HOOFDSTUK 27 EUROPESE NATIONALE RIJBEWIJZEN

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 27 EUROPESE NATIONALE RIJBEWIJZEN INHOUDSOPGAVE TITEL PAGINA I. ALGEMEEN Wat is een Europees nationaal rijbewijs De Europese categorieën en de daarmee gelijkgestelde Belgische equivalenten... 2 II. RIJDEN MET EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS Geldigheid van een Europees nationaal rijbewijs Rijbewijs zonder administratieve einddatum Rijbewijs met een administratieve einddatum Inschrijving van een Europees nationaal rijbewijs Europees nationaal rijbewijs en verval Europees nationaal rijbewijs moet omgewisseld worden Europees nationaal rijbewijs moet niet omgewisseld worden... 4 III. OMWISSELING VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS Wie? Is de omwisseling verplicht? Echtheidsverklaring Omwisselingsvoorwaarden Certificaat van echtheid Voorlopig rijbewijs, attest van slagen voor de rijexamens, door een rijschool afgegeven getuigschrift van onderricht of bekwaamheid Omwisselingsprocedure Voorbeeld van een omwisseling Voorbeeld van de omwisseling van een rijbewijs van Gibraltar Afgiftedatum Einddatum Omwisselingscode Europees nationaal rijbewijs of vervallen categorieën Europees nationaal rijbewijs Categorie van groep 1 (AM, A1, A2, A, B en B+E) Categorie van groep 2 (C1, C, C1+E, C+E, D1, D1+E, D en D+E) Verlies van een Europees nationaal rijbewijs Opeenvolgende en veelvuldige omwisselingen Opeenvolgende omwisselingen Veelvuldige omwisselingen Houder van een Europees nationaal rijbewijs die een nieuwe categorie verwerft in België IV. BIJLAGEN Bijlage Lijst van de gebieden en landen die Europese rijbewijzen afleveren /03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 1

2 TITEL BLADZIJDE UP TO DATE I. ALGEMEEN NIEMAND KAN HOUDER ZIJN VAN MEER DAN ÉÉN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS. 1. WAT IS EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS Onder het Europees nationaal rijbewijs verstaat men elk rijbewijs dat door een lidstaat van de Europese Unie of van de Europese Economische Ruimte wordt afgeleverd (de lijst met landen en gebieden die Europese rijbewijzen afleveren, is opgenomen als bijlage IV.2.). Een rijbewijs wordt pas als Europees beschouwd, wanneer dat rijbewijs het recht verleent om voertuigen te besturen die behoren de Europese categorieën of tot de hiermee gelijkgestelde categorieën, opgenomen in punt I.2. (dit geldt voornamelijk voor de oude rijbewijzen). VOORBEELD Een Portugees rijbewijs dat enkel geldig is voor het besturen van een voertuig van de categorie landbouwtrekker (een niet-europese categorie), wordt niet beschouwd als een Europees nationaal rijbewijs. De volledige lijst van de Europese nationale rijbewijzen werd door de Europese Commissie vastgelegd (Beschikking 2000/275/EG). 2. DE EUROPESE CATEGORIEËN EN DE DAARMEE GELIJKGESTELDE BELGISCHE EQUIVALENTEN De tabel hieronder bevat alle Europese categorieën, bepaald door Richtlijn 2006/126/EG (België heeft de categorie B1 niet overgenomen): EUROPESE CATEGORIEËN EN SUBCATEGORIEËN EQUIVALENTIE BELGISCHE CATE- GORIEËN AM AM A1 A1 A2 A2 A A B1 B + code 73 B B B+E B+E C1 C1 C1+E C1+E C C C+E C+E D1 D1 D1+E D1+E D D D+E D+E OPMERKING Bij omwisseling van de categorie B1 wordt de code 73 niet vermeld indien het Europees rijbewijs eveneens geldig is voor de categorie B. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 2

3 II. RIJDEN MET EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS 1. GELDIGHEID VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS Men mag in België op de openbare weg rijden als men houder is van een geldig Europees nationaal rijbewijs maar dit is wel beperkt: 1.1. Rijbewijs zonder administratieve einddatum De omwisseling is verplicht 2 jaar na de inschrijving in België (vroeger als de categorieën eerder vervallen) Rijbewijs met een administratieve einddatum De omwisseling in verplicht volgens de hierna volgende regels: GROEP 1 Voor de categorieën van Groep 1 (AM, A1, A2, A, B1, B en B+E) is de omwisseling verplicht op de einddatum van de geldigheid, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs. GROEP 2 Voor de categorieën van Groep 2 (C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D en D+E) is de omwisseling verplicht 5 jaar na de datum van inschrijving in België of vroeger als de einddatum, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs, geen 5 jaar meer is. 2. INSCHRIJVING VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS Als een houder van een Europees nationaal rijbewijs zich inschrijft in een Belgische gemeente, dan registreert de administratie zijn Europees nationaal rijbewijs te registreren. Deze registratie maakt het onder meer mogelijk om, als het Europees nationaal rijbewijs verloren is, een Belgisch rijbewijs af te leveren zonder dat de houder ervan een attest dient te vragen bij een buitenlandse overheid. De inschrijving heeft 3 stappen, nl.: ondertekening van een verklaring op eer waarin de betrokkene verklaart al of niet houder te zijn van een Europees nationaal rijbewijs (zie bijlage IV.1.); invoering van het Europees nationaal rijbewijs in het centrale bestand (code 06.22); het nemen van 2 fotokopies van het Europees nationaal rijbewijs. 1 fotokopie wordt opgestuurd naar het land dat het rijbewijs heeft afgeleverd met vermelding van de inschrijving in België zodat de echtheid ervan eventueel kan gecontroleerd worden; de 2 de fotokopie wordt aan de rijbewijsfiche gehecht. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 3

4 3. EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS EN VERVAL 3.1. Europees nationaal rijbewijs moet omgewisseld worden Als de houder van een Europees nationaal rijbewijs (niet omgewisseld) die in België woont en een rijverbod werd opgelegd, moet de gemeenteadministratie zijn Europees nationaal rijbewijs omwisselen als een rijbewijs op proef moet opgemaakt worden: bij een voorlopig herstel dient een Belgisch rijbewijs met beperkte geldigheid te worden opgemaakt; bij een gedeeltelijk rijverbod (het verval betreft bepaalde categorieën) dient een Belgisch rijbewijs te worden opgemaakt met de categorieën waarvoor men niet is vervallen; bij een beperkt verval (verval voor weekend of alcoholslot) moet een Belgisch rijbewijs te worden opgemaakt met beperkende code (200 of 112) Europees nationaal rijbewijs moet niet omgewisseld worden Als de houder van een Europees nationaal rijbewijs (niet omgewisseld) die in België woont een rijverbod werd opgelegd zonder voorwaarden, geen examen of onderzoek met het oog op het herstel in het recht tot sturen, geen gedeeltelijk rijverbod of geen andere beperkingen), moet de gemeenteadministratie geen rijbewijs "op proef" op te maken. Nadat zijn rijverbod afgelopen is, krijgt de houder van een Europees nationaal rijbewijs zijn rijbewijs terug en heeft hij geen enkele verplichting om dit rijbewijs om te wisselen voor een Belgisch rijbewijs (behalve voor de geldigheidsvoorwaarden, opgenomen in punt II.1.1. en II.1.2.). 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 4

5 III. OMWISSELING VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS 1. WIE KAN DE OMWISSELING VAN ZIJN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS VERKRIJGEN? Iedereen die in een Belgische gemeente is ingeschreven en die houder is van één van de documenten, vermeld in artikel 3 van het koninklijk besluit van 23 maart 1998 (zie hoofdstuk 3). 2. IS DE OMWISSELING VERPLICHT? RIJBEWIJZEN ZONDER ADMINISTRATIEVE EINDDATUM (art. 78bis van het koninklijk besluit van 23 maar 1998) De omwisseling is verplicht 2 jaar na inschrijving in een Belgische gemeente (vroeger voor de categorieën die eerder hun geldigheid verliezen); RIJBEWIJZEN MET ADMINISTRATIEVE EINDDATUM De omwisseling is verplicht volgens de hierna vermelde regels: GROEP 1 Voor de categorieën van Groep 1 (AM, A1, A2, A, B1, B en B+E) op de einddatum van de geldigheid, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs. GROEP 2 Voor de categorieën van Groep 2 (C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D en D+E) 5 jaar na de datum van inschrijving in België of vroeger als de einddatum, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs, geen 5 jaar meer is. VERVALLEN CATEGORIEËN De omwisseling is verplicht indien één of meerdere categorieën die op het Europees nationaal rijbewijs vermeld staan, zijn vervallen en opnieuw moeten gevalideerd worden. VERVAL De omwisseling is verplicht bij afleveren van een rijbewijs "op proef) (zie hiervoor punt II.3.) "Nationaal Europees rijbewijs en verval". 3. ECHTHEIDSVERKLARING De echtheid van de Europese nationale rijbewijzen kan enkel worden bevestigd door het land van afgifte, ofwel door de kopie van het rijbewijs bij de registratie ofwel na het terugsturen van het origineel als de omwisseling ervan gebeurd is. Wanneer er ernstige twijfel bestaat over de echtheid van het Europees nationaal rijbewijs, dan kan hierover aan het land van afgifte uitsluitsel worden gevraagd, alvorens het rijbewijs om te wisselen. 4. OMWISSELINGSVOORWAARDEN Er zijn slechts 2 noodzakelijke voorwaarden: inschrijving van de houder in een Belgische gemeente en in het bezit van een identiteitsdocument, zoals bepaald in artikel 3 van het koninklijk besluit van 23 maart 1998; het Europees nationaal rijbewijs moet geldig zijn (indien één of meerdere categorieën of het rijbewijs zijn vervallen, zie punt III.9.). 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 5

6 5. CERTIFICAAT VAN ECHTHEID Bij twijfel of onzekerheid over het Europees nationaal rijbewijs dat ter omwisseling wordt aangeboden, kan men een certificaat van echtheid vragen bij het land van afgifte van dit rijbewijs. Een dergelijk certificaat kan ook ter omwisseling worden aanvaard als het originele rijbewijs verloren ging of gestolen werd. 6. VOORLOPIG RIJBEWIJS, ATTEST VAN SLAGEN VOOR DE RIJEXAMENS, DOOR EEN RIJSCHOOL AFGEGEVEN GETUIGSCHRIFT VAN ONDERRICHT OF BEKWAAMHEID Een voorlopig rijbewijs, een leervergunning, een attest van slagen voor het rijexamen, een door een rijschool afgegeven getuigschrift van onderricht of bekwaamheid of ieder ander document komt op geen enkele manier in aanmerking voor omwisseling. Dus alleen een geldig Europees nationaal rijbewijs (of certificaat van echtheid, beschreven in punt 3.5.) komt in aanmerking voor omwisseling. 7. OMWISSELINGSPROCEDURE voorleggen van een Europees nationaal rijbewijs en/of een certificaat van echtheid van het land van afgifte; invoeren van het Europees nationaal rijbewijs in het centraal bestand als dit nog niet gebeurd is (06/22); opmaak van een aanvraag om een rijbewijs (bij de gevraagde categorieën wordt het certificaat betreffende de geldigheid en de echtheid van het Europees nationaal rijbewijs vermeld); opmaak van het Belgisch rijbewijs (code 70/code van het land/nummer van het Europees nationaal rijbewijs in het vakje "beperkingen/vermeldingen" naast iedere categorie die wordt omgewisseld); invoeren van het nieuwe rijbewijs in het centraal bestand (01/12); betaling van de retributie; het Europees nationaal rijbewijs of het certificaat (in geval van verlies) wordt teruggestuurd naar het land van afgifte naar het adres, vermeld op de lijst als bijlage maar een kopie van deze documenten moet altijd bij de aanvraag gevoegd worden. NIEMAND KAN HOUDER ZIJN VAN MEER DAN ÉÉN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 6

7 8. VOORBEELD VAN EEN OMWISSELING 8.1. Voorbeeld van de omwisseling van een rijbewijs van Gibraltar geldig voor de categorieën B1 en B, verworven in 2001 en de categorieën C1 en C, verworven in De houder van het rijbewijs van Gibraltar komt in België aan op 13/01/2004. Op 07/09/2006 wisselt hij zijn Gibraltarees rijbewijs om tegen een Belgisch rijbewijs. EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS, UITGEGEVEN DOOR GIBRALTAR GELIJKGESTELDE CATEGORIEËN CATEGORIEËN RIJBEWIJS GIBRALTAR GELIJKGESTELDE BEL- GISCHE CATEGORIEËN B1 B + code 73 1 B B C1 C1 C C De categorieën die op het Belgisch rijbewijs moet worden overgenomen zijn dus: B, C1 en C + de categorie AM (deze categorie wordt automatisch op ieder Belgisch rijbewijs toegekend). 1 Code 73 houdt een beperking in maar omdat de aanvrager eveneens houder is van een rijbewijs categorie B zonder beperking, wordt deze beperking niet vermeld. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 7

8 8.2. Afgiftedatum De afgiftedata die op het Belgisch rijbewijs moeten worden overgenomen, zijn de data waarop deze categorieën werden verworven, vermeld op het omgewisselde Europees nationaal rijbewijs. De afgiftedatum voor de categorie AM is: ofwel de afgiftedatum van het Belgisch rijbewijs (07/09/2006) als die categorie niet vermeld staat op het Europees nationaal rijbewijs; ofwel de afgiftedatum, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs, als de categorie AM gevalideerd is op het Europees nationaal rijbewijs; het gaat dan over een omwisseling. CATEGORIE AFGIFTEDATUM AM 07/09/2006 B 10/07/2001 C1 10/07/2002 C 10/07/ Einddatum de categorieën van groep 1 zijn permanent geldig (uitgezonderd medische redenen of verval); de categorieën van groep 2 blijven geldig zonder medisch rijgeschiktheidsattest gedurende 5 jaar vanaf de inschrijvingsdatum in het register van een Belgische gemeente of zijn beperkt tot de einddatum, vermeld op het Europees nationaal rijbewijs, indien deze korter is dan 5 jaar. Na deze datum moet de houder een medisch onderzoek voor groep 2 ondergaan; in ons voorbeeld is de houder aangekomen op 13/01/2004, de einddatum voor de categorie C en voor de categorie C1 zal dus 12/01/2009 zijn. CATEGORIE AM B EINDDATUM Permanent Permanent C1 12/01/2009 C 12/01/ /03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 8

9 8.4. Omwisselingscode De omwisselingscode die in het vakje "beperkingen/vermeldingen" (vak 12.) moet worden ingevuld, is 70/landcode/nummer van het Europees nationaal rijbewijs. De code wordt niet vermeld voor de categorie AM die niet werd omgewisseld. de landcode van Gibraltar is UK (de codes van de landen zijn opgenomen in de tabel als bijlage op het einde van het hoofdstuk ; het nummer moet op het Europees rijbewijs worden overgenomen. BELGISCH RIJBEWIJS DAT TER OMWISSELING WORDT AFGEGEVEN het "bezoldigd vervoer" is niet vermeld want de aanvrager heeft geen medisch onderzoek voor groep 2 ondergaan in België; de categorie AM was niet vermeld op het Europees nationaal rijbewijs, de code 70 is niet vermeld en de afgiftedatum is dus de datum van het verkrijgen van het Belgisch rijbewijs. 9. EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS OF VERVALLEN CATEGORIEËN (terug naar punt III.4.) 9.1. Vervallen Europees nationaal rijbewijs Een vervallen Europees nationaal rijbewijs kan tegen een Belgisch rijbewijs omgewisseld worden maar dan moet men er zich van vergewissen dat de houder geen rijverbod heeft gekregen in het land dat het Europees nationaal rijbewijs heeft afgegeven omdat een omwisseling dan onmogelijk is. De houder moet dus een attest voorleggen van het land van afgifte van het Europees nationaal rijbewijs waarin de categorieën waarvoor hij geen rijverbod heeft, vermeld zijn. Meestal is het zo dat de houder geen attest zal krijgen als hij een rijverbod heeft. Het voorleggen van een attest waarop er geen verval staat vermeld, voldoet voor de omwisseling. Als sommige catégorieën op het Europees nationaal rijbewijs verlopen zijn, zal op dezelfde manier een attest aan het land van afgifte gevraagd worden om deze categorieën toch te kunnen omwisselen. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 9

10 9.2. Vervallen categorieën van groep 1 (AM, A1, A2, A, B en B+E) Het attest dat afgegeven wordt door het land van afgifte, volstaat voor de omwisseling. Het omgewisselde rijbewijs, zelfs vervallen, wordt ingehouden en wordt naar het land van afgifte teruggestuurd. De kopie van het rijbewijs en het attest worden bij de aanvraag voor een rijbewijs gevoegd Vervallen categorieën van groep 2 (C1, C, C1+E, C+E, D1, D1+E, D en D+E) Het attest dat afgegeven wordt door het land van afgifte, moet samen met een medisch rijgeschiktheidsattest groep 2 (verkregen in België) voorgelegd worden. Dit is essentieel om de categorieën van groep 2 te kunnen valideren. Het omgewisselde rijbewijs, zelfs vervallen, wordt ingehouden en wordt naar het land van afgifte teruggestuurd. De kopie van het rijbewijs en het attest worden bij de aanvraag voor een rijbewijs gevoegd. 10. VERLIES VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS In geval van verlies van een Europees nationaal rijbewijs moet de houder een verklaring van verlies voorleggen en dan kan er een Belgisch rijbewijs afgeleverd worden. Dat rijbewijs wordt afgeleverd: ofwel op basis van de gegevens die verkregen werden bij de registratie van het Europees nationaal rijbewijs; ofwel op basis van een certificaat van echtheid, afgeleverd door het land van afgifte. In beide gevallen moet het land van afgifte op de hoogte worden gebracht van de omwisseling door een fotokopie van het Europees nationaal rijbewijs op te sturen en/of het certificaat terug te sturen. De kopie van het rijbewijs en het attest worden bij de aanvraag voor een rijbewijs gevoegd. NIEMAND KAN HOUDER ZIJN VAN MEER DAN ÉÉN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS 11. OPEENVOLGENDE EN VEELVULDIGE OMWISSELINGEN Opeenvolgende omwisselingen Als een persoon verandert van verblijfplaats, kan hij opeenvolgend zijn Europees nationaal rijbewijs omwisselen. Hij kan nieuwe categorieën verwerven in verschillende landen. VOORBEELD Iemand woont achtereenvolgens in Duitsland, Hongarije, Frankrijk en België. In Duitsland behaalde hij het rijbewijs categorie B; in Hongarije heeft hij zijn rijbewijs omgewisseld; in Frankrijk heeft hij categorie C verworven en in België vraagt hij de omwisseling van zijn rijbewijs. Als deze persoon de omwisseling vraagt tegen een Belgisch rijbewijs, dan moet men goed oppassen dat de datum waarop iedere afzonderlijke categorie werd verworven, overeenstemt met de datum waarop deze categorie voor het eerst werd verworven. Men ook oppassen dat de landcode (70/land/nummer) die van het land is waar deze categorie voor de eerste keer werd behaald. In het voornoemde voorbeeld is dat dus Duitsland voor de categorie B en Frankrijk voor de categorieën C1 en C. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 10

11 OPGELET Als bepaalde categorieën in België werden verworven en vervolgens in één of meerdere andere landen werden omgewisseld, dan worden deze categorieën zonder omwisselingscode op het nieuw Belgisch rijbewijs vermeld als de houder een omwisseling vraagt bij zijn terugkeer in België. Indien alle categorieën oorspronkelijk in België werden behaald, dan moet er geen enkele landcode op het Belgisch rijbewijs worden vermeld Veelvuldige omwisselingen De aanvrager heeft het volste recht om op verschillende momenten en meermaals de omwisseling van bepaalde categorieën van het Europees nationaal rijbewijs te vragen. De aanvraag tot omwisseling van Europese categorieën is op geen enkele manier beperkt, noch in tijd, noch in het aantal keren dat men deze aanvraagt maar voor iedere aanmaak van een Belgisch rijbewijs zal er moeten betaald worden. Een persoon kan aanvankelijk de omwisseling aanvragen voor één of meerdere categorieën en dan later de omwisseling aanvragen voor andere categorieën: ofwel omdat hij al houder was van deze categorieën maar deze niet wou omwisselen; ofwel omdat hij de nieuwe categorieën pas later heeft verworven. Men kan nieuwe categorieën in een ander Europees land behalen terwijl men in België ingeschreven blijft. Het Europees nationaal rijbewijs dat omgewisseld wordt, wordt niet door betrokkene zelf bijgehouden. Bij een tweede (derde, vierde, ) omwisseling moet de houder een attest of een nieuw Europees nationaal rijbewijs ter omwisseling kunnen afgeven en dient hij de verschuldigde retributie te betalen. 12. HOUDER VAN EEN EUROPEES NATIONAAL RIJBEWIJS DIE EEN NIEUWE CATEGORIE VER- WERFT IN BELGIË Als iemand in België een nieuwe categorie via examen verwerft terwijl hij houder is van een Europees nationaal rijbewijs dat geldig is voor andere categorieën, dan moet hij zijn Europees nationaal rijbewijs omruilen voor een Belgisch rijbewijs om de nieuw verworven categorie te verkrijgen. Zowel de omwisseling van het Europees nationaal rijbewijs als het toevoegen van de nieuw verworven categorie kan in één bewerking op één Belgisch rijbewijs worden uitgevoerd waardoor de retributie slecht één keer moet geïnd worden. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 11

12 IV. BIJLAGEN 1. BIJLAGE 17-1 terug naar punt II.2. 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 12

13 2. LIJST VAN DE GEBIEDEN EN LANDEN DIE EUROPESE RIJBEWIJZEN AFLEVEREN terug naar punt I.1. terug naar punt III.8.4. LANDEN EN GEBIEDEN CODE BELGIË BULGARIJE CYPRUS DENEMARKEN DUITSLAND ESTLAND FINLAND FINLAND ALAND (AUTONOME REGIO VAN FINLAND) FRANKRIJK FRANKRIJK FRANS GUYANA (DOM) FRANKRIJK GUADELOUPE (DOM) FRANKRIJK MARTINIQUE (DOM) FRANKRIJK MAYOTTE (DOM) FRANKRIJK RÉUNION (DOM) FRANKRIJK SAINT PIERRE ET MIQUELON (DOM) GIBRALTAR (BRITS OVERZEES GEBIED) GRIEKENLAND HONGARIJE IERLAND ITALIË KROATIË LETLAND B BG CYP DK D EST FIN FIN F F F F F F F UK GR H IRL I HR LT 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 13

14 LANDEN EN GEBIEDEN CODE LITOUWEN LUXEMBURG MALTA NEDERLAND OOSTENRIJK POLEN PORTUGAL ROEMENIË SLOVAKIJE SLOVENIË SPANJE TSJECHIË VERENIGD KONINKRIJK VAN GROOT-BRITTANNIË EN NOORD IERLAND ZWEDEN LV L MLT NL A PL P RO SK SLO E CZ UK S EUROPESE ECONOMISCHE RUIMTE IJSLAND LIECHTENSTEIN NOORWEGEN IS FL N 08/03/2016 Hoofdstuk 27- Pagina 14