Ons koningshuis. Doel: Na deze opdracht weet je meer over ons koningshuis. Geschiedenis tijd: ** Koningin Wilhelmina. Tips en benodigde materialen;

Transcriptie

1 Thema : Amerika moeilijkheid:*** Geschiedenis tijd: ** Belangrijke mensen Juf Dineke Koningin Wilhelmina Ons koningshuis Doel: Na deze opdracht weet je meer over ons koningshuis Tips en benodigde materialen; De lesbrief Pen Informatie: In december 2003 werden kroonprins Willen-Alexander en prinses Máxima vader en moeder van prinses Catharina-Amalia. Zij is na Willem- Alexander de tweede in lijn om koningin van Nederland te worden. Deze lesbrief laat eerst zien wie in aanmerking komen om koningin Beatrix op te volgen als zij afstand doet van de troon of komt te overlijden en in welke volgorde. Daarna behandelen we het ontstaan en de geschiedenis van de monarchie. Ten slotte laten we zien welke taken de koning of koningin van Nederland als staatshoofd moet uitvoeren en wat de troonopvolger dus kan verwachten als hij of zij zelf staatshoofd wordt.

2 Koptekst introductie PRINSES CATHARINA- AMALIA: 7 December STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 2

3 De geboorte van een nieuwe troonopvolger in Nederland In december 2003 werden kroonprins Willen-Alexander en prinses Máxima vader en moeder van prinses Catharina-Amalia. Zij is na Willem-Alexander de tweede in lijn om koningin van Nederland te worden. Deze lesbrief laat eerst zien wie in aanmerking komen om koningin Beatrix op te volgen als zij afstand doet van de troon of komt te overlijden en in welke volgorde. Daarna behandelen we het ontstaan en de geschiedenis van de monarchie. Ten slotte laten we zien welke taken de koning of koningin van Nederland als staatshoofd moet uitvoeren en wat de troonopvolger dus kan verwachten als hij of zij zelf staatshoofd wordt. Deze lesbrief maakt deel uit van een serie van twee. De tweede lesbrief gaat in op geboorterituelen en naamgeving. Doelgroep Leerlingen van de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar) Vakken en kerndoelen Geschiedenis 11 De leerlingen kunnen perioden en gebeurtenissen uit hun eigen leven en uit de geschiedenis op een tijdsbalk plaatsen 12 Leerlingen kunnen historische bronnen raadplegen. Staatsinrichting 18 De leerlingen kennen enkele hoofdzaken van staatsinrichting en de rol van de burger daarin. Het gaat in elk geval om: * Het landsbestuur: regering, Eerste en Tweede Kamer * De betekenis van de monarchie in Nederland STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - III

4 STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 4

5 Een nieuwe troonopvolger Als er een kind wordt geboren, is dat een feest voor de familie. Daar is maandenlang naar uitgekeken. Ook voor vrienden en collega s van de vader of moeder is het feest. Die krijgen dan beschuit met muisjes. Dat gebeurde dus ook op 7 december 2003, de datum waarop prinses Catharina-Amalia werd geboren. Koninklijk Huis en Koninklijke Familie Prinses Catharina-Amalia is lid van een familie waar ook ons staatshoofd, koningin Beatrix lid van is, de familie van Oranje-Nassau. Soms wordt gesproken van Koninklijk Huis, dan weer van Koninklijke Familie. Daar wordt niet hetzelfde mee bedoeld want niet iedereen in de familie hoort bij het Koninklijk Huis. Ook worden sommige leden van de familie prins of prinses genoemd en andere niet. Hoe zit dat? De koning of koningin en leden van de familie die prins of prinses voor hun naam hebben, horen bij het Koninklijk Huis. Dat zijn: Koningin Beatrix. Zij staat aan het hoofd van het Koninklijk Huis; Haar ouders Juliana en Bernhard van Lippe-Biestenfeld; De zonen van koningin Beatrix en hun aanhang: Willem-Alexander, Johan Friso en Constantijn, hun vrouwen en hun kinderen; Margriet, een zuster van koningin Beatrix en haar echtgenoot mr. Pieter van Vollenhove; De zonen van Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven, te weten: Maurits, Bernhard jr, Pieter-Christiaan en Floris en hun vrouwen en kinderen. De vader van Willem-Alexander, Johan Friso en Constantijn is Claus van Amsberg. Koningin Beatrix is in 1966 met hem getrouwd en hij is op 6 oktober 2002 overleden. Willem- Alexander wordt ook Prins van Oranje genoemd en heeft de titels Prins der Nederlanden en Prins van Oranje-Nassau. (van links naar rechts): prins Constatijn, prins Willem-Alexander, Koningin Beatrix, prins Claus en prins Joha Friso Een lid van het Koninklijk Huis raakt zijn lidmaatschap kwijt als - hij of zij met iemand trouwt zonder daar toestemming voor te krijgen van of te vragen aan het parlement. - hij of zij niet langer de Nederlandse nationaliteit heeft. - de koning of koningin die intrekt. Koningin Beatrix heeft ook familieleden die géén lid zijn van het Koninklijk Huis. Wel horen die bij de Koninklijke Familie. Dat zijn bijvoorbeeld twee andere zusters van koningin Beatrix, Irene en Christina, hun echtgenoten en hun kinderen. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 5

6 1. Maak een onderstaande stamboom van de Koninklijk Familie af met de gegevens die je op het vorige werkblad hebt gekregen. 2. Omcirkel de leden van het Koninklijke Huis. Troonopvolging Prinses Catharina-Amalia, de oudste dochter van prins Willem-Alexander en zijn vrouw Máxima wordt troonopvolger genoemd omdat het later ons staatshoofd wordt. De Grondwet zegt dat alleen leden van het Koninklijk Huis koning of koningin kunnen worden. Leden van de Koninklijke Familie die niet tot het Koninklijk Huis behoren (zoals Irene, Christina en hun kinderen) kunnen geen koning worden. De Grondwet zegt ook dat het beroep van staatshoofd in Nederland geërfd wordt door het oudste kind van het staatshoofd. Daarbij maakt het niet uit of het kind een zoon of een dochter is. Ook maakt het niet uit of de troonopvolger meerderjarig (= 18 jaar of ouder) is of niet als het staatshoofd aftreedt of sterft. Als de troonopvolger nog niet meerderjarig is, wordt hij of zij wel koning, maar komt er een regent die het werk gaat doen dat de koning moet doen. Als er dan nog andere mogelijke troonopvolgers zijn, wordt één van hen de regent. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 6

7 Wanneer de nieuwe koning meerderjarig wordt, treedt de regent af en gaat de nieuwe koning zelf aan de slag. Omdat koningin Beatrix het oudste kind is van prinses Juliana, volgde zij haar moeder op toen die in 1980 afstand deed van de troon. Nu is prins Willem-Alexander de eerste troonopvolger van koningin Beatrix omdat hij de oudste van haar drie kinderen is. Als zij aftreedt of overlijdt, wordt prins Willem-Alexander dus de nieuwe koning. Als hij dan geen koning kan worden (omdat hij niet meer leeft bijvoorbeeld), is prinses Catharina-Amalia de eerste troonopvolger na prins Willem-Alexander. Alle andere mogelijke troonopvolgers (bijvoorbeeld de andere kinderen van de kroonprins en de broers van prins Willem-Alexander) schuiven een plaats op. Als prins Willem-Alexander zélf koning wordt, wordt prinses Catharina-Amalia eerste in lijn op hem op te volgen. De overige kinderen van Prins Willem-Alexander worden nummer twee, drie enzovoort in lijn in aflopende volgorde van leeftijd. Daarna komen de broers van Willem-Alexander. Als Willem-Alexander koning is en hij en zijn vrouw drie kinderen hebben, bijvoorbeeld, dan is Johan Friso nummer vier in lijn om Willem-Alexander op te volgen. Prins Willem-Alexander Op 24 april 2004 trouwde Johan Friso met Mabel Wisse-Smit. Hij heeft daarvoor geen toestemming aan het parlement gevraagd. Vanaf die dag is Johan Friso daarom geen troonopvolger meer en alle andere troonopvolgers die na hem komen, schuiven dan weer een plaatsje op. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 7

8 In de Grondwet wordt het Nederlandse staatshoofd altijd koning genoemd, ook al is het een vrouw. Om verwarring te voorkomen, is afgesproken dat de echtgenoot van een vrouwelijk staatshoofd prins wordt genoemd en de echtgenote van een mannelijk staatshoofd koningin. Dus als prins Willem-Alexander koning wordt en Máxima nog leeft, hebben we nog steeds een koningin. 1. Hoe wordt een eerste troonopvolger ook wel genoemd? 2. Maximá wordt in de toekomst koningin. Maar kan zij ooit Nederland gaan regeren? Waarom? 3. Ken je nog andere voorbeelden in Nederland of in het buitenland van mensen die voorbestemd zijn om een bepaald beroep te kiezen? 4. Zoek uit wie er vóór Beatrix koning of koningin van Nederland zijn geweest. Probeer ook na te gaan in welk jaar ze de troon hebben bestegen en hoe lang ze hebben geregeerd. Als er een regent of regentes tussen zit, moet je die óók vermelden. Hebben ze dezelfde achternaam? Wat kun je hieruit afleiden? Een familie met een lange stamboom Prinses Catharina-Amalia is de eerste telg van de 19 e generatie in de familie Nassau, de latere Oranje-Nassau. Hij wordt de 9 e opeenvolgende vorst uit deze familie. De eerste stamvader van de familie is Graaf Engelbert van Nassau. In heel het land worden er op Koninginnedag oranje ballonnen, slingers en vlaggetjes opgehangen. En sommige mensen hangen de rood-wit-blauwe vlag uit met een oranje wimpel. Als het Nederlands elftal meedoet aan belangrijke voetbalevenementen worden hele straten oranje gekleurd. Oranje is blijkbaar de nationale kleur van Nederland. Het heeft te maken met de achternaam van de Koningin: Oranje-Nassau. Oranje komt van Orange, een gebied in Frankrijk rondom de stad met dezelfde naam. In de 15e eeuw was Orange een zelfstandig prinsdom. Verre voorouders van de Koningin waren in dat land de baas, zij waren de Prinsen van Oranje. De oudste zoon van de Koningin, Willem-Alexander, wordt nog steeds Prins van Oranje genoemd, ook al heeft hij Orange niet in bezit. In de 18 e eeuw is dit gebied onder Frans bestuur gekomen. Prins van Oranje is nu alleen nog een titel. De andere achternaam van de Koningin, Nassau, is afkomstig van een streek in Duitsland rondom de stad Nassau. Van dit gebied waren de STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 8

9 voorouders van de Koningin graaf. Ook hiervan heeft het koninklijk huis alleen de titel overgehouden. De leeuw in het rijkswapen van Nederland is afkomstig van het wapen van het Huis Nassau. Deze leeuw stond tot 1980 op guldens en rijksdaalders. Het devies Je Maintiendrai (= ik zal handhaven) is afkomstig van de familietak van de Oranjes. 1. Zoek Orange (FR) en Nassau ( D) op in de atlas. Waar liggen deze streken precies? 2. Verzamel zoveel mogelijk spreekwoorden over prinsen en koningen. Zet de betekenis erbij. 3. Nederland is vóór 1813 ook al geregeerd door leden uit de familie van Nassau, later Oranje-Nassau. Deze staatslieden werden stadhouders genoemd. De eerste stadhouder uit de familie was Willem van Nassau, later bekend als Willem van Oranje en bijgenaamd Willem de Zwijger ( ). Hij regeerde van 1581 tot Het stadhouderschap werd daarna overgeërfd. Zoek uit wie er na Willem van Oranje stadhouder zijn geweest. 4. In de bijlage bij deze lesbrief vind je een stamboom. Maak -eventueel met hulp van je ouders of andere familieleden- je eigen stamboom. Wat zijn de taken van de koning(in)? De nieuwe prins(es) zal in de verre toekomst koning Willem-Alexander opvolgen (die daarvoor zijn moeder Koningin Beatrix zal zijn opgevolgd). Wordt hij of zij dan ook de baas in Nederland? Een kleine kennisquiz 1. De koning(in) maakt deel uit van de regering. WAAR / NIET WAAR 2. De koning(in) kiest de minister-president. WAAR / NIET WAAR 3. De koning(in) benoemt de ministers. WAAR / NIET WAAR 4. De koning(in) stelt de wetten op. WAAR / NIET WAAR 5. De koning(in) kan ministers ontslaan. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 9

10 WAAR / NIET WAAR 6. De koning(in) maakt elk jaar de plannen van de regering bekend. WAAR / NIET WAAR 7. De koning(in) bezoekt namens Nederland andere landen. WAAR / NIET WAAR 8. De koning(in) is a) Regeringsleider b) Staatshoofd c) Allebei d) Geen van beide De antwoorden zijn terug te vinden op de volgende werkbladen. Wij zetten ze tussen ( ). Democratie Omdat niet alle 16 miljoen inwoners van Nederland iedere dag met elkaar over van alles kunnen beslissen, kiezen we enkele mensen uit die namens ons de beslissingen nemen. In Nederland kiezen we 150 mensen voor de Tweede Kamer* en 75 mensen voor de Eerste Kamer*. Eerste en Tweede Kamer samen noemen we het Parlement* of Staten-Generaal*. Zo n systeem noemen we een democratie. * Zie voor een uitleg van de woorden met een * de woordenlijst in bijlage Nederland is een democratie waar mensen zelf kunnen beslissen wat er in hun land gebeurt. Er zijn nog veel landen waar de burgers niets te zeggen hebben, maar waar één persoon de macht heeft gegrepen. Hoe noemen we zo n land? De 150 leden van de Tweede Kamer zijn allen lid van een politieke partij. Eens in de vier jaar kiezen we deze 150 mensen. De laatste verkiezingen waren in januari De volgende verkiezingen zullen in 2007 zijn. Na de verkiezingen vormen enkele politieke partijen die samen meer dan 75 zetels hebben in de Tweede Kamer de regering*. De regering bestaat uit ministers -die samen de ministerraad* vormen- én de koning (quizvraag 1). In de grondwet* staat koning. Maar eigenlijk zou er moeten staan koning (m/v), zoals je ook vaak in personeelsadvertenties ziet staan. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 10

11 Iedere minister in de ministerraad heeft een bepaalde taak. Zo is er een minister voor onderwijs, een minister voor defensie, een minister voor gezondheidszorg enz. In totaal zijn er in Nederland 16 ministers. De Eerste en de Tweede Kamer zien erop toe dat de ministers hun werk goed doen. De koningin omdat we nu een vrouw als koning hebben, zullen we vanaf nu weer over de koningin spreken- maakt deel uit van de regering, maar kan in tegenstelling tot de ministers geen wetten indienen (quizvraag 4). De koning is wel de persoon die de wetten ondertekent. Pas als er getekend is en de wet gepubliceerd is (zodat alle Nederlanders kunnen weten dat de nieuwe wet bestaat), gaat de nieuwe wet in. De koningin kan weigeren een wet te tekenen, maar in praktijk komt dat bijna nooit voor. Als een wet niet goed wordt uitgevoerd, is de minister verantwoordelijk en niet de koningin. De koningin mag wel de ministers advies geven en om uitleg vragen. Er zijn dan ook regelmatig gesprekken tussen de ministers en de koningin. De ministerpresident (op dit moment Jan-Peter Balkenende) en de koningin overleggen zelfs elke week, op maandagmiddag. Na verkiezingen van de Tweede Kamer (eens in de vier jaar) heeft de koningin een belangrijke taak. Eerst voert de koningin gesprekken met een heleboel mensen die haar advies geven. Dan benoemt zij iemand die de ministers bij elkaar zoekt. De leider van de ministers is de minister-president, ook wel premier genoemd. De koningin kiest dus niet zelf de minister-president uit en ook niet de ministers (quizvraag 2). Wel is de koningin degene die de ministers officieel benoemt (quizvraag 3). Als alle ministers benoemd zijn, dan gaat de koningin met alle ministers op de foto op de trappen van het Paleis Noordeinde staan en kunnen de fotografen foto s nemen. De koningin is ook degene die ontslag verleent aan een minister, maar hij kan dat niet zomaar doen. Als een minister de steun van collega-ministers en de Tweede Kamer verliest, dan neemt hij of zij zelf ontslag en gaat naar de koningin om het ontslag aan te bieden. De koningin verleent dan het ontslag (quizvraag 5). Een andere belangrijke gebeurtenis waarbij de koningin een grote rol speelt, is Prinsjesdag*. Op deze dag leest de koningin de Troonrede* voor. In de Troonrede staan alle plannen die de regering voor het komend jaar heeft. De Troonrede heet zo, omdat de koningin op een troon zit (quizvraag 6). Koningin Beatrix leest de troonrede voor (foto NOS) De koningin ontvangt ook vaak belangrijke buitenlandse gasten. Buitenlandse staatshoofden* die meer dan één dag blijven, logeren vaak op het paleis van de koningin. Zelf gaat hij of zij ook vaak naar het buitenland om een bezoek aan andere staatshoofden en regeringsleiders* te brengen (quizvraag 7). Tot slot nog even het verschil tussen regeringsleider en staatshoofd (quizvraag 8). Een regeringsleider, de naam zegt het al, is de leider van de regering. Hij (of zij, maar in Nederland hebben we nog nooit een vrouwelijke regeringsleider gehad!) zit de ministerraad voor die de beslissingen over de verdeling van het geld neemt en de voorstellen voor nieuwe wetten bespreekt. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 11

12 Een staatshoofd staat aan het hoofd van het land. Het staatshoofd, een koningin (zoals in Nederland) of president (zoals in Frankrijk), vertegenwoordigt naar buiten toe zijn of haar land. In sommige landen kan een staatshoofd ook regeringsleider zijn (zoals in de Verenigde Staten bijvoorbeeld, waar de president beide functies heeft). In veel landen zijn de twee functies gescheiden. Land Regeringsleider Staatshoofd Verenigde Staten President President Frankrijk Premier President Duitsland Bondskanselier President Nederland 2. Vul in bovenstaand schema voor Nederland de regeringsleider en het staatshoofd in. 3. Zet alle taken van de koning(in) nog eens voor jezelf op een rij. 4. Nu een moeilijke vraag: noem enkele verschillen tussen het staatshoofd van Nederland en de staatshoofden van Duitsland en Frankrijk. 5. Op werkblad 7 hebben we gevraagd: Wie is de baas in Nederland? Wie is volgens jou de baas? 6. Bijlage 1: Maak je eigen stamboom STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 12

13 STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 13

14 Bijlage 3: Verklarende woordenlijst Eerste Kamer De Eerste Kamer telt 75 leden. Deze mensen worden gekozen door leden van de Provinciale Staten. De Eerste Kamer bekijkt of de wetten die in de Tweede Kamer zijn aangenomen goed overdacht zijn en uitgevoerd kunnen worden. De Eerste Kamer kan de wetten alleen aannemen of verwerpen. Pas als de Eerste Kamer een wet ook heeft aangenomen en de koningin de wet heeft ondertekend, treedt die wet in werking. In de Eerste Kamer zitten alleen deeltijd-politici. Ze vergaderen maar één dag per week, op dinsdag. Grondwet De belangrijkste wet van het land. Hieraan staat geregeld hoe de macht verdeeld is en wat onze grondrechten zijn. Grondrechten zijn de meest belangrijke rechten die als basis dienen voor alle wetten; voorbeelden: het recht op onderwijs, het recht op vrijheid, het verbod op discriminatie en het recht op eigendom. Ministerraad Alle ministers bij elkaar. Parlement of Staten-Generaal De Eerste en Tweede Kamer samen. Provinciale Staten Elke provincie heeft een eigen bestuur dat beslist over zaken die van belang zijn voor de hele provincie. Er zijn 12 provincies die samen 760 leden hebben. Zij houden toezicht op wat de gemeenten en waterschappen doen. Provincies leggen provinciale wegen en fietspaden aan, subsidiëren instellingen op het gebied van welzijn en cultuur, verstrekken of weigeren milieuvergunningen. Een andere taak van provincies is de uitvoering van beleid dat door het rijk is vastgesteld. Op hun beurt stellen provincies voorschriften vast, bijvoorbeeld over het landschap of over de recreatie. Gemeenten moeten zich hieraan houden. Burgers kunnen tegen bepaalde beslissingen van gemeenten bij de provincies in beroep gaan. De 760 leden van de 12 Provinciale Staten kiezen samen de 75 leden van de Eerste Kamer. Regering De personen die het bestuur van het land in handen hebben. In Nederland vormen de ministers en de koning(in) samen de regering. Regeringsleider De minister-president of premier. Staatshoofd De persoon die het hoogste gezag in een land vertegenwoordigd (een koning of president). Tweede Kamer De Tweede Kamer telt 150 leden. Deze mensen worden rechtstreeks gekozen door alle burgers van Nederland die 18 jaar of ouder zijn. Zij houden zich met de dagelijkse politiek bezig: ze kunnen de ministers ter verantwoording roepen, ze doen uitspraken over beleid dat gevoerd moet worden, ze behandelen de wetten tot op het kleinste detail, ze kunnen ook eigen voorstellen voor wetten maken. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 14

15 1. Kroonprins/Kroonprinses STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 15

16 2. De kans dat Máxima Nederland gaat regeren is nihil. Ten eerste gaat het koningschap over naar het oudste kind van de vorst die afstand doet van de troon of overlijdt of naar de oudste van zijn broers of zusters. Op de tweede plaats zal er hoogstwaarschijnlijk minstens één mogelijke troonopvolger beschikbaar zijn als regent als Willem-Alexander als koning sterft of afstand doet van de troon en de nieuwe troonopvolger nog minderjarig is. 3. In Nederland is iedereen vrij om zelf zijn beroep te kiezen. Wel zijn er enkele beperkingen. Voor de meeste beroepen is een bepaalde opleiding vereist en je moet kunnen aantonen (met een diploma bijvoorbeeld) dat je die opleiding gevolgd hebt. Ook is het niet altijd mogelijk om een baan te vinden die je leuk vindt. In het buitenland zijn wél voorbeelden te vinden van mensen die bij hun geboorte al voorbestemd zijn voor een bepaald beroep. Ëén zo n voorbeeld is in India waar, ondanks een wettelijk verbod in 1947, het zogenaamde kastensysteem nog voorkomt. Mensen zijn daar ingedeeld in kasten (groepen). Vaak oefenen mensen uit dezelfde kaste hetzelfde beroep uit, van smid of timmerman bijvoorbeeld, en kinderen uit die kaste worden geacht dat beroep later óók uit te oefenen. Ten slotte zijn er buiten Nederland nog andere landen waar het beroep van staatshoofd wordt overgeërfd Achtereenvolgens zijn dat: Willem I Willem II Willem III Emma (regentes en moeder van Wilhelmina) Wilhelmina Juliana Sinds 1980 is Beatrix de koningin. Een complete lijst van vorsten met de naam van zijn of haar levenspartner is te vinden op Al deze vorsten hebben van Oranje-Nassau als achternaam. Ze zijn familie van elkaar. We kunnen hier dus spreken van een dynastie die in 1813 is gesticht. Een andere bijzonderheid is dat Nederland al sinds 1890 door een vrouw wordt geregeerd. Tip: u kunt liefhebbers laten uitzoeken of er nog een land te vinden is dat meer dan 100 jaar lang door een vrouw wordt geregeerd. Een familie met een lange stamboom Op dit werkblad krijgen leerlingen informatie over de afkomst van de naam Oranje- Nassau en de troonsopvolging bij het Nederlandse koningshuis. Oranje-Nassau De band tussen het Huis Nassau, later Oranje-Nassau, en Nederland is ontstaan in 1403, toen de Duitse graaf Engelbrecht I van Nassau in het huwelijk trad met Johanna van Polanen, vrouwe van Breda. De Bredase Nassau's behoorden door hun groeiende particulier bezit al snel tot de hoogste edelen in de Nederlanden. Het huwelijk van graaf Hendrik III van Nassau ( ) met Claudia van Chalon bracht bezitsvermeerdering voor het Huis Nassau met zich mee in Oost- en Zuid-Frankrijk, waaronder het soevereine prinsdom Orange. De aan dit prinsdom verbonden titel Prince d'orange -Prins van Oranje- was erfelijk. Toen Hendriks zoon, Ren van Chalon, in 1544 zonder nakomelingen STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 16

17 stierf, kwam diens erfenis terecht bij zijn oudste Duitse neef Willem van Nassau ( ). Deze Willem van Nassau is beter bekend als Willem van Oranje, bijgenaamd De Zwijger, en wordt gezien als de stamvader van het Huis Oranje-Nassau. Als Willem-Alexander koning wordt is hij de eerste koning sinds Willem III ( ). De regels voor de opvolging zijn als volgt: De Grondwet bepaalt dat bij overlijden of abdicatie van de Koning, het koningschap bij erfopvolging overgaat. Voor de opvolging van Koningin Beatrix komt als eerste haar oudste zoon, Prins Willem-Alexander, in aanmerking, gevolgd door respectievelijk Prins Johan Friso en Prins Constantijn. Haar zuster Prinses Margriet en de vier zonen van Prinses Margriet komen na hen in de lijn van de troonopvolging. Korte samenvatting van de stamboom van Oranje-Nassau Graaf Engelbert I van Nassau --> (zoon) Graaf Hendrik III van Nassau --> (zoon) René van Chalon --> (neef) Prins Willem van Oranje en Graaf van Nassau --> (zoon) Prins Maurits --> (halfbroer) Prins Frederik Hendrik --> (zoon) Prins Willem II --> (zoon) Prins Willem III --> (zoon van neef) Johan Willem Friso --> (zoon) Prins Willem IV --> (zoon) Prins Willem V --> (zoon) Koning Willem I --> (zoon) Koning Willem II --> (zoon) Koning Willem III --> (dochter) Koningin Wilhelmina --> (dochter) Koningin Juliana --> (dochter) Koningin Beatrix Toelichting René, zoon van Hendrik III van Nassau en van Claudia van Chalon, dochter van prins Jean II van Oranje, neemt de achternaam van zijn moeder aan. Hij erft het oude, souvereine vorstendom Orange in de nabijheid van Avignon, hierbij hoort de titel Prins van Oranje. Toen René van Chalon in 1544 zonder nakomelingen stierf, kwam zijn erfenis terecht bij zijn oudste Duitse neef Willem, de latere Willem van Oranje. Die erfenis bestond uit het vorstendom Oranje en de Nederlandse bezittingen. Prins Willem van Oranje gaf met wisselend succes leiding over de vrijheidsstrijd tegen de Spanjaarden en zo legde hij de band tussen Nederland en Oranje-Nassau. Via het Centraal Bureau voor Genealogie ( is uitgebreid lesmateriaal te downloaden over stambomen. Ook staat veel informatie over de geschiedenis van de Nederlandse monarchie op de officiële site van het koninklijk huis: 1. Orange ligt in Zuid-Frankrijk bij Avignon; Nassau ligt vlak bij Koblenz. 2. De klant is koning: de klant heeft het voor het zeggen In het land der blinden is eenoog koning: in een dom gezelschap, is men al snel de slimste. Hij heeft de koning gezien: hij is dronken Zijn haan moet altijd koning kraaien: hij wil altijd de baas zijn STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 17

18 De prins te rijk: erg gelukkig, tevreden Van de prins geen kwaad weten: uiterst argeloos zijn De prins gesproken hebben: teveel gedronken hebben Hij leeft als een prins; hij leeft zeer overvloedig en onbezorgd. Dat is een dag voor de prins: dat is een verloren dag. 3. De volgende stadhouders waren (tussen haakjes het geboorte- en sterfjaar) Maurits ( ) Frederik Hendrik ( ) Willem II ( ) Willem III ( ) Willem IV ( ) Anna (regentes) ( ) Willem V Batavus ( Het is geen ononderbroken dynastie geweest want tussen 1650 en 1672 was het Eerste Stadhouderloze Tijdperk en tussen 1702 en 1747 het Tweede Stadhouderloze Tijdperk. Ook regeerde iemand uit een andere adellijke familie Nederland van 1759 tot 1766 als regent. Dat was Lodewijk Ernst, Hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel. Tijdens zijn regentschap en dat van Anna was Willen V wel officieel de stadhouder Wat zijn de taken van de koning(in) Dit werkblad laat zien welke taken de koning of koningin in Nederland heeft. Leerlingen krijgen inzicht in het functioneren van onze politiek bestel en de rol van de monarch daarin. Ook belichten we hier het onderscheid tussen regeringsleider en staatshoofd. We beginnen met een kleine kennisquiz: Antwoorden: 1 WAAR 2 NIET WAAR 3 WAAR 4 NIET WAAR (ze ondertekent ze wel, maar stelt ze zelf niet op) 5 WAAR (ministers dienen zelf hun ontslag in en de koning(in) verleent het ontslag) 6 WAAR (ze leest ze voor in te Troonrede) 7 WAAR (de staatsbezoeken) 8 b: staatshoofd Democratie Hier kijken we naar het onderscheid tussen democratie en dictatuur en de rol die de koning(in) binnen ons democratisch systeem heeft. 1. Dictatuur 2. Zie schema hieronder STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 18

19 Land Regeringsleider Staatshoofd Verenigde Staten president president Frankrijk premier president Duitsland bondskanselier president Nederland premier Koningin 3. In het kort is in de tekst genoemd: ministers benoemen en ontslaan, Troonrede voorlezen, wetten ondertekenen, gevraagd en ongevraagd advies geven aan ministers en om uitleg vragen, formateur benoemen, staatsbezoeken ontvangen en afleggen. 4. Nederland heeft een koning, Duitsland en Frankrijk niet. / Het Nederlandse staatshoofd bekleedt die functie zo lang als ze zelf wil; in Duitsland en Frankrijk bekleden de staatshoofden hun functie voor enkele jaren. / Het Nederlandse staatshoofd kan niet worden afgezet, de Duitse en Franse wel. / In Nederland is de functie van staatshoofd overerfbaar, in Duitsland en Frankrijk niet. 5. Staatshoofd en regeringsleider kunnen beide als baas worden gezien en hebben, ieder op hun eigen manier flink wat in de melk te brokkelen. Meer informatie op internet De officiële website van het Koninklijk Huis De geschiedenis van Nederland in een notendop STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - 19