Bijlage VWO. Latijn. tijdvak 1. Tekstboekje. VW-1010-a-16-1-b

Transcriptie

1 Bijlage VWO 2016 tijdvak 1 Latijn Tekstboekje VW-1010-a-16-1-b

2 Tekst 1 De vlucht uit Troje De kleine Julus moet mij vergezellen en mijn vrouw moet ons op afstand volgen. En jullie die in dienst zijn hier, hoor goed naar wat ik zeg: er is, als je de stad uit komt, een heuvel met een oud, vrij eenzaam Ceresheiligdom, daarnaast een hoogbejaarde cipres, reeds lang door onze vrome vaderen vereerd. Dat is waar wij elkaar straks zien, elk langs zijn eigen pad. U, vader, neem de godenrelikwieën, de Penaten van onze stad: ik die zojuist aan zoveel bloed en strijd ontsnapt ben, mag ze niet in handen nemen, vóórdat water uit een rivier ze heeft gereinigd. Haec fatus latos umeros subiectaque colla veste super fulvique insternor pelle leonis, succedoque oneri; dextrae se parvus Iulus implicuit sequiturque patrem non passibus aequis; pone subit coniunx. Ferimur per opaca locorum, et me, quem dudum non ulla iniecta movebant tela neque adverso glomerati examine Grai, nunc omnes terrent aurae, sonus excitat omnis suspensum et pariter comitique onerique timentem. Iamque propinquabam portis omnemque videbar evasisse viam, subito cum creber ad aures visus adesse pedum sonitus, genitorque per umbram prospiciens Nate, exclamat, fuge, nate; propinquant. Ardentes clipeos atque aera micantia cerno. Hic mihi nescio quod trepido male numen amicum confusam eripuit mentem. Namque avia cursu dum sequor et nota excedo regione viarum, heu misero coniunx fatone erepta Creusa substitit, erravitne via seu lapsa resedit, VW-1010-a-16-1-b 2 / 7 lees verder

3 incertum; nec post oculis est reddita nostris. Nec prius amissam respexi animumve reflexi quam tumulum antiquae Cereris sedemque sacratam venimus: hic demum collectis omnibus una defuit, et comites natumque virumque fefellit. Quem non incusavi amens hominumque deorumque, aut quid in eversa vidi crudelius urbe? Ascanium Anchisenque patrem Teucrosque penates commendo sociis et curva valle recondo; ipse urbem repeto et cingor fulgentibus armis. Stat casus renovare omnes omnemque reverti per Troiam et rursus caput obiectare periclis. Principio muros obscuraque limina portae, qua gressum extuleram, repeto et vestigia retro observata sequor per noctem et lumine lustro: horror ubique animo, simul ipsa silentia terrent. Inde domum, si forte pedem, si forte tulisset, me refero: inruerant Danai et tectum omne tenebant. Ilicet ignis edax summa ad fastigia vento volvitur; exsuperant flammae, furit aestus ad auras. Vergilius, Aeneis Tekst 2 Aankomst in Latium At pius exsequiis Aeneas rite solutis, aggere composito tumuli, postquam alta quierunt aequora, tendit iter velis portumque relinquit. Aspirant aurae in noctem nec candida cursus luna negat, splendet tremulo sub lumine pontus. Proxima Circaeae raduntur litora terrae, dives inaccessos ubi Solis filia lucos VW-1010-a-16-1-b 3 / 7 lees verder

4 adsiduo resonat cantu, tectisque superbis urit odoratam nocturna in lumina cedrum arguto tenues percurrens pectine telas. Hinc exaudiri gemitus iraeque leonum vincla recusantum et sera sub nocte rudentum, saetigerique sues atque in praesepibus ursi saevire ac formae magnorum ululare luporum, quos hominum ex facie dea saeva potentibus herbis induerat Circe in vultus ac terga ferarum. Quae ne monstra pii paterentur talia Troes delati in portus neu litora dira subirent, Neptunus ventis implevit vela secundis, atque fugam dedit et praeter vada fervida vexit. Iamque rubescebat radiis mare et aethere ab alto Aurora in roseis fulgebat lutea bigis, cum venti posuere omnisque repente resedit flatus, et in lento luctantur marmore tonsae. Atque hic Aeneas ingentem ex aequore lucum prospicit. Hunc inter fluvio Tiberinus amoeno verticibus rapidis et multa flavus harena in mare prorumpit. Variae circumque supraque adsuetae ripis volucres et fluminis alveo aethera mulcebant cantu lucoque volabant. Flectere iter sociis terraeque advertere proras imperat et laetus fluvio succedit opaco. Vergilius, Aeneis VW-1010-a-16-1-b 4 / 7 lees verder

5 Tekst 3 In de Odyssee van Homerus vertelt Odysseus dat zijn mannen op verkenning gingen in het land van Circe Al gauw ontdekten zij in een dal op een beschutte plek het paleis van Circe, van gladde steen gebouwd. Eromheen waren wolven en leeuwen, door haar boze kruiden tot die gedaante betoverd. Zij vielen mijn mannen niet aan, maar kwamen overeind kwispelend met hun lange staarten, zoals honden kwispelen rondom hun meester, als hij van tafel komt; want altijd brengt hij iets lekkers voor hen mee. Zo omringden hen al kwispelstaartend de sterkklauwige leeuwen en wolven. Zij werden bang op het zien van de vreselijke monsters. Voor de poort bleven zij staan en zij hoorden Circe binnen zingen met schone stem, terwijl zij aan een groot getouw een onvergankelijk weefsel weefde, fijn en bekoorlijk en prachtig zoals de werken van goden zijn. Homerus, Odyssee Tekst Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris Italiam fato profugus Laviniaque venit litora, multum ille et terris iactatus et alto vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram, multa quoque et bello passus, dum conderet urbem inferretque deos Latio; genus unde Latinum Albanique patres atque altae moenia Romae. Vergilius, Aeneis VW-1010-a-16-1-b 5 / 7 lees verder

6 Tekst 5 Aeneas doet in Carthago aan Dido verslag van zijn zwerftocht. Hij vertelt haar dat hij tijdens zijn verblijf op Kreta een droom had gehad op grond waarvan zijn vader Anchises concludeerde dat de Trojanen hun reis moesten vervolgen naar Italië. Onderstaande tekst beschrijft hoe de Trojanen, op enkele makkers na, van Kreta vertrokken en hoe hun tocht over zee verliep Sic ait et cuncti dicto paremus ovantes. Hanc quoque deserimus sedem paucisque relictis vela damus vastumque cava trabe currimus aequor. Postquam altum tenuere rates nec iam amplius ullae apparent terrae caelum undique et undique pontus, tum mihi caeruleus supra caput astitit imber noctem hiememque ferens et inhorruit unda tenebris. Continuo venti volvunt mare magnaque surgunt aequora; dispersi iactamur gurgite vasto. Involvere diem nimbi et nox umida caelum abstulit; ingeminant abruptis nubibus ignes. Excutimur cursu et caecis erramus in undis. Ipse diem noctemque negat discernere caelo nec meminisse viae media Palinurus in unda. Tres adeo incertos caeca caligine soles erramus pelago, totidem sine sidere noctes. Vergilius, Aeneis Aantekeningen regel 189 ait onderwerp: Anchises regel 190 Hanc sedem Hiermee wordt Kreta bedoeld paucis Vul aan: sociis regel 192 teneo bereiken ratis, -is schip amplius Onvertaald laten regel 195 tenebris Lees: in tenebris regel 196 Continuo meteen volvo opstuwen regel 197 gurges, gurgitis zee VW-1010-a-16-1-b 6 / 7 lees verder

7 regel 198 regel 199 Involvere = Involverunt ingeminant ignes bliksemschichten volgden elkaar snel op abrumpo openscheuren regel 201 Ipse Verbind met Palinurus (regel 202) nego zeggen dat niet caelo Lees: in caelo regel 202 regel 203 nec Lees: et negat memini viae zich kunnen oriënteren Tres adeo soles drie lange dagen einde VW-1010-a-16-1-b 7 / 7 lees verder