De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 20 mei Beste natuurliefhebber/- ster,

Transcriptie

1 De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 20 mei 2013 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was warm, erg warm. Schijnbaar houden insecten daar niet van want er viel aanzienlijk minder te beleven dan een week eerder. Maar ook dit keer had ik toch paar interessante ontmoetingen. In de kruidentuin begint de zeekool te bloeien. Het is een zoutminnende vaste plant die vooral in Europa langs de kustlijn voorkomt en eetbaar is. Het is een relatief nieuwe groente, die goed gedijt op zilte grond. In Nederland wordt het in de winter via twee groothandels verkocht, of kan het in het wild langs de Afsluitdijk of op Texel worden gevonden. Op Texel wordt het ook verbouwd. In Nederland is het een beschermde plant, zodat het niet in het wild geplukt mag worden. De stengels of stammen van de plant kunnen worden gegeten, en hebben een lichte koolsmaak. Hiertoe worden de stengels geblancheerd, of in plakjes geroerbakt. Ook is de stengel rauw te consumeren. De plant heeft grote, groene bladeren, die echter niet eetbaar zijn. De brandnetelwants is een wants uit de familie van de Miridae, de blindwantsen. Het diertje is 3,5 tot 5 millimeter groot. In Nederland en België is het diertje zeer algemeen. De wants voedt zich door te zuigen op brandnetel. Volwassen dieren worden ook wel op andere planten gezien, maar of ze daar ook van eten is onduidelijk. De soort kent één jaarlijkse generatie. De eitjes worden in april gelegd. In mei verschijnen de larven, die geheel groen zijn. In juli verschijnen de verse imago's. Van de vorige generatie leven dan echter ook nog exemplaren. De soort overwintert als imago.

2 Op de onderkant van het blad van een paardenkastanje heeft een insect (zeer waarschijnlijk een wants) dit groepje eitjes afgezet. Meestal worden de eitjes keurig gegroepeerd, maar het vrouwtje dat deze eitjes hier heeft afgezet, heeft dat schijnbaar nogal gehaast gedaan. Dit kleine vlindertje is zeer waarschijnlijk een gemarmerd koolmotje. Er zijn echter een paar andere soorten die er sterk op lijken. Het gemarmerd koolmotje heeft een spanwijdte van 14 tot 17 millimeter. Het is een in ons land vrij algemeen voorkomende vlinder, die vliegt van eind april tot november in sterk schommelende aantallen. In de afgelopen jaren is hun aantal licht gedaald.

3 Bladluizen zijn kleine plantenetende insecten, die zich met stekende en zuigende monddelen (stiletten) passief voeden met sappen uit het floëem (het levende gedeelte van de vaatbundels in planten). Het in de bladeren geproduceerde suikerhoudende floëemsap stroomt door de zeefvaten naar beneden en staat onder hoge druk. Het wordt door de plant in het voedselkanaal van de bladluis geperst zodra de stiletten een floëemvat aanprikken. Er zijn groene, witte, zwarte, gele, rode en paarse bladluizen. Uit de lichamen van sommige soorten worden zelfs knalrode pigmenten, zoals karmijn gewonnen. Het zachte, peervormige lichaam wordt meestal niet groter dan 5 mm. Aan het achterlijf bevinden zich twee buisvormige organen, waaruit een vloeistof kan worden afgescheiden. Bladluizen zitten meestal op groeipunten zoals de toppen van jonge stengels met groeiend blad en bloemknoppen omdat de sapstroom daar veel voedingstoffen bevat, nodig voor de groei van de plant. Bladluizen kunnen zich s zomers snel voortplanten omdat het eistadium dan ontbreekt (levendbarend), soms 15 tot 20 generaties per jaar. De voortplanting is dan a- seksueel en veel soorten produceren dan ongevleugelde dochters, maar bij ongunstige omstandigheden ontstaan gevleugelde dochters, die zich gemakkelijk verspreiden. Lieveheersbeestjes, oorwormen, zweefvliegen, gaasvliegen en sluipwespen of hun larven ruimen veel bladluizen op en kunnen voor biologische bestrijding ingezet worden. Haften of eendagsvliegen zijn ranke insecten met een teer lichaam, twee paar vleugels, grote ogen, korte borstelachtige antennes en meestal 3, soms 2 lange staartdraden. Haften kennen geen larve- en popstadium; het onvolwassen dier is een nimf, net zoals bij bijvoorbeeld libellen of sprinkhanen. Het zijn de enige insecten die als volwassen dier met vleugels nog eenmaal vervellen.

4 Een week geleden stond het havikskruid nog in knop, nu bloeit het volop. Naast boktorren zijn er ook nog schijnboktorren, zoals deze groene schijnboktor. Ze lijken op boktorren, maar zijn het niet. Het is een apart genus (geslacht). Deze kevers hebben net als de soldaatjes een zacht, lang en symmetrisch gevormd lichaam. Veel soorten zijn bruinachtig, maar andere glanzend en iriserend groen. De kop is klein en bijna even breed als het pronotum (halsschild), dat vooraan het breedst is. De voelsprieten zijn lang en dun. Sommige planten hebben diepe bloemen waardoor de nectar voor bijen en hommels onbereikbaar lijkt. Maar daar hebben deze insecten iets op bedacht: ze maken gaatjes in de bloem en zuigen de honing er vanaf de buitenkant uit. Vlinders hebben dit probleem niet, met hun lange roltong kunnen ze de nectar wel bereiken.

5 Tot nu toe zag ik alleen maar donkergrijze, zwarte kniptorren. Maar er zijn ook kniptorren met een vrolijker uiterlijk. Zo is er bijvoorbeeld de bloedrode kniptor, maar ook de Ampedus elongatulus (foto) is fraaier gekleurd dan de muisgrijze kniptor, om maar een willekeurige andere soort te noemen. Kniptorren zijn langwerpige, smalle kevers en ze komen wereldwijd voor op en om planten, rottend hout en in aarde. In ons land komen zo n 80 soorten voor, ze zijn ongeveer een centimeter lang. Kniptorren kunnen ook vliegen maar niet vanuit stand; ze klimmen eerst op een tak of halm voor de vleugels uitgevouwen worden. De naam dankt deze kever aan het vermogen om liggend op de rug omhoog te springen met een knapje of tikje. Bij het neerkomen zal hij dan soms op de buik landen. Het is ook een techniek die gebruikt wordt bij beetpakken waardoor de aanvaller soms schrikt en het dier zal laten vallen. Het voedsel van de kniptor bestaat uit planten. De larve van de kniptor heet ritnaald en kan grote schade aan gewassen toebrengen, ze eten voornamelijk wortels van planten. De Ampedus elongatulus met zijn roodbruine dekschilden wordt 7 8,5 mm lang. De larven ontwikkelen zich in rottend loof- en naaldhout. De oude Grieken gebruikten slakkenslijm om hun lichaam en gezicht in te smeren en Chileense arbeiders die slakken verscheepten naar Frankrijk zagen dat hun handen er zachter en jonger uitzagen en dat wonden genazen. De weekdiertjes bevatten namelijk natuurlijke antibiotica en een zuur dat ervoor zorgt dat je huid gepeeld wordt. Niet alleen regelt het slijm dat je huid lekker aanvoelt, ook zou het onder andere littekens en pigmentvlekjes vervagen en daarmee zorgen voor een egaal velletje. Het over je huid laten lopen van een paar slakken schijnt nog beter te werken dan slakkenslijm uit een potje.

6 Deze springspin liet zich helaas niet goed fotograferen, maar de afmetingen van zijn/haar behaarde tasters en dikke, zwarte gifkaken zijn dusdanig dat ik deze foto s toch maar in het verslag gebruik. Spinnen hebben twee gifkaken (cheliceren), die hol zijn zodat het gif kan worden ingespoten in het prooidier. De gifklier van de spin is inwendig aan de voorzijde van het kopborststuk gelegen en wordt bediend door twee gedraaide spieren die het gif met grote kracht in de kaken en vervolgens in de prooi brengen. Spinnen hebben geen antennes zoals deze voorkomen bij de insecten. Spinnen hebben wel tastsprieten maar deze zijn ontstaan uit monddelen en worden pedipalpen genoemd. Deze gelede en sterk beweeglijke aanhangsels hebben een soortgelijke tastzintuiglijke functie, vergelijkbaar met de antennen van insecten. Daarnaast vervullen de pedipalpen bij de mannetjesspin een gespecialiseerde rol als geslachtsorgaan De palp van een vrouwtje is draadachtig en wordt gebruikt als tastorgaan. Bij een aantal soorten worden ze door de vrouwtjes gebruikt om de eicocon met zich mee te dragen. De vorm van de palp van het mannetje is één van de belangrijkste kenmerken bij de determinatie van spinnen. Het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje werd als biologische bestrijding van bladluizen ingevoerd in België. Deze invasieve soort blijkt naast bladluizen zich ook tegoed te doen aan de larven van kevers, zoals die van andere lieveheersbeestjes. Het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje is inmiddels in Europa ingeburgerd geraakt. De enorme variatie van deze soort maakt determinatie niet makkelijk. Deze soort heeft veel verschillende mogelijke tekeningen, van vrijwel geheel oranje tot bijna zwart, maar is herkenbaar aan de zwarte M - vormige tekening op het halsschild en het van achteren vaak wat geplooide of gedeukte rugschild.

7 In het vorige verslag kwam de zwartkopvuurkever ook al in beeld. Maar afgelopen dinsdag kwam dit exemplaar uit het niets aangevlogen en ging pal naast mij op een blad zitten. De zon kleurde haar (het is een vrouwtje) borststuk en dekschilden prachtig rood. Groetjes, Luit