2000 betreffende de structuur van het secundair onderwijs voor sociale promotie. 1

3 2 Het begrip diploma in het onderwijs voor sociale promotie 2.1 Reikwijdte van de term diploma volgens art. 37 van het KB van 1 juli 1957 Tot voor kort reikten de centra voor volwassenenonderwijs studiebewijzen uit krachtens art. 37 van het KB van 1 juli 1957 houdende algemene regeling van de studiën in het secundair technisch onderwijs. Deze regeling hield in dat een afdeling lager secundaire technische leergangen (LSTL) of hoger secundaire technische leergangen (HSTL) werd bekrachtigd met een diploma LSTL, resp. diploma HSTL. Een afdeling lager secundaire beroepsleergangen (LSBL) of hoger secundaire beroepsleergangen (HSBL) werd bekrachtigd met een brevet. Onderwijsdecreet XIV van 14 februari 2003 heeft deze regeling echter opgeheven en heeft nieuwe studiebewijzen ingevoerd: - certificaten (voor modulaire afdelingen of opleidingen) en - getuigschriften (voor lineaire afdelingen of opleidingen). In zijn advies van 23 september 2003 wees de Raad Volwassenenonderwijs op het belang van de bekendmaking en de erkenning van die nieuwe studiebewijzen bij het ruime afnemende veld, om het civiel effect ervan ook in de toekomst te garanderen. Er bestaat tot en met het schooljaar wel nog een overgangsfase. In de praktijk kunnen de centra de oude studiebewijzen, op uitdrukkelijke vraag van de cursist, als supplement uitreiken. Vanaf het schooljaar zal de term diploma bijgevolg exclusief de lading dekken zoals omschreven in punt 2.2 hieronder. 2.2 Reikwijdte van de term diploma volgens art van het decreet volwassenenonderwijs Decretale bepalingen Een diploma bekrachtigt: 1 een optie van de opleiding Algemene vorming ASO van de derde graad van het studiegebied Algemene vorming; 2 een opleiding Algemene vorming TSO of BSO van de derde graad van het studiegebied Algemene vorming, gecombineerd met een certificaat of een getuigschrift van een opleiding of optie van de derde graad van een ander studiegebied voorzover dat diploma in het voltijds secundair onderwijs wordt uitgereikt; 3 een opleiding TSO of BSO van de derde graad van een ander studiegebied dan het studiegebied Algemene vorming, als de cursist bij zijn inschrijving houder is van een diploma van secundair onderwijs, voor zover dat nieuw verworven diploma in het voltijds secundair onderwijs kan worden uitgereikt; 4 een opleiding van het hoger onderwijs met uitzondering van het pedagogisch hoger onderwijs. De raad vermoedt dat deze bepalingen enige hertaling behoeven als men wil dat de centra en vooral de kandidaat-cursisten duidelijk kunnen zien welke wegen mogelijk zijn om een 2 BVR van 16/04/2004 houdende de vaststelling van de modellen van studiebewijzen in het onderwijs voor sociale promotie en de modaliteiten voor de uitreiking van de studiebewijzen door de centra voor volwassenenonderwijs, art. 1, 5. 2

4 diploma SO uit te reiken, resp. te behalen. M.a.w. hoe kan een (kandidaat-)cursist via het OSP een diploma secundair onderwijs verwerven? Diploma ASO Via het OSP is het vandaag mogelijk om een diploma ASO te behalen in de volgende studierichtingen: Economie-Moderne talen, Economie-Wiskunde, Moderne talen-wiskunde, Wetenschappen-Wiskunde en Menswetenschappen. Hoewel de raad in dit advies verder zal focussen op TSO en BSO, wenst hij hier toch te wijzen op een probleem met de definitie en het gebruik van de term optie in het decreet volwassenenonderwijs: de term optie is niet meer gedefinieerd voor het secundair OSP (art. 3, 38 /vs/ art. 41) Diploma TSO Via het OSP is het vandaag mogelijk een diploma TSO te behalen in volgende studierichtingen: Chemie, Farmaceutisch-technisch assistent, Secretariaat-talen, Maritiem medewerker en Jeugd- en gehandicaptenzorg. Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen: - kandidaat-cursisten die nog niet in het bezit zijn van een diploma secundair onderwijs: zij moeten, samen met één van de hierboven vermelde TSO3-opleidingen, ook de opleiding Algemene vorming TSO3 volgen; - kandidaat-cursisten die bij inschrijving wel al een diploma SO hebben: zij moeten enkel één van de hierboven vermelde TSO3-opleidingen volgen om een (bijkomend) diploma SO te verwerven Diploma BSO Via het OSP is het vandaag mogelijk een diploma BSO te behalen in de volgende studierichtingen: Kantooradministratie en gegevensbeheer, Kinderzorg, en, vanaf het schooljaar , Polyvalent verzorgende/thuis- en bejaardenzorg. Hierbij moet eveneens een onderscheid gemaakt worden tussen - kandidaat-cursisten die nog niet in het bezit zijn van een diploma SO: zij moeten, samen met één van de hierboven vermelde BSO3-opleidingen, ook de opleiding Algemene vorming BSO3 volgen; - kandidaat-cursisten die bij inschrijving wel al een diploma SO hebben: zij moeten enkel één van de hierboven vermelde BSO3-opleidingen volgen om een (bijkomend) diploma SO te verwerven. 2.3 Opzet en totstandkoming van dit advies De raad spitst zich in dit advies toe op de diplomamogelijkheden in BSO en TSO. Het hoeft geen betoog dat bovenstaande lijstjes (2.2.3 en 2.2.4) volkomen ontoereikend zijn. Zij laten de (jong)volwassenen die het SOVL verlaten zonder een diploma te behalen (tot 1 leerling op 5 3 ), grotendeels op hun honger. Stel dat een jongere in het leerplichtonderwijs 3 Accent op talent. Een geïntegreerde visie op leren en werken. Eindrapport van de commissie Een nieuw perspectief voor technische en technologische beroepen en opleidingen aan de Koning Boudewijnstichting. Blz.28: Volgens een recente 3

5 afhaakt in een 5 de jaar Carrosserie, dan heeft hij/zij op dit ogenblik niet de mogelijkheid om het diploma SO te behalen in de gelijknamige opleiding van het OSP. Voorbeelden zijn ook legio in de andere studiegebieden (Bouw, Hout, Mechanica-Elektriciteit, enz.). Als deze jongere het certificaat van de desbetreffende opleiding behaalt, dan kan hij wél de kwalificaties verwerven die nodig zijn voor de uitoefening van het beroep op voorwaarde dat het civiel effect van de certificaten en deelcertificaten is verzekerd. Maar voor het behalen van het diploma dat een grote algemeen vormende en psychologische waarde heeft moeten nog een reeks andere voorwaarden vervuld zijn. De raad wenst in de toekomst ook de mogelijkheid open te houden om voor bepaalde opleidingen die niét voorkomen in het SOVL, toch het diploma secundair onderwijs te kunnen uitreiken in het volwassenenonderwijs. De raad is er zich van bewust dat dit de vraag opwerpt naar criteria. De raad gaf een werkgroep de opdracht om, vertrekkend van de bestaande regelgeving, na te gaan welke opleidingen in aanmerking kunnen komen om aan bijlage 1 van het structuurbesluit te worden toegevoegd, wat daarvoor moet gebeuren en wie daarvoor initiatieven kan nemen. De werkgroep bestond uit afgevaardigden van het bureau van de Raad Volwassenenonderwijs en deskundigen uit de administratie, de Federatie Tweedekansonderwijs en de centra voor volwassenenonderwijs. In zijn taakstelling nam de werkgroep ook de problematiek mee van de diplomering in het kader van de nieuwe modulaire structuur. De raad attendeerde daarop in zijn eerste advies over nieuwe modulaire structuurschema s. 4 Dit advies omvat volgende onderdelen: - opleidingsbenamingen TSO en BSO; - eindtermen/specifieke eindtermen, - leerplannen, - als bijlage een vergelijkend overzicht van de opleidingsbenamingen in het secundair onderwijs met voltijds leerplan (SOVL) en in het secundair OSP, met aanduiding van de (min of meer) gelijknamige afdelingen of opleidingen. 3 Advies Uit het decreet volwassenenonderwijs (zie 2.2.1) blijkt dat de voorwaarden voor het uitreiken van een diploma in het OSP steunen op een samenhang met de diploma s in het voltijds secundair onderwijs. Deze samenhang moet aanwezig zijn in drie aspecten tegelijk: - de opleidingsbenamingen, - de eindtermen en specifieke eindtermen (in voorkomend geval), - de leerplannen. studie van het Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA) van de KU Leuven verlaat één leerling op zes (volgens diverse administratieve databanken) of één leerling op vijf (volgens cijfers van het LOSO-project) het secundair onderwijs zonder diploma secundair onderwijs, op de leeftijd van 18 jaar of later. Dat is vaker het geval bij jongens dan bij meisjes. 4 Raad Volwassenenonderwijs, Advies over nieuwe structuurschema s voor het secundair OSP, d.d. 13 mei 2003, blz. 6. 4

6 3.1 Opleidingsbenamingen TSO en BSO Art. 41 van het decreet volwassenenonderwijs Artikel 41 stelt dat een diploma kan worden uitgereikt voor een combinatie van: - een opleiding Algemene vorming TSO of BSO van de derde graad, die deel uitmaakt van het studiegebied Algemene vorming en; - een opleiding van de derde graad van een ander studiegebied; voor zover dat diploma in het voltijds secundair onderwijs wordt uitgereikt/kan worden uitgereikt. Dit veronderstelt in eerste instantie dat de opleidingsbenamingen sporen met die van het SOVL. De benamingen van afdelingen of opleidingen waarvoor het OSP een diploma zou willen uitreiken, moeten overeenkomen of (nog) afgestemd worden op de benamingen van het SOVL. Omgekeerd zal men er ook moeten op toezien dat opleidingen of afdelingen die in het SOVL en het OSP dezelfde benaming hebben, dan ook dezelfde competenties beogen en hetzelfde civiel effect hebben (eenzelfde studiebewijs). Het uiteindelijke ijkpunt zou de kwalificatiestructuur moeten zijn, met de daaraan verbonden competenties en de certificering ervan Op welke opleidingsbenamingen van het SOVL afstemmen? Er zijn in het SOVL nu drie referentiepunten waarop het OSP zijn opleidingsbenamingen kan afstemmen met het oog op mogelijke diplomering: - de benamingen van de studierichtingen van het TSO; - de benamingen van de specialisatiejaren in het BSO (vermits het diploma in het beroepssecundair onderwijs pas wordt uitgereikt na een 7 de specialisatiejaar BSO) 5 ; - de lijst van corpora, die gehanteerd wordt in het kader van het experiment modularisering van het SOVL. Het volwassenenonderwijs zou opleidingsbenamingen daarop kunnen afstemmen aangezien een modulaire corpusopleiding kan leiden tot het diploma SO en het er bij een modulaire corpusopleiding in principe niet meer toe doet of de modules in SOVL of het volwassenenonderwijs zijn gevolgd. Natuurlijk geldt deze redenering van samenhang met een corpusopleiding enkel voor die modulaire opleidingen waarvoor het volwassenenonderwijs de goedkeuring krijgt om ze in te richten in uitvoering van art. 15 van het decreet. De raad wijst in dit verband op een cruciaal aandachtspunt: er kan en mag maar één lijst van corpora zijn. Nieuwe corpora die de overheid voorstelt voor het SOVL of voor het volwassenenonderwijs, moeten aan die ene lijst worden toegevoegd. De raad vraagt dat de overheid een medewerker van haar diensten de opdracht zou geven dit nauwgezet op te volgen en wijst op de noodzaak van een kwalificatiestructuur. 6 5 Opmerking: Dit heeft tot gevolg dat de opleiding Kantoor in bijlage 1 (maar ook in bijlage 2) van het structuurbesluit, moet hernoemd worden naar Kantooradministratie en gegevensbeheer. 6 Opmerkingen i.v.m. de lijst van corpora: Voor het studiegebied Textiel, waarover de Raad Volwassenenonderwijs op 13 mei 2003 advies uitbracht, stellen zich alvast 2 divergenties: 1) In het OSP is sprake van een corpusopleiding Regelaar weefmachines, terwijl in de lijst van corpora nog sprake is van Regelaar textielmachines. 5

7 In afwachting van die kwalificatiestructuur (zie punt 3.1.1) is het de uitdrukkelijke wens van het OSP om het nu mogelijk te maken diploma s SO uit te reiken voor die modulaire opleidingen die op initiatief van de overheid, in uitvoering van artikel 15 van het decreet volwassenenonderwijs, zijn ontwikkeld en die overeenkomen met een corpusopleiding. De raad adviseert de minister om aan de Raad van State te vragen of er voor het OSP voldoende rechtsgrond is om op basis van de analogie met een experiment, diploma s uit te reiken. 3.2 Eindtermen/specifieke eindtermen Art.12 van het decreet volwassenenonderwijs Voor het studiegebied Algemene vorming gelden dezelfde eindtermen/specifieke eindtermen als voor de overeenkomstige opleidingen van het voltijds secundair onderwijs. De regering kan op basis van de eigenheid van het onderwijs voor sociale promotie bepaalde eindtermen schrappen of aanpassen. Zij legt deze schrappingen of aanpassingen binnen de maand na de goedkeuring aan het Vlaams Parlement ter bekrachtiging voor. Voor de opleidingen van de andere studiegebieden moeten de specifieke eindtermen gelijk zijn aan deze in het voltijds secundair onderwijs, indien deze opleidingen eveneens in het voltijds secundair onderwijs worden ingericht. Voor de opleidingen die specifiek zijn voor het volwassenenonderwijs worden de specifieke eindtermen vastgelegd zoals bepaald in artikel 2 van het decreet van 18 januari 2002 betreffende de eindtermen, de ontwikkelingsdoelen en de specifieke eindtermen in het voltijds gewoon en buitengewoon secundair onderwijs Stand van zaken inzake de goedkeuring van eindtermen/specifieke eindtermen Er zijn eindtermen voor de basisvorming ASO, TSO en BSO (derde graad). Er zijn specifieke eindtermen voor ASO (derde graad) 7. Er zijn nog géén specifieke eindtermen voor de BSO- en TSO-opleidingen. 2) In het OSP is een corpusopleiding Regelaar tapijt-/fluweelweefmachines voorzien, terwijl deze nog niet voorkomt in de lijst van corpora. Voor het studiegebied Mechanica-Elektriciteit, waarover de raad op 30 maart en 29 juni 2004 adviezen uitbracht, worden voor het OSP ook als corpora aangeduid: Bmbe-lasser + mig/mag-lasser Bmbe-lasser + tig-lasser Buisfitter staal + buisfitter kunststof Installatie en onderhoud van alarmsystemen PLC technieker Technieker aandrijfsystemen In het studiegebied Handel ten slotte, werd de afdeling Maritiem medewerker eveneens als corpusopleiding aangeduid, en moet ze worden toegevoegd aan de lijst van corpora (zie advies Raad Volwassenenonderwijs d.d. 29 april 2003) 7 Met uitzondering van Topsport en Yeshiva 6

8 3.2.3 Consequenties voor het OSP ASO - Voor ASO moet het OSP worden afgestemd op de eindtermen/specifieke eindtermen. (De raad behandelt een adviesvraag terzake, in uitvoering van art.15 van het decreet volwassenenonderwijs.) - In afwachting daarvan reikt het OSP diploma s uit op basis van de goedgekeurde voorlopige structuurschema s en leerplannen. TSO en BSO - Voor TSO en BSO moet het OSP de basisvorming eveneens afstemmen op de eindtermen (ET). (Voor de basisvorming TSO is een advies in voorbereiding, in uitvoering van art. 15 van het decreet VO). - Voor het TSO en BSO kan het OSP nog niet afstemmen op de specifieke eindtermen (SET), vermits er voor TSO en BSO nog geen SET zijn goedgekeurd. - In afwachting daarvan reikt het OSP diploma s uit (voor die opleidingen die al zijn opgenomen in bijlage 1 van het structuurbesluit) op basis van de goedgekeurde voorlopige structuurschema s (modulair) of lessentabellen (lineair) en leerplannen. 3.3 Leerplannen Artikel 43 van het decreet volwassenenonderwijs bepaalt dat een cvo, om als instelling voor onderwijs voor sociale promotie erkend te worden, moet voldoen aan de voorwaarden opgesomd in artikel 6 quater van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving (de schoolpactwet ). Dit houdt o.m. in dat een cvo een goedgekeurd leerplan moet volgen. Voor die opleidingen die tot een diploma SO moeten kunnen leiden, acht de raad het aangewezen dat de centra hun leerplannen zouden afstemmen op de leerplannen van gelijknamige opleidingen in het SOVL. In al die gevallen waar (nog) geen specifieke eindtermen zijn, is het goedgekeurde leerplan zelfs de enige rechtsgrond voor het uitreiken van erkende studiebewijzen, zowel in het SOVL als in het OSP. 3.4 Conclusies Om een uitbreiding te bekomen van het aantal BSO3- en TSO3-opleidingen in het OSP dat, in combinatie met een opleiding Algemene vorming TSO of BSO van de derde graad, tot een diploma SO kan leiden, zijn de te nemen stappen volgens de raad: - bijlage 2 van het structuurbesluit screenen, om er die OSP-opleidingen uit te halen die een tegenhanger hebben in het SOVL; - het screenen van de goedgekeurde leerplannen van die opleidingen (OSP-SOVL); - nagaan of er op basis van inhoudelijke vaststellingen, eventueel wijzigingen nodig zijn aan de structuren van het OSP (wijzigingen aan lessentabellen of structuurschema s). De raad wijst erop dat de individuele cvo s deze operatie niet alleen kunnen uitvoeren. Dit is een operatie die per opleiding aangepakt moet worden. - Een cursist moet duidelijk en eenvoudig kunnen weten welke opleiding wel of niet aanleiding kan geven tot een diploma en waarom. 7

9 - Voor een centrum moet het duidelijk zijn dat, van zodra een opleiding is opgenomen in bijlage 1 van het structuurbesluit, elk cvo dat deze opleiding inricht, verplicht moet beschikken over een (nieuw) goedgekeurd leerplan, dat de inspectie beoordeeld heeft in het licht van de samenhang met een leerplan van de gelijknamige opleiding in het SOVL. Eventuele vroeger goedgekeurde leerplannen zullen op dat ogenblik niet meer geldig zijn. De eerste stap heeft de raad al zelf gezet: de bijlage bij dit advies bevat een aanzet van screening. De tweede stap moet op gezamenlijk initiatief van de onderwijsverstrekkers worden genomen. De derde stap moet verlopen via de daartoe voorziene procedures. Hoewel het uiteindelijk de bedoeling is om de mogelijkheid een diploma SO te verwerven via het OSP zo ruim mogelijk te maken, dringt zich om praktische redenen een prioritering op. Dit zijn volgens de raad mogelijke uitgangspunten om prioriteiten vast te leggen: - Uit welke studierichting komt de cursist? Men zou prioriteit kunnen geven aan studierichtingen waar in het SOVL de drop-out het hoogst is (helaas ontbreekt statistisch materiaal dat toelaat zicht te krijgen op de afdelingen/studiegebieden /onderwijsvormen waar het meeste afhakers voorkomen.) - In welke studierichting wil de cursist een diploma behalen? We willen dan niet enkel weten uit welke afdeling iemand komt, maar vooral wat hij wil worden/welk diploma hij wil halen - Streven naar minstens één mogelijk diploma per studiegebied, rekening houdend met het bereik van de studiegebieden (het aantal cursisten). De raad keurde dit advies met éénparigheid van stemmen goed op 25 januari 2005 in aanwezigheid van 20 stemgerechtigde leden. Monique De Ridder secretaris Jozef Blendeman voorzitter 8