12 juni Uitzwaaidienst World Servants - Open Hof. Tekst: Numeri 13: 1-2, 25 t/m 14: 9 Thema: Durf het maar Voorganger: ds.

Transcriptie

1 12 juni Uitzwaaidienst World Servants - Open Hof Tekst: Numeri 13: 1-2, 25 t/m 14: 9 Thema: Durf het maar Voorganger: ds. Henri Veldhuis Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, Dit is derde preek in een reeks die ik heb gemaakt bij het boek Numeri. Evenals de vorige keren moet ik eerst iets zeggen over het weerbarstige karakter van dat bijbelboek, omdat we anders misschien in de knoop raken met de tekst. In m n eerste preek heb ik verteld dat een groot deel van Numeri pas eeuwen later is geschreven dan de tijd waarin het zich lijkt af te spelen, en dat geldt ook voor Exodus, Leviticus en Deuteronomium. Na de Babylonische Ballingschap hebben schrijvers uit de kring van de tempel de verhalen over Israël in de woestijn flink uitgebreid. Een voorbeeld daarvan is de tabernakel, die steeds meer is gaan lijken op de tempel van Salomo die door de Babyloniërs was verwoest. Het was de bedoeling van de schrijvers dat de terugkeerde ballingen die verhalen over het volk in de woestijn zouden zien als een spiegel, - een spiegel van Gods trouw aan het volk, maar ook een spiegel met ernstige waarschuwingen voor wat er kan gebeuren als het volk ontrouw is aan God. Daarover heb ik in mijn tweede preek wat gezegd: strenge straffen van God in Numeri die ons vaak veel te ver gaan. Bijvoorbeeld als iemand hout sprokkelt op sabbat, wanneer je niet mag werken, en daarvoor gestenigd wordt. Dat is niet de God zoals wij die leren kennen door Jezus Christus. Dus niet alles uit Numeri kunnen wij zomaar overnemen als Woord van God vandaag. En toch schuilt er in al die verhalen, die lang niet allemaal echt zijn gebeurt en die ons kunnen afstoten, vaak een Woord van God dat nog steeds betekenis heeft, ook voor ons vanmorgen. Ook in de tekst van deze morgen staan dingen die onze weerstand oproepen. Israël is op weg naar het beloofde land. Mooi beeld, maar hoe komen ze daar te wonen? Door gewelddadige verovering, want dat land is niet leeg. Er komt oorlog, volken die al lang wonen in Kanaän worden verdreven of gedood. Jozua en Kaleb zeggen zelfs dat die volken vermorzeld zullen worden. Dat is niet Gods bedoeling zoals wij die kennen door Jezus Christus. Jezus zegt: Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen het land ( ha eretz ) bezitten. Het is daarom niet goed dat president Poetin een deel van Oekraïne veroverd heeft. Het is niet goed dat Tibet is ingelijfd door China. Het is niet goed dat de Palestijnse gebieden worden veroverd door Israël. Als wij sinds Jezus spreken over het beloofde land, dan moeten we denken aan het Koninkrijk Gods, een land van recht en vrede waar God van hoopt dat het vanuit Jeruzalem uitwaaiert over heel de wereld. Als we zó naar het beloofde land kijken, kunnen misschien we ook een Woord van God ontdekken in het Numeri-verhaal van deze morgen. Na een lange tocht door de woestijn is de tijd gekomen dat twaalf verspieders worden uitgestuurd om het beloofde land te verkennen, -

2 om te zien of het vruchtbaar is en welke mensen er wonen; twaalf verkenners, uit elke stam één. Als de verkenners na veertig dagen terugkomen, kan het volk niet wachten om hun verhalen te horen. Nou, de eerste berichten zijn goed: Het land vloeit over van melk en honing, het is heel vruchtbaar, en als bewijs daarvan hebben de verkenners een hele grote druiventros meegenomen. Maar helaas, dat is niet alles. Het beloofde land is namelijk niet leeg, er wonen veel mensen, die bovendien groot en sterk zijn, zoals hun steden ook sterke muren hebben. En als de verkenners dat eenmaal hebben durven zeggen, lijken ze steeds emotioneler te worden, en waarschuwen ze heftig voor die gevaarlijke bewoners van Kanaän. Behalve dan Jozua en Kaleb, - twee van de verkenners. Die horen met schrik wat hun tien collega s allemaal rondbazuinen. Ze zien dat hun afschrikwekkende verhalen het volk bang maken, zó bang dat het volk in opstand komt tegen Mozes en Aäron. Want ze hebben geen zin om in dat zogenaamde land van God de dood te vinden. Dan maar liever terug naar Egypte. Jozua en Kaleb doen hun uiterste best om het volk gerust te stellen. Vertrouw op God, roepen ze, als Hij ons dat land beloofd heeft, zal Hij ons ook helpen, en zullen we kracht vinden onze vijanden te verslaan. Maar wat ze ook roepen, het is te laat. Angst heeft bezit genomen van het volk, en de tien andere verspieders maken hun verhalen nog sterker: Ze hebben er zelfs reuzen gezien, Enakieten. In hun ogen zijn die Hebreeuwse zwervers niet meer dan sprinkhanen. Wat is er toch gebeurd bij die verkenners? En waarom reageren ze zo verschillend? Ze hebben alle twaalf dezelfde tocht gemaakt. Ze hebben alle twaalf dezelfde mooie maar ook moeilijke dingen gezien. En toch reageren ze zo verschillend. Tien verkenners reageren vanuit angst, en dan krijgen alle bedreigingen die er zijn steeds grotere afmetingen. En de twee anderen, die dezelfde bedreigingen hebben gezien, reageren uit vertrouwen op God, en op Mozes en Aäron, en ze hopen dat het volk in dat vertrouwen verder wil gaan. Maar het is al te laat. De angst, die zo besmettelijk is als een virus, heeft de harten van het volk al ziek gemaakt. Er is geen redden meer aan, het volk komt in opstand en wil terug naar Egypte. Als gemeente van Christus zijn wij niet geroepen om Gods beloofde land te veroveren met geweld. Maar die strijd tussen angst en vertrouwen op onze weg naar Gods Koninkrijk, die kennen we maar al te goed. Daarvan hebben we allemaal wel grote of kleine voorbeelden. Tegen de World Servants wordt wel eens gezegd: Goh, dat je dat dúrft, naar zo n ver land waar je van alles kan overkomen. Je kunt er ziek worden, je bent slecht bereikbaar, het sanitair is slecht, je maakt lange reizen met kans op een ongeluk, enz. Ja, dat is waar, en je ouders vinden het ook wel spannend dat je zo n reis maakt. Misschien kijk je naar zo n reis met angstige ogen, en worden al die risico s elke dag een beetje groter. Of je kijkt met ogen van geloof en vertrouwen, en dan wordt je ontspannen uitgezwaaid. Natuurlijk gaat het niet om naïef vertrouwen. Je bereidt je reis goed voor en er zijn verstandige begeleiders, zoals Mozes en Aäron. Je loopt geen onnodige risico s. Maar ook dan blijft er de vraag, die geldt bij al onze plannen en reizen: Kijk je met vertrouwen of met angst? Als angst 2

3 je leven overheerst kan de meest veilige reis je nog bang maken, en kan het kleinste risico nog uitgroeien tot een spookbeeld. Komt het dan allemaal vanzelf wel goed, als je maar vertrouwt op God en andere mensen? Nee, zo simpel is het natuurlijk niet. Er zijn reële gevaren in het leven, altijd en overal. Als je geen risico s wilt lopen, kun je beter niet leven. We weten ook dat ons geloof in God ons niet behoedt voor ziekte en ongeluk, al bidden we de sterren van de hemel. En dat kan je flink aan het twijfelen brengen. Bovendien, - dat is ook belangrijk om te weten: Veel mensen zijn door hun aanleg, of door traumatische gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt, éérder angstig dan anderen. Daar kunnen ze niets aan doen. Zeg dus niet té gemakkelijk tegen elkaar: Wees maar niet bang, vertrouw op God, dan komt het goed. Er zijn heel wat mensen, misschien ook hier in de kerk, die hun angst met medicijnen moeten afzwakken, anders wordt hun angst zo groot als de reuzen van Kanaän. We zijn allemaal kwetsbare mensen, die vaak bang en bezorgd zijn in een wereld van gevaren en risico s. Alleen als we dát goed beseffen, komt de boodschap van deze morgen goed op zijn plaats: dat het namelijk veel uitmaakt of we naar het leven kijken met vertrouwen of uit angst. Voelen we ons daarin gedragen door God en elkaar, of zien we elkaar als obstakels en concurrenten op onze weg naar de toekomst? Ondermijnen we elkaars vertrouwen, zoals de tien verspieders doen, of versterken we dat in elkaar? Ik denk aan vluchtelingen in een volle boot op de Middellandse zee, met ook veel kinderen aan boord. Grote kans dat die boot kapseist en verdrinkt. Probeer je de kinderen nog angstiger te maken? Of probeer je hen rust en veiligheid te geven in jouw armen, wat er ook gebeurt? En als die vluchtelingen dan op weg zijn naar het beloofde land van Europa, moeten ze daar vrezen voor vijanden, voor reuzen die hen zullen terugsturen en opsluiten? Of vinden ze mensen die samen met hen gaan bouwen aan het Koninkrijk Gods? Als wij tienduizenden vluchtelingen naar Europa zien komen, kijken wij dan met ogen van bange afweer of in vertrouwen? Angela Merkel is geen domme vrouw; ze wist wel dat er grote problemen zouden ontstaan en dat niet alles mogelijk is. Maar ik denk dat ze sprak vanuit haar geloof toen ze zei: Wir schaffen das. Zij sprak als Jozua en Kaleb, en probeerde andere landen van Europa moed in te praten, dat we het samen zouden kunnen. Hoe hebben die andere landen gereageerd, inclusief Nederland? Hebben we niet vooral geluisterd naar de tien verspieders met hun angstverhalen? Heeft het virus van de angst onze harten niet ziek gemaakt? Op die manier zullen we niet aankomen in het beloofde land van God. Een paar weken geleden sprak ik twee jonge Nederlandse studenten die een poos in Griekenland waren geweest om daar bootvluchtelingen te helpen. Ze waren geschokt over de angstige en afwerende houding van Europa als het gaat om de eigen mogelijkheden hulp te bieden. Vanuit dezelfde vraag mogen we kijken naar het fusieproces van ons beide gemeenten. Als christen op reis mogen we vertrouwen hebben in elkaar en onze gezamenlijke toekomst. Zeker, er zijn moeilijkheden te overwinnen. De vraag is alleen maar hoe we kijken, ook naar elkaar. Als we kijken zoals de tien verspieders, gaan de gemeenteleden, de dominee of de kerkenraad van 3

4 de andere gemeente misschien wel lijken op die Enakieten, reuzen die veel groter en sterker zijn dan jij, die veel meer hebben of veel meer willen dan jij. Als we kijken uit angst worden anderen een bedreiging, een concurrent, - zelfs God kan dan een bedreiging worden, als Hij teveel van ons vraagt, als we teveel moeten inleveren voor ons geloof, voor zijn Koninkrijk, voor een bloeiende gemeente in Culemborg. Want Hij vraagt tijd van ons, en geld, inspanning voor andere mensen. In de gemeente moeten we leren omgaan met karakters die ons niet altijd liggen, met voorkeuren van anderen die soms niet de onze zijn, - en ga zo maar door. Als we kijken met vertrouwen, niet naïef maar volwassen, dan krijgt de ander in onze ogen toch weer nieuwe kansen en valt die ander misschien wel mee, of méér dan dat. En dan krijg ik - of jij - nieuw vertrouwen van anderen. Misschien val ik dan ook wel mee, of zelfs meer dan dat, - en jij ook. Op die manier kunnen we op reis gaan naar andere landen, waar we de inwoners niet bestrijden met geweld, maar helpen om samen te bouwen aan Gods Koninkrijk. Dan kan de muur in Jeruzalem worden afgebroken, en ook muurtjes in onze eigen stad en gemeente, en zelfs de roadblocks in de Oekraïne. Want ook al is ons leven vol risico s, dát is wat vertrouwen kan doen: muren afbreken en bruggen bouwen, - vertrouwen dat we moeten leren van God zelf. De God van Israël durft het aan als een kwetsbaar mens in onze wereld te komen, ons aan te spreken met liefde, en ons te vragen om bekering en vertrouwen. Hij blijft dat óók nog doen als we Hem aan het kruis slaan. Zulk vertrouwen van God, dat we van Hem mogen we ontvangen en uitdragen, kan zó krachtig zijn dat we het beloofde land niet hoeven te veroveren met geweld, en dat Barbara en Open Hof zomaar één geïntegreerde gemeente kunnen worden. Het is maar hoe je kijkt naar elkaar. Daarom zijn we als gemeente van Christus geroepen om in de wereld te staan als Jozua en Kaleb, om temidden van zoveel wantrouwen en risico en onze grote wereld toch als dwazen van God te pleiten voor geloof en vertrouwen. We zwaaien vandaag de World Servants uit als voorbeelden voor ons allemaal: Jozua s en Kalebs, die laten zien hoe je vol vertrouwen op reis kunt gaan, op weg naar Gods Koninkrijk dat groeit en bloeit in alle landen van de wereld. Amen 4

5 Gebed van de zondag God van trouw die met ons meegaat, We zijn hier bij elkaar na weer een week waarin van alles van ons werd gevraagd. We moesten sterk zijn om vol te houden, weerbaar blijven in ontmoetingen en werk, alert in spannende situaties, op onze hoede bij risico s. Misschien zijn we nu moe en uitgeblust, niet zo attent op U en elkaar. Daarom bidden we om de inspiratie van uw Geest die lévend maakt, die ons weer ontvankelijk maakt voor U en mild voor elkaar. God wek vertrouwen, dat het misschien wel wat wordt met deze kerkdienst; dat het goed komt met ons; dat we misschien wel opgebeurd naar huis gaan, opgefrist voor de nieuwe week. Daarop hopen wij, en daarom bidden wij, Amen 5