Een kijkoperatie in de baarmoeder

Transcriptie

1 Gynaecologie Patiënteninformatie Een kijkoperatie in de baarmoeder U ontvangt deze informatie, omdat u een kijkoperatie in uw baarmoeder (hysteroscopie) krijgt. Hierin kunt u lezen wat deze ingreep precies inhoudt, hoe u zich hierop kunt voorbereiden en wat de mogelijke complicaties hiervan zijn. Neemt u contact met ons op als u nog vragen heeft. Onze contactgegevens en meer informatie vindt u op onze website Een hysteroscopie Een hysteroscopie is een kijkoperatie in de baarmoeder via een kijkbuis (hysteroscoop). De belangrijkste redenen voor deze operatie zijn de verwijdering van poliepen en myomen (vleesbomen) van beperkte omvang, de behandeling van het slijmvlies van de baarmoeder, de opheffing van verklevingen in de baarmoeder en de verwijdering van een tussenschot of een spiraaltje in uw baarmoeder. De ingreep vindt meestal poliklinisch plaats. Grotere ingrepen voeren wij uit onder narcose of met een ruggenprik. Twee soorten kijkoperaties We kennen twee soorten kijkoperaties in de baarmoeder: diagnostische hysteroscopie en therapeutische hysteroscopie. Diagnostische hysteroscopie Bij een diagnostische hysteroscopie kijkt de gynaecoloog met een kijkbuis (hysteroscoop) zonder spreider via de schede (vagina) naar de binnenkant van uw baarmoeder. Tijdens dit onderzoek zijn kleine ingrepen mogelijk, zoals het verwijderen van een (kleine) poliep of een spiraal waarvan de touwtjes niet meer zichtbaar zijn. Redenen voor een diagnostische hysteroscopie Er zijn verschillende redenen om een diagnostische hysteroscopie te verrichten: abnormaal bloedverlies tijdens of tussen uw menstruaties door (zie ook onze patiënteninformatie Hevig bloedverlies tijdens de menstruatie); aanhoudende menstruatiepijn; bloedverlies langer dan een jaar na uw laatste menstruatie; Pagina 1/9

2 het uitblijven van de menstruatie na een curettage (het schoonschrapen van huid of de binnenkant van de baarmoeder); verminderde vruchtbaarheid (zie ook onze patiënteninformatie OFO); herhaalde vroeggeboorten of miskramen (zie ook onze patiënteninformatie Habituele abortus); afwijkende bevindingen bij een echoscopie, watercontrastechoscopie (SIS) (zie ook onze patiënteninformatie Waterechoscopie, waterecho of SIS) of ander onderzoek van de baarmoederholte. Therapeutische hysteroscopie Bij een therapeutische hysteroscopie behandelen wij grotere afwijkingen van de baarmoeder. Dit doen wij door een holle buis, de operatiehysteroscoop, met een doorsnede van 6 tot 10 millimeter. Door deze buis brengt de arts vocht en instrumenten de baarmoederholte in, zoals tangetjes, schaartjes of kleine lisjes (metalen lusjes) die wij elektrisch verhitten. De hysteroscoop sluiten wij aan op een camera. Op een monitor verschijnt een afbeelding van de binnenzijde van uw baarmoeder. Zo kunnen wij het verloop van de operatie goed volgen. Diagnostische hysteroscopieën vinden in de meeste gevallen op de polikliniek plaats zonder verdoving. Als u dat wenst kan dit ook in dagbehandeling op de operatiekamer plaatsvinden. De therapeutische hysteroscopie vindt plaats in dagopname op de operatiekamer. Wanneer vindt de kijkoperatie plaats? De hysteroscopie vindt bij voorkeur plaats als u niet ongesteld bent. Als abnormaal bloedverlies de reden is voor het onderzoek, is bloedverlies vaak niet te vermijden en meestal niet bezwaarlijk. Bij gebruik van de pil is het onderzoek mogelijk op alle dagen dat u een pil inneemt. Als u geen pil gebruikt, kan het onderzoek het beste gebeuren in de eerste helft van de cyclus: vóór de eisprong. Dit is belangrijk als u zwanger wilt worden: dan is er nog geen bevruchte eicel die zich eventueel kan innestelen. De voorbereidingen het onderzoek Bij een hysteroscopie op de polikliniek hoeft u meestal niet nuchter te zijn en adviseren wij om juist wel te eten van tevoren. Bij een dagopname en onderzoek onder narcose of een ruggenprik is nuchter zijn wel noodzakelijk. Meer informatie vindt u in onze patiënteninformatie Operatie. Als u geen narcose of ruggenprik krijgt, kunt u lichte menstruatieachtige pijn krijgen. Om deze pijn te verminderen, krijgt u meestal een recept voor pijnstillers. Het verloop van het onderzoek Als het onderzoek onder plaatselijke verdoving of zonder verdoving gebeurt, neemt u plaats op de onderzoekstoel met uw benen in de beensteunen. De arts brengt vervolgens de kijkbuis via de vagina de baarmoederholte in. Door de kijkbuis dienen wij de vloeistof toe om zo uw Pagina 2/9

3 baarmoederholte te kunnen bekijken. Dat kan wat lichte menstruatieachtige pijn veroorzaken. Het gehele onderzoek duurt ongeveer een kwartier; bij kleine ingrepen kan het wat langer duren. Kleine ingrepen tijdens de hysteroscopie Het is mogelijk om door de hysteroscoop met een tangetje kleine ingrepen in uw baarmoederholte te verrichten: Een poliep of een klein myoom (vleesboom) verwijderen Een poliep is een (bijna altijd) goedaardige uitstulping van het baarmoederslijmvlies. Een myoom (vleesboom) is een goedaardige uitstulping van de spierlaag van de baarmoeder in de baarmoederholte (zie ook onze patiënteninformatie Myomen). Beide kunnen abnormaal bloedverlies veroorzaken. Een poliep en een klein myoom kunnen wij doorgaans verwijderen met een elektrisch verhit lisje, een schaartje of een ander instrument. Een uitgebreidere ingreep is nodig als de poliep of het myoom groter is of gedeeltelijk in de wand van de baarmoeder ligt (zie ook onze patiënteninformatie Therapeutische hysteroscopie). Geringe verklevingen in de baarmoederholte opheffen Dunne verklevingen tussen de voor- en achterwand kunnen wij eenvoudig doorknippen. Voor dikkere en uitgebreide verklevingen (syndroom van Asherman) is een grotere operatie (therapeutische hysteroscopie) nodig. Een spiraal (IUD) verwijderen waarvan het touwtje niet te vinden is Meestal kunnen wij het spiraal gemakkelijk zien en met een tangetje verwijderen. Heel zelden zit het spiraaltje vast in de wand van de baarmoeder en is een grotere operatie (therapeutische hysteroscopie) nodig. Een weefselstukje (biopt) afnemen Tijdens de hysteroscopie kunnen wij met een tangetje een stukje weefsel (biopt) van de baarmoederwand wegnemen voor weefselonderzoek. Sterilisatie via de schede Bij deze vorm van sterilisatie brengt de gynaecoloog tijdens de hysteroscopie veertjes de eileiders in. (zie ook onze patiënteninformatie Sterilisatie). (Micro)curettage Dit is onderzoek van het slijmvlies van de baarmoeder, dat soms plaatsvindt na de hysteroscopie. Via de schede brengt de gynaecoloog een dun buisje (curette) in de baarmoeder, zodat hij het slijmvlies van de baarmoederholte kan wegzuigen of weg kan schrapen voor verder onderzoek. Pagina 3/9

4 Grotere operaties Grotere operaties verrichten wij in dagbehandeling: Myomen verwijderen Myomen zijn goedaardige spierknobbels. Zij kunnen aanwezig zijn aan het buitenoppervlak van de baarmoeder (in de spierwand) of aan de binnenkant van de baarmoeder (uitpuilend in de baarmoederholte). Zie voor meer informatie hierover onze patiënteninformatie Myomen). Een myoom dat uitpuilt in de baarmoederholte, veroorzaakt vaak menstruatieproblemen. Alleen myomen die voor een (groot) deel in de baarmoederholte liggen, kunnen wij hysteroscopisch verwijderen. De zwaarte van de operatie hangt af van de grootte en de dieptegroei in de spierwand. Naarmate de myomen dieper in de spierwand zitten, is de operatie moeilijker en gecompliceerder. Vaak lukt de behandeling dan niet in één keer. De gynaecoloog verwijdert het myoom in zulke situaties slechts gedeeltelijk en neemt in een tweede operatie het restant weg. De reden hiervoor is dat tijdens de ingreep een wond in het operatiegebied ontstaat. Hierin staan bloedvaten open. Het vocht waarmee de arts de baarmoederholte vult, gaat gedeeltelijk via deze vaten de bloedbaan in. Als er te veel vocht in de bloedsomloop komt, is dit een belasting voor uw hart. Dat moet dan meer vocht rondpompen. Wanneer een bepaalde maximale hoeveelheid vocht in de bloedbaan terechtgekomen is, moet de gynaecoloog stoppen met de operatie. Ook is er soms sprake van ruim bloedverlies tijdens de operatie. Dat kan verder opereren bemoeilijken. Slechts zelden is hiervoor een bloedtransfusie noodzakelijk. Soms brengt de arts dan na de ingreep een ballonkatheter de baarmoeder in. De ballon die wij met vocht vullen, drukt bloedende vaatjes aan de binnenzijde van de baarmoeder dicht. Dit geeft vaak een gevoel van kramp in de onderbuik. Uit de opening van de katheter, die via de vagina naar buiten komt, kan bloed komen. Deze katheter zit niet in de blaas, zodat u gewoon kunt plassen. Meestal verwijderen wij de katheter de dag na de operatie. Een tussenschot (septum) in de baarmoeder verwijderen Een tussenschot in de baarmoeder veroorzaakt soms zwangerschapsproblemen. De gynaecoloog kan met een hysteroscopische operatie zo n tussenschot verwijderen. Ernstige verklevingen in de baarmoederholte (het syndroom van Asherman) opheffen Bij ernstige verklevingen zijn de voor- en achterwand geheel met elkaar verkleefd. De operatie om de verklevingen op te heffen is dan moeilijk en lukt vaak niet in één keer. Grotere poliepen verwijderen De gynaecoloog kan grotere poliepen vrijwel altijd met een operatie wegnemen. Pagina 4/9

5 Behandelingen van het baarmoederslijmvlies Voor informatie over deze behandeling kunt u onze aparte patiënteninformatie Thermachoice raadplegen. Wanneer u het beste een hysteroscoop kunt krijgen De hysteroscopische operatie vindt bij voorkeur niet plaats tijdens uw menstruatie. Als abnormaal bloedverlies de reden is voor de behandeling, is bloedverlies geen bezwaar. Heeft u een kinderwens, dan vindt de behandeling plaats in de eerste helft van de cyclus, voordat de eisprong optreedt. De bedoeling is dat u niet zwanger bent tijdens de behandeling. Gelijktijdig een laparoscopie Bij de grotere hysteroscopische operaties, zoals het verwijderen van myomen of van ernstige verklevingen in de baarmoeder, kijkt de gynaecoloog soms tijdens de ingreep met behulp van een laparoscoop in uw buikholte. Een laparoscoop is net als een hysteroscoop een kijkbuis. Daarmee kan de arts nagaan of bij het gebruik van de hysteroscoop geen gaatje in de wand van uw baarmoeder ontstaat. Uw gynaecoloog bespreekt meestal vooraf of hij ook een laparoscopie verwacht toe te passen. Soms blijkt de noodzaak pas tijdens de operatie. Informatie over een laparoscopie vindt u in onze patiënteninformatie de diagnostische laparoscopie. Ruggenprik of narcose De therapeutische hysteroscopie vindt plaats op de operatiekamer onder narcose of onder spinale of epidurale anesthesie. Bij deze laatste twee vormen van verdoving (ruggenprik) bent u wakker en kunt u het verloop van uw operatie desgewenst volgen op het scherm. Uw gynaecoloog kan u advies geven over de mogelijkheden van en ervaringen met deze soorten verdovingen. De diagnostische hysteroscopie vindt over het algemeen poliklinisch plaats. Van tevoren krijgt u pijnstillers. Onderzoek voor de operatie Zowel bij een ruggenprik als bij een narcose is het gebruikelijk dat wij onderzoek doen naar uw algemene gezondheid. U krijgt hiervoor een afspraak bij de preoperatieve screening (POS). (zie ook onze patiënteninformatie Operatie ). Uw gynaecoloog informeert u hierover. Na de operatie Pijn Bij kleinere ingrepen heeft u vaak de eerste dagen een gevoelige onderbuik; bij grotere ingrepen duurt dit soms wat langer. Na een laparoscopie kunt u schouderpijn hebben. Pagina 5/9

6 Bloedverlies Na de meeste hysteroscopische operaties heeft u enige tijd last van vaginaal bloedverlies. Hoelang dit duurt is moeilijk te voorspellen. Dat kan variëren van enkele dagen bij een kleinere ingreep tot enkele weken bij een grotere ingreep. Afscheiding Na afloop van het bloedverlies heeft u vaak nog wat bruinige afscheiding. Vooral bij de ballonmethode en de rollerbolmethode moet u rekening houden met de kans op vieze, soms wat riekende afscheiding gedurende een aantal weken. Soms zijn er geen afscheidingsklachten. Kunstmatige cyclus In een aantal situaties schrijft de gynaecoloog na de hysteroscopische operatie gedurende een maand hormonen voor om het slijmvlies van de baarmoederholte te laten herstellen. Deze medicijnen zijn vergelijkbaar met de zwaardere pil. De menstruatie die hierop volgt, kan hevig zijn. Een spiraaltje Soms plaatst de gynaecoloog aan het einde van de operatie een spiraaltje in uw baarmoeder. Dit gebeurt vooral na operaties om verklevingen op te heffen. Het doel is nieuwe verklevingen in de baarmoeder te voorkomen. Over het algemeen verwijdert de arts dit spiraaltje na de eerstvolgende menstruatie. Gemeenschap Als er geen bloedverlies of vieze afscheiding meer is, is er geen bezwaar tegen geslachtsgemeenschap (samenleving). Zolang de buik nog gevoelig is, kan dit wel pijnlijk zijn. Hechtingen Omdat wij de hysteroscopische operatie via de vagina uitvoeren, krijgt u geen hechtingen. Alleen als er ook een laparoscopie is verricht, zijn er hechtingen in de buikwand die soms verwijderd moeten worden. Vaak kan de huisarts dit doen. De herstelperiode Na een kleinere ingreep die poliklinisch plaatsvindt, moet u over het algemeen een dag uittrekken voor uw herstel. Voor een grotere ingreep moet u op een herstelperiode van enkele dagen rekenen. Extra hulp in de huishouding na thuiskomst uit ons ziekenhuis is meestal niet nodig. Nacontrole Na een aantal weken krijgt u een afspraak op de polikliniek. U kunt dan het resultaat van de behandeling met ons bespreken. Pagina 6/9

7 Mogelijke complicaties Zoals bij iedere operatie kunnen ook bij de hysteroscopie complicaties optreden. Gelukkig zijn deze zeldzaam. Abnormaal veel bloedverlies De behandeling veroorzaakt vaak een wond aan de binnenkant van de baarmoeder. Er kunnen ook wondjes zijn in de baarmoederhals door een tangetje dat de arts daar heeft geplaatst. Is het bloedverlies meer dan een flinke menstruatie, neem dan contact op met uw gynaecoloog. Beschadiging van de baarmoederwand Soms ontstaat tijdens de behandeling een gaatje in de wand van de baarmoeder (perforatie). Meestal geneest dit vanzelf. Een groter gat moeten wij soms operatief sluiten. In dat geval is (alsnog) een narcose noodzakelijk. Soms is een laparoscopie (kijkoperatie) voldoende om de ernst van het gat te beoordelen. In andere gevallen kan een buikoperatie via een bikinisnee nodig zijn om een bloeding te stelpen. Deze complicatie komt vooral voor bij de behandeling van ernstige verklevingen of diep in de wand gelegen myomen, maar ook bij eenvoudiger hysteroscopische operaties kan een perforatie nodig zijn. Zoals hiervoor beschreven, voert de arts soms tegelijkertijd een laparoscopie uit om deze complicatie zo veel mogelijk te voorkomen. Dat is echter niet altijd afdoende. Na een perforatie moet de gynaecoloog over het algemeen stoppen met de operatie, ook al is deze nog niet klaar. Dit betekent dat een tweede operatie nodig is. Een zeer zeldzaam gevolg van een perforatie is beschadiging van darm of blaas. Een dergelijke complicatie vergt extra zorg en een langere ziekenhuisopname. Ontsteking of infectie Zoals bij veel andere operaties is een ontsteking of een infectie een mogelijke complicatie bij een hysteroscopische operatie. Deze complicatie komt echter weinig voor bij deze ingreep. Koorts en hevige buikpijn wijzen op een ontsteking. U moet bij deze verschijnselen direct contact opnemen met ons ziekenhuis. Behandeling met antibiotica is dan noodzakelijk. Overgevoeligheid Sommige vrouwen zijn overgevoelig voor jodium of voor de vloeistof die wij in de baarmoederholte inbrengen. Als u weet dat u overgevoelig bent voor dergelijke stoffen, vertel dit dan aan ons vóór de operatie. De arts kan daarmee dan rekening houden. Verschijnselen die duiden op overgevoeligheid, zijn ongebruikelijke duizeligheid, hartkloppingen of onwel worden. Deze treden soms pas na thuiskomst op. In dat geval is het verstandig contact op te nemen met ons ziekenhuis. Pagina 7/9

8 Overvulling Een zeldzame complicatie van een hysteroscopische operatie is overvulling van de bloedcirculatie. Er treedt dan een te grote vochtbelasting voor het lichaam op. Deze complicatie komt vooral voor bij de hysteroscopische verwijdering van een myoom en bij endometriumresectie (de verwijdering van slijmvlies in de baarmoeder). Bij deze operaties komt de vloeistof waarmee de gynaecoloog de baarmoeder vult gemakkelijk in de bloedbaan terecht. Als er te veel vocht in de bloedbaan komt, moeten wij de operatie afbreken. Meestal kan het lichaam dit vocht gemakkelijk kwijt. Een plaspil kan nodig zijn. Een enkele keer is er extra intensieve zorg na de operatie nodig. Het syndroom van Asherman Bij elke operatie treedt littekenvorming op. Ook bij operaties in de baarmoeder kunnen littekens ontstaan in de vorm van verklevingen in de baarmoeder. Dit heet het syndroom van Asherman. Deze complicatie is zeer zeldzaam. Als zij al voorkomt is het meestal na een hysteroscopische verwijdering van een myoom. In ernstige gevallen kan het menstruatiebloed ten gevolge van de verklevingen niet naar buiten vloeien. Tot slot Ondanks de hiervoor beschreven, zeldzame complicaties is de hysteroscopische operatie een veilige behandeling. Bij een goede reden om de operatie te verrichten, voorkomt deze ingreep vaak een grotere operatie met kans op grotere complicaties. Heeft u vragen? Heeft u naar aanleiding van deze patiënteninformatie nog vragen, aarzel dan niet om die met uw gynaecoloog te bespreken. Meer informatie en onze contactgegevens vindt u op onze website Zelfhulporganisaties Stichting Voorlichting en Zelfhulp Gynaecologie (VZG) Nieuwegracht 24 A 3521 LR Utrecht Telefoon: (030) (maandag tot en met vrijdag van 9.30 tot uur) Verder lezen Meer informatie vindt u op de website van de NVOG, rubriek Voorlichting. Woordenlijst anti-hormoon: een synthetisch hormoon dat de aanmaak van eigen hormonen beïnvloedt; endometrium: baarmoederslijmvlies; Pagina 8/9

9 endometriumresectie: een operatie waarbij de gynaecoloog het baarmoederslijmvlies verwijdert; hysteroscopie: een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun buisje in de baarmoeder kijkt; hysteroscopische operatie: een operatie via een dun buisje dat de gynaecoloog in de baarmoeder brengt; laparoscopie: een operatie waarbij de gynaecoloog met een kijkbuis via de buikwand in de buikholte kijkt; menstruatie: de maandelijkse bloeding; myoom: een goedaardige spierknobbel die uitgaat van de wand van de baarmoeder; poliep: een bijna altijd goedaardig gezwelletje dat in de baarmoederholte groeit; postmenopauze: de periode na de laatste menstruatie (gewoonlijk rond het 52ste levensjaar); rollerbolmethode: een operatie waarbij de gynaecoloog met een bolletje over het baarmoederslijmvlies heen rolt; door verhitting verschroeit het slijmvlies; vleesboom: een myoom. Bron: NVOG Versie: augustus 2015 Pagina 9/9