CT scan van de buik Voor kinderen jonger dan 12 jaar

Transcriptie

1 CT scan van de buik Voor kinderen jonger dan 12 jaar

2 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

3 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 CT-scan van de buik 4 Tips 20 Wil je meer weten? 21 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 22 1

4 Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: Waarom uw kind dit onderzoek krijgt Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. 2

5 3

6 CT-scan van je buik Binnenkort kom je naar het ziekenhuis voor een CT-scan van je buik. Dat is een onderzoek waarbij met behulp van röntgenstralen en contrastvloeistof de organen in je buik zichtbaar gemaakt worden. Met een CT-scan van je buik kan de dokter onderzoeken wat de oorzaak is van jouw klachten. CT betekent: Computer Tomografie. Tomo is een Grieks woord, het betekent hier: een foto van een deel, van een plakje. Grafie betekent hier: het zichtbaar maken van foto s op het beeldscherm van een computer. Wat is een CT-scan Bij een CT-scan wordt er een serie foto s gemaakt van de binnenkant van je lichaam: röntgenfoto s. Van die foto s maakt de computer plaatjes, waarop de dokter je organen van alle kanten kan bekijken. Van binnen en van buiten. 4

7 De dokter vertelt van welke organen hij een CT-scan maakt. 5

8 Het scanapparaat maakt de foto s met behulp van röntgenstralen. Dat zijn een soort sterke lichtstralen. Met het blote oog zie je röntgenstralen niet. Maar ze gaan dwars door je kleren en je huid heen. Van botten kan je goed röntgenfoto s maken omdat ze hard en stevig zijn. Je ziet dan een mooie witte afdruk op de röntgenfoto. De organen in je buik zijn zacht en soepel. Als je een gewone röntgenfoto van je buik zou maken zou je niet veel zien, alles is dan grijs, omdat röntgenstralen door organen heengaan. Door contrastvloeistof te gebruiken, worden je maag en darmen ook zichtbaar. Een CT-scan is alleen een onderzoek. Je wordt er niet beter van. Er worden een heleboel foto s gemaakt. Die foto s kun je vergelijken met plakjes kaas. Als je ze op elkaar legt, heb je weer een hele kaas. Op al die foto s bij elkaar kan de dokter je buik van binnen bekijken. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten. Een CT-scan maken doet geen pijn. Bij een CT-scan worden heel veel röntgenstralen gebruikt. We willen daarom zo weinig mogelijk mensen in de kamer. We vragen daarom of je vader en moeder willen wachten op de gang. Als je dat heel vervelend vind moet je dat zeggen. Je kunt de persoon die het onderzoek doet zien door het raam. Ook kan je met hem of haar praten via een microfoon. Het onderzoek vindt plaats op de afdeling Radiologie. Dit noemen we ook wel de röntgenafdeling. Locatie WKZ 1e verdieping receptie 18 6

9 Je buik In je buik zitten organen: maag, lever, darmen, galblaas, milt, nieren en blaas. Ze zien er allemaal anders uit en hebben verschillende taken. Om je organen heen zit een buikvlies. Sommigen organen werken met elkaar samen. Ze zorgen ervoor dat je lichaam goed werkt. Je kunt je organen vergelijken met de motor-onderdelen van een auto. Die werken samen om de auto te laten rijden. Jij eet en drinkt. Je organen zorgen ervoor dat je lichaam de voedingsstoffen opneemt. Ze halen uit je eten en drinken alles wat je nodig hebt. Wat je niet nodig hebt, scheiden ze weer uit. Dat komt in de wc terecht. Bij meisjes zitten er in de buikholte ook nog eierstokken, eileiders en een baarmoeder. Die organen zorgen ervoor dat zij later kinderen kunnen krijgen. Met alle organen kan iets mis gaan. Soms al voor je geboorte. Ze kunnen ziek worden, niet goed (samen) werken of een andere afwijking hebben. Daardoor kun je je ziek voelen. 7

10 Vóór de CT-scan Wat moet je van tevoren weten? Vanaf twee uur vóór het onderzoek, mag je niets eten of drinken, je moet nuchter zijn. Metalen voorwerpen kunnen de CT-scan verstoren, draag dus bijvoorbeeld geen sieraden. Voor een CT-scan moet je heel goed stilliggen. Om je maag en darmen ook zichtbaar te maken op de CT-scan, moet je contrastvloeistof drinken. Die vloeistof komt in je maag en darmen en zijn dan wel zichtbaar. Ook je andere organen zijn dan beter zichtbaar. De contrastvloeistof smaakt niet zo lekker. Maar gelukkig mag je het mengen. Met limonade of ranja bijvoorbeeld. Als je het mengsel drinkt, zit het nog niet meteen op de goede plaats in je buik. Het heeft tijd nodig om zich te verspreiden. Daarom moet je thuis al contrastvloeistof drinken. Je krijgt bij deze folder een flesje met Visipaque. Dit is een contrastvloeistof. Het ziet er uit als een waterig drankje. Thuis moet je 4 x een portie Visipaque innemen. In het schema staat hoeveel en wanneer precies. Hoeveel Visipaque je moet innemen, hangt af van je leeftijd. 8

11 Belangrijk: Drink echt alles op wat in het schema staat. Anders kunnen we geen goede scan maken. Meng iets lekkers door de contrastvloeistof. Bijvoorbeeld vruchtensap of limonade. Je mag het niet mengen met melkproducten: dus geen melk, chocolademelk, yoghurt, yogi-drink. Je mag gewoon plassen als je moet. Je hoeft niet bang te zijn dat de contrastvloeistof dan weggaat. Het drankje was niet lekker, maar samen met limonade werd het beter. Maar het is nodig voor het onderzoek. Ik wil graag dat de dokter ontdekt waarom ik buikpijn heb. Seyma (11 jaar) 9

12 Voor ouders: Gebruik van de contrastvloeistof Hoeveel contrastvloeistof moet uw kind drinken? U krijgt in het ziekenhuis een flesje met 20cc Visipaque contrastvloeistof. U moet dit middel zelf verdunnen voordat uw kind het mag drinken. Geef uw kind op de dag vóór het onderzoek 4 x een portie verdunde visipaque. Gelijkmatig verdeeld over de hele dag. Het is belangrijk dat uw kind alles opdrinkt wat in het schema staat aangegeven. Anders kunnen we geen goede scan maken. Meet het Visipaque-mengsel nauwkeurig af. Gebruik hierbij een maatbeker. 10

13 Leeftijd U krijgt Verdunning Verdeling Baby s tot 1 jaar Flesje van 20cc Visipaque Verdun het hele flesje Visipaque met 780cc water, of met iets wat uw kind lekker vindt om te drinken. 3. Verdeel de 100 cc verdunde Visipaque in 4 porties van 25cc. Let op: niet vermengen met een melkproduct. 2. Neem 100cc van het mengsel. De rest gooit u weg. 11

14 Leeftijd U krijgt Verdunning Verdeling Kinderen van 1 tot 5 jaar Flesje van 20cc Visipaque Verdun het hele flesje Visipaque met 780cc water, of met iets wat uw kind lekker vindt om te drinken. 3. Verdeel de 400 cc verdunde Visipaque in 4 porties van 100cc. Let op: niet vermengen met een melkproduct. 2. Neem 400cc van het mengsel. De rest gooit u weg. 12

15 Leeftijd U krijgt Verdunning Verdeling Kinderen van 5 jaar en ouder Flesje van 20cc Visipaque Verdun het hele flesje Visipaque met 780cc water, of met iets wat uw kind lekker vindt om te drinken. 2. Verdeel de 800 cc verdunde Visipaque in 4 porties van 200cc. Let op: niet vermengen met een melkproduct. 13

16 Wanneer moet uw kind de contrastvloeistof drinken? Verdeel de 4 porties Visipaque over de dag. Liefst zoveel mogelijk volgens het schema hieronder. Tijd van CT-scan tussen 8.30 en 12.30: Tijd van CT-scan tussen en 16.30: ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag ± uur op...dag Let op: Vanaf twee uur voor het onderzoek mag uw kind niets meer eten of drinken. Voor ouders: Zwanger Bent u zwanger? Meld dit dan vóór het onderzoek bij de medewerkers van de afdeling Radiologie. In principe is uw kind alleen met de laborant tijdens de CT-scan. Als u verwacht dat dit problemen op gaat leveren, neem dan iemand mee waar uw kind ook vertrouwen in heeft. 14

17 Wat doen wij vóór het onderzoek begint? Ongeveer een half uur vóór het onderzoek kom je op de röntgenafdeling. Daar krijg je nog wat contrastvloeistof te drinken (eventueel gemengd met wat ranja). Dan kunnen we je maag goed zien op de scan. Je krijgt ook een infuus in je arm. Het infuus blijft tijdens het onderzoek zitten. Wat is een infuus? Je krijgt een prik in je hand of je arm. Na die prik blijft er een dun, plastic buisje in je bloedvat zitten. Dit noemen we een infuus. Via dat buisje nemen we regelmatig wat bloed af. Een prik kan pijn doen. Daarom kun je een spray (bananenspray) of een pleister met zalf krijgen op de plek waar geprikt gaat worden. De spray en de zalf verdoven je huid. Je voelt er dan minder van. De spray krijg je net voor het prikken. De zalf een uur van te voren. Als het infuus goed zit krijg je een spalk. Deze maken we met pleisters en verband vast onder je arm. Dit helpt om je arm recht te houden. Wil je meer weten over een infuus? Kijk dan op of vraag de folder over het infuus. 15

18 Hoe wordt de CT-scan gemaakt? De scan wordt gemaakt door een laborant. De laborant vertelt steeds wat hij of zij doet. Je mag altijd vragen stellen als je meer wilt weten. De foto s worden gemaakt met een groot apparaat. In het midden zit een grote ronde opening. Je ligt op je rug op een lange smalle onderzoekstafel, met je armen boven je hoofd. Je buik moet vrij van kleding zijn. De tafel schuift langzaam door een soort grote ring. Het lijkt een korte tunnel. In die ring zit het fotoapparaat. Stukje voor stukje, foto voor foto, schuift de tafel er doorheen. Als de tafel gaat schuiven vragen we je adem in te houden. Het was eigenlijk wel een groot apparaat, maar toen ik op de tafel erdoor schoof was het best wel gaaf, dat gezoem en die lichtjes. Ik kon goed stil blijven liggen. Loes (10 jaar) 16

19 Je hoort een zoemend geluid als het apparaat foto s maakt. Je ziet rode lichtjes. Het is belangrijk dat je dan helemaal stil blijft liggen en je adem inhoudt. Anders mislukken de foto s. De laborant zit achter een raam. Via een microfoon kan hij of zij met je praten. De laborant ziet de foto s op een beeldscherm. Je kunt de foto s zelf niet zien. Eerst maken we een overzichtsfoto, een foto van je hele buik. Daarna spuiten we via het infuus contrastvloeistof in en starten met het maken van de foto s. We vragen je dan om je adem in te houden. Door het inspuiten van de contrastvloeistof krijg je misschien een warm gevoel door je hele lichaam. Soms krijg je ook een rare smaak in je mond. Of je hebt het gevoel dat je moet plassen. Dit gaat allemaal weer over. 17

20 Ze vroegen steeds of ik mijn adem in wilde houden. Dat was best lastig. Toen ging ik denken aan de zwemles. Dan moet ik onder water ook mijn adem in houden om door het gat te zwemmen. Dat hielp!! Sergio (7jaar) Na de CT scan Tien minuten na het onderzoek haalt de laborant het infuus er uit. Je mag gelijk terug naar huis of naar de afdeling. Het is belangrijk dat je na het onderzoek extra drinkt. Daardoor verdwijnt de contrastvloeistof sneller uit je lichaam. De uitslag De uitslag krijg je van de dokter die de CT-scan aanvraagt. Dat gebeurt tijdens de eerstvolgende afspraak. De dokter bespreekt met jou en je ouders wat er op de scan te zien is. 18

21 Bijwerkingen Je kunt diarree krijgen van de contrastvloeistof. Dat gaat vanzelf weer over. Complicaties Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Bij een CT-scan van de buik komen complicaties zelden voor. 19

22 Tips Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Bedenk dat je stil moet liggen met je armen boven je hoofd. Je kunt ook niet veel praten, omdat je dan beweegt. Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe voor het onderzoek samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt bij het prikken. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Heb je een Pijnpaspoort? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wel of niet verdovende zalf voor het infuusprikken. Bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of lig je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan/tegen kunnen doen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. 20

23 Wil je meer weten? Kijk dan op: Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over een CT-scan kun je bellen met de afdeling Radiologie telefoonnummer: Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. 21

24 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden. Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren. 22

25 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis. 23

26 Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon dit te doen. Uw aanwezigheid geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/ of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat tijdens het onderzoek duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Tips voor uzelf Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen. 24

27 Colofon Divisie beeld Afdeling radiologie december 2011, Wilhelmina Kinderziekenhuis KRRN

28 Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan EA Utrecht Tel