Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Behandeling met radioactief jodium

Transcriptie

1 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Behandeling met radioactief jodium Eerste keer na een schildklieroperatie

2

3 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer UMCG (050) U kunt hier ook terecht met algemene vragen over het UMCG. Bijvoorbeeld over de bereikbaarheid van het UMCG, het parkeren of wat de bezoektijden zijn. Afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming (NGMB), Langstraat 4 (050) U kunt hier terecht met vragen over de radioactieve straling (leefregels) en de scans die gemaakt worden. Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van uur. Verpleegafdeling E4 (050) U kunt hier terecht met vragen over uw opname. Polikliniek Endocrinologie (secretariaat) (050) U kunt hier terecht met vragen over uw polikliniekbezoek. Bereikbaar van maandag t/m donderdag: s ochtends van uur en s middags van uur. Patiënteninformatie (050) U kunt hier onder andere terecht met vragen over de gang van zaken in het UMCG, vragen over andere gezondheidszorginstellingen, verwijsprocedures en patiëntenverenigingen. Ook kunt u hier terecht voor opmerkingen en klachten. Bereikbaar maandag t/m vrijdag van uur. 1

4 Behandeling met radioactief jodium Informatiecentrum Oncologie (050) U kunt hier terecht voor algemene informatie over zaken die met kanker te maken hebben. Geopend op maandag t/m donderdag van uur en op vrijdag van uur. Het (web)adres voor informatie over het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het (web) adres voor informatie over de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming van het UMCG. Informatie over de gang van zaken in het UMCG rondom schildklierkanker. 2

5 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Inleiding U wordt binnenkort opgenomen op verpleegafdeling E4 van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) voor een behandeling met radioactief jodium. Onlangs heeft u een schildklieroperatie ondergaan. U krijgt nu aanvullend een behandeling met radioactief jodium, om het schildklierweefsel, dat na de operatie is achtergebleven, op te sporen en te behandelen. Schildkliercellen zijn de enige cellen in het menselijke lichaam die jodium opnemen. De rest van het lichaam neemt nauwelijks jodium op, dus ook nauwelijks het radioactieve jodium. Het radioactieve jodium dat niet wordt opgenomen, verlaat vooral via de urine het lichaam. De behandeling met radioactief jodium werkt geleidelijk, in de loop van enkele maanden. Uw behandelend arts heeft u verteld waarom en hoe de behandeling gegeven wordt. In deze brochure staat deze uitleg beschreven. U en en de mensen in uw omgeving kunnen zo thuis alles nog eens rustig nalezen. Heeft u vragen waarop het antwoord niet in deze brochure staat, dan kunt u contact opnemen met uw behandelend arts, de verpleegafdeling E4 of de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming (NGMB). De telefoonnummers vindt u voorin deze brochure. Voorbereiding op de behandeling Leest u onderstaande zaken goed door. Ze zijn belangrijk voor een goed verloop van uw behandeling. 3

6 Behandeling met radioactief jodium Besmetting Wilt u in verband met een mogelijke besmetting met een ziekenhuisbacterie van tevoren contact opnemen als u: - Het afgelopen jaar een buitenlands ziekenhuis heeft bezocht. - Beroepsmatig in nauw contact komt met varkens en/of vleeskalveren of als u woont op één van deze bedrijven. Zwangerschap Als u zwanger bent, kunt u niet behandeld worden met radioactief jodium. Daarom wordt bij elke vrouwelijke patiënt in de vruchtbare leeftijd op de opnamedag een zwangerschapstest gedaan. Pas als een zwangerschap is uitgesloten, kan de behandeling plaatsvinden. Borstvoeding Als u borstvoeding geeft, moet u daar voor de behandeling met radioactief jodium mee stoppen. Röntgencontrast Heeft u in de afgelopen vier maanden (dus tussen 0-4) voor uw aanstaande behandeling met radioactief jodium een röntgen- of CT-onderzoek gehad, neemt u dan contact op met verpleegafdeling E4. U bereikt E4VA op werkdagen tussen uur via telefoonnummer (050) Het jodiumbeperkt dieet Voor een goede behandeling is het nodig dat u een jodiumbeperkt dieet gebruikt. Teveel jodium in uw voeding vermindert namelijk de opname van radioactief jodium. U begint één week voor uw ziekenhuisopname met het dieet. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis wordt het dieet nog enkele dagen voortgezet. 4

7 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Informatie over het jodiumbeperkt dieet vindt u in de brochure Jodiumbeperkt dieet. U leest hierin welke voedings middelen u tijdens het dieet mag gebruiken. Alle andere voedingsmiddelen zijn tijdelijk niet toegestaan. Gebruik van cosmetica en andere producten Een aantal producten kan de behandeling met radioactief jodium beïnvloeden, zoals hoestdranken met veel jodium, zeepproducten als povidonzeep, betadine en uniwash, kelptabletten en zeewierproducten. Gebruikt u deze producten regelmatig, stop hier dan twee weken voorafgaand aan de jodiumbehandeling mee. Meld vervolgens bij uw opname dat u gewend was deze producten te gebruiken. Na uw opname kunt u het gebruik van de producten hervatten. Medicijnen Als u Cytomel (schildklierhormoon) gebruikt dan moet u hier twee weken vóór uw opname in het UMCG mee stoppen. Na uw opname hervat u het gebruik van Cytomel. Als u Thyrax gebruikt, dan moet u hier vier weken vóór uw opname in het UMCG mee stoppen. Na uw opname hervat u het gebruik van Thyrax. Soms wordt in overleg met uw behandelend arts van bovenstaande afgeweken. Jodium 131 Het radioactief jodium dat voor deze behandeling wordt gebruikt is jodium 131. Dit jodium zendt twee soorten straling uit. De ene soort zorgt voor bestraling van de schildkliercellen. Deze straling veroorzaakt nauwelijks schade aan de omgeving van de schildkliercellen en aan ander weefsel in het lichaam. 5

8 Behandeling met radioactief jodium De andere soort straling is te vergelijken met röntgenstraling. Deze straling wordt ook door uw omgeving (vooral uw gezinsleden die samen met u in één huis wonen) ontvangen. Om de stralingsbelasting voor uw omgeving zo laag mogelijk te houden, wordt u de eerste paar nachten na de behandeling opgenomen in een speciale kamer op verpleegafdeling E4, de zogenaamde jodiumsuite. De dag van opname Op de dag van opname op E4VA mag u thuis licht ontbijten. Nadat u zich op het afgesproken tijdstip heeft gemeld bij de opnamebalie in de ontvangsthal, brengt een gastvrouw u naar Fonteinstraat 9 waar eerst een hartfilmpje (ECG) van u wordt gemaakt. Daarna brengt de gastvrouw u naar de prikpoli op Fonteinstraat 17. Daar worden enkele buisjes bloed bij u afgenomen en kunt u (als dat nodig is) urine inleveren. Vervolgens gaat u via Fonteinstraat 15 naar verpleegafdeling E4. Op de verpleegafdeling heeft u een opnamegesprek met een verpleegkundige en een arts. Vervolgens wordt op de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming (NGMB), Langstraat 4 in het UMCG, de hoeveelheid schildklierrest (het schildklierweefsel dat na de operatie bij u is achtergebleven) bepaald. Hiervoor krijgt u een slokje met een speurdosis jodium 131 te drinken. Na het slokje gaat u naar huis. De volgende dag komt u terug naar het UMCG en gaat u eerst opnieuw naar de afdeling NGMB, Langstraat 4. Hier wordt dan de jodiumscintigrafie (ook wel jodiumscan genoemd) van u gemaakt. 6

9 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Jodiumscintigrafie Het onderzoek Bij een jodiumscintigrafie wordt met een speciale camera een opname gemaakt vanaf uw hoofd tot halverwege uw bovenbenen. U ligt hierbij op een onderzoekstafel en schuift langzaam onder de camera door. De opname duurt 15 tot 20 minuten. Voor of na het maken van deze opnamen wordt soms een schildklierrestmeting gedaan, ook wel schildklieruptake genoemd. Schildklierrestmeting (schildklier uptake) Bij deze meting zit u op een stoel met het meetapparaat eerst boven uw bovenbeen en daarna met het meetapparaat ter hoogte van uw hals. De schildklierrestmeting duurt ongeveer vijf minuten. Met de meting kan worden bepaald hoeveel jodium door het achtergebleven schildklierweefsel (het weefsel dat de chirurg niet heeft kunnen verwijderen) is opgenomen. Na de jodiumscintigrafie gaat u naar E4VA. Hier krijgt u s middags de behandeling met radioactief jodium. Jodiumsuite (therapiekamer) Tijdens uw opname op verpleegafdeling E4 verblijft u in een jodiumsuite, een kamer met extra dikke wanden. Deze wanden laten geen straling door. E4VA beschikt over vier jodiumsuites, die alle vier zijn voorzien van toilet, douche, televisie, radio en telefoon. Bovendien is er wifi en is het gebruik van mobiele telefoons toegestaan. De kamers liggen rondom een gemeenschappelijk dagverblijf met een keuken, waar u zelf koffie, thee en dergelijke kunt zetten. Het dagverblijf beschikt verder over een televisie met Dvdspeler, radio en laptop met internetverbinding. De patiënten in de suites mogen elkaar bezoeken. 7

10 Behandeling met radioactief jodium De maaltijden worden door een verpleegkundige gebracht. Wij gaan er van uit dat u zelf de afwas verzorgt. U kunt gerust boeken, tijdschriften en dergelijke van huis meenemen en deze bij ontslag mee terugnemen. Gebruiksvoorwerpen worden in het algemeen niet besmet met radioactief jodium. De behandeling s Middags krijgt u in de jodiumsuite de dosis jodium 131 toegediend in de vorm van een capsule. In uw lichaam kan het jodium nu worden opgenomen door de resterende schildkliercellen. U merkt daar meestal weinig tot niets van. Het jodium dat niet door de schildkliercellen wordt opgenomen, plast u binnen één tot twee dagen gewoon uit. Uw urine is dan radioactief en daarom is een aantal voorzorgsmaatregelen vereist, zoals: het gebruik van dames- of herenverband om besmetting met urine te voorkomen. U krijgt het verband en de uitleg over het gebruik hiervan van de verpleegkundige. Het drinken van (tenminste 1 liter extra per dag) water, thee etcetera. Deze dranken bevorderen de uitscheiding van radioactief jodium met de urine. Radioactief jodium wordt grotendeels via uw maag en darmen uitgescheiden. Een klein deel van het radioactief jodium wordt via de speekselklieren uitgescheiden. Dit kan soms leiden tot gevoeligheid van de speekselklieren tijdens het eten. Het jodium dat wel door de resterende schildkliercellen is opgenomen, verlaat uw lichaam veel langzamer. Duur van uw opname Vooraf kan alleen een schatting worden gegeven over de duur van uw verblijf op E4VA. Meestal is een verblijf van 3 x 24 uur in de 8

11 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming jodiumsuite van E4VA voldoende. Een enkele keer kan dit langer of korter zijn. Bezoek Gedurende de eerste 24 uur van uw verblijf in de jodiumsuite mag u geen bezoek ontvangen. Daarna geldt per bezoeker een maximale bezoektijd van één uur. Uit voorzorg mogen zwangere vrouwen of kinderen jonger dan 16 jaar niet op bezoek komen in de jodiumsuites. De verpleegkundige geeft het bezoek instructie voordat de suite mag worden betreden. De verpleegkundige komt zeer beperkt in uw kamer (slechts een aantal minuten per dag). In de jodiumsuite vinden geen uitgebreide verpleegkundige handelingen plaats. Als u wel langer hulp nodig heeft, dan moet u hiervoor een beroep doen op een naaste. Deze gaat dan met u mee de suite in. Schoonmaken Tijdens uw verblijf wordt uw kamer met het bijbehorende sanitair niet schoongemaakt, om de straling voor het huishoudelijk personeel zo laag mogelijk te houden. Het schoonmaken van de kamer gebeurt nadat u de jodiumsuite heeft verlaten. Weer naar huis Voor ontslag wordt de hoeveelheid straling die nog in uw lichaam aanwezig is met een stralingsmeter gemeten. Wanneer de hoeveelheid straling beneden een door de overheid vastgestelde norm is, kunt u de jodiumsuite verlaten. Op dat moment is de hoeveelheid radioactief jodium in uw lichaam laag. 9

12 Behandeling met radioactief jodium U kunt echter nog steeds in lichte mate andere personen aan straling blootstellen. Dit brengt geen direct gevaar voor uw omgeving met zich mee. Kleine kinderen zijn echter gevoelig voor straling. Speciale regels voor na de behandeling zijn daarom belangrijk. Deze kunt u lezen in de brochure Adviezen en instructies na een jodiumbehandeling, die u samen met uw afsprakenbrief heeft ontvangen. Wij adviseren u deze adviezen en instructies zo goed mogelijk op te volgen. De hoeveelheid straling voor anderen, en vooral uw huisgenoten, zal op deze wijze beperkt blijven tot een aanvaardbaar niveau. Bij ontslag krijgt u te horen, hoelang u zich aan deze leefregels moet houden. Dit hangt af van de hoeveelheid straling die u op dat moment nog uitstraalt en uw persoonlijke situatie thuis (wel/geen inwonende kinderen jonger dan 10 jaar). Bij ontslag krijgt u verdere uitleg over de medicijnen die u moet gebruiken. Daarnaast krijgt u een afspraak mee voor de polikliniek Endocrinologie voor het bespreken van de uitslagen van de scans en het verdere verloop van de behandeling. Ook krijgt u een afspraak voor een posttherapiescan (een jodiumscintigrafie) op de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming (NGMB). Deze jodiumscintigrafie vindt altijd plaats zeven dagen na inname van de capsule jodium 131 tijdens uw opname op E4VA. Posttherapie scan (jodiumscintigrafie) Zeven dagen nadat u bent behandeld met radioactief jodium, wordt opnieuw een jodiumscintigrafie (de posttherapiescan) gemaakt op de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming (NGMB) op Langstraat 4. Op deze posttherapiescan wordt de opname van radioactief jodium in uw lichaam afgebeeld. 10

13 Nucleaire Geneeskunde en Moleculaire Beeldvorming Voorbereiding Voor een posttherapiescan is geen voorbereiding nodig. U mag gewoon eten en drinken. Voordat de opnames gemaakt gaan worden, wordt u gevraagd naar het toilet te gaan om uit te plassen. Daarna krijgt u een bekertje water te drinken om uw slokdarm schoon te spoelen. Tijdens het maken van de opnames ligt u op een onderzoeksbed met een camera boven en onder u. Eerst wordt een opname gemaakt vanaf uw hoofd tot halverwege uw bovenbenen. Hierbij schuift u langzaam onder de camera door. Deze opname duurt 15 tot 20 minuten en is gelijk aan de opname die voorafgaande aan uw jodiumbehandeling is gemaakt. Vervolgens wordt een opname gemaakt waarbij de camera langzaam om uw hoofd en hals draait. Deze opname duurt 40 minuten. Aansluitend volgt een CT-scan met een korte opname van enkele minuten. Een enkele keer worden er nog andere aanvullende opnames gemaakt. Meestal duurt de posttherapie scan in totaal ongeveer anderhalf uur. Uitslag De uitslag van de behandeling met radioactief jodium gaat naar uw behandelend endocrinoloog. Deze bespreekt de uitslag eerst in het multidisciplinair behandelteam Schildkliercarcinoom. Dit behandel team, dat bestaat uit specialisten van verschillende disciplines, overlegt voor elke patiënt met schildklierkanker in het UMCG welke onderzoeken en behandelingen gewenst zijn. Daarna, tijdens uw bezoek aan de polikliniek Endocrinologie, bespreekt uw behandelend arts de uitslag en het verdere verloop van de behandeling met u. 11

14 Behandeling met radioactief jodium Na de behandeling Wij adviseren vrouwen rondom de behandeling met radioactief jodium niet zwanger te raken. Mannen krijgen het advies rondom de jodiumbehandeling geen kinderen te verwekken. Vragen over zwangerschap en methodes om zwangerschap te voorkomen, kunt u bespreken met uw behandelend arts. Vragen Als u na het lezen van deze brochure vragen heeft, kunt u die altijd stellen. De belangrijkste telefoonnummers vindt u voor in deze brochure. 12

15

16 Patiënteninformatie vlc 774/1311