Technische tekeningen

Transcriptie

1 UDC : : Technische tekeningen Referenties en referentiesystemen voor vorm- en plaatstoleranties en de aanduiding daarvan Technical drawings - Datums and datum-systems for geometrical tolerances with indication NEDERLANDSE NORM NEN-ISO e druk, oktober 1984 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Inhoud 0 Inleiding 1 Onderwerp en toepassingsgebied 2 Verwijzingen 3 Definities 4 Bepaling van referenties 5 Toepassing van referenties 6 Aanduiding van referenties en referentiesystemen 7 Deelreferenties 8 Drievlaksreferentiesysteem 9 Een groep van elementen aangenomen als referentie Inleiding Vanwege de uniformiteit zijn in deze internationale norm alle figuren getekend met de projectiemethode volgens het eerste kwadrant. Het spreekt vanzelf dat de projectiemethode volgens het derde kwadrant evengoed had kunnen worden gebruikt, zonder invloed op de vastgelegde principes. Voor de definitieve uitvoering (verhoudingen en afmetingen) van symbolen voor vorm- en plaatstoleranties, zie ISO Onderwerp en toepassingsgebied Deze internationale norm beschrijft referentiesystemen voor vorm- en plaatstoleranties, met definities, praktische belichaming en de aanduiding ervan op technische tekeningen op werktuigbouwkundig gebied. Verwijzingen ISO 128 Technical drawings - General principles of presentation ') ISO 129 Engineering drawings - Dimensioning 2 ) ISO 1101 Technical drawings - Geometrical tolerancing - Tolerancing of form, orientation, location and run-out - Generalities, definitions, symbols, indications on drawings 3 ) ISO 2692 Technical drawings - Geometrical tolerancing - Maximum material principle 4 ) ISO 7083 Technical drawings - Symbols for geometrical tolerancing - Proportions and dimensions. Nationale voetnoten Din Nederland NEN 2350, NEN 2351, NEN 2392, NEN 2393 en NEN ) In Nederland NEN 5302, NEN 5303, NEN 5304 en NEN )ln Nederland NEN 3310 en NEN ) In voorbereiding (herziening van ISO 1101/2-1974). blz NEN-ISO 5459

2 2 3 Definities 3.1 referentie: Een theoretisch zuiver geometrisch element (zoals een hartlijn, vlak of rechte lijn) dat wordt gebruikt om ten opzichte hiervan een vorm- en/of plaatszuiverheidseis te stellen. Een referentie kan gebaseerd zijn op één of meer referentie-elementen van een werkstuk. 3.2 referentiesysteem: Een groep van twee of meer afzonderlijke referenties die als een samengestelde referentie worden gebruikt. 3.3 referentie-element: Een element van een werkstuk (zoals een oppervlak, een boring enz.) dat wordt gebruikt om de plaats van een referentie te bepalen. Opmerking Aangezien voor referentie-elementen bij de fabricage afwijkingen van de theoretische vorm optreden, kan het nodig zijn voor deze elementen vormzuiverheidstoleranties vast te stellen. 3.4 deelreferentie: Een punt, lijn of beperkt oppervlak van een werkstuk dat wordt gebruikt in contact met de fabricage- en meetmiddelen voor het omschrijven van de aangegeven referentie(s) om aan de gebruikstechnische eis(en) te voldoen. 3.5 vervangend referentie-element: Een reëel oppervlak van voldoende nauwkeurige vorm (een vlakplaat, een lager, een doorn enz.) dat in contact met het werkstuk wordt gebruikt om de referentie vast te stellen. Opmerking Vervangende referentie-elementen kunnen als een praktische belichaming van werkstukreferenties worden gebruikt bij de fabricage en de controle daarvan. Bepaling van referenties 4.1 Elementen aangegeven als referentie hebben inherente door het fabricageproces veroorzaakte afwijkingen van de theoretisch zuivere vorm. Zij kunnen onder andere de vorm van bolle, holle of kegelvormige afwijkingen aannemen. en voor het vaststellen van referenties worden in de paragrafen 4.1 en 4.2 aangegeven. Een rechte lijn of een plat vlak als referentie Het referentie-element dient hierbij zodanig te worden geplaatst dat de maximum afstand tussen dit referentie-element en een vervangend referentie-element zo klein mogelijk is. Als het referentie-element niet stabiel is ten opzichte van het contact- oppervlak dienen passende ondersteuningen te worden toegepast. Voorrechte lijnen (zie figuur 1) dienen hierbijtweeen voor platte vlakken drie ondersteuningen te worden gebruikt. I Ö (' \ \ à ondersteuningen referentie vervangend referentie-element = contactoppervlak Figuur 1

3 4.2 De hartlijn van een cilinder als referentie Als referentie geldt in dit geval de hartlijn van de grootste ingeschreven cilinder van een boring of de kleinste omgeschreven cilinder van een as, zodanig gelegen dat elke mogelijke hoekbeweging van de cilinder in elke richting gelijk is gemaakt (zie figuur 2). Щ IA 1УШ A " referentie-element vervangend referentie-element uiterste. standen referentie Figuur Een gemeenschappelijke hartlijn of hartvlak als referentie Bij de toepassing, zoals als voorbeeld aangegeven in figuur 3, geldt als referentie de gemeenschappelijke hartlijn van de twee kleinste omgeschreven coaxiale cilinders. Voor hartvlakken gelden overeenkomstige benaderingen. i в f referentie-element -vervangend referentie-element = contactoppervlak Figuur 3

4 4 4.4 Een referentie gevormd door een hartlijn van een cilinder en een vlak loodrecht hierop Referentie A is het vlak dat in contact met een gefingeerd oppervlak als referentie geldt. Referentie В is de hartlijn van de grootste ingeschreven cilinder, loodrecht op de referentie A. referentie-element В -$- 0X А В referentie В referentie-element А Figuur 4 vervangende referentie-elementen = contactoppervlakken Opmerking In bovenstaand voorbeeld wordt de referentie A als eerste en de referentie В als tweede referentie beschouwd (zie 6.2.3). Toepassing van referenties Referenties en referentiesystemen worden gebruikt als uitgangspunt voor het aangeven of bepalen van de vorm- en/of plaatszuiverheid van werkstukelementen ten opzichte van elkaar. De keuze en de waardebepaling van de referenties dient te geschieden op gebruikstechnische gronden. De volgende tabel geeft voorbeelden van aanduiding van referenties op technische tekeningen, van referentie-elementen en hoe referenties worden vastgesteld door gebruikmaking van vervangende referentie-elementen.

5 5 Tabel - en referenties referentie-elementen bepaling van de referenties referentiemiddelpunt middelpunt van een bol werkelijk oppervlak Figuur 5 Figuur 6 referentie = middelpunt "van de kleinste omgeschreven bol Figuur 7 vervangend referentie-element = vier contactpunten (die de kleinste omgeschreven bol vertegenwooridgen) op het V-blok middelpunt van een cirkel werkelijk profiel van een cirkel = grootste ingeschreven cirkel J-t. i Figuur 8 Figuur 9 Figuur 10 referentie = middelpunt van de grootste ingeschreven cirkel middelpunt van een cirkel werkelijk profiel \~van een cirkel vervangend referentie- _element = kleinste omgeschreven cirkel H H referentie = middelpunt van de kleinste omgeschreven cirkel Figuur 11 Figuur 12 Figuur 13 referentielijn hartlijn van een gat = grootste ingeschreven cirkel werkelijk oppervlak referentie as van grootste ingeschreven cilinder Figuur 14 Figuur 15 Figuur 16

6 Tabel - en (vervolg) referenties referentie-elementen bepaling van de referenties hartlijn van een as В I werkelijk oppervlak = kleinste omgeschreven cilinder referentie = hartlijn van de kleinste - omgeschreven cilinder Figuur 17 Figuur 18 Figuur 19 referentievlak oppervlak van een werkstuk referentie = vlak bepaald door de vlakplaat :ы Figuur 20 Figuur 25 werkelijk oppervlak - Figuur 21 = oppervlak van de vlakplaat Figuur 22 middenvlak middenvlak van de twee oppervlakken van een werkstuk werkelijk oppervlak Figuur 23 Figuur 24 vervangend referentie-element = contactvlakken. referentie = middenvlak bepaald door de twee contactvlakken

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN-ISO 5459:1984 nl Technische tekeningen - Referenties en referentiesystemen voor vorm- en plaatstoleranties en de aanduiding daarvan Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview