gelet op het bepaalde in artikel 3 uit de Monumentenverordening gemeente Deurne 1994

Transcriptie

1 Gemeenteblad nr. 165, 4 december 2014 BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DEURNE: gelet op het bepaalde in artikel 3 uit de Monumentenverordening gemeente Deurne 1994 op verzoek van Stichting Cuypersgenootschap van 10 juli 2013 en het kerkbestuur Parochie Neerkant / Pastorale Eenheid Helenaveen Liessel Neerkant te hebben gehoord. besluiten: Op basis van de redengevende omschrijving de R.K. kerk van Neerkant (Dorpsstraat 31) aan te wijzen als gemeentelijke monument Deurne, 2 december 2014 Burgemeester en wethouders voornoemd, De secretaris, De burgemeester, (mr. G.J.C. Kusters) 1 (H.J. Mak)

2 Redengevende omschrijving R.K. kerkgebouw Dorpsstraat 31 te Neerkant gemeente Deurne drs. Annélien van Kuilenburg 2

3 Objectgegevens Adres : Dorpsstraat 31 Postcode Plaats Kadastraal nr. Eigendom : 5758 AN : Neerkant (gemeente Deurne) : DNE (gedeeltelijk) en 3636 (gedeeltelijk) : Parochie Willibrordus Deurne Oorspronkelijke functie : R.K. kerk Algemene gegevens Huidige functie : R.K. kerk Bouwjaar : Bezoekdatum : 6 oktober 2014 Afbakening onderzoeksgebied 3

4 DNE DNE Inleiding Situering, geschiedenis en hoofdvorm In het centrum van Neerkant staat een R.K. kerkgebouw gewijd aan Sint Willibrordus. De kerk is gebouwd op de plaats van een oudere voorganger, die als gevolg van oorlogshandelingen in 1944 werd verwoest. De huidige kerk werd in gebouwd naar een ontwerp van de Deurnese architect Jos Deltrap. Deze beschrijving dient om de cultuurhistorische waarden van het kerkgebouw inclusief het bijbehorende voorplein te bepalen. 4

5 De betreffende locatie van het kerkgebouw te Neerkant. Bron: Google Maps. Jos Deltrap ( ) volgde eind jaren twintig de architectenopleiding aan de Academie voor Beeldende en Bouwende Kunsten van de RK Leergangen te Tilburg. Aanvankelijk werkte Deltrap in een traditionalistische stijl, zoals onder meer blijkt uit de schouwburg Bio-Vink te Deurne, ontworpen in de stijl van de Delftse School. Zijn latere ontwerpen zijn meer modernistisch van aard, zoals de kerk in Neerkant. Deltrap woonde vanaf 1931 in Deurne en was voornamelijk in deze regio werkzaam. Behalve de kerk in Neerkant ontwierp hij ook de Sint-Willibrorduskerk in Helenaveen (1951). Daarnaast restaureerde hij in de jaren de middeleeuwse Sint-Willibrorduskerk in Deurne. Voor wat betreft de kerk in Neerkant gaan traditionele vormen en nieuwe elementen, zoals baksteen en beton, hout en staal in het ontwerp hand in hand. Het gebouw heeft een herkenbare, aan de traditionele basilicale ontleende opzet met een risalerend middenschip met fronton en lagere zijbeuken. Het betonskelet is opgevuld met baksteen. Aan de voorzijde fungeert de brede overstek van het platte dak tevens als overkapping van het bordes, rereferend aan de klassieke stoa, en wordt gedragen door een serie slanke betonnen kolommen. Het kerkgebouw ligt centraal in het dorp aan een ruim voorplein. De kerk is niet-georienteerd: het priesterkoor ligt op het noorden en de hoofdingang op het zuiden. De kerk heeft een driebeukige opzet en is opgetrokken vanuit een vrijwel vierkante plattegrond, waarmee het object een sterk 5

6 gecentraliseerdeopzet heeft. Tegen de rechterzijgevel bevinden zich een baptisterium en een campanile. Aan de achterzijde is een sacristie aangebouwd. Links van de ingang staat op een betonnen sokkel een bronzen beeldje van Sint Willibrordus. Het beeldje is vervaardigd door kunstenaar Goddefroy. Het kunstwerk op het kerkplein is in 1990 geplaatst en is ontworpen door kunstenaar Peter Hermans uit Helenaveen. De kerk met het voorplein Sint Willibrordus Kunstwerk op het voorplein 6

7 Beschrijving Voorgevel Een gevelbrede trap leidt naar ingangsportaal van het kerkgebouw. De treden die zijn bedekt met okerrode gevlamde vierkante tegels. Aan de rechterzijde is een hellingbaan tegen het bordes aangeplaatst. Het bordes is voozien van een klinkerbestrating van donkere baksteen in blokpatroon. De hellingbaan is bestraat met rode klinkers in blokbatroon. De trap worden aan weerzijden afgesloten met een smeedijzeren hekwerk. Het middenrisaliet bevat het hoofdportaal en twee zijportalen. Boven de portalen zijn in 1981 gegoten bronzen reliëfs van kunstenaar Pieter Wiegersma aangebracht: boven het hoofdportaal een zon en aan weerszijden daarvan de Griekse begin- en eindletters; Alpha en Omega. Gezamenlijk symboliseren zij de goddelijkheid en de mensheid van Christus. Op het halfronde betonnen fronton, dat door het dak lijkt te steken, staat een klein kruis. Kleine rond en vierkante openingen met kruisroeden in beton decoreren het front. Trappen Bordes Hellingbaan Voorgevel van de kerk 7

8 Middenrisaliet met ingangspartij. Linkerzijgevel De linkerzijgevel bevat twee gevelhoge vensters met 16 ramen in een betonnen kozijn. Tussen de vensters bevindt zich de uitbouw van de biechtkast. Aan de rechterzijde is een zijingang. De ingang is middels een gemetselde trap bereikbaar. De houten aanbouw is van recente datum. Linkerzijgevel Zijingang 8

9 Rechterzijgevel Tegen de rechterzijgevel bevinden zich het baptisterium en de campanile c.q. klokkentoren. De zijgevel van de kerkzaal bevat, net als de linkerzijgevel, twee gevelhoge glaspuien met kozijnen van beton. Hiertussen zit in het muurwerk een uitbouw van de biechtkast. Het baptisterium heeft een achthoekige, gecentraliseerde aanleg. De betonnen constructie is bewust in het zicht gelaten. De wanden zijn opgevuld met betonnen platen met kleine ronde ramen in een geometrisch patroon. Het baptisterium wordt beeindigd door omgaande vensters onder een rond dak bedekt met koperen platen. Op het dak staat een piron in liervorm. De campanile heeft een open constructie met een raster van diagonale betonnen elementen. Bovenin bevindt zich een uurwerk met aan weerskanten een stalen wijzerplaat met Romeinse cijfers. Bovenop de campanile staat een kruis van smeedijzer. In de voet van de campanile zit een met beton omlijste toegangsdeur die naar de sacristie leidt. De deur is via een betonnen trap bereikbaar. De zijgevel van de sacristie bevat een betonnen plint en wordt beeindigd met een brede dakrand. Direct onder de dakrand zijn in het metselwerk ronde betonnen bovenlichten angebracht. Rechterzijgevel met baptisterium en campanile Campanile 9

10 Linkerzijgevel Achtergevel In het midden bevat de gevel de achterzijde van de apsis. Het muurwerk van de apsis bevat baksteenreliëf in de vorm van een kruis. De zijbeuken bevatten onder de dakrand een serie ronde, betonnen bovenlichten. De sacristie aan de linkerzijde, is voorzien van een grijze betonnen plint. Direct onder de dakrand bevinden zich twee rijen vensters met stalen kozijnen. Achterzijde van de apsis Gemetseld kruis in de gevel van de apsis Sacristie Interieur Het interieur heeft een driebeukige indeling. Het betonskelet is in het zicht gelaten. De middelste beuk bevat een verhoogde lichtzone die door het halfronde betonschaaldak wordt afgedekt en rust op ranke betonnen kolommen. Hiermee wordt ook inwendig een lichte indruk van een basilicale opbouw gewekt. 10

11 De kerkzaal is ingericht volgens de nieuwe naoorlogse liturgische wensen, waarin de liturgische viering centraal staat. Centraal tegen de achtergevel, in het verlengde van de hoofdingang, bevindt zich de apsis met het liturgisch centrum. Twee natuurstenen koorhekken scheiden het liturgisch centrum van de kerkzaal. Het altaar, eveneens van zwarte natuursteen, staat op een podium dat is betegeld met zwarte en witte tegels in blokmotief. Een groot glas-in-betonvenster flankeert het altaar. De linkerzijbeuk bevat een Maria-altaar bestaande uit een verhoging met witgeschilderde houten tafel waarop een beeltenis van Maria op een houten sokkel is geplaatst. In de rechterzijbeuk bevindt zich een altaar gewijd aan de heilige Jozef. Het altaar heeft dezelfde opzet als het Maria-altaar. De vloer van de kerkzaal is bedekt met vierkante, zwarte tegels. De twee middelste rijen kerkbanken behoren tot het oorspronkelijke interieur. De kerkbanken twee buitenste rijen kerkbanken zijn uit een andere kerk afkomstig. Aan weerszijden van het middenpad, dicht bij de ingang, staat een wijwaterbekken van natuursteen. In de muren van de kerkzaal zijn natuurstenen kruisjes aangebracht. Boven het portaal bevindt zich een orgeltribune met een orgel van de firma Verschueren te Heythuysen uit In de muren van beide zijbeuken bevindt zich een biechtkast. Links in de hoek van de kerkzaal is recent een houten volume ten behoeve van het secretariaat ingebouwd. Het baptisterium wordt door middel van een smeedijzeren doophek van de kerkzaal gescheiden. Het betreft een hoge, lichte ruimte met een centraal bassin en een doopvont. Het doopvont is afkomstig uit de oude kerk. De sacristie, rechts achterin het kerkgebouw, betreft een sobere rechthoekige ruimte. Hierachter bevinden zich een nevenruimte met keukenblokje, een gang met toegang tot toilet, een kelder, de campanile en een deur naar buiten. 11

12 Middenschip Altaar Wijwaterbekken Kruisjes 12

13 Maria altaar H. Jozef Doophek Doopvont in het baptisterium Sacristie Keukenblokje 13

14 Waardering Cultuurhistorische waarden Het kerkgebouw is van cultuurhistorische waarde als symbool van de wederopbouw van het jonge kerkdorp Neerkant na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog en daarmee van belang voor de geestelijke ontwikkeling van het dorp in de naoorlogse jaren. Het bouwwerk is typologisch gezien als bijzondere uitdrukking van een gedurfd en innovatief roomskatholiek kerkontwerp in de jaren 1950, waarin de architect poogde het traditionele basilicale concept aan te laten sluiten bij de liturgische wensen van die periode en bij een efficiënte bouwmethode. Architectuurhistorische waarden Het kerkgebouw is van architectuurhistorisch belang als belangrijk werk in het oeuvre van architect Jos Deltrap die voor de gemeente Deurne van grote betekenis is geweest. Het kerkgebouw te Neerkant is zijn voornaamste gebouw in modernistische trant. De monumentale waarde van de roerende onderdelen (banken) in de kerk zijn indifferent. Het later ingebouwde secretariaat heeft geen monumentale waarde. Situationele en ensemblewaarden Het gebouw is van situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging aan het centrale plein aan de Dorpsstraat in de kern van Neerkant. Gaafheid en herkenbaarheid Er is sprake van een gaaf bewaard gebleven kerkgebouw: zowel de hoofdvorm als detailleringen van het exterieur en interieur zijn goed bewaard gebleven. Zeldzaamheid Het kerkgebouw is zeldzaam in typologisch opzicht als vernieuwend rooms-katholiek kerkontwerp in de jaren