visie op food sectorupdate 2013 Interviews Trends & ontwikkelingen Sectorvisie

Transcriptie

1 visie op food sectorupdate 213 Interviews Trends & ontwikkelingen Sectorvisie

2

3 visie op food 1 Geachte relatie, Voor u ligt Visie op Sectoren (VOS), de jaarlijkse dwarsdoorsnede van het Nederlandse bedrijfsleven. Om uw bedrijf en business model echt te kunnen begrijpen, verdiept ABN AMRO zich in uw sector. Het rapport geeft een schets van de stand van zaken en de vooruitzichten van een groot aantal branches. Zo kunt u een kijkje nemen achter de veelomvattende en daardoor soms verhullende macro-economische cijfers. Bovendien biedt het de mogelijkheid om na te gaan hoe uw onderneming het doet in vergelijking met branchegenoten. Die macro-economische cijfers laten zien dat Nederland te maken heeft met een periode van conjuncturele zwakte. De eurozone heeft de afgelopen jaren onder vuur gelegen. En de Nederlandse economie is in 212 gekrompen. Het lijkt er niet op dat die krimp dit jaar zal plaatsmaken voor groei. De sombere consument houdt zijn hand op de knip. Daarmee doet de Nederlandse economie het slechter dan die van de ons omringende landen. Gelukkig is dit niet het hele verhaal over de conjunctuur. De mondiale economische vooruitzichten zijn beter dan een jaar geleden. Binnen de eurozone tekent zich een keer ten goede af. Dat is vooral te danken aan ingrepen van de Europese Centrale Bank. De periode van hoge nood lijkt voorbij, al blijft er reden voor bezorgdheid. Deze verbetering is goed nieuws, want vrijwel geen land is zo sterk op het buitenland gericht als Nederland. Bovendien zijn er meer lichtpunten in de Nederlandse economie. Onze economie wordt gevormd door een bonte verzameling van marktpartijen: bedrijven, consumenten, overheden, et cetera. In veel branches binnen de bedrijvensector zal de stemming onder ondernemers volgens dit rapport verbeteren. Exporterende ondernemingen profiteren van de aantrekkende wereldhandel. In het kielzog daarvan zullen bedrijfstakken als de transportsector en de groothandel herstel laten zien. Andere sectoren, vooral de bouwsector, hebben in 213 echter te maken met tegenwind. In deze turbulente tijd is de food sector als vanouds een stabiele factor. De directe volumes worden nauwelijks geraakt, maar margedruk is wel een groot thema. Grondstofprijsontwikkeling enerzijds en een fel concurrerende food retail creëren grote druk op u en uw collega s. Hoe hierin alert te ondernemen? Het verbinden van de eigen belangen met die van de afnemer is een antwoord. Hoe? Zeer gecommitteerde samenwerking tussen foodbedrijven en afnemers kan een unieke waardepropositie opleveren voor de eindconsument. Deze publicatie is geschreven voor u, ondernemers. Hoe Nederland presteert, hangt nauw samen met hoe u presteert. Ondernemers staan vaak wat optimistischer in het leven dan de gemiddelde Nederlander. Dat optimisme heeft Nederland nodig om op een bestendiger groeipad te komen. Met kennis van uw sector helpen wij u graag uw plannen te realiseren. Goede zaken gewenst! Joop Wijn Lid Raad van Bestuur ABN AMRO

4 2 visie op food sectorupdate 213

5 visie op food Nederlandse economie interviews dranken foodservice groothandel in bloemen en planten handel in en bewerking van vis handel in en bewerking van groente en fruit koek, snacks en zoetwaren mengvoederindustrie slachterijen en vleesverwerking zuivelindustrie leeswijzer colofon

6 4 Nederlandse economie: licht herstel in loop van 213 De Nederlandse economie is vorig jaar 1% procent gekrompen. Dat kan geheel worden toegeschreven aan lagere binnenlandse bestedingen. De uitvoer is verder toegenomen en heeft een sterkere terugval van de economie voorkomen. Ook voor 213 wordt een krimp van de economie voorzien met,5 tot 1%. En naar verwachting zijn wéér de binnenlandse bestedingen daar debet aan, terwijl de uitvoer verder groeit. We denken dat de economie in de loop van dit jaar weer voorzichtig wat groei zal laten zien. Dat herstel zet vermoedelijk door in 214, waardoor de economische groei richting 1% kan gaan. De economie is afgelopen jaar gekrompen. Het bruto binnenlands product (bbp) nam af met gemiddeld 1,%. In de eerste twee kwartalen van het jaar liet de economie een heel lichte groei zien ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Daarmee leek een eind gekomen aan de recessie die was begonnen in het voorjaar van 211. Maar in het tweede halfjaar kromp de economie opnieuw - en sterk. Economie in tweede helft 212 weer gekrompen % 9 ontmoedigd door het lage consumentenvertrouwen en de zwakke huizenmarkt. Voor 213 is het beeld nog niet veel beter. Het reëel beschikbaar inkomen daalt opnieuw, door dezelfde factoren als in 212. Wel lijkt de daling van het reële loon wat lager uit te vallen. We verwachten dat in de nog af te sluiten cao s zal worden geprobeerd de btwverhoging deels te compenseren. Als gevolg van de (verdere) inkomensdaling zal de consument opnieuw minder uitgeven. Maar als het vertrouwen van de consument later in het jaar wat zou herstellen, dankzij de voorzichtige verbetering van het internationale economisch klimaat, kan de daling van de consumptie iets lager uitvallen dan vorig jaar bbp (% j-o-j; l.as) Economisch-sentimentindicator (r.as) Bron: Thomson Reuters Datastream Binnenlandse bestedingen nog onder druk De binnenlandse bestedingen hebben de bbp-groei in de rode cijfers geduwd. De investeringen zijn (eind 212) al zeven kwartalen op rij gedaald en de particuliere consumptie zelfs al acht kwartalen. Nadat de particuliere consumptieve bestedingen 1% waren gedaald in 211, namen ze vorig jaar nog eens 1,4% af. De hoofdschuldige aan deze daling is het reëel beschikbaar gezinsinkomen, dat vorig jaar fors afnam - nog aanzienlijk méér dan de consumptieve bestedingen. Deze stevige daling werd veroorzaakt door diverse factoren. Zo stegen de lonen vorig jaar fors minder dan de prijzen: reëel gingen de lonen omlaag. Verder drukten de bezuinigingen van de overheid en hogere pensioenpremies de koopkracht. En ten slotte daalde de werkgelegenheid. De consumptie werd bovendien 75 6 Ook de investeringen daalden vorig jaar. Dat is niet verrassend als de productie van het bedrijfsleven krimpt. Die krimp zien we terug in de mate waarin het machinepark in de industrie wordt benut: de bezettingsgraad lag in het tweede halfjaar zo n 2% lager dan in de tweede helft van 211. Dat is geen impuls om te investeren, zeker niet bij de nog altijd onzekere vooruitzichten. Met het voorzichtige herstel dat wij voorzien, zijn er aanvankelijk nog weinig prikkels om te gaan investeren, al worden de perspectieven voor de export- sector wel beter. Bovendien kan de verbetering van het internationale economisch beeld ook het vertrouwen van binnenlandse ondernemers schragen. Aan de krimp van de bedrijfsinvesteringen kan dan ook dit jaar een einde komen. Uitvoer is en blijft groeimotor voor de economie De uitvoer van goederen en diensten is vorig jaar gestegen met 3,3%. Na twee sterke kwartalen kwam de uitvoer in de zomer weliswaar in een dip, maar daarna tekende zich weer herstel af. Dat er een terugval optrad mag geen verrassing heten, wanneer wordt bedacht dat maar liefst driekwart van de goederenuitvoer binnen de

7 visie op Nederland 5 EU blijft - een regio die vorig jaar een economische krimp kende van,3%. Tegen die achtergrond valt de Nederlandse exportprestatie mee. Wel merken we op dat de stijging van de uitvoer wordt geflatteerd door de wederuitvoer (producten die worden ingevoerd door een Nederlandse partij en weer worden uitgevoerd zonder dat ze een noemenswaardige bewerking hebben ondergaan). De uitvoer van binnenslands gefabriceerde goederen deed het vorig jaar minder goed. Deze nam toe met een schamele,5%, terwijl de wederuitvoer met 7% steeg. twee gezichten: de binnenlandse bestedingen krimpen, de uitvoer groeit. Sectoren die meer op het buitenland georiënteerd zijn, zullen beter presteren dan sectoren die (vooral) op de binnenlandse markt actief zijn. Dankzij de voorzichtige conjuncturele opleving kan de economie met wat meer vaart 214 binnengaan. In dat jaar kan de groei richting 1% gaan. De werkloosheid, die doorgaans naijlt bij de ontwikkeling van de productie, zal echter nog enige tijd blijven oplopen. Uitvoer groeit verder Dit jaar kan dat beeld dankzij de aantrekkende wereldhandel verbeteren: de binnenslands geproduceerde uitvoer kan weer wat meer toenemen. Enkele indicatoren wezen in de eerste maanden van 213 op een aanhoudende groei van de uitvoer. Bovendien blijkt uit diverse internationale ranglijsten dat de Nederlandse concurrentiepositie goed is. Dat betekent dat ons land goed in staat zou moeten zijn om te profiteren van de aantrekkende wereldhandel. We voorzien daarom een oplopende exportgroei. 2 1 % Uitvoer goederen (% j-o-j; l.as) PMI exportorders (index; r.as) Huizenmarkt beweegt nog niet De woningmarkt heeft opnieuw een mager jaar achter de rug. Het aantal transacties daalde in 212 voor het zesde jaar op rij. Aanvankelijk zal het transactievolume nog verder afnemen, onder invloed van de minder gunstige fiscale behandeling van de eigen woning. Ook de krappere hypotheeknormen van het Nibud spelen een rol. Bovendien zijn de banken terughoudend bij de kredietverlening. Een belangrijke factor voor een herstel van de woningmarkt vormt de betaalbaarheid. Die verbetert door de lage rente en vooral door de daling van de huizenprijzen. De betaalbaarheid beweegt door de gedaalde prijzen geleidelijk weer richting het historisch gemiddelde. Bron: CBS, Markit NEVI Inflatie kan licht dalen De inflatie liep eind 212 snel op richting 3%, door de verhoging van de btw in oktober. Begin 213 liep de inflatie nog iets verder op, door onder meer de verhoging van enkele andere belastingtarieven. Zonder het effect van die belastingverhogingen was het inflatiecijfer in de eerste maanden slechts 1,6%. In de loop van het jaar kan de inflatie wat afnemen, doordat het opwaartse effect van de eerdere energieprijsstijgingen afneemt en door de zwakke conjunctuur. Bovendien valt in het najaar het effect van de btw-stijging weg uit het inflatiecijfer. De voorzichtige kredietverlening, de nog fragiele economie en de minder gunstige fiscale voorwaarden voor eigen woningbezit houden voorlopig een rem op de markt voor koopwoningen. Maar de bodem komt in zicht door de verbeterde betaalbaarheid. Een andere reden dat de markt kan stabiliseren, is de ontwikkeling van de woningvoorraad. Die wordt door de achterblijvende woningbouw steeds krapper. In 214 verwachten wij daarom een lichte stijging van het aantal transacties. Gemiddelde groei in 213 nog negatief - volgend jaar weer positief Al met al krimpt de economie dit jaar gemiddeld opnieuw - met naar schatting,5 tot 1%. Dit negatieve cijfer is overigens grotendeels toe te schrijven aan de negatieve doorwerking van de forse krimp in de tweede helft van 212. In de loop van 213 kan dankzij de uitvoer herstel optreden. Dat wordt echter afgeremd door de omvangrijke ombuigingen van de overheid. De economie heeft dus Risico s Wat zijn nu de risico s bij ons scenario? De kans op tegenvallers lijkt wat groter dan die op meevallers. Wij gaan ervan uit dat de (systeem-)risico s rond de staatsschuldencrisis, dankzij diverse maatregelen, zoveel zijn verminderd dat nieuwe, serieuze onrust op de financiële markten kan uitblijven en het vertrouwen in de economie geleidelijk kan verbeteren. Maar echt beteugeld is de crisis niet. Dat bleek in maart met Cyprus. De gevolgen van het geval Cyprus lijken mee te vallen. Maar dat betrof slechts een klein land. Verder moet het economisch herstel in de eurozone, dat wij in de loop van dit jaar voorzien, op gang komen door de aantrekkende wereldeconomie. Als die opleving echter stagneert, blijft ook het herstel hier dit jaar uit. Ook is denkbaar dat het drukkend effect dat de ombuigingen van de overheid hebben op de groei, forser uitvalt. Aan de andere kant moet ook worden gezegd dat als het mondiale herstel daad-werkelijk doorzet, dit (tijdelijk) wat sneller kan gaan dan verwacht. Op- en neergaande bewegingen na omslagen van de conjunctuur worden nogal eens onderschat.

8 6 retail als exclusieve partner? Vier korte interviews over exclusieve relaties met retailers. Dat kán een kansrijke strategie zijn voor ondernemers. Murk Boerstra, adjunct-directeur FNLI: Je moet óf flinke marktkracht hebben, of op een andere manier een bijzondere propositie hebben. Robert van Ballegooijen, lid van de directie A-ware Food Group: Onze risicospreiding is gegarandeerd want A-ware Food levert ook aan buitenlandse retailers. Nick Visser, directeur DGS Group: In de categorie vleeswaren vers is een exclusieve relatie voor retailers meestal niet interessant. Niels Dijkman, Sector Banker Food bij ABN AMRO: Nauw samenwerken is geen sinecure, maar wel een model dat meer en meer te zien zal zijn. Graag bespreek ik de voors en tegens in uw specifieke geval. Ik heb diepgaande kennis over - en kennissen in de sector. Murk Boerstra, adjunct-directeur FNLI: Bezint eer gij begint Murk Boerstra: Voor echt succes is het belangrijk dat de retailer en foodfabrikant een enigszins gelijkwaardige verhouding tot elkaar hebben, dat je elkaar iets bijzonders kunt bieden. Blijkens recent onderzoek dat de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie samen met GfK heeft gedaan, Top Topics 213, hecht de retailer relatief minder waarde aan de relatie dan de foodfabrikant. Dat is misschien ook wel verklaarbaar: de foodindustrie kent hier en daar overcapaciteit en de onderlinge concurrentie is zeer groot. Het is cruciaal om je positie te bepalen als voedselproducent. Wie wil ik zijn? Waar wil ik bij horen? Er zijn grofweg twee hoofdcategorieën mogelijk. Eén. De producenten die meer het accent leggen op grote volumes tegen lage prijzen, een tak van sport die steeds meer geïnternationaliseerd is. Hieronder vallen veel private labelaars. Die fabrikanten willen geen exclusieve relatie met één retailer, dat maakt ze te kwetsbaar. Twee. Producenten die meer service en toegevoegde waarde leveren, veelal door onder een sterk merk te leveren. Dat kunnen de grote jongens zijn, zoals Unilever. Maar deze A-merkfabrikanten zullen hun producten natuurlijk in álle schappen willen zien liggen, daar is hun kostbare marketing ook op afgestemd. Al heb je ook hier een enkele uitzondering die de regel bevestigt. Unilever bakt bijvoorbeeld het Blue Band Goede Start Witbrood, met toegevoegde vezels, exclusief voor Albert Heijn. Er zijn producenten die nog niet duidelijk genoeg positie hebben gekozen. Die hangen tussen de verschillende categorieën in. Als je niet duidelijk hebt hoe je je wilt onderscheiden, dan moet je je zes keer achter de oren krabben, voordat je een exclusieve relatie aangaat met één retailer. En sowieso geldt: als het kan, zorg voor risicospreiding, bijvoorbeeld door te exporteren of ook andere afzetkanalen te bedienen, zoals foodservice of horeca.

9 interviews 7 Robert van Ballegooijen, lid van de directie A-ware Food Group: Door strategische samenwerking ligt accent niet alleen op prijs Robert van Ballegooijen: Wij rijpen, snijden en verpakken al dertig jaar alle kaas voor Albert Heijn. De hele kazen komen niet via ons, die koopt Albert Heijn rechtstreeks van de fabrikant. Andere retailers in Nederland beleveren we niet, die beschouwen we als onze concurrent. Bouter Cheese, onderdeel van A-ware Food Group, heeft een strategisch partnerschap met de grootste Nederlandse retailer. In 214 starten wij een eigen kaasfabriek. Of deze ook voor AH gaat produceren, wordt later apart bekeken. Andere ondernemers vragen me wel eens: beperken jullie jezelf niet door maar voor één klant te werken? Nee, waarom? We maken een duidelijke keuze, AH is een uitstekende partner en we kunnen veel aan ze leveren. En onze risicospreiding is gegarandeerd want A-ware Food levert ook aan buitenlandse retailers: in heel Europa en Rusland. Ook dáár werken we met exclusieve klantrelaties; onze klanten zitten niet in elkaars vaarwater. Onze jaaromzet is EUR 1,1 miljard, het grootste deel daarvan realiseren we in het buitenland. Als je als bedrijf overweegt een exclusieve klantrelatie met een retailer aan te gaan, zou ik adviseren goed te analyseren of het een houdbaar model is. Ben ik groot genoeg? Kan ik voldoende volume leveren? Genoeg onderscheidend vermogen en innovatie leveren? En als je eraan begint, dan moet je er vól voor gaan en er niet van alles bij doen. Je moet de consequenties van je keuze ervaren, en je moet de performance leveren die van je verwacht wordt, alleen dán ben je niet inwisselbaar. Kijk of je het concept schaalbaar kan maken. Minder grote bedrijven zijn er vaak huiverig voor, maar wees niet bang om aan buitenlandse retailers te leveren. Ze zijn dichterbij dan je denkt. Samenwerking maakt export sneller haalbaar. Exclusieve klantrelaties hebben een groot voordeel: het gaat niet alleen over de laagste prijs. Maar veel meer over de langetermijndrivers van de categorie: duurzaamheid, innovatie, nieuwe product-marktcombinaties. Dáár weten we heel veel van. Met onze kennis van kaas en logistiek, zorgen we dat Albert Heijn, met al hun kaas, Nederlandse én buitenlandse soorten, concurrerend is en blijft. Samen met de klant bouwen we verder aan het succes. Dat is de win-winsituatie waar een strategisch partnership om draait.

10 8 Nick Visser, directeur DGS Group: We werken intensief samen met bijna alle supermarkten En dan gaan we praten over onze inzichten, bij de inkooporganisaties van retailers. We komen niet met een worst onder de arm. Vaak blijkt dat de category manager en wij het eens zijn over de minder sterke kanten in het schap en hoe die beter ingevuld kunnen worden. Zodat de omzet daar weer interessanter wordt. Dat lukt natuurlijk alleen als je je werk méér dan uitmuntend doet, want category managers van supermarkten kun je echt niets op de mouw spelden. Nick Visser: In de categorie vleeswaren vers is het voor retailers meestal niet interessant om een exclusieve relatie met één producent aan te gaan. De voornaamste reden om dat te doen - ervan verzekerd zijn dat producten geleverd kunnen blijven worden - is afwezig. Er is namelijk overcapaciteit. DGS Group bestaat uit Dutch Grill Specialities in Tilburg en The Filet Company in Eersel. We produceren gegrilde vleeswaren, rotisserie producten en filet américain. Als we vanuit het niets lekkere en gezonde producten zouden ontwikkelen, en die dan vervolgens gingen verkopen aan retailers, dan zouden we vele malen minder succesvol zijn dan nu het geval is. We kijken heel goed naar de markt, de trends, voorkeuren van consumenten en de werkwijze van een retailer,; uiteraard in de categorie waarin wij actief zijn: verse vleeswaren en bewerkte vleesproducten. In 1997 ben ik met mijn compagnon een slagerij in Tilburg begonnen. Nu zijn we een bedrijf met een miljoenenomzet. En winnen we prijzen. De Industributie Trofee 213, bijvoorbeeld, en op Slavakto 212 wonnen we een prijs met gehaktballetjes waarin we vlees hebben vervangen door natuurlijke eiwitten, omdat vlees schaars gaat worden. Daarmee spelen we in op de trend dat een deel van de consumenten minder vlees wil eten. Bij onze werkwijze hoort ook opleiding en training van het personeel in de supermarkten, dat deel verzorgen wij ook. Bij grillproducten is het cruciaal dat ze professioneel aan de man gebracht worden. We maken ook ons eigen reclamemateriaal en demo s en etiketten. We proberen zó onderscheidend te zijn, dat retailers een samenwerkingsmodel met ons aan willen gaan dat niet is gebaseerd op jaarlijks tenderen, maar meer op wederzijds respect en elkaar helpen beter te worden.

11 interviews 9 Niels Dijkman, Sector Banker Food: Exclusief samenwerken met retailer kan goed model zijn van de bedrijven bij elkaar? De basis is een uitstekende operationele prestatie, een hard gegeven. Er is echter ook de zachte kant. Een exclusief partnership heeft uiteindelijk veel weg van een relatie tussen twee mensen. Het gaat om vertrouwen, intuïtie, het gevoel dat het goed zit. Contracten moeten er uiteraard zijn om risico s juridisch af te dekken, maar ze geven bovendien een mooie kans om tijdens voorafgaande besprekingen de houding van de ander te peilen. Als de kogel door de kerk is, zal een leverancier, om de retailer zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, klantspecifieke investeringen doen om productielijnen, ICT en logistiek aan te passen. Tegelijkertijd moeten oude klanten nog bediend worden, of moet er afscheid van hen worden genomen. Het is een transitieperiode, gekenmerkt door onzekerheden. Gaat het wel lukken, verdienen we de investeringen terug? Krijgen we een langetermijnrelatie? Daarbij komt het aan op het juist inschatten van de sectordynamiek, ondernemerschap en wederzijds commitment. Niels Dijkman: Toeleveranciers in de voedingsindustrie met slechts één grote supermarktketen als klant, dat zag je tien jaar terug amper. Liever koos men voor een zo groot mogelijk klantenbestand, om het risico te spreiden. Anno 213 zie je die heel nauwe zakelijke relaties met maar één of enkele retailers, steeds vaker. Een intieme, exclusieve samenwerking waarin veel informatie digitaal gedeeld wordt, kan beide partijen ten goede komen. Een retailer krijgt optimale dienstverlening tegen scherpe prijzen. En de leverancier een voorspelbare, grotere vraag. Zo nauw samenwerken is geen sinecure, maar wel een model dat meer en meer te zien zal zijn, naar mijn mening. Ik ben graag bereid om met ondernemers in gesprek te gaan over de voors en tegens van dit model in hun specifieke situatie. Wel of niet voor zo n exclusief partnership kiezen, wat is wijsheid? Een leverancier realiseert zich dat de retailer zeer machtig is. En moet daarom realistisch zijn over zichzelf: wat kan ik, wat wil ik? Kan ik een retailer brengen wat hij zoekt? Qua prijs, kwaliteit, qua logistieke ontzorging en vernieuwing? Verder: passen de waarden en culturen

12 1 dranken In 212 omzetstijging voor zowel groothandel als industrie Groei moet gezocht worden in de export, beste kansen buiten de EU Industrie meer mogelijkheden tot expansie dan groothandel Branchebeschrijving De branche bestaat uit de drankenindustrie en de groothandel in dranken. De drankenindustrie produceert, vermarkt en distribueert alcoholische dranken, zoals bier, gedistilleerd, wijn en likeur, maar ook non-alcoholische dranken. Hiertoe behoren frisdranken, waters en sappen. Zuivel wordt niet tot de branche gerekend. De groothandel in de branche levert dranken aan de horeca, detailhandel, catering, bedrijfs- en sportkantines en tankstations. Ook zijn er groothandels die zich specifiek op export richten. Trends en ontwikkelingen De drankenindustrie is onderdeel van de voedings- en genotmiddelensector in Nederland, en heeft daarin een bijdrage aan de toegevoegde waarde van circa 1-15%. Hiermee levert de sector ongeveer een zelfde bijdrage aan de Nederlandse economie als bijvoorbeeld de farmaceutische industrie. De productie is vrij grootschalig en geconcentreerd. Zo zijn er in Nederland 55 tot 6 actieve bierbrouwerijen, waarvan de grootste acht meer dan 99% van de productie leveren. Binnen het segment non-alcoholische dranken (circa 25 spelers) zijn de activiteiten ook grootschalig. Voor de distilleerderijen geldt dat ook, hoewel hier iets meer sprake is van diversiteit. Het buitenland is een belangrijk afzetkanaal. Ongeveer tweederde van de exportwaarde betreft alcoholhoudende dranken, waarbij bier het grootse exportproduct is. Opvallend is, dat van de alcoholische dranken ongeveer tweederde niet-eu landen als bestemming heeft. Voor nonalcoholische dranken is dit nog geen kwart. Met de achterblijvende groei van de bestedingen in de EU, bepalen deze verschillen in oriëntatie voor een belangrijk deel de financiële prestaties van bedrijven. De groothandel in dranken levert vooral aan de horeca en verschillende detailhandelskanalen. Bier wordt meestal direct door de brouwer geleverd. Bij de groothandel draait het erom waarde aan de keten toe te voegen. Dat kan zijn door efficiëntie, snelheid van leveren of assortiment. Naarmate het serviceniveau hoger is, speelt de prijs een minder belangrijke rol. Onze visie De consumptie van alcoholische dranken in Nederland staat onder druk. Sinds 27 daalt de consumptie in volume met ruim 1% per jaar. Dat heeft onder andere te maken met verminderd horecabezoek. Dit wordt als duur ervaren, terwijl het inkomen daalt. De consumptie van nonalcoholische dranken vertoont nog steeds een lichte jaarlijkse groei in volume en omzet. De groei in de consumptie van frisdranken en mineraalwater lijkt daarbij tot stilstand gekomen. Wel een opvallende opkomende concurrent is leidingwater. Er is inmiddels een heel scala aan designflessen waarmee een toenemend aantal consumenten zijn eigen water tapt, bijvoorbeeld op kantoor of op school. Voor de komende jaren verwacht ABN AMRO een stabilisatie van omzet en Kerngegevens volume. In sommige segmenten (zoals gedistilleerd) zal er een kleine krimp zijn van de binnenlandse vraag. Bedrijfsresultaten kunnen jaarlijks flink fluctueren. Dat komt zowel van de kostenkant (volatiliteit van grondstofprijzen) als van de vraagkant (voornamelijk het weer). De beste kansen liggen er voor de export, en dan met name buiten de EU. De groei in emerging markets zal beduidend hoger liggen dan die in de EU. Daarbij komt er bij een toenemend welvaartsniveau meer vraag naar exclusieve producten, ook op het gebied van voedsel en drank. Het is niet zo dat daardoor het succes voor het oprapen ligt, maar door samenwerking met lokale partijen en de juiste marketing en distributie zijn er goede mogelijkheden voor internationale expansie. Websites Aantal bedrijven in de branche: bierbrouwerijen: 55-6 frisdrankindustrie: 25 distilleerderijen: 35-4 wijngaarden (> 1 hectare): ca. 75 groothandel in dranken: Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie Prognoses economie en sectoren

13 drankenindustrie en -groothandel 11 Vrij goed jaar 212 voor de drankenindustrie Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau De omzet van de drankenindustrie heeft zich in 212 goed ontwikkeld, met een plus van bijna 5%. Ook rekening houdend met kostenstijgingen, bleef er sprake van een reële groei die gunstig afsteekt tegen de meeste andere branches. Opvallend was dat de export van de drankenindustrie in 212 terugviel tot een groei van nog geen procent. De binnenlandse omzet trok de kar. Dit was afgelopen jaren precies andersom. groei in % j-o-j Totaal Binnenland Buitenland Hotels, restaurants en export dragen bij aan omzetstijging Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau De omzet van de groothandel nam in 212 met bijna 5% toe. In 212 wisten hotels en restaurants toenemende omzetcijfers te realiseren. Hiervan heeft de groothandel licht kunnen profiteren. Naast een kleine impuls van de horeca, heeft de groothandel kunnen profiteren van de toename van de export van dranken, vooral alcoholische. De uitvoer daarvan nam met meer dan 1% toe in 212. De export van non-alcoholische dranken nam slechts licht toe in 212. groei in % j-o-j Uitvoer neemt gestaag toe Bron: CBS Sinds 21 groeit de uitvoer van dranken gestaag. Met name de uitvoer van alcoholische dranken doet het erg goed; in 212 werd de groei zelfs met dubbele cijfers geschreven. De totale export van dranken bedraagt in 212 ruim EUR 3,5 miljard. Daarvan betreft ongeveer tweederde de uitvoer van alcoholische dranken. De afgelopen tien jaar nam de uitvoer van dranken met gemiddeld 3,5% per jaar toe. groei in % j-o-j alcoholvrije dranken alcoholhoudende dranken Cola op afstand de meest gedronken frisdrank Bron: FWS, Ruigrok Netpanel In de afgelopen jaren zijn Nederlanders gemiddeld steeds minder bier en gedistilleerde dranken gaan drinken. Per capita wordt er meer dan 1 liter frisdrank per jaar gedronken. Nederlanders drinken 25% meer frisdrank dan in 2. Cola is op afstand de meest gedronken frisdrank. Cola regular is daarbij nog net wat populairder dan de lightversie. Opvallend is dat bij andere frisdranken dan cola, de lightversie weinig populair is onder de frisdrankdrinkers. Cola regular Cola light IJsthee Koolzuurvrij regular Sinas regular Koolzuurvrij light Cassis regular Bitter Lemon 7uo/sprite regular Sinas light % 5% 1% 15% 2% 25% 3%

14 12 foodservice Consumentenbestedingen aan foodservice daalden in 212 met 1,1% Totale foodmarkt kende juist lichte groei van,2% Supermarkten blijven hun aandeel in foodmarkt vergroten Branchebeschrijving Bij foodservicegroothandels onderscheiden we drie typen. Het eerste type bevoorraadt de foodretailmarkt, zoals supermarkten. Het tweede type foodservicegroothandel levert primair aan foodservicebedrijven, zoals horeca, bedrijfsrestaurants, zorginstellingen en cateraars. Het derde type bedient beide markten. Alle soorten groothandels kennen zowel bezorgservices als cash-and-carry formules. Groothandels die foodservicebedrijven beleveren, staan in deze Visie op Sectoren centraal. De concentratie in deze branche is hoog. Grote partijen zijn Deli XL, Sligro, Metro en Hanos. Trends en ontwikkelingen Volgens het FoodService Instituut Nederland (FSIN) stegen de uitgaven van Nederlandse consumenten aan voedings- en genotmiddelen in 212 met,2% tot EUR 56,6 miljard. Vooral de At Home kanalen (supermarkten, speciaalzaken) profiteerden hiervan. De Out of Home kanalen (horeca, catering) zagen hun omzetten juist iets afnemen, met 1,1%. De nadruk die supermarkten leggen op hun versaanbod en de verbeteringen die zij in de presentatie hiervan doorvoeren, zal ook invloed hebben gehad op de bestedingen. Hetzelfde geldt voor het toenemende aandeel convenience food in supermarkten. Het aandeel van supermarkten in de foodservicebestedingen door consumenten, steeg in 212 dan ook tot 49,8%. Supers winnen niet alleen marktaandeel ten opzichte van horeca en catering, maar vooral ook van andere At Home branches: speciaal-aken en ambulante handel. Zij zagen hun aandeel dalen met respectievelijk 2,3% en 2,9%. Sinds 29 heeft de foodservice, onder invloed van de economische crisis, EUR 1 miljard aan omzet verloren. In tegenstelling tot 211, zat er in 212 geen enkele groeier tussen de foodservicekanalen. Allemaal verloren ze terrein. Zelfs de fastservice, dankzij prijsconcurrentie in 211 nog een groeier, zag nu de omzet teruglopen. Consumenten zijn, dankzij de economische tegenwind, enorm prijsbewust geworden. Binnen de foodmarkt zijn supermarkten, die hun logistieke processen enorm hebben geoptimaliseerd en elkaar al jaren op prijs beconcurreren, hierin toonaangevend. Onze visie In 213 zullen aanhoudende economische onzekerheid en op bezuiniging gerichte overheidsmaatregelen de consumentenbestedingen drukken. Ook toenemende werkloosheid zal de private consumptie negatief beïnvloeden, waardoor bestedingen in de foodservice lager zullen uitkomen. De focus op prijs die 212 zo lijkt te hebben bepaald, houdt volgens ABN AMRO in 213 aan. Hierdoor zal de Out of Home foodservice meer terrein inleveren, vooral ten opzichte van supermarkten. Dit wordt versterkt doordat foodretailers meer naar foodservice toe bewegen, met een sterke focus op convenience food of zelfs restauratiemogelijkheden in de winkel. En dit zonder hun traditionele, prijsgevoelige publiek uit het oog te verliezen. Door Kerngegevens Totale voedingsconsumptie: EUR 56,6 mrd Consumptie bij foodretail: EUR 38,6 mrd Consumptie bij foodservice: EUR 17,9 mrd margeverkrapping, vanwege druk op de afzet in vooral het horecakanaal, zal de focus op kostenbesparing voorlopig blijven. Groothandels zullen de aanhoudende focus op prijs zeker merken in hun onderhandelingen met grote afnemers, die steeds vaker extra korting zullen bedingen. Er is een stijgende vraag naar duurzame, lokale en gezonde producten vanuit de consument. Foodservice kan hierop inspelen door het aanbieden van nieuwe producten, bijvoorbeeld streekgerechten. Om deze producten snel en tegen een goede prijs te kunnen bieden, is samenwerking in de keten essentieel. Ook samenwerking met andere groothandels op het gebied van inkoop en logistiek, kan helpen de kosten te beheersen. Websites Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie Prognoses economie en sectoren

15 foodservice 13 Bestedingen aan eten en drinken stabiliseerden in 212 Bron: FSIN In 212 stegen de consumptieve bestedingen aan voedings- en genotmiddelen marginaal, met,2% tot een totaalbedrag van EUR 56,6 miljard. Supermarkten vormden het enige segment in de foodmarkt dat hiervan kon profiteren en een omzetgroei boekte. Als gevolg van de daling in de consumentenbestedingen, is er geen ruimte voor omzetgroei in de foodservice in 213. x EUR 1 mrd Foodservice kanalen Supermarkten Foodretail overig Totaal Food Marges onder druk Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau De bruto marge van foodretailgroothandels is gemiddeld lager dan de marge van foodservicegroothandels. In de grafiek is een gemiddelde te zien van de verschillende groothandels. De marges kwamen in 212 onder druk te staan door de hogere voedselprijzen en een sterkere focus op prijs bij afnemers. Bedrijfs-resultaat Overige kosten Afschrijvingen 1% 5% 8% Arbeidskosten 6% De marges op huismerken zijn doorgaans hoger dan op A-merken. 81% Inkoopwaarde van de omzet Marktaandeel blijft dalen Bron: FSIN Het marktaandeel van foodservice daalde van 32% in 211, naar 31,7% in 212. Foodservice bestaat uit de segmenten horeca, Gemak catering en gemak. Het marktaandeel van supermarkten groeide van 49% in 211 naar 49,8% in 212. Deze groei ontstond voornamelijk door Catering 1,% 5,9% kannibalisering van het aandeel van speciaalzaken, eveneens een retailkanaal. Horeca 15,8% 5,3% 49,8% Supermakten Markten en overige retail Speciaalzaken 13,2% Retail 68,3% Meeste groothandels aangesloten bij inkoopcombinatie Bron: Sligro Aan de inkoopkant hebben vier grote grossiercombinaties meer dan 75% van de markt in handen. Overig Sligro Aan de omzetkant is de markt meer versnipperd. Zo zijn er groothandels die zich hebben gespecialiseerd in een bepaald klant- 2,7% 19,9% segment, bijvoorbeeld een bepaald type horeca of zorginstellingen. Het marktaandeel van marktleider Sligro groeide van 18,7% in 211 naar 19,9% in 212. HANOS/ISPC Kruidenier 6,4% 3,8% 14,% 14,8% 1,8% Lekkerland Diverse brouwerijen 9,6% Deli-XL Metro

16 14 groothandel in bloemen en planten Consolidatie en samenwerking zetten versneld door Export van bloemen en planten groeit in 212 ondanks eurocrisis Op langere termijn veel mogelijkheden voor verdere groei Branchebeschrijving De groothandel in bloemen en planten bestaat uit de binnenlandse en de exporterende groothandel. In het binnenland worden de activiteiten zowel door cash & carry bedrijven als door lijnrijders uitgevoerd. Op buitenlandse markten zijn verzendexporteurs, lijnrijders en gespecialiseerde plantenexporteurs actief. De groothandel koopt in op de veiling, bij bemiddelingsbureaus en rechtstreeks bij telersverenigingen of kwekers. De handel buiten de veiling om neemt sterk toe. Door de import van bloemen en planten kan de branche jaarrond beschikken over een breed assortiment. Trends en ontwikkelingen De structuur van de groothandel in bloemen en planten wordt gekenmerkt door enkele grote bedrijven en een groot aantal kleine bedrijven. De 32 grootste exporteurs, elk met een omzet van meer dan EUR 4 miljoen, realiseerden in 212 gezamenlijk 47% van de exportwaarde. Schaalvergroting, marktspecialisatie en een grotere professionalisering zetten onverminderd door. Alle marktsegmenten kunnen door de mix aan bedrijven optimaal worden beleverd. De concurrentie tussen de bedrijven is moordend. Er worden grote volumes afgezet tegen krappe marges, terwijl de debiteurentermijnen oplopen. Goed creditmanagement is van groot belang. De branche is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de export. Circa 86% van de export wordt binnen de EU afgezet, maar het belang van niet-eu landen zoals Rusland, neemt toe. In 212 is de export, ondanks de economische tegenwind met 3% gestegen. De exportstijging is geheel in het eerste halfjaar gerealiseerd; in het tweede halfjaar liep de export met 1% terug. Op de lange termijn laat de export een groei zien. De export wordt bevorderd door het brede en diepe assortiment dat beschikbaar is, de goede kwaliteit van het product, het grote aantal noviteiten, de ontwikkeling van nieuwe markten, nieuwe distributiekanalen op bestaande markten (bijvoorbeeld bouwmarkten, supermarkten en woonwarenhuizen) en de efficiënte logistiek. Verder wordt de export beïnvloed door economische en valutaire ontwikkelingen op de afzetmarkten, de weersomstandigheden en de spreiding van de bloemengeefdagen. Onze visie Kerngegevens ABN AMRO verwacht dat de consolidatie in de branche, door margedruk de komende jaren versneld doorzet. De marktontwikkelingen worden in 213 bepaald door de economische ontwikkelingen in de afzetlanden, de euro- en dollarkoers en de weersomstandigheden. Op de langere termijn kan de marktomvang verder toenemen. Er liggen nog veel groeimogelijkheden in Oost-Europa vanwege de grote bevolking, een groeiende middenklasse en grote belangstelling voor bloemen en planten. De groothandel ondervindt meer concurrentie van rechtstreekse import uit Afrika en van lokaal geproduceerde producten. De groothandel kan haar marktpositie versterken door meer samenwerking op gebied van productie, logistiek en verkoop. Nieuwe verkoopconcepten, inspelen op nieuwe distributiekanalen en het voeren van een ketenstrategie, waarbij wordt samengewerkt met lokale partners, kunnen daarbij helpen. Er ontstaan meer gesloten verticale ketens, waarbij product- en marktinformatie worden gedeeld en er afspraken worden gemaakt op basis van exclusiviteit. Kwekers, handelaren en de retail krijgen hierdoor inzicht in productinformatie, verkoopcijfers, marges en derving. De potentie van deze ontwikkeling is erg groot: meer omzet, hogere marges en lagere dervingskosten. Kwaliteit, assortiment, service, creditmanagement en een goede logistiek blijven de komende jaren de kritische succesfactoren voor de groothandel. Websites Aantal exporterende bedrijven: 686 Export snijbloemen: EUR mln Aantal bedrijven met omzet > EUR 5 mln: 175 Export potplanten: EUR 2.76 mln Aantal bedrijven met omzet > EUR 4 mln: 32 Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie Prognoses economie en sectoren

17 groothandel in bloemen en planten 15 Exportgroei bloemen en planten ondanks economische crisis Bron: HBAG Bloemen en Planten De export van bloemen en planten is in 212 met bijna 3% gegroeid tot een recordbedrag van EUR 5,4 miljard. Voor een belangrijk deel kan de exportstijging worden verklaard door hogere prijsniveaus. De export van snijbloemen is met 3,4% gestegen. De exportstijging vond in het eerste halfjaar van 212 plaats; in het tweede halfjaar is de export gekrompen. De export van potplanten heeft een beperkte groei van 1,8% laten zien. x EUR 1 mln Snijbloemen Pot- en tuinplanten Rusland in top-5 van Nederlandse exportbestemmingen Bron: HBAG Bloemen en Planten De export naar Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Rusland hebben naar waarde in 212 de grootste groei laten zien. Er is naar deze landen voor EUR 15 miljoen meer aan snijbloemen afgezet. De export naar Zuid-Europese bestemmingen zoals Italië, Spanje en Griekenland staat door de economische crisis onder druk. Orders worden kleiner en betalingstermijnen lopen op. De export naar Oost-Europa laat een tweedeling zien: de export naar Rusland groeide met ruim 26%, terwijl de export naar andere Oost-Europese landen is teruggelopen. Overig 28% 3% 4% België 5% 15% Rusland 6% 12% Italië Frankrijk Duitsland Verenigd Koninkrijk Groei veilingomzet Bron: VBN, vanaf 21 FloraHolland De veilingomzet van snijbloemen is in 212 met 2,9% gegroeid. De gemiddelde prijs lag op een hoger niveau, terwijl het volume een kleine daling liet zien van 1,4%. De aanvoer van kamerplanten is met,7% gedaald. Door het hogere gemiddelde prijsniveau is de veilingomzet met 2% gestegen. Via de veilingen worden zowel producten van Nederlandse bodem als importproducten verhandeld. x EUR 1 mln Snijbloemen Potplanten Tuinplanten Import siergewassen in stijgende lijn Bron: Eurostat/Productschap Tuinbouw De import van siergewassen is in 212 met bijna 4% gegroeid. Kenia is de belangrijkste leverancier van siergewassen aan Nederland, met een marktaandeel van 23%. In 212 is de productie in Kenia nauwelijks gestegen door minder goede weersomstandigheden. Er worden steeds meer bloemen door de groothandel in Nederland geïmporteerd, die buiten de veiling om worden verhandeld x EUR 1 mln

18 16 handel in en bewerking van vis Bestedingen aan vis, schaal- en schelpdieren voor thuisconsumptie liepen in 212 terug Export van vis en visproducten groeide in 212 met 4% Veel mogelijkheden om afzet van vis en visproducten te vergroten Branchebeschrijving Onder de handel in en bewerking van vis (groothandel in vis en visverwerkende industrie) valt een brede schakering aan bedrijven. Dit betreft de groothandel, de bewerking en verwerking van rond- en platvis, haring en andere pelagische vis, de verwerking van schelpdieren en garnalen en het roken van vis. Veelvuldig worden bedrijfsactiviteiten door de bedrijven gecombineerd. De bedrijven handelen in vis en verwerken vis, die op de visafslagen is aangevoerd of uit import afkomstig is. De distributie vindt plaats naar detailhandel, horeca en foodservice in binnen- en buitenland. Trends en ontwikkelingen Het aantal bedrijven in de visverwerkende industrie en de groothandel in vis is redelijk stabiel. De aanvoer van vis op de visafslagen is gelimiteerd door de vangstquotering. Voor de grondstofvoorziening van de bedrijven is de import van gekweekte en wild gevangen vis van groot belang. Aanvullende importen bieden ook mogelijkheden voor een verbreding en een verdieping van het assortiment met nieuwe exotische vissoorten. De import neemt toe door een verdere commercialisering van relatief goedkope vissoorten, zoals pangasius en tilapia en door het grotere aanbod van vis uit viskwekerijen in Azië en Afrika. Bedrijven werken in verschillende vormen meer samen met toeleveranciers om de grondstofvoorziening op langere termijn veilig te stellen. Soms vindt er ketenverkorting plaats, waarbij de retail rechtstreeks zaken doet met kwekers in het buitenland. In 212 is de afzet van vis en visproducten voor thuisconsumptie teruggelopen. Dit wordt veroorzaakt door de gemakstrend in de voedingsmiddelenconsumptie; verse vis wordt door de consument niet als een gemakkelijk te bereiden product ervaren. Verder wijkt de consument door de economische crisis en het lage consumentenvertrouwen, vaker uit naar goedkopere vissoorten of producten (bijvoorbeeld vissticks). Er vindt een trading down plaats bij de visconsumptie. Het salmonella-incident met gerookte zalm in 212, heeft slechts een tijdelijke invloed gehad op de afzet van gerookte zalm. De export van vis en visproducten bevindt zich in een stijgende trend. Onze visie De binnenlandse consumptie van vis en visproducten neemt de komende jaren verder toe. Daarbij spelen de volgende factoren een rol: vis heeft een gezond imago, er is meer vis verkrijgbaar tegen een aantrekkelijke prijs, het assortiment wordt groter en er is meer vis laagdrempelig in de supermarkt verkrijgbaar. De consument heeft veel aandacht voor duurzaam en verantwoord gevangen vis. In de gehele keten, van voerleverancier tot consument, wordt er veel aandacht besteed aan duurzaamheid en certificering door middel van het MSCen ASC-label. Op de korte termijn heeft de consument meer belangstelling voor goedkopere vissoorten, door minder goede economische ontwikkelingen. ABN AMRO verwacht dat de bedrijfsstructuur in de branche de komende jaren zal worden versterkt door schaalvergroting, specialisatie en meer samenwerking. De bedrijven gaan zich meer specialiseren in bepaalde marktsegmenten of in bepaalde distributiekanalen. Deze ontwikkelingen bieden ook mogelijkheden om de marktmacht van de afnemers te pareren. De marktpositie van de bedrijven wordt versterkt door een keuze te maken ten aanzien van de marktpositionering. Productontwikkeling, verpakkingen en service kunnen de marktpositie van de bedrijven verder versterken. Een breed assortiment en allerlei nieuwe producten kunnen niet alleen bestaande klanten, maar ook nieuwe klanten aanzetten tot het kopen van vis. Kerngegevens Websites Aantal visverwerkende bedrijven: 12 Export vis en visproducten: EUR 2.66 mln Aantal groothandels in vis: 47 Import vis en visproducten: EUR mln Bestedingen vis, schaal- en schelpdieren: EUR 526 mln Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie Prognoses economie en sectoren

19 handel in en bewerking van vis 17 Bestedingen voor het eerst in lange tijd gedaald Bron: GfK, Nederlands Visbureau De bestedingen aan vis, schaal- en schelpdieren voor thuisverbruik zijn in 212 fractioneel gedaald, tot EUR 526 miljoen. Verse vis wordt veel buitenshuis gegeten. De consument koos in 212 voor goedkopere vissoorten en zette minder vis op tafel. De consumptie per hoofd van de bevolking daalde met 3,7%. Economische ontwikkelingen hebben invloed op de visconsumptie. Tonijn in blik is de meest gegeten visconserve. Pangasius en zalm zijn de grootste volumemakers in diepvriesvis. x EUR 1 mln Export neemt verder toe Bron: CBS De export van vis en visproducten is in 212 met 4% gestegen, tot EUR 2.66 miljoen. De vijf grootste afzetlanden in de EU nemen gezamenlijk circa 63% van de Nederlandse export van vis en visproducten voor hun rekening. Elk land heeft zijn eigen kenmerken qua gevraagde producten. De scholexport naar Italië is bijvoorbeeld erg groot. Pelagische vis wordt naar landen in West-Afrika geëxporteerd. Steeds meer wederuitvoer van vis en visproducten vindt via Nederlandse zeehavens plaats. x EUR 1 mln België/Luxemburg Duitsland Italië Frankrijk Spanje Import van vis en visproducten met 1% gegroeid Bron: CBS De import van vis en visproducten is in 212 licht gegroeid. Er werden vooral meer vis en visproducten geïmporteerd uit Duitsland en Denemarken. Er werden veel exotische vissoorten, zoals pangasius, tilapia en nijlbaars, uit Azië en Afrika geïmporteerd. Hollandse garnalen worden na de vangst geëxporteerd, in het buitenland gepeld en weer geïmporteerd. x EUR 1 mln Duitsland België/Luxemburg Denemarken Verenigd Koninkrijk Omzet visafslagen gestegen Bron: LEI, ABN AMRO Economisch Bureau De omzetstijging van de Nederlandse visafslagen kan in 212 geheel worden toegeschreven aan de sterke stijging van de garnalenprijs. De omzet aan vis (exclusief garnalen) daalde, ondanks quotumstijgingen en een grotere aanvoer van tong en schol door een lagere gemiddelde visprijs. De inkoop van platvis vindt voor een belangrijk deel op de visafslagen plaats. x EUR 1 mln

20 18 handel in en bewerking van groente en fruit Op de internationale groentemarkt neemt Nederland een sterke positie in In het voorjaar sterke concurrentie van Spanje Groeimogelijkheden buiten de eurozone en in Oost-Europa Branchebeschrijving De diversiteit aan bedrijven in de handel in en de bewerking van groente en fruit is groot. De volgende segmenten kunnen worden onderscheiden: groothandel (exporterend, importerend en binnenlandse), tussenhandel (inclusief sorteer- en pakstations), groentebewerkingsbedrijven en groente- en fruitverwerkende industrie. De bedrijven kopen in op veilingen of rechtstreeks bij kwekers, telersverenigingen, akkerbouwers of handelaren in binnenen buitenland. Veel bedrijven handelen ook in importproducten, zoals citrusfruit en bananen. Uien worden in deze beschrijving buiten beschouwing gelaten. Trends en ontwikkelingen In de branche is een mix van bedrijven actief. Er zijn veel kleinschalige bedrijven en een beperkt aantal grote bedrijven. De grotere bedrijven richten zich op supermarkten, terwijl de kleinere bedrijven werkzaam zijn op de foodservicemarkt of een regionale scope hebben. De branche wordt gekenmerkt door een sterke concurrentie, mede doordat telersverenigingen steeds vaker rechtstreeks aan de retail afzetten. Er worden grote volumes afgezet tegen krappe marges. De branche is sterk afhankelijk van de export, waarbij de wederuitvoer aan belang wint. Bedrijven kunnen hierdoor naast exotische producten ook producten waarvan de binnenlandse productie klein is, in het assortiment opnemen. Bijna 9% van de export wordt binnen de EU afgezet. Buiten de EU is de export naar Rusland van groot belang. In 212 is de export iets teruggelopen. De exportdaling kan worden verklaard door het minder gunstige voorjaarsweer, waardoor de productie en de export trager op gang zijn gekomen dan in 211, en door de grotere concurrentie van groenten uit Spanje, de economische tegenspoed op belangrijke exportmarkten en de grotere lokale productie. Het Nederlandse productenpakket heeft een sterke positie door het brede assortiment, de goede en uniforme kwaliteit, de aandacht voor voedselveiligheid, het gebrek aan residuen van gewasbeschermingsmiddelen en een efficiënte logistiek. Bedrijven leggen de grondstofvoorziening op langere termijn vast, door het aangaan van contracten of door samenwerking met leveranciers. Onze visie De komende jaren zetten schaalvergoting, samenwerking en meer specialisatie door. Samenwerking zal steeds vaker optreden met telers, telersverenigingen, retail en foodservicebedrijven, maar ook tussen handelsbedrijven onderling. Bedrijven gaan zich meer specialiseren in bepaalde marktsegmenten of bepaalde distributiekanalen. Er ontstaan meer gesloten verticale ketens, waarbij product- en marktinformatie wordt gedeeld. Kwekers en handelaren krijgen hierdoor inzicht in productinformatie, verkoopcijfers, marges en derving. De potentie hiervan is groot: meer omzet, hogere marges en lagere dervingskosten. De export van verse groenten en fruit naar West-Europa zal komende jaren weinig groei laten zien. Op Oost-Europese markten zijn daarentegen nog groeimogelijkheden. Het is van belang het onderscheidend vermogen van het product te vergroten en de afzet marktgerichter te organiseren. Kwaliteit leveren tegen een goede prijs is niet meer voldoende. Investeringen die de verkooppositie versterken: nieuwe producten, verkoopconcepten, duurzaamheid, verpakkingen, service, logistieke concepten voor optimalisatie van tracking & tracing, onlinediensten en social media. Op de internationale groente- en fruitmarkt met een sterke internationale concurrentie ziet ABN AMRO nog ruimte voor leveranciers met een goede sourcing en een netwerk van goede afzetkanalen, die een breed en diep assortiment voeren. Kerngegevens Websites Aantal groothandelaren in AGF: 1.45 Export groente, Nederlands product: Aantal groente- en fruitverwerkers: 1 1,71 mln ton Aantal groentesnijderijen: 88 Export fruit, Nederlands product:,3 mln ton Import groente en fruit : EUR mln Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie Prognoses economie en sectoren