Houten speelt en beweegt Kom mee naar buiten allemaal!

Transcriptie

1 Houten speelt en beweegt Kom mee naar buiten allemaal!

2 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Stand van zaken - Beheerplan Speelvoorzieningen Leefbaarheidmonitor 2004 en Aandachtspunten Speelvoorzieningen voor kinderen 13 - Wat willen we bereiken in Wat gaan we hiervoor doen 4. Voorzieningen voor jongeren 15 - Wat willen we bereiken in Wat gaan we hiervoor doen 5. Informele speelruimte 18 - Wat willen we bereiken in Wat gaan we hiervoor doen 6. Financiën 22 Bijlagen: 1. Kaart speelvoorzieningen april Overzicht aantallen speellocaties en aantallen toestellen april Bevolkingsprognose 3-20-jarigen tussen Overgewicht onder 5-14-jarigen in Houten 5. Criteria voor buurtbarbecues en straatfeesten 6. Gebruikte afbeeldingen en foto s, en geraadpleegde bronnen 3

4 4

5 1. Inleiding Houten is een aantrekkelijke gemeente voor jong en oud. Onze inwoners wonen hier met plezier. In de openbare ruimte wandelen, fietsen en recreëren ze met of zonder hond, en ontmoet men elkaar. De gemeente Houten onderhoudt en beheert deze ruimte: wij zorgen voor een openbare ruimte die schoon, heel en veilig is. Ook zorgen wij voor voorzieningen die aansluiten bij de wensen van de gebruikers. Uit de leefbaarheidmonitor 2006 blijkt dat onze inwoners tevreden zijn over de groenvoorzieningen en in redelijke mate tevreden zijn over de speelvoorzieningen. Deze notitie is een aanvulling op het bestaande speelruimteplan: het Beheerplan Speelvoorzieningen , waarin het huidige speelbeleid voor de formele speelruimte staat beschreven. Aanleiding Ondanks de tevredenheid over de groenvoorzieningen en de voorzieningen voor spelen, komt uit de leefbaarheidmonitor 2006 naar voren dat de bewoners van Houten-Vinex minder tevreden zijn over de hoeveelheid openbaar groen en de speelmogelijkheden voor kinderen. Zij vinden dat in Houten-Noord meer groen en meer speelmogelijkheden zijn en ervaren dit als ongelijkheid. Dit beeld wordt ook bevestigd door de vragen en meldingen die wij over deze onderwerpen uit Houten-Vinex ontvangen. Uit de leefbaarheidmonitor komt daarnaast naar voren dat Houtenaren niet tevreden zijn over de voorzieningen voor jongeren. Wij beseffen ons steeds meer dat binnen zitten en onvoldoende bewegen problemen zoals overgewicht veroorzaken. Hoewel Houten in de statistieken gelukkig achterblijft, vinden we het van belang hier aandacht aan te besteden. Naast onvoldoende bewegen waarschuwt Richard Louv, een Amerikaanse wetenschapsjournalist, in zijn boek Het laatste kind in het bos voor het natuurtekortsyndroom. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat kinderen die niet of veel te weinig buitenspelen vatbaar zijn voor overgewicht, concentratiestoornissen, depressies en ADHD. Minister Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit liet weten in scharrelkinderen te willen investeren om hangjongeren te voorkomen. Zij vindt dat wij er alles aan moeten doen om kinderen weer naar buiten te krijgen, ze weer met de natuur vertrouwd te maken. Maatschappelijk gezien zijn bewegen en buiten spelen en verblijven twee belangrijke thema s. Deze vormen ook een belangrijk onderdeel van het sportbeleid (onder meer via de breedtesportimpuls) en het jeugd- en jongerenbeleid. Met de acties in deze notitie willen we nadrukkelijk aansluiten bij en een aanvulling bieden op de activiteiten die in het kader van de sportnota en het jeugd- en jongerenbeleid plaatsvinden. We willen dit bereiken door extra voorzieningen in de formele speelruimte aan te leggen, sport, spel en bewegen in de informele ruimte te stimuleren en door een aantrekkelijke openbare ruimte aan te bieden, waarin men wordt uitgedaagd om te bewegen. Aanvulling op bestaand beleid Het speelbeleid in het beheerplan Speelvoorzieningen sluit op hoofdlijnen nog goed aan bij de huidige praktijk en maatschappelijke ontwikkelingen. Ook realiseren wij ons dat Houten-Vinex nog niet af is. Toch zien wij de noodzaak om op het huidige beheerplan een aantal aanvullingen te doen, te weten: Speelvoorzieningen het belang van natuurlijk spelen o Realisatie speelnatuurgebied Nieuw Wulven. Informele speelruimte het belang van spelen en bewegen in de buitenlucht o In overleg met maatschappelijke partners en potentiële gebruikers een plan van aanpak opstellen voor het intensiveren van het gebruik van de informele speelruimte. o o Uitvoering geven aan het plan van aanpak. Een onderzoek naar de mogelijkheden en wenselijkheid van natuurlijk spelen in het stedelijk gebied. 5

6 In de notitie Houten speelt en beweegt - Kom mee naar buiten allemaal! gaan we in op bewegen en spelen in de formele en informele speelruimte. Wij geven een overzicht van de huidige stand van zaken van de speelvoorzieningen voor kinderen, voorzieningen voor jongeren en de informele speelruimte. In de hoofdstukken daarna geven wij voor deze drie onderwerpen aan wat we willen bereiken, hoe en wanneer we dit willen bereiken en welke financiële middelen we hiervoor inzetten. Om de effecten van het huidige beleid en de aanvulling op het beleid goed te kunnen meten verlengen wij de beleidsperiode tot en met In aansluiting op de leefbaarheidmonitor 2012 vindt een uitgebreide evaluatie van het speelbeleid plaats. 6

7 2. Stand van zaken Beheerplan speelvoorzieningen Het belang van spelen Waar gewoond wordt, moet kunnen worden gespeeld. Spelen is van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen. Kinderen willen ontdekken, hun grenzen verleggen. Ze leren met vallen en opstaan hun eigen fysieke (on)mogelijkheden kennen en leren al vroeg communiceren met leeftijdgenootjes. Het buitenspelen is daarbij in het bijzonder van groot belang. De buitenlucht en het bewegen is gezond voor de lichamelijke ontwikkeling; daarbij komt nog het sociale aspect van spelen. Kinderen die op straat spelen of op een openbare speelplek, kunnen daar leeftijdgenootjes ontmoeten en samen spelen. De mogelijkheden om binnenshuis te spelen zijn de afgelopen 25 jaar enorm toegenomen. Het aanbod aan leuk en leerzaam speelgoed is nog nooit zo groot geweest als nu. Het aanbod aan verstrooiing via de televisie, dvd en computerspelletjes is even zo groot. Ook is er een rijker en meer toegankelijk aanbod van naschoolse activiteiten, van de muziekschool tot de sportclub. Uit diverse wetenschappelijke studies blijkt echter dat kinderen zich het best buiten kunnen uitleven. Kinderen ontwikkelen zich sociaal en motorisch beter en groeien uiteindelijk op tot gezondere en beter functionerende volwassenen. Voor kinderen en jongeren geldt dat de totale woonomgeving in principe als speelruimte beschouwd kan worden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen formele en informele speelruimte. Formele speelruimte is die ruimte die speciaal voor buitenspelen is bedoeld en ingericht, zoals een speelplaats of schoolplein met toestellen. Informele speelruimte is die ruimte in de woonomgeving die niet speciaal is ingericht voor buitenspelen, maar hier toch (gezien het gebruik) heel geschikt voor is, zoals grasvelden, pleinen en brede stoepen. Om kinderen de mogelijkheid te geven te bewegen en creatief te spelen, is uitdagende speelruimte nodig die ook variatie biedt. Afwisseling in speelruimte en toestellen en een uitdagende omgeving waarin het kind kan groeien stimuleren en bepalen daarmee de kwaliteit van de speelruimte. Ook voor jongeren is de openbare buitenruimte van belang. Zij hebben de behoefte om elkaar daar te ontmoeten, te kijken en te kletsen. Dit ontmoeten gebeurt vaak in de openbare buitenruimte en wordt meestal in een wat negatieve zin met rondhangen aangeduid. Dit gebruik van de openbare ruimte vervult echter een belangrijke functie in de sociale ontwikkeling van jongeren, vandaar dat het erg belangrijk is dat hiervoor ruimte is. Spreiding en inrichting speelplekken In Houten ligt een uitgebreid netwerk van speelplekken en is veel groene ruimte waar gespeeld kan worden. Kinderen kunnen al spelend steeds verder van huis gaan en onbekende terreinen ontdekken. Een voorwaarde voor een positieve ervaring hierbij is een getrapt verloop van nieuwe impressies. Het nieuwe speelveld mag bijvoorbeeld niet helemaal onbekend zijn, maar moet ook iets herkenbaars hebben. De speelplekken zijn daarom gelegen op locaties volgens een vast principe en goed herkenbaar vormgegeven. In ons speelruimtebeleid is leeftijd in relatie tot speelbereik een belangrijke richtinggevende factor. Op dit moment wordt geen rekening gehouden met demografische ontwikkelingen. Naar mate kinderen ouder worden, kunnen zij alleen verder van huis. Uitgangspunt hierbij is dat de allerkleinsten van 0-3 jaar in de tuin of op het achterpad spelen onder direct toezicht van ouders/verzorgers. Voor deze leeftijdsgroep hebben we in Houten geen aparte speelplekken ingericht. Onder toezicht kunnen ze uiteraard best gebruik maken van de andere speeltoestellen. Vanaf 3 jaar kunnen kinderen op de 7

8 speelplekken terecht. Voor de leeftijdscategorie 3- en 4-jarigen is een bepaalde mate van toezicht noodzakelijk, ook op de speelplekken noodzakelijk is. In welke mate is de verantwoordelijkheid van de ouder/verzorger. De uitgangspunten voor aanleg van de speelplekken zijn hetzelfde voor Houten-Noord en Houten- Vinex. Er wordt uitgegaan van het systeem. Dit systeem is gebaseerd op de afstand van de speelplek tot de actieradius van de verschillende leeftijdsgroepen. Er ontstaan dan verschillende doelgroepen die ieder hun eigen vorm van spel nodig hebben, met een bijbehorende afstand tussen woning en speelplek: de speelbereikcirkel. Het systeem is als volgt opgebouwd: Planniveau Doelgroep Speelbereik Oppervlakte speelplek Inrichting speelplek Blokniveau 3 6 jaar m ca. 300m² 1-2 kleinere speelelementen Voorbeelden van toestellen Duikelrek, miniklimtoestel, speelhuisje Buurtniveau (incl. schoolpleinen) 6 12 jaar m m² 1-2 middelgrote speeltoestellen Schommel, glijbaan, klimtoestel Wijkniveau jaar m ca m² Sportveld Doelen, baskets, dug-outs Speeltoestellen De toestellen die in Houten-Noord worden geplaatst verschillen van de toestellen in Houten-Vinex. In basis wordt gewerkt met een zogeheten toestellenlijst. Deze Basislijst Speeltoestellen gemeente Houten bestaat uit een uitgebreide selectie van speeltoestellen voor de verschillende leeftijdsgroepen. Uitgangspunten bij de samenstelling van deze lijst waren vooral de veiligheid van de toestellen, de natuurlijke uitstraling, de aantrekkelijkheid en de kostprijs. In de afgelopen jaren is deze toestellenlijst met nieuwe toestellen uitgebreid, waarbij ook speelwaarde als uitgangspunt geldt. Voor Houten-Vinex zijn nieuwe speeltoestellen ontworpen. Uitgangspunt voor het ontwerp is dat ze dienen als basis voor het spel. De toestellen moeten de fantasie prikkelen en het kind de mogelijkheid geven om zijn spel zelf in te richten. Ze bestaan veelal uit een dak, een vlonder, een klimrek of een combinatie daarvan. De eenvoudige elementen bieden een aanleiding voor de eigen creativiteit. Deze toestellen worden soms aangevuld met een schommel of glijbaan. De uitstraling van de speeltoestellen vormt een belangrijke aanvulling op de kwaliteit van de openbare ruimte. Beheer en onderhoud In het Attractiebesluit zijn de veiligheidsnormen vastgelegd voor de aanleg, onderhoud en beheer van speeltoestellen. Vier maal per jaar laten wij de speeltoestellen en ondergronden inspecteren en worden, waar nodig, reparaties uitgevoerd. Communicatie en inspraak Over de formele speelruimte wordt veel met bewoners gecommuniceerd. Tijdens de vervangingsrondes in Houten-Noord worden direct omwonenden van een speelveld direct betrokken bij de keuze voor nieuwe toestellen. Overige omwonenden worden via Houten Actueel geïnformeerd. Afhankelijk van het type speelplek stellen wij een aantal toestellen voor waaruit de bewoners kunnen kiezen. Het toestel of de toestellen die door de meeste bewoners wordt gekozen, worden vervolgens geplaatst. In Houten-Vinex ligt het inspraaktraject anders. De bewoners zijn in de nieuwbouwlocaties nog niet bekend of vaak wonen ze er nog niet als de speellocaties worden aangelegd. In dat geval bepaalt de gemeente zelf de invulling van de speellocaties. In de toekomst wordt voor deze nieuwe gebieden, bij vervangingsronden, dezelfde procedure als in Houten-Noord gevolgd. 8

9 Leefbaarheidmonitor 2004 en 2006 Elke twee jaar wordt in Houten een leefbaarheidmonitor gehouden. Het onderzoek geeft inzicht in de actuele situatie en problemen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid op gemeente- en wijk/dorpniveau. Wij hebben hieronder de uitkomsten weergegeven uit de leefbaarheidmonitor 2004 en 2006 van relevante onderwerpen voor deze notitie: Tevredenheid over Noord-West Noord- Oost Zuid- West Zuid- Oost Kleine kernen en buitengebied Speelmogelijkheden voor kinderen Voorzieningen voor jongeren Hoeveelheid openbaar groen % tevreden % ontevreden % tevreden % ontevreden % tevreden % ontevreden Toelichting percentages: > In de leefbaarheidsmonitoren wordt gescoord op de categorieën: zeer tevreden, tevreden, niet tevreden/niet ontevreden, ontevreden en zeer ontevreden. De post % tevreden is opgebouwd uit de scores van de posten zeer tevreden en tevreden. De post % ontevreden is opgebouwd uit de scores van de posten ontevreden en zeer ontevreden. > Een stijging van meer dan 5 is van statistische waarde. Een stijging van minder dan 5 betekent dat het percentage stabiel is gebleven. Speelmogelijkheden voor kinderen Bewoners van Houten zijn over het algemeen tevreden over speelmogelijkheden voor kinderen. In alle gebieden is de tevredenheid stabiel gebleven. In de kleine kernen is de tevredenheid echter met 7% gedaald. Het is niet duidelijk waarom dit in het buitengebied is gedaald. In Houten-Zuid zijn de bewoners minder tevreden dan in de andere gebieden. Al een aantal jaar krijgen wij brieven en meldingen van bewoners uit Houten-Zuid. Zij geven hierin aan dat zij niet tevreden zijn over het aantal speelplekken, de aantallen toestellen en de variatie van de toestellen. De afgenomen ontevredenheid in Zuid-Oost kan komen door de intensivering van de communicatie over spelen, bijv. via de Keet in de Wijk. Ook zijn er bij de aanleg van nieuwe wijken weer speelplekken bij gekomen. Voorzieningen voor jongeren De cijfers over voorzieningen voor jongeren, het gaat hierbij niet alleen om speelvoorzieningen, geven over het algemeen in alle wijkclusters en kernen een beeld van ontevredenheid. In alle wijkclusters en kernen, behalve Noord-West, is de ontevredenheid gedaald. In Noord-West is dit gelijk gebleven. Een daling van de ontevredenheid in Zuid-Oost en Noord-Oost kan zijn veroorzaakt door de aanleg van de voorzieningen op de Kruisboog in Misschien heeft de daling in het buitengebied, en dan specifiek t Goy, ook hiermee te maken. De daling in Zuid-West kan komen doordat er een skatebaan bij Schoneveld is aangelegd. Hoeveelheid openbaar groen Over de hoeveelheid openbaar groen zijn de inwoners van Houten zeer tevreden. De inwoners van Houten-Zuid zijn ook tevreden, maar beduidend minder dan de bewoners van Houten-Noord en de kleine kernen. Een verklaring hiervoor kan zijn dat het aangelegde groen nog klein en jong is, bovendien zijn nog niet alle wijken afgebouwd en nog niet al het groen is aangelegd. De toename van 10% van de tevredenheid in Zuid-Oost kan verklaard worden doordat er sinds 2004 steeds meer groen bij is gekomen. 9

10 Aandachtspunten Aantallen speellocaties en speeltoestellen. Uit de gehouden leefbaarheidmonitoren blijkt dat inwoners van Houten-Zuid minder tevreden zijn over de speelvoorzieningen voor kinderen. Bij de bewoners van Houten-Vinex bestaat het beeld dat in hun buurten minder speelplekken zijn dan in Houten-Noord. Dit beeld kan ontstaan zijn doordat in Houten- Noord op een groot aantal plekken is uitgegaan van te kleine speelbereikcirkels. Hierdoor is een groter aantal bloklocaties aangelegd dan volgens het beleid nodig is. Ook zijn in de loop der jaren (voor 2004) op verzoek van bewoners toestellen geplaatst op locaties die in het oorspronkelijke ontwerp van Houten-Noord niet als speellocatie waren aangemerkt. In de afgelopen jaren is daarom daar al bij afschrijvingsrondes een aantal speellocaties opgeheven en zijn speeltoestellen niet meer bij geplaatst. Houten-Vinex is daarnaast nog niet helemaal afgebouwd. Dit betekent dat daar nog niet alle speelvoorzieningen voor kinderen zijn gerealiseerd. Variatie Bij bewoners van Houten-Vinex bestaat het beeld dat op de speelplekken in hun buurt allemaal dezelfde toestellen staan. Door de uniformiteit van de serie modellen en de consequente toepassing hiervan zien zij weinig verschil tussen de blokspeelplekken per wijk. Zij ervaren hierdoor ook de speelplekken als voorzieningen met te weinig speelwaarde. Voor kinderen en ouders is het niet altijd duidelijk waar de eenvoudige elementen, waar de toestellen uit zijn opgebouwd, voor dienen. Daarnaast is een veelgehoorde klacht dat op de blokplekken in Vinex toestellen staan - voornamelijk plateauglijbanen - die niet geschikt zijn voor de volledige doelgroep 3-6 jaar. De glijbanen zijn te hoog en kunnen niet zelfstandig gebruikt worden door 3- en soms 4-jarigen. Ouders zouden verder graag bankjes bij de speelplekken zien, zodat zij kunnen zitten terwijl hun kinderen spelen. Kleine kernen Ook in de drie kleine kernen van Houten is formele speelruimte ingericht. De ruimte hiervoor is echter beperkt. In overleg met scholen wordt gekeken naar het opwaarderen van de speelvoorzieningen op de schoolpleinen. Op het schoolplein van De Boogerd in t Goy heeft de vervangingsronde al plaats gevonden. Deze speelplekken zijn een welkome aanvulling op de bestaande speelruimte. Op dit moment is alleen het schoolplein in t Goy openbaar toegankelijk na schooltijd. Voorzieningen voor jongeren in de kern Houten Voor jongeren worden in Houten de grotere speelplekken aangelegd de zogenaamde wijklocaties - vaak met mogelijkheden om te sporten. Naast voorzieningen in de wijken, zoals basketbalveldjes, tafeltennistafels en trapvelden, is bijvoorbeeld ook de Kruisboog een voorziening voor jongeren, met o.a. een basketbal- en voetbalkooi en skatebaan. Voorzieningen voor jongeren vragen meer ruimte. In Houten-Vinex is hier niet altijd rekening meegehouden. Houtenaren zijn, over het algemeen, weinig tevreden over voorzieningen voor jongeren. Jarenlang is Houten een gemeente geweest met veel jonge kinderen en zij zijn nu ouder. De voorzieningen zijn hier echter nog niet op afgestemd. In de wijk De Meren bijvoorbeeld ontbreken speelvoorzieningen voor jongeren. Houten-Vinex is nog niet helemaal afgebouwd.in de open plekken is nog een aantal voorzieningen voor jongeren bedacht. Terwijl de vraag naar voorzieningen er al is, moeten deze echter nog gerealiseerd worden. Voorzieningen voor jongeren in de kleine kernen In de kleine kernen is binnen de bebouwde kom beperkt openbare ruimte beschikbaar voor de inrichting van speellocaties. Voorzieningen voor jongeren vragen over het algemeen meer ruimte dan de speellocaties voor jongere kinderen. Ook vanuit de kleine kernen krijgen wij steeds meer verzoeken voor voorzieningen voor jongeren, zoals skatebanen. Deze voorzieningen zijn echter zeer kostbaar. Wij maken bij deze verzoeken dan ook een zorgvuldige afweging van de noodzaak, om hoeveel jongeren het gaat, de beschikbare ruimte en de financiële middelen. Opvallend is dat in het traject van het opstellen van het Leefbaarheidsplan Schalkwijk voor jongeren en volwassenen speelvoorzieningen geen belangrijk item waren. 10

11 Bovenwijkse locaties In Houten is een aantal bovenwijkse speellocaties aangelegd, zoals de Speelheuvel in Houten Noord- West. Net ten noorden van Houten Noord-Oost wordt volgend jaar speelnatuurgebied Nieuw Wulven aangelegd. Aan de oostkant van Houten ligt de Kruisboog met een skatebaan en voetbalkooi. In Houten Zuid-Oost ligt de Rietplas en in Zuid-West wordt dit jaar Park West aangelegd. Deze bovenwijkse locaties, de formele speelvoorzieningen en de informele speelruimte bieden alle inwoners veel mogelijkheden voor het spelen, sporten en bewegen. Toch blijven er nog wensen, zoals een geschikte fiets, wandel- en skatepaden structuur voor hardlopers en skaters/skeelers (uit sportnotitie) en een fietscrossbaan (uit voorzieningennotitie). Informele speelruimte Wij maken onderscheid in formele en informele speelruimte. Formele speelruimte zijn de officiële speellocaties voor kinderen en jongeren van 3-18 jaar. Informele speelruimte is die ruimte in de woonomgeving die niet speciaal is ingericht voor buitenspelen, maar hier toch (gezien het gebruik) heel geschikt voor is, zoals grasvelden, pleinen en brede stoepen. Iedereen kan deze ruimte gebruiken. Onder de informele speelruimte valt ook het openbaar groen. Van alle Houtenaren is 82% tevreden tot zeer tevreden over de hoeveelheid groen. Bewoners in Houten-Vinex zijn beduidend minder tevreden over de hoeveelheid groen. Dit heeft verschillende redenen. Met de bouw van Houten-Vinex is zo n zeven jaar geleden begonnen. Het groen dat er nu staat is - afgezien van oud groen dat is gehandhaafd en oude bomen die zijn herplant - niet ouder dan vijf jaar. De groene aanblik van de wijk is nog niet volgroeid. Daarnaast zijn nog niet alle wijken en het daarbij behorende groen gerealiseerd. Ook is het gebruik van groen in Houten-Vinex anders dan in Houten-Noord (zie afbeeldingen pagina 12). In Houten-Noord is het groen gebruikt als begeleiding van de verkeersstructuur. Zowel automobilisten als fietsers worden door het groen door Houten-Noord geleid. Het groen slingert zich door de wijken. In Houten-Noord ligt de nadruk op gras en bomen. De grote centrale groenzone van oost naar west trekt het groene, landelijke gebied, het stedelijk gebied in. Op deze manier kan iedereen het groen beleven. In Houten-Vinex is gekozen voor een andere groenstructuur. Het groen begeleidt fietspaden, maar heeft ook een veel meer zelfstandige vorm en functie die af en toe de fietspaden kruist. Het heeft de vorm van grondwallen en grotere groenstructuren: de vijfwal en twee parkgebieden met groen en water: Park West en de Rietplas. Er is ook in het kader van beheer en onderhoud voor minder plantsoenen en plantperken gekozen. De groenstructuur tussen beide gebieden is zodanig anders dat een andere beleving ervan voor de hand ligt. Naar buiten en meer bewegen Meer naar buiten gaan en meer bewegen is niet alleen goed voor kinderen, maar ook voor volwassenen. Houtense kinderen tot 15 jaar hebben minder last van overgewicht dan leeftijdsgenoten in Midden-Nederland. (zie bijlage 4) Vanaf die leeftijd zitten de Houtenaren op het landelijk gemiddelde. In Nederland heeft ruim 55% van de mannen en 50% van de vrouwen overgewicht. Iemand heeft overgewicht wanneer zijn of haar lichaamsgewicht risico s oplevert voor de gezondheid. Overgewicht vergroot de kans op onder meer diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Afvallen kan het beste door een gezond eetpatroon met weinig calorieën, in combinatie met voldoende beweging. Om een bijdrage te leveren aan het tegengaan van de nadelige effecten van minder bewegen en minder naar buiten gaan, van zowel kinderen als volwassen, willen wij het gebruik van de informele speelruimte stimuleren. 11

12 Afbeelding groenstructuur Houten-Noord (TLU landschapsarchitecten) Afbeelding groenstructuur Houten-Vinex (TLU landschapsarchitecten) 12

13 3. Speelvoorzieningen voor kinderen In hoofdstuk 2 zijn onze aandachtspunten voor wat betreft de speelvoorzieningen voor kinderen beschreven. In dit hoofdstuk staat beschreven wat wij hier aan gaan doen en hoe we dit gaan doen. Wat willen we bereiken in 2012 Wij streven naar de uitvoering van één speelruimtebeleid voor heel Houten. Voorzieningen die in alle wijken en dorpen gebaseerd zijn op dezelfde uitgangspunten, met (speel)voorzieningen voor kinderen van 3-12 jaar die aansluiten bij hun behoefte. Gestreefd wordt naar een netwerk van speellocaties waarbij de stralen van de speelbereikcirkels elkaar niet of nauwelijks overlappen. In 2006 was 62% van alle inwoners tevreden/zeer tevreden over de speelvoorzieningen in Houten. De uitvoering van onderstaande actie moet in 2012 leiden tot: - Een toename van de tevredenheid van inwoners van Houten-Noord en de kleine kernen met 1% per jaar tot Een toename van de tevredenheid van inwoners van Houten-Zuid met 2% per jaar tot Wat gaan we hiervoor doen 1. Houten-Noord - vervangingsrondes Het aantal speelplekken en aantal toestellen per speelplek in Houten-Noord moeten beter aansluiten op het beleid. In de komende jaren worden in Houten-Noord een aantal vervangingsrondes uitgevoerd, waarna de aantallen speellocaties en speeltoestellen meer op het huidige beleid aansluiten. In de praktijk zal echter in bepaalde mate overlap tussen de speelbereikcirkels blijven bestaan. Wij streven er naar de speelwaarde van de bestaande speelplekken te verhogen, door het samenvoegen van blok- en buurtlocaties. Hiervoor worden kleine locaties opgeheven en de grotere buurtlocaties opgewaardeerd. Bij het vervangen van de speeltoestellen en het samenvoegen van blok- en buurtlocaties zullen we ook aandacht besteden aan de landschappelijke inrichting van de speellocaties. Deze activiteiten vinden in overleg met bewoners plaats. Termijn: Ureninzet: Formatie Houten-Zuid speelwaarde van plekken verhogen Als alle geplande speellocaties in Houten-Vinex zijn gerealiseerd, voldoet Houten-Zuid aan het beleid en zijn er voldoende speelvoorzieningen voor kinderen. Wij zullen, in overleg met bewoners, kijken hoe wij de speelwaarde en aantrekkelijkheid van de bestaande speelplekken kunnen verhogen. Hierbij kijken we naar mogelijkheid en wenselijkheid van zowel het bijplaatsen van toestellen als bankjes. Aandacht gaat uit naar de categorie 6-12 jaar die in de komende 10 jaar flink zal toenemen. Daarnaast nemen wij bij de nog te realiseren speellocaties de aandachtspunten variatie en aantallen speeltoestellen mee. Echter, in de nog te aan te leggen wijken waar zelfrealisatie door projectontwikkelaars plaats vindt, kunnen wij meepraten over de kaders van het spelen, maar staan buiten spel bij de uiteindelijke realisatie van de speellocaties. Termijn: Ureninzet: Formatie Park West aanleg wijkpark In het wijkpark dat ter hoogte van de Plantagepolder in wijkcluster Zuid-West wordt gerealiseerd is naast aandacht voor jongerenvoorzieningen ook ruimschoots aandacht voor 13

14 speelvoorzieningen voor kinderen. Voor alle leeftijdscategorieën speelvoorzieningen en speelaanleidingen gerealiseerd, zoals evenwichtsbalken, klim en behendigheidstoestellen en een waterloop met handpomp. Termijn: 2008 Ureninzet: Formatie Kleine kernen vervangingsronde en draineren speelveld Het aantal kinderen in de leeftijdscategorie 3-12 jaar is in de kleine kernen en het buitengebied gelijk gebleven of gedaald. Op de speellocaties vindt regulier onderhoud plaats. Bij vervanging van speeltoestellen wordt in overleg met bewoners gekeken naar het plaatsen van nieuwe toestellen. In Schalkwijk wordt de bloklocatie aan de Wickenburgselaan met het daarnaast gelegen speelveld gedraineerd. Termijn: Ureninzet: Formatie Schoolpleinen vervangingsronde en openbaar toegankelijk maken Schoolpleinen in de kern Houten zijn voor iedereen toegankelijk tussen 8.00 en uur. Acties voor het verhogen van de speelwaarde van de schoolpleinen, in de wijken en dorpen, worden in overleg met de scholen in gang gezet. Zo wordt bij Klavertje 4 een zg. schoolhof gerealiseer: het binnen wordt naar buiten gebracht, voorlezen en biologieles kan worden gedaan. Het plein nodigt uit tot buitenspelen en krijgt een zoneverdeling voor de verschillende leeftijden door gebruik van kleur en toestellen. In t Goy zijn de werkzaamheden om de speelwaarde van het plein te verhogen afgerond. Om meer speelruimte aan de bestaande formele speelruimte toe te voegen wordt in de kleine kernen met de scholen overleg gevoerd over de toegankelijkheid van de pleinen na schooltijd. Termijn: Ureninzet: Formatie Speelnatuurgebied Nieuw Wulven aanleg speelnatuurgebied In samenwerking met Staatsbosbeheer en de gemeente Bunnik wordt speelnatuurgebied Nieuw Wulven ten noorden van Houten aangelegd. Een speelbos is een natuurlijke speeltuin, maar er staan geen schommels of klimrekken. Kinderen kunnen er wel in bomen klimmen en over slootjes springen, boomhutten en bruggetjes bouwen, verstoppertje spelen of vlag veroveren. Natuur waar ze buiten de paden mogen komen en waar ze zich lekker kunnen uitleven. Termijn: Ureninzet: Formatie Monitoren Voor het monitoren van het gebruik en de tevredenheid over speelmogelijkheden voor kinderen in de periode wordt de leefbaarheidmonitor ingezet. De resultaten van de leefbaarheidmonitoren 2008 en 2010 nemen wij mee in de activiteiten die voor deze speelvoorzieningen worden ontplooid. 8. Communicatie Om nog meer draagvlak voor het Houtense speelruimtebeleid te creëren, communiceren wij helder en duidelijk met bewoners over de bestaande uitgangspunten en kwaliteiten van ons speelbeleid en de bestaande en nog te ontwikkelen voorzieningen. 14

15 4. Voorzieningen voor jongeren In hoofdstuk 2 zijn onze aandachtspunten voor wat betreft de voorzieningen voor jongeren beschreven. In dit hoofdstuk staat beschreven wat we hier aan gaan doen en hoe we dit gaan doen. Wat willen we bereiken in 2012 Wij streven naar één speelruimtebeleid voor heel Houten. Voorzieningen die in alle wijken en dorpen gebaseerd zijn op dezelfde uitgangspunten, met voorzieningen voor jongeren van jaar die aansluit bij hun behoefte. Gestreefd wordt naar een netwerk van locaties, waarbij de stralen van de speelbereikcirkels elkaar niet of nauwelijks overlappen. Uit de leefbaarheidmonitor blijkt dat 23% van alle Houtenaren tevreden tot zeer tevreden zijn over deze voorzieningen. Voorzieningen voor jongeren scoren dus slecht. Het aantal jongeren in Houten daalt in de komende jaren in Houten-Noord, in Houten-Zuid stijgt het flink en in kleine kernen en in t Goy en Tull en t Waal blijft het gelijk en in Schalkwijk en het buitengebied daalt het. (zie bijlage 3) Gezien de cijfers zullen onze acties dus vooral op Houten-Zuid gericht moeten zijn. Dit moet voor heel Houten leiden tot: - De tevredenheid over de voorzieningen voor jongeren neemt toe met 2% per jaar tot Wat gaan we hiervoor doen 1. Plaatsen voetbalkooien In Houten-Noord en Houten-Vinex worden de jeugdvoorzieningen opgewaardeerd door het plaatsen van drie voetbalkooien. Deze stille hekwerken plaatsen we om bestaande basketbalen voetbalveldjes. Op deze manier verhoogt het de speelwaarde van deze bestaande voorzieningen en ontmoetingsplekken voor jongeren. De voetbalkooien worden aangelegd in de wijkclusters Noord-West, Noord-Oost en Zuid-Oost. In Zuid-West wordt een dergelijke voorziening aangelegd bij de inrichting van Park-West. Termijn: Afronding Ureninzet: Formatie Aanleg trapveld Overdam Om aan de vraag van de jeugd in Overdam naar een trapveld te voldoen is gekeken naar de mogelijkheid om buiten de Rondweg - ter hoogte van het tunneltje De Meren - een trapveld aan te leggen. Het is mogelijk maar de benodigde financiële middelen zijn nog niet beschikbaar. Termijn: Dit jaar wordt op het terrein naast het potentiële trapveld het zg. RAKbosje bij de Rietdijk aangelegd. Hiervoor gaat het omliggende terrein nog op de schop. Na afronding van de aanleg van het bosje wordt het trapveld aangelegd, op zijn vroegst in Ureninzet: Formatie Aanleg sportveld bij Rietplas Ook door de vraag naar een trapveld voor Overdam is nagedacht over een sportvoorziening aan de westkant van de Rietplas. Bij het strandje ligt nog een laatste stuk openbare ruimte dat moet worden ingericht. Op dit moment worden deze plannen verder uitgewerkt. Op dit terrein is een sportveld van zand voorzien waar beachvolleybal en beachvoetbal gespeeld kan worden. Termijn: 2008 Ureninzet: Formatie

16 4. Verbetering conditie trapvelden, plaatsen ballenvangers en voorzieningen panavoetbal De bestaande trapvelden in Houten wordt zeer intensief gebruikt. Het onderhoud van deze velden bestaat vaak het alleen uit maaien en eenmaal per jaar groot onderhoud, dat wil zeggen bezanden, beluchten en aanslepen en indien nodig doorzaaien en aanvullen. Om de velden beter bespeelbaar te maken, moeten wij het onderhoud intensiveren en beter afstemmen op het gebruik van trapvelden, bijvoorbeeld door het jaar heen egaliseren en indien nodig de velden na het groot onderhoud afsluiten. Sommige plekken moeten wij draineren. Sportservice Midden Nederland heeft, in opdracht van de gemeente, een inventarisatie gemaakt van de trapvelden en de staat van de velden. Deze inventarisatie geeft ook inzicht in de gebruiker en de mate van gebruik, en gebruiken wij als leidraad bij het bepalen van de volgorde van de aanpak van de velden. Om de velden nog beter bespeelbaar te maken worden op de trapvelden de bestaande ballenvangers vervangen door stevige hekwerkmatten, die achter de doelen geplaatst worden om de ballen tegen te houden. Op locaties waar nog geen ballenvangers staan worden ze bijgeplaatst. Ook wordt in deze periode, in overleg met jongeren, de wenselijkheid en mogelijkheden van panavoetbal en de voorzieningen hiervoor besproken. Termijn: Ureninzet: Formatie Park West aanleg wijkpark In het wijkpark dat ter hoogte van de Plantagepolder in wijkcluster Zuid-West wordt aangelegd is naast aandacht voor speelvoorzieningen ook ruimschoots aandacht voor jongerenvoorzieningen. Zo komt er een voetbalkooi die geschikt is voor basketbal, volleybal en voetbal, en een schommeljungle waar de jeugd naar harte lust kan schommelen en hangen. Termijn: 2008 Ureninzet: Formatie Overige speelvoorzieningen voor jongeren in Houten-Vinex In de verdere realisatie van Houten-Vinex zijn nog een aantal voorzieningen voor jongeren voorzien. Over de invulling hiervan is op dit moment nog niets te zeggen. Termijn: Ureninzet: Formatie Verbeteren bestaande voorzieningen in de kleine kernen Voor jongerenvoorzieningen is over het algemeen veel ruimte nodig. In de kleine kernen is deze ruimte beperkt. De ontwikkeling van het aantal jongeren in de kleine kernen en het buitengebied in de komende tien jaar rechtvaardigt geen grootschalige investeringen. Verbetering van bestaande voorzieningen is wel mogelijk. Daarbij denken wij aan: het grasveld op het basketbalveld in Schalkwijk vervangen door een tegelvloer, het draineren van het speelveld bij de speellocatie aan de Wickenburgselaan, het plaatsen van dug-outs op jongerenlocaties en het plaatsen van een basketbaltrechter op de jongerenlocatie in Tull en t Waal. Deze mogelijke acties verhogen de speelwaarde van de locaties en worden in overleg met de jongeren uitgevoerd. Termijn: Ureninzet: Formatie Bovenwijkse locatie voor fietscrossen In het kader van de voorzieningennotitie is deze wens vooruitgeschoven. Aangezien in de komende tijd nog veel voorzieningen voor jongeren worden gerealiseerd, waaronder ook de bovenwijkse locatie Park West. Wij geven nu geen prioriteit aan de wens een fietscrossbaan aan te leggen. In de komende jaren blijven we wel de verzoeken hiervoor monitoren. Ook zullen we de wenselijkheid van een dergelijke voorziening onderzoeken en bekijken of financiële middelen hiervoor vrijgemaakt kunnen worden. Termijn: Ureninzet: Formatie

17 9. Monitoren Voor het monitoren van het gebruik en de tevredenheid van jongerenvoorzieningen in de periode wordt de leefbaarheidmonitor ingezet. De resultaten van de leefbaarheidmonitoren 2008 en 2010 nemen we mee in de activiteiten die voor deze speelvoorzieningen worden ontplooid. 10. Communicatie Om nog meer draagvlak voor het Houtense speelruimtebeleid te creëren, communiceren wij helder en duidelijk met bewoners de bestaande uitgangspunten en kwaliteiten van ons speelbeleid en de bestaande en nog te ontwikkelen voorzieningen. 17

18 5. Informele speelruimte In hoofdstuk 2 zijn onze aandachtspunten voor wat betreft de informele speelruimte beschreven. In dit hoofdstuk staat beschreven we wat hier aan gaan doen en hoe we dit gaan doen. Wat willen we bereiken in 2012 De openbare ruimte kent ook voorzieningen die in de eerste plaats niet zijn bedoeld om in te spelen: plantsoenen, pleinen, fietspaden. Deze voorzieningen kunnen we hiervoor echter heel goed inzetten als informele speelruimte. Mits dit niet botst met het eigenlijke doel van deze voorzieningen. Deze informele ruimte is een goede aanvulling op de formele ruimte en is uitermate geschikt voor sport- en spelactiviteiten. Bewoners zijn zich hier niet altijd van bewust. In de komende periode willen wij nog meer Houtenaren stimuleren naar buiten te gaan en te bewegen. Hiervoor willen wij in de komende periode inzicht krijgen in de wensen van potentiële gebruikers voor het gebruik van de informele speelruimte, zowel in soort van activiteiten als benodigde faciliteiten. Wat gaan we hiervoor doen 1. Opstellen plan van aanpak In overleg met potentiële gebruikers, sportorganisaties en partners in het netwerk de Wijk voor elkaar! willen we een plan van aanpak opstellen voor het intensiveren van het gebruik van de informele speelruimte voor spel, sport en bewegen. Wij willen hiervoor aansluiten bij bestaande initiatieven, samenwerkingsverbanden en ontwikkelingen, zoals het sportcafé, sportplatform Houten, de Brede school, de Breedtesportimpuls, activiteiten van Buurt, Onderwijs en Sport, en het wijkgericht samenwerken. In het plan van aanpak is ook aandacht voor Houtenaren die minder gemakkelijk neigen naar bewegen en naar buiten gaan en hoe hen te prikkelen. Termijn: Ureninzet: Formatie Uitvoering plan van aanpak In samenwerking met de opstellers uitvoering geven aan het plan van aanpak. Termijn: Ureninzet: Formatie Nulmeting Via het digipanel wordt een nulmeting uitgevoerd voor het gebruik informele van speelruimte voor sport, spel en bewegen. Termijn: Ureninzet: Formatie Monitoren Voor het monitoren van het gebruik van de informele speelruimte in de periode wordt de leefbaarheidmonitor ingezet. De resultaten van de leefbaarheidmonitoren 2008 en 2010 nemen wij mee in de activiteiten die voor het intensiveren van het gebruik van de informele ruimte worden ontplooid. Termijn Ureninzet: Formatie

19 5. Evaluatie speelruimtebeleid In aansluiting op de leefbaarheidmonitor 2012 vindt een uitgebreide evaluatie van het speelbeleid plaats. In het nieuwe beleidsdocument wordt de informele speelruimte als beleidsonderdeel opgenomen. Termijn: Afronding 2013 Ureninzet: Formatie Aanleg groen Houten-Vinex In Houten-Vinex wordt nog steeds gebouwd. In de komende periode wordt ook nog veel informele speelruimte aangelegd. (zie afbeelding pagina 20) Termijn: Ureninzet: Formatie Natuurlijk spelen Natuurlijk spelen, buiten spelen in de natuur, wordt van steeds meer van belang voor de geestelijke- en fysieke gezondheid van kinderen. In aanvulling op speelnatuurgebied Nieuw Wulven willen wij in de komende tijd kijken naar de mogelijkheid en wenselijkheid van het aanleggen van speelnatuur, zoals een speelplantsoen, in het stedelijk gebied van Houten. In samenwerking met Steunpunt Natuur- en Milieueducatie en de scholen wordt een plan van aanpak opgesteld. Aan de hand van dit plan van aanpak wordt een actieprogramma opgesteld dat in 2009 wordt voorbereid en in wordt uitgevoerd. Termijn: Ureninzet: Formatie Vooruitlopend op het plan van aanpak en het onderzoek naar natuurlijk spelen ondernemen wij al de volgende acties. 1. Onderhoud en beheer van informele speelruimte De openbare ruimte moet heel zijn, zodat deze zonder gevaar gebruikt kan worden. Het is onze taak als wegbeheerder ervoor te zorgen dat het met de technische veiligheid van de openbare ruimte goed gesteld is. Doen wij dit niet dan zijn wij aansprakelijk voor ongevallenen schade ten gevolg van slecht onderhoud. In de afgelopen jaren is er met het hondenbeleid ingezet op het verminderen van de overlast van hondenpoep. Dit is vies en ongezond, bovendien is het niet fijn om eerst een veldje te moeten schoonmaken voordat er gesprot of gespeeld kan worden. Wij blijven voor de opruimplicht van hondenpoep aandacht vragen. Termijn: Ureninzet: Formatie Juridische consequenties De APV noemt het organiseren van een activiteit in de openbare ruimte een evenement. Voor het organiseren van een evenement is een vergunning nodig. Dit is geregeld in artikel van de APV. In het derde lid van dit artikel is opgenomen dat de burgemeester vrijstelling kan verlenen voor door hem aangewezen categorieën van evenementen. In 2007 zijn bijvoorbeeld buurtactiviteiten zoals straatfeesten, vrijgesteld van de vergunningplicht. In het huidige beleid zijn activiteiten voor spel, sport en bewegen die niet georganiseerd worden door de buurt niet vrijgesteld van de vergunningplicht, maar krijgen ze wel legesvergoeding. Wij stellen de burgemeester voor activiteiten die in basis gaan over spel, sport en bewegen, en die worden georganiseerd in de openbare ruimte ook aan te wijzen als categorie waarvoor de vergunningplicht niet geldt. Op deze activiteiten moeten dan wel de criteria, zoals deze zijn opgesteld voor straatfeesten en buurtbarbecues, van toepassing zijn (zie bijlage 5). Termijn: 2008 Ureninzet: Formatie

20 Afbeelding Houten-Vinex De rode gedeelten geven het groen aan dat in Houten-Vinex in de komende jaren nog wordt aangelegd (afbeelding TLU - landschapsarchitecten) 20

21 3. Netwerken Wij blijven op de hoogte van de organisaties en ontwikkelingen die mogelijk baat kunnen hebben bij de inzet van de informele speelruimte. Wij denken daarbij onder andere aan stichting Enter, Breedtesportimpuls en Buurt, Sport en Onderwijsactiviteiten, de ontwikkelingen rond de Brede school, de activiteiten voor de Sportnotitie en het jeugd- en jongerenbeleid. Termijn: Ureninzet: Formatie

22 6. Financiën Voor realisatie van acties in de notitie zijn de volgende middelen beschikbaar of moeten nog beschikbaar komen: Vervangingsrondes In het BOR verlengde Horizon zijn de budgetten geraamd voor de vervangingsrondes van de speelvoorzieningen in Houten. Via het jaarplan wordt geraamd welke middelen in een jaar noodzakelijk zijn. Op grond hiervan worden middelen via de eerste bestuursrapportage in een jaar toegekend. De voorziening kent vanaf 2015 een financieel tekort. Dit is kenbaar gemaakt via het raadsvoorstel Verlengde Horizon BOR en maakt op dit moment nog onderdeel uit van de afwegingen bij de perspectiefnotitie Bij vervangingsrondes kunnen ook accentverschuivingen plaatsvinden ten opzichte van bestaande voorzieningen. Zo staat bijvoorbeeld een onderzoek gepland gericht op het voorkomen van overlast van kattenpoep bij ondergronden van zand. Regulier onderhoud In de begroting is een jaarlijks budget voor regulier onderhoud aan speelvoorzieningen opgenomen. Dit budget wordt onder andere ingezet voor inspecties, vervanging van ondergronden en projectgeld voor vier kleine bewonersinitiatieven. Opwaardering bestaande voorzieningen, aanleg nieuwe voorzieningen en uitvoeren acties informele speelruimte Om de speelvoorzieningen in Houten een extra impuls te geven heeft het college aan kapitaallasten gereserveerd in het actieprogramma Dit maakt een totale investering van zo n mogelijk, rekening houdend met een afschrijvingstermijn van 10 jaar. De kosten voor onderhoud en beheer worden meegenomen in de reguliere budgetten. Op grond van het voorgaande wordt het investeringsbudget als volgt ingezet Verdeeld over de jaren In 2008: In 2009: In 2010: In 2011: Deze middelen worden via de verschillende bestuursrapportages beschikbaar gesteld. Verdeeld over de voorzieningen Speelvoorzieningen voor kinderen Locatie Houten-Noord Bestaande middelen BOR Houten-Zuid uit actieprogramma Park West Bestaande middelen Vinex Kleine kernen uit actieprogramma Schoolpleinen Bestaande middelen BOR Speelnatuurgebied Nieuw Wulven Subsidiegelden voor aanleg/ Beheergelden aparte aanvraag in het kader van perspectiefnotitie

23 Voorzieningen voor jongeren Locatie Voetbalkooien Bestaande middelen Jop Houten Trapveld uit actieprogramma Overdam Sportveld bij Bestaande middelen Vinex Rietplas Verbetering conditie trapvelden en Bestaande middelen BOR en krediet ballenvangers plaatsen ballenvangers Voorzieningen uit actieprogramma panavoetbal Kleine kernen uit actieprogramma zie hierboven Park West Bestaande middelen Vinex Informele speelruimte Inzet voor Plan van aanpak spel, Projectgeld bewonersinitiatieven sport en bewegen in de informele speelruimte Plan van aanpak Projectgeld bewonersinitiatieven natuurlijk spelen Uitvoering Plan van Aanpak uit actieprogramma