Asbest in de bodem. Beleidsnotitie. September Pagina 1 van 6. Beleidsnotitie asbest in de bodem

Transcriptie

1 Beleidsnotitie Asbest in de bodem September 2004 Pagina 1 van 6

2 Inhoudsopgave 1. Aanleiding notitie Asbest in de bodem Wat is asbest? Hoe komt asbest in de bodem? Asbest in de bodem, risico en gedrag Beleid en normen voor asbest in de bodem Wanneer komt de asbestverontreiniging van de bodem in beeld? Rol van de gemeente Voorstel wijziging huidig onderzoeksbeleid... 6 Pagina 2 van 6

3 1. Aanleiding notitie Asbest in de bodem Asbest wordt reeds geruime tijd gezien als een probleemstof. De problematiek van asbest in de bodem is echter pas sinds kort actueel. Er vinden daarom diverse beleidsontwikkelingen plaats. De doelstelling van deze notitie is het omgaan met de door asbest verontreinigde bodem in het kader van de Wet bodembescherming en op een praktische en sobere en doelmatige wijze mogelijk te maken. Mogelijke gezondheidsrisico s van deze verontreinigingen dienen te worden voorkomen evenals stagnatie bij grondverzet en grondtransacties. Verder wordt in deze notitie aangegeven op welke wijze het verkennend bodemonderzoek dient uitgevoerd te worden in de gemeente Sittard-Geleen. Dit is zowel van belang voor diegene die binnen de gemeente Sittard-Geleen opdracht verstrekken tot bodemonderzoek als de adviesbureaus die het bodemonderzoek voor onze gemeente uitvoeren. 2. Wat is asbest? Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die opgebouwd zijn uit fijne vezels. Omdat asbest zeer slijtvast, brandwerend, isolerend, duurzaam en vrij goedkoop is, werd het materiaal toegepast in onder andere remvoeringen, brandwerende producten, isolatiematerialen en als bewapening in asbestcementproducten. Zo vindt men dus asbest terug in bouwmaterialen, dakbeschot, verwarmingsketels, vloerbedekking en in rioleringsbuizen. Asbest komt voor in verschillende vormen: witte (chrysoliet), bruine (amosiet) en blauwe (crocidoliet) asbest. Van deze soorten is wit het meeste toegepast en blauw de meest gevaarlijke. Op grond van binding van de asbestvezel aan het dragermateriaal is een onderverdeling te maken in twee categorieën: hechtgebonden asbest geeft in het algemeen weinig vezels af en komt voor in o.a. producten van asbestcement (golfplaten, remblokken, wegverharding en gevelbekleding); niet hechtgebonden asbest de vezels komen makkelijk los van het dragermateriaal en heeft hierdoor een groter gezondheidsrisico en komt o.a. voor in asbestpapier, spuitasbest, asbestweefsel en in isolatielagen. Asbest in producten c.q. materialen is met name na de tweede wereldoorlog veel gebruikt. Sinds 1977 is er een verbod op het gebruik van blauw asbest. Spuitisolatie is sinds 1978 niet meer toegepast. Niet hechtgebonden asbest is sedert 1983 vrijwel niet meer toegepast en sinds 1 juli 1993 is de beroepsmatige toepassing van asbest volledig verboden. 3. Hoe komt asbest in de bodem? Asbest kan via een aantal wegen in de bodem terechtkomen, te weten: sloop van asbesthoudende gebouwen; ophoging/verhardingen met asbesthoudende grond of materialen; toepassing van asbesthoudend materiaal; bijzondere omstandigheden zoals bv een brand, beschadiging, onzorgvuldig onderhoud en reparatie. Zowel in het stedelijke als landelijke gebied bevinden zich aanzienlijke oppervlakten met asbesthoudend plaatmateriaal. Bij toepassing, beschadiging en sloop van asbesthoudend Pagina 3 van 6

4 (bouw)materiaal is op zeer veel plaatsen asbesthoudend materiaal in de bodem terechtgekomen. Asbesthoudend puin en asbesthoudende grond werd gebruikt als respectievelijk verhardings- of dempingsmateriaal. Kortom asbest in de bodem is in meer of mindere mate bijna overal te verwachten. 4. Asbest in de bodem, risico en gedrag De aanwezigheid van asbest in de bodem vormt een risico voor de volksgezondheid en het milieu als er verspreiding van asbestvezels in de lucht plaatsvindt. De belangrijkste opnameroute van asbest is via de ademhaling. Asbest in de bodem leidt dus tot risico s als er verspreiding van asbestvezels in de lucht plaatsvindt met als gevolg ophoping van de vezels in de longen waardoor de kans vergroot wordt op het krijgen van o.a. longkanker, asbestose en mesothelioom (kwaadaardige tumor in buik- of longvlies). 5. Beleid en normen voor asbest in de bodem Tot voor kort was er veel onduidelijk met betrekking tot asbesthoudende bodem, grond en puin, omdat de regelgeving vanuit verschillende invalshoeken kwam (VROM, SZW) en niet altijd parallel liep. Bovendien verschilde regelgeving per provincie bij gebrek aan Rijksbeleid. Om deze knelpunten op te lossen hebben VROM en SZW besloten het beleid voor verontreinigingen van de bodem met asbest en het omgaan met asbest in grond, baggerspecie en puin op o.a. de volgende punten in te voeren of te herzien. Op 3 maart 2004 is de beleidsbrief asbest in bodem, grond en puingranulaat naar de Tweede Kamer gezonden. Met deze brief is het volgende beleid vastgesteld: een interventiewaarde bodemsanering voor asbest van 100 mg/kg gewogen gewogen betekent de concentratie serpentijnasbest vermeerderd met 10 maal de concentratie amfiboolasbest; een restconcentratienorm voor hergebruik van asbesthoudende bulkmaterialen definitief vast te stellen op 100 mg/kg gewogen. Daarnaast is een aantal vervolgacties aangekondigd voor nadere uitwerking, waaronder: een protocol dat invulling geeft aan het saneringscriterium voor asbest conform de Beleidsbrief bodem; het meenemen van asbest bij de inventarisatie van de omvang bodemsaneringsoperatie conform de Circulaire landsdekkend beeld; het afstemmen van de protocollen NEN 5707 en NEN 5897 met de NEN 5740 en NVN 5725; het opnemen van de restconcentratienorm voor asbest van 100 mg/kg gewogen voor (bulk)materialen in het productenbesluit asbest en het opnemen van de restconcentratienorm als bovengrens voor de toepassing van bouwproducten in het nieuwe bouwstoffenbesluit; het opstellen van regels voor opslag, transport, acceptatie en mobiel reinigen van asbesthoudende bulkmaterialen; het creëren van afstemming tussen de beoordeling en aanpak van asbestbodemsaneringen in het kader van de Wbb en asbestwegen in het kader van het Besluit asbestwegen Wms; het meenemen van asbest bij de uitwerking van het kabinetsstandpunt bodembeheer op goede gronden. Vanuit milieuhygiënisch oogpunt als ook vanuit het oogpunt van herontwikkeling van een locatie of een gebied is het belangrijk dat bij het uitvoeren van bodemonderzoek asbest Pagina 4 van 6

5 adequaat meegenomen wordt. In de beleidsbrief wordt door de Staatssecretaris van VROM, voorafgaande aan de daadwerkelijke totstandkoming van afstemming dan wel integratie van de protocollen NEN 5707 en NEN 5897 met de NEN 5740 en NVN 5725, voorgesteld aan de bevoegde gezagen om asbest toch standaard mee te nemen bij het uitvoeren van bodemonderzoek. 6. Wanneer komt de asbestverontreiniging van de bodem in beeld? Asbest is een stof die (nog) niet is opgenomen in de standaard bodemonderzoeksprotocollen. Met ingang van 1 januari 2003 is het verplicht om asbest te betrekken in het bodemonderzoek. De huidige praktijk binnen de gemeente Sittard-Geleen is dat bodemonderzoek conform de geldende norm NEN 5740 wordt uitgevoerd. Deze norm besteedt slechts in beperkte mate aandacht aan asbest. Het huidige bodemonderzoek conform de NEN 5740, met onderliggend protocol voor historisch onderzoek NVN 5725, vormt dan ook onvoldoende basis voor het mogelijk voorkomen van asbest in de bodem. Om te kunnen bepalen of sprake is voor het mogelijk voorkomen van asbest in de bodem of in partijen grond is een onderzoek naar het asbest noodzakelijk. In 2003 zijn voor een dergelijk onderzoek de normen NEN 5707 of NEN 5897 van kracht geworden. Ze geven aan hoe een vooronderzoek, verkennend en nader onderzoek naar asbest in grond of puin moet worden uitgevoerd. NEN 5707 voor de bodem NEN 5897 voor bouw en sloopafval. Middels het uitvoeren van een vooronderzoek conform de NEN 5707 kan worden vastgesteld of sprake is van een al dan niet asbestverdachte locatie. Mocht uit dit vooronderzoek blijken dat sprake is van een asbestverdenking dan dient een verkennend onderzoek naar asbest te worden uitgevoerd en mogelijk gevolgd door een nader onderzoek. 7. Rol van de gemeente Gemeenten hebben op verschillende beleidsterreinen en in verschillende hoedanigheden, bijvoorbeeld als bevoegd gezag, maar ook als grondeigenaar, te maken met de bodemproblematiek. Als bevoegd gezag heeft de gemeente onder andere de volgende wettelijke taken: het uitvoeren van een bodemtoets voor bouwvergunningen ingevolge de Woningwet; het verrichten van bodemonderzoek op grond van artikel 9 van het Besluit ruimtelijke ordening en artikel 19 van de Wet ruimtelijke ordening; het melden van gevallen van bodemverontreiniging aan het college van Gedeputeerde Staten (GS) op grond van de Wet bodembescherming (art.41); de verplichte aankoop door de gemeente van woningen die zijn gebouwd op zeer ernstig verontreinigde grond, op basis van de Wet bodembescherming; het laten verrichten van een bodemonderzoek en het voorschrijven van bodembeschermende voorzieningen, als onderdeel van de vergunningverlening aan bedrijven in het kader van de Wet milieubeheer (zg. nulsituatieonderzoek); verantwoordelijk voor het programmeren en initiëren van bodemonderzoeken en saneringen in het stedelijk gebied van de gemeente op basis van de Wet stedelijke vernieuwing (Wsv ISV-budget). Daarnaast heeft de gemeente als grondeigenaar regelmatig met de bodemproblematiek te maken, bijvoorbeeld bij grondtransacties of saneringen van terreinen die in het bezit zijn van de gemeente. Ten aanzien van de bodemonderzoeken welke in opdracht van de gemeente Sittard-Geleen worden uitgevoerd dan wel waarvoor de gemeente in het kader van relevante Pagina 5 van 6

6 wetgeving bevoegd gezag is dienen de onderzoeken uitgebreid te worden met een asbestonderzoek conform de NEN Voorstel wijziging huidig onderzoeksbeleid Gezien het belang van een gedegen vooronderzoek wordt daarom voorgesteld om het huidige vooronderzoek conform de NVN 5725 uit te breiden met een vooronderzoek asbest conform de NEN Literatuur 1. VROM dossier asbest, juli Beleidsbrief asbest in bodem, grond en puin(granulaat) Pagina 6 van 6