Maak kennis met drie vriendjes uit het regenwoud
|
|
- Suzanna de Coninck
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Maak kennis met drie vriendjes uit het regenwoud Achtergrondinformatie voor leerkrachten
2 Inheemse leefgemeenschappen in Suriname: Trio en Wyana Suriname ligt aan de noordrand van Zuid-Amerika. De kleine, etnisch diverse populatie leeft voornamelijk in het kustgebied. Het beboste binnenland is de leefwereld van een aantal inheemse volken, Marrons en Indianen (Trio en Wayana). Deze binnenlandse regio s hebben zeer beperkte toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, schoon water, elektriciteit en moderne communicatie middelen. Formeel hebben deze volken zelfs geen rechten op het land in het gebied waarin ze wonen. Dit maakt hen erg kwetsbaar voor bijvoorbeeld ontginning van het gebied door de staat of industrie. Dorpen en voedselvoorziening De Trio en Wayana zijn gaan wonen op plekken die gunstig zijn voor hun bestaan: in een gebied met aanwezigheid van vers water (rivier) en voldoende voedsel. Bomen en planten worden gebruikt voor woningbouw en onderdak, huishoudelijke toepassingen, kano s en peddels, touw, jacht- en visvangstmiddelen, voedsel en medicijnen, lichaamsverzorging en ander gebruik. De palmbomen leveren vruchten en materiaal voor de daken van woningen. Bosvruchten, noten en honing halen de bewoners uit het bos. 2
3 De bosproducten hebben een bijzondere waarde. Tussen de maanden februari en juli verzamelen mannen, vrouwen en kinderen dagelijks noten op een duurzame manier. Het oogsten van Braziliaanse noten ( Bertholletia excelsa) vormt voor bewoners van enkele dorpen een bron van inkomen. In de afgelopen jaren zijn deze noten verwerkt met behulp van een zelf ontworpen notenkrakersysteem. De inheemse vrouwen beschikken over een weelde aan traditionele kennis omtrent het gebruik van bosproducten, die overvloedig aanwezig zijn in de regio. Decoratieve accessoires zoals halskettingen en armbanden, en bruikbare accessoires als hangmatten van gewoven katoen en keramische producten zijn enkele van de nijverheidsproducten die worden gemaakt. De mannen jagen en vissen het hele jaar door. Jagen gebeurt met pijl en boog, door het zetten van vallen, het vangen met de hand en met een geweer. Het jagen met pijl en boog neemt steeds meer af. Men gebruikt liever een geweer. De meeste mensen hebben echter geen vergunning, dus bij een sporadische controle rent iedereen het bos in om z n geweer te verstoppen. Behalve het opperhoofd (granman), die vindt dat hij een geweer mag hebben zonder vergunning. Vissen gaat met een lijn of met visnetten. Er worden nauwelijks dieren gehouden voor de slacht. Sommige onderdelen als botten en tanden van het geslachte wild worden gebruikt als instrument of zelfs als muziekinstrument. Een enkele keer wordt een gevangen dier verkocht. De inheemsen verbouwen ook voedsel in de buurt van hun dorp: op kostgrondjes. Dit doen ze in wisselbouw (shifting cultivation). Het belangrijkste gewas is cassave. Daarnaast verbouwen ze wat groenten en fruit. Gezondheidszorg De Medische Zending heeft op meerdere plekken gezondheidsposten: in een aantal grotere dorpen zoals Kwamalasamutu, Tepu en Apetina. Voor andere dorpen liggen deze posten op (meer dan) een dag reizen. De klinieken worden in stand gehouden door de Medische Zending, een semionafhankelijke instelling die functioneert met geld van de overheid en donaties vanuit Nederland. Ze doen heel goed werk maar ontberen vaak materiaal, en er zijn geen gespecialiseerde artsen. Deze regering (Min. Waterberg van Volksgezondheid) heeft nieuwe klinieken gebouwd, oude gerenoveerd, en anderen uitgerust met betere voorzieningen. In de kleinere dorpjes is er echter niets. Door de bekering van de inwoners tot het Baptisme, is de invloed van de Sjamaan en de kennis van de locale geneeskunde verslechterd. Momenteel is daar vernieuwde aandacht voor. 3
4 Het dagelijkse leven Het dagelijkse leven is georganiseerd rond zelfvoorzienende activiteiten; Men verbouwt planten op een kostgrondje, men gaat vissen en jagen, en verzamelt vruchten in het bos. De producten zelf worden meestal niet verhandeld. In de grootste dorpen zijn er wel wat mensen die het teveel aan bijvoorbeeld cassave of gevangen wild verkopen. Maar dit gebeurd onregelmatig, en er is geen vaste afzetmarkt voor. Geld speelt dus maar een geringe rol. Maar door de toenemende invloed van de stad gaat geld belangrijker worden: mensen willen toch een houwer kunnen kopen om op het kostgrondje te werken, een (ketting)zaag om te zagen, een visnet of haakjes om te vissen, en een geweer met patronen om te jagen. En daar is geld voor nodig. De meeste mannen in veel inheemse dorpen vangen en verkopen (bedreigde) diersoorten zoals zangvogels, zeldzame kikkers, slangen, etc. De vogels zijn erg populair in de stad. Maar ook in bepaalde kringen in Nederland, waar een vogeltje dat goed kan zingen al gauw zo'n euro opbrengt. De bosbewoners krijgen daar natuurlijk maar een schijntje van: enkele euro s, niet meer. De slangen, kikkers, leguanen, etc worden veelal naar Europa en de VS gesmokkeld maar ook hier geldt dat de inheemsen de zaken aan de tussenhandelaar verkoopt voor weinig geld. Andere bronnen van inkomsten zijn: - het maken van sieraden (vrouwen) en ander handwerk voor verkoop aan toeristen, - de AOV (Algemene ouderdoms voorziening) voor 60+ers, - verkoop van paranoten (één dorp), - een beetje toerisme hier en daar, - verkoop van wild en vis aan Marrons of in de kuststrook, - en werken voor een overheidsdienst. Er zijn behoorlijk wat overheidsfuncties in binnenlandse dorpen (om de kiezers tevreden te houden) zoals de mensen van de luchtvaartdienst, het traditioneel gezag (krijgt overheidsuitkering), leraren, de bestuursopzichters, resort-raads leden, district-raadsleden, school, schoonmaakster, etc etc. Dus de meeste mensen hebben wel wat geld, niet veel en vaak verkregen door informele activiteiten. 4
5 Voorzieningen In geen enkel zuidelijk inheems dorp (wel in de kuststrook) is een goede elektriciteitsvoorziening. De klinieken hebben zonnepanelen, en heel soms heeft iemand een generator die op benzine draait. Maar zo ver in het binnenland is de benzine vreselijk duur en vaak niet voorradig. De overheid of verschillende partijen tijdens de verkiezingen, hebben wel in een enkel dorp een dorpsgenerator, maar die zijn vaak of niet aangesloten of staan zonder benzine. Men houdt van populaire muziek uit Paramaribo of Brazilië (bijna iedereen heeft familie in Brazilië en men loopt regelmatig over de grens naar de Trios van daar). Het aantal cd s en cd-spelers in een dorp is erg beperkt. Voor de muziekinstallatie is natuurlijk ook weer de generator nodig, dus die draait alleen op feestjes en dan zolang de persoon voldoende benzine heeft. Veel kinderen zijn nog nooit in een stad geweest. Ze gaan niet naar de stad omdat de vluchten erg duur zijn. Enkelen gaan wel eens als een van de ouders gaat, maar dan meestal niet meer dan 1x per jaar; als de ouders school- en andere spullen gaan kopen. Mensen proberen ook mee te liften op vluchten van (hulp-)organisaties die er komen, en bijvoorbeeld leeg heen of terug vliegen. Dan is de prijs vaak een stuk lager dan wanneer je met een lijndienst of charter moet gaan. Men gaat zelden naar andere plaatsen, behalve dan naar andere inheemse dorpen. Dat gebeurt vaak lopend. 5
6 Onderwijs In het gebied van de Trio-indianen zijn slechts 2 basisscholen. Op sommige plekken wordt tijdelijk onderwijs gegeven, in andere dorpen is helemaal geen onderwijs. De bestaande scholen hebben gebrek aan gekwalificeerde onderwijzers en aan schrijf- en leermateriaal. De meeste inwoners hebben 2 a 3 jaar onderwijs gehad, en zijn de nationale taal niet machtig. Niet in alle dorpen is er dus een school. In dorpen zonder school worden kinderen of weggestuurd (naar de stad of een dorp waar een school is), of ze gaan niet naar school. De scholen zien er heel verschillend uit; een enkele is heel mooi, betaald door een of ander project, anderen zijn erg bouwvallig. De school van Palumeu wordt gesponsord door een stichting in Nederland en ziet er wel mooi uit van binnen (zie foto). 6
7 Waarom is dit boekje gemaakt? Kinderen van de Trio-indianen hebben geen leesboeken die aansluiten op hun eigen belevingswereld. Op school is er alleen maar lesmateriaal dat ver van hun af staat; met leesstukjes over roodkapje en over mensen in de stad. Dit maakt het leren extra moeilijk. De kinderen in het binnenland en hun ouders zijn erg enthousiast over dit boekje omdat de tekeningen en de tekst over hun leefwereld gaat. In sommige dorpen hebben kinderen een rugzakje, gekregen van ACT. Deze stichting heeft voor drie dorpen aan het begin van het schooljaar voor alle kinderen rugzakjes gekocht met inhoud (schriften, pennen, potloden, etc.). De rugzakjes zijn niet duur en voor de kinderen een prachtig en stimulerende gift. In de plaatsen waar een school is, gaan bijna alle kinderen naar school. Meer informatie kunt u vinden op de websites van the Amazon Conservation Teams: Daar vind je ook links naar de sites van de andere Amerikaanse ACT-teams. 7
Het leven in de Amazone
Het leven in de Amazone Opzet voor projectonderwijs (samenstelling: Emil Roes, ACT Europe) Inleiding In het noorden van Zuid-Amerika leven in het Amazone gebied (Amazonia Rainforest) verschillende inheemse
Nadere informatie1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar.
Lees de uitleg over het regenwoud. Ik ga op bezoek in het Amazone gebied, dat is een groot tropisch regenwoud. Zie je de rode lijn? Dat is de evenaar. Zie je de donker-groene kleur? Dat zijn tropische
Nadere informatieBOSSEN WERELDWIJD 8 + EDUKIT 4
8 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In de vorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel bepaald
Nadere informatieLokale Dialogen - 2. Beschrijving van de krutu in Apoera
Lokale Dialogen - 2 Beschrijving van de krutu in Apoera Lokale dialogen: Apoera 23-24 November 2012 Inhoud Inleiding... 3 1. Thema: Introductie klimaatverandering... 4 2. Thema: REDD+... 5 3. Thema: Overzicht
Nadere informatieBOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4
3 8 6 10 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In devorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel
Nadere informatieDe kolibrie. Lievelingsbloemen
Kolibries zijn piepkleine, kleurrijke vogeltjes. Ze eten nectar. Die halen ze met hun lange bek uit de bloemen. Soms lusten ze ook een spinnetje. Lievelingsbloemen Kolibries houden van buisvormige en borstelige
Nadere informatieJouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma. Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal
Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal Verkiezingen in de provincie Op 18 maart 2015 zijn er verkiezingen in de provincie Utrecht. Iedereen die in Utrecht
Nadere informatieIk ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.
VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse
Nadere informatieLokale Dialogen - 1. Beschrijving van de krutu in Cottica
Lokale Dialogen - 1 Beschrijving van de krutu in Cottica Lokale dialogen: Cottica 22 November 2012 Inhoud Inleiding... 3 1. Thema: Introductie klimaatverandering... 4 2. Introductie REDD+... 5 3. Overzicht
Nadere informatieBevolkingsgroepen DOE KAART 1. Naam van het project. Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep.
DOE KAART 1 Bevolkingsgroepen Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep. Zoek 6 verschillende bevolkingsgroepen op. Kies 1 bevolkingsgroep uit waar je meer over wilt
Nadere informatieAanvraag financiële ondersteuning Remedial Teaching op Langetabbetje September 2014
Aanvraag financiële ondersteuning Remedial Teaching op Langetabbetje September 2014 Stichting Alenbo! Hopakker 192 3514 BZ Utrecht www.stichting-alenbo.com Inhoud 1. Achtergrond en problematiek... 3 1.1
Nadere informatie6,4. Werkstuk door een scholier 1592 woorden 24 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Regenwouden. Inhoudsopgave
Werkstuk door een scholier 1592 woorden 24 mei 2004 6,4 53 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Regenwouden Inhoudsopgave Inleiding 1. Klimaat 2. Omgeving regenwoud 3. Mensen in regenwouden 4. Werken in
Nadere informatieBraziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7
Braziliaanse regenwoud Jesse Klever Groep 7 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik dit een heel interessant onderwerp vind. We hebben er al op school over gesproken en het leek mij wel een leuk
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over
Nadere informatieGalápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen
Galápagos-eilanden Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt graag houden over de Galápagos-eilanden. De Galápagos-eilanden liggen in de Stille Oceaan en zijn heel bijzonder omdat er dieren en planten leven die
Nadere informatieInteractief - augustus 2014
La Paz, 30-09-2014 Beste lezer, Allereerst de hartelijke groeten van de hoge hoogten van het regiokantoor van ICCO/Kerk in Actie in La Paz, Bolivia. Hierbij ontvangt u het halfjaarlijkse verslag van de
Nadere informatieEuropa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren
Voor Europa De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie Tekst: D66 en Merel van Beeren 1 De plannen van D66 voor Europa D66 vindt Europa heel belangrijk. Wij denken dat Nederland sterker is als
Nadere informatieHet kweken met de Zosterops palpebrosus
Het kweken met de Zosterops palpebrosus De naam Zosterops palpebrosus heb ik zelf niet verzonnen het is de latijnse naam voor Indische brilvogel of Gangesbrilvogel, waarbij Zosterops staat voor brilvogel.
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieOost Zuid rivieren expedtitie Lawa Tapanahoni Marowijne
Oost Zuid rivieren expedtitie Lawa Tapanahoni Marowijne Beleef binnen een week cultuur en natuur van Suriname. De tocht brengt je langs twee rivieren die de grens vormen met Frans-Guyana, de Marowijne
Nadere informatieeen zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd
Werkblad Ω Een tijd geleden... Ω Les : Rendierjagers Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de mensen konden schrijven. Ze woonden niet op een vaste
Nadere informatieWelkom 1. - Hallo! - Oek - Museum - Kwartet. Hallo! Ik ben Oek.
Welkom 1. - Hallo! - Oek - Museum - Kwartet Hallo! Ik ben Oek. Welkom 1. - Hallo! - Oek - Museum - Kwartet Op deze kaarten kun je plaatjes vinden van mijn wereld. De wereld van Oek Welkom 1. - Hallo! -
Nadere informatieMoeder Natuur BESCHUIT MET MUISJES
Naam: Moeder Natuur BESCHUIT MET MUISJES Bekijk het clipje: Beschuit met muisjes Groep: LES 8 - WERKBLAD 1 a) Weet je hoe het was toen jij een baby was? Bijvoorbeeld: Was je het eerste kind bij jou thuis
Nadere informatieKijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België
Kijk je mee? Oerwoud 2006, Parasol N.V. België Pag. 2 Inhoudsopgave In het oerwoud 3 De luiaard 4 De toekan 5 De jaguar 6 De leguaan 7 De tapir 8 De papegaai 9 De aap 10 De adder 11 Lianen 12 Woordenlijst
Nadere informatie= een stuk grond met fruitbomen. = hard materiaal dat uit de grond komt en waar je mee kunt bouwen.
Woordenschat blok 3 gr5 Les 1 De boomgaard De steen De vijver De bloesem De stengel Het landschap De karper De alg De kikkerdril De kastanjeboom Het groen Kweken = een stuk grond met fruitbomen. = hard
Nadere informatieBest Practice in de visserij door: Romeo Bowen
Best Practice in de visserij door: Romeo Bowen Behoud van vis voor het voortbestaan van de gemeenschap Ik ben Romeo Bowen uit het dorp Apoteri in de Rupununi regio in Guyana. Ik ben trots dat ik mijn kennis
Nadere informatieJaarrekening... 2 Balans... 2 Winst en verliesrekening... 3 Toelichting op de winst en verlies rekening... 4 Beleidsplan 2014... 6
Contents Jaarrekening... 2 Balans... 2 Winst en verliesrekening... 3 Toelichting op de winst en verlies rekening... 4 Beleidsplan 2014... 6 Jaarrekening Balans Balans 31 dec 14 31 dec 13 Activa Vlottende
Nadere informatieVoeding. Voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs
Voeding Voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs DMVVOO-B&E-2012 Voeding is belangrijk voor de mens, dier en plant. In het dierenpark zie je heel veel verschillende dieren. De planteneter eet planten,
Nadere informatieLesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen
Lesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen 1 Naamsverklaring: Een gilde is een vereniging van mensen die hetzelfde beroep uitoefen(d)en, vb bakkers of wevers waren allemaal
Nadere informatieVos. De kop-romplengte van 58 tot 90 cm met een staart van 32 tot 48 cm.
Inheemse Roofdieren Vos De kop-romplengte van 58 tot 90 cm met een staart van 32 tot 48 cm. vos kan zich makkelijk aanpassen aan een leefgebied maar zijn favoriet is toch wel een bos met open gebieden.
Nadere informatieVoorbereiding op de Eerste Heilige Communie. Kind, Ik blijf altijd bij je
Voorbereiding op de Eerste Heilige Communie Kind, Ik blijf altijd bij je Eerste Communieproject 2 DIT BEN IK De volgende bladzijde gaat over jou! Vraag aan papa of mama een foto van jezelf. Je mag ook
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8
Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m 1.4 + 1.7, 1.8 Samenvatting door K. 958 woorden 9 november 2013 6,5 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Samenvatting aardrijkskunde paragraaf
Nadere informatieIk ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.
VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse
Nadere informatieVoeding. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs
Voeding klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Voeding is belangrijk voor mens, dier en plant. In het dierenpark zie je veel verschillende dieren. Een planteneter eet planten, een vleeseter eet vlees
Nadere informatieAntwoorden OP INDIANENPAD
Antwoorden OP INDIANENPAD Dansende beer Danst deze ijsbeer een blije dans of juist een verdrietige dans? Dit is een blije beer! Waaraan zie je dat? Zijn hoofd staat vrolijk Welk deel van de ijsbeer zouden
Nadere informatieDanpaati River Lodge. Escape to the jungle and meet the amazing Maroon Culture. Activiteitenboekje
Danpaati River Lodge Escape to the jungle and meet the amazing Maroon Culture Activiteitenboekje d Danpaati River Lodge is meer dan alleen uw droombestemming in het regenwoud van Suriname. Behalve genieten
Nadere informatieVoorbereiding op de Eerste heilige Communie R.K. Parochie van de H.Dionysius Heerhugowaard
Voorbereiding op de Eerste heilige Communie 2017-2018 R.K. Parochie van de H.Dionysius Heerhugowaard Eerste Communieproject - les 1 2 DIT BEN IK De volgende bladzijde gaat over jou! Vraag aan papa of mama
Nadere informatieIk houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers.
Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik vind het zelf erg leuk om hier meer over te weten, heb hier veel over opgezocht en wil jullie daar nu
Nadere informatieInleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica
Taal Groep 7/8 Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica Begrijpend lezen Slim als een kraai Opgave 1 1. Jij hebt vast weleens een paar kraaien gezien. Wat wil de schrijver met deze tekst?
Nadere informatieVerslag REDD+ MEETING te Kwamalasamutu
Verslag REDD+ MEETING te Kwamalasamutu Datum: 17 september 2016 Plaats: Kwamalamutu Organisatoren: Redd+ assistenten ( Ainias Kupuru en Fildaz Tawani ) Vergadering REDD+ medewerkers en de dorpelingen van
Nadere informatie8 5 Aarde en heelal. Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars
Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars Is er water? ja beetje ja (vooral ijs!) Kunnen er planten groeien? ja nee nee Kunnen er dieren leven? ja
Nadere informatieNigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria
Nigeria 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria Marèl Smit & Anne Jekel H3T3 1.Bevolking en welvaart in Nigeria Nigeria
Nadere informatieRivieren, plaatsen en gebergten
VK : RRIJKSKUNE TUM: WOENSG 16 JULI 2008 TIJ : 10.45 11.30 UUR Rivieren, plaatsen en gebergten 1 3 monding TLNTISHE OEN III I II IV oesewijne Tibiti dampada ekijk deze kaart. Op deze kaart zijn de grote
Nadere informatieLandschappelijke elementen
Welkomstkaarten voor Landschappelijke elementen Gaan voor groen! Behoud en herstel van landschappelijke elementen? Geweldig! Landschappelijke elementen zijn van culturele en historische waarde. Maar ze
Nadere informatieKijken! Kijken! Niet kopen!
Kijken! Kijken! Niet kopen! 1. Aanzetten 1.a Kijken! Kijken! Niet kopen! Jij gaat aan de slag met het dossier Kijken! Kijken! Niet kopen!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je
Nadere informatieBeknopte algemene informatie over Suriname
Beknopte algemene informatie over Suriname 17 maart 2016 Usha P. Adhin MEd. Hoofd Bureau Internationale Betrekkingen Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur Locatie van Suriname - Ligt op de noordoostkust
Nadere informatieEXPEDITIE TAPANAHONI. Maat programma: van Palumeu naar Dritabiki Datum: 2 t/m 10 november 2015 Jan Nekkers (59) en Gusta Nekkers (52) uit Hellendoorn
EXPEDITIE TAPANAHONI Maat programma: van Palumeu naar Dritabiki Datum: 2 t/m 10 november 2015 Jan Nekkers (59) en Gusta Nekkers (52) uit Hellendoorn Bij ons 4 de bezoek aan het mooie Suriname hadden we
Nadere informatieArtsen zonder grenzen
Artsen zonder grenzen Dianne van den Bosch Inhoud Zo kwam het... 2 En in Nederland... 2 Hallo hallo!... 3 Wanneer in actie?... 3 Reizen in een vrachtvliegtuig... 3 En verder... 3 Laat maar waaien... 3
Nadere informatiedieren in de dierentuin
dieren in de groep 4-5 Geachte leerkracht, Dit lespakket ondersteunt u bij het voorbereiden van uw schoolreisje naar Burgers Zoo. Daarnaast kan het ook prima worden ingezet als u een thema over en of exotische
Nadere informatieHet project wil in Mesera een educatief-medisch centrum realiseren.
Kititenebo, (allemaal samen) noodhulp voor de kinderen februari 2017 De aanhoudende droogte in Afrika bereikt het nieuws in Europa. In de Standaard (25.02.2017) stond het te lezen: nomaden zoeken wanhopig
Nadere informatieInleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer
Nadere informatieDoopsgezind WereldWerk Tanzania MARA werkgroep
Mara District Mara rivier 1 Doelstelling. De Werkgroep beoogt het vredes- en hulpwerk, dat doopsgezind WereldWerk onderneemt in het Mara District, te coördineren. Aandachtsgebied. Het gebied waar de aandacht
Nadere informatieManenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens
Manenwolf Vos op stelten Hoe de manenwolf aan zijn indrukwekkende naam komt wordt duidelijk als er gevaar dreigt. Van kruin tot schouders loopt een zwarte streep over de vacht. Als de manenwolf merkt dat
Nadere informatieVondsten uit de grond LES1
Vondsten uit de grond Docentenhandreiking Vondsten uit de grond 1800 1850 1900 1950 2000 Samenvatting Hoe werkt een archeoloog? In deze les maken de leerlingen kennis met het vak archeologie en leren ze
Nadere informatieCollecte zondag 7 oktober 2018
Collecte zondag 7 oktober 2018 1 e collecte is bestemd voor: Kerk en Israël Het gesprek houdt nooit op Voor de Protestantse Kerk is de relatie met Israël een essentieel element van de eigen identiteit.
Nadere informatieAardoliealarm in het bos
de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5
Nadere informatieLeerlingen Heerbeeck College in Patacancha
Leerlingen Heerbeeck College in Patacancha Op 19 april begonnen wij, 29 leerlingen van het Heerbeeck College in Best, aan een onvergetelijke reis door Peru. Nadat we afscheid hadden genomen van onze familie,
Nadere informatieWaterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk
1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2
Nadere informatieInfobladen Memoryspel
Infobladen Memoryspel Amazonewoud Jaguar Ara - De Jaguar is de grootse katachtige van het Amazonewoud. - De Jaguar kan niet alleen lopen, maar ook goed klimmen in de hoge bomen en zwemmen door rivieren.
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen
Nadere informatieNEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE!
NEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE! NEPAL Nepal ligt in het werelddeel Azië en ligt tussen India en China. De oppervlakte van Nepal is 147.000 vierkante kilometer. Dat is vier keer groter dan Nederland.
Nadere informatieDe steentijd Jagers en verzamelaars
De steentijd Jagers en verzamelaars De prehistorie is de geschiedenis van de mensheid voordat mensen konden lezen en schrijven. We hebben uit de prehistorie daarom geen boeken, dagboeken of andere geschreven
Nadere informatieGa je mee op watersafari?
Informatie en reserveringen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl Beulakerpad 1 8326 AH Sint Jansklooster t 0527-246196 / 06-12890380 e n.vanderlaan@ivn.nl Ga je mee op
Nadere informatieBeet! 1. Aanzetten. 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent.
1. Aanzetten Beet! 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN 2 UITNODIGING 15 minuten 3 UITZOEKEN 30 minuten
Nadere informatieABS Paramaribo, 18 december 2013 ERRATA
Het Algemeen Bureau voor de Statistiek (Censuskantoor) biedt zijn excuses aan voor eventueel ongerief ERRATA Bij Resultaten Achtste Volks en Woningtelling in Suriname (Volume II) Onderwijs, Werkgelegenheid
Nadere informatieBSO Kaktus en BSO de Leeuw. alle dagen
BSO Kaktus en BSO de Leeuw in de meivakantie alle dagen In de mei vakantie valt er weer van alles te beleven op de BSO! We bouwen indianen-tenten, we gaan naar het speelbos, we maken een indianen-tuin
Nadere informatieHij zorgt voor zijn volk, ook in de woestijn.
Voor volwassenen is het boekje Feest van het Koninkrijk beschikbaar. Hierin staan de themahoofdstukken waar je elke dag thuis een stukje uit kunt lezen. Hier ligt de nadruk op je eigen persoonlijke verwerking
Nadere informatieKortom, iedere gifkikker heeft zo zijn eigen middeltjes om te zorgen dat hij genoeg te eten krijgt, zonder zelf opgegeten te worden.
1 Eten en (niet) gegeten worden 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 De meest onwaarschijnlijke kleuren van alle dieren vind je bij de kikkers.
Nadere informatieJouw idealen in de provincie Basisverkiezingsprogramma. Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal
Jouw idealen in de provincie Basisverkiezingsprogramma Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal Verkiezingen in de provincie Op 18 maart 2015 zijn er verkiezingen in de provincies van Nederland. Iedereen
Nadere informatieHOE MAAK IK EEN WERKSTUK?
HOE MAAK IK EEN WERKSTUK? 1 Inhoudsopgave Stap 1: Kies een onderwerp. Stap 2: Schrijf de inleiding. Stap 3: Verzamel informatie. a) Zoek informatiebronnen b) Noteer de informatiebronnen op je bronnenblad
Nadere informatieWerkverslag van 21 t/m 28 Maart 2015
Werkverslag van 21 t/m 28 Maart 2015 We zijn 1 week in Gambia geweest, wat natuurlijk vrij kort is. Maar helaas het is niet anders, we waren al lang blij dat we er weer waren en iedereen weer zagen. Natuurlijk
Nadere informatieLEREN VOOR EEN BETERE TOEKOMST
LEREN VOOR EEN BETERE TOEKOMST December 2013 Inmiddels onze vijfde nieuwsbrief alweer. Er is van oktober tot nu, weer veel gebeurd. Dankzij de medewerking van veel lieve mensen, Basisschool de Hasselbraam,
Nadere informatieUitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.
Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,
Nadere informatieDe validiteit van de begrippenlijst Taal en taalverschijnselen
10. En verder nog Ronde 2 Kees de Glopper ETOC, R.U. Groningen Contact: c.m.de.glopper@rug.nl De validiteit van de begrippenlijst Taal en taalverschijnselen Het Referentiekader Taal bevat een lijst van
Nadere informatieBijbel voor Kinderen presenteert DE UITTOCHT UIT EGYPTE
Bijbel voor Kinderen presenteert DE UITTOCHT UIT EGYPTE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname : de slavenhandel
Geschiedenis van Suriname 1502-1808: de slavenhandel 1502: het begin van de Europese slavenhandel Na de ontdekking van Amerika werden er door de Spanjaarden en Portugezen al snel plantages aangelegd. Op
Nadere informatieWij danken allen die het mogelijk hebben gemaakt om deze Conferentie te houden.
Voorwoord Dit concept document is tot stand gekomen vanuit presentaties, discussies en overwegingen met verschillende belangengroepen bij de Organisatie van de Conferentie Ordening Goud sector in Suriname
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8
Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting door V. 1226 woorden 30 oktober 2016 7,1 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Par. 1.2 Er zijn 2 manieren om
Nadere informatieAuditieve taaloefeningen bij onderwerp indianen
Auditieve taaloefeningen bij onderwerp indianen Boek van de week: 1; Het grote telboek van Indi 2; De kleine Indiaan 3; Rode Vos en zijn kano 4; Bij de indianen Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende
Nadere informatieHoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?
Samenvatting door L. 815 woorden 10 december 2013 4,7 74 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?
Nadere informatieNieuwsbrief September 2009
Nieuwsbrief September 2009 Team Lombok Tijdens ons verblijf in Lombok is Mohni ontzettend druk geweest met zijn duikschool. Natuurlijk was het hoogseizoen in Lombok, maar ook nog eens een ouderwets druk
Nadere informatieProject Afrika-Azië. Week 1ABC: Noord-Afrika
Project Afrika-Azië. Week 1ABC: Noord-Afrika Info: Enkele reis Afrika Afrika is het (w)armste werelddeel. De evenaar loopt ongeveer midden over Afrika. Bij de evenaar staat de zon recht boven de aarde.
Nadere informatieHet leven in de sloppenwijk
Het leven in de sloppenwijk In Zuid-Afrika is het leven voor veel zwarte Zuid-Afrikanen erg zwaar. De meeste mensen wonen een golfplaten huisje in een sloppenwijk. In veel sloppenwijken is er geen riolering,
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les
Nadere informatieLesbrief Iedereen betaalt belasting
Lesbrief Iedereen betaalt belasting inleiding Iedereen betaalt belasting» waar komt het geld vandaan?» waar gaat het geld naar toe?» nederland, europa en de wereld» Iedereen betaalt belasting 1 Iedereen
Nadere informatieSTEPPING S T O N E L I B E R I A MET LANDBOUW EEN EINDE MAKEN AAN HONGER EN ARMOEDE IN LIBERIA
STEPPING S T O N E L I B E R I A MET LANDBOUW EEN EINDE MAKEN AAN HONGER EN ARMOEDE IN LIBERIA Waar is Stepping Stone Liberia (SSL) werkzaam? Ons team werkt in de ver afgelegen en geisoleerde provincie
Nadere informatieOntwikkelingssamenwerking vmbo-kgt34
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 24 August 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/73827 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieSITUATIE: Ik bevind mij op een boot en ben afgedreven van de Amazone rivier, het oerwoud in, omdat de waterstand gestegen is door zware regenval.
LOKATIE: AMAZONE GEBIED, COLOMBIA SITUATIE: Ik bevind mij op een boot en ben afgedreven van de Amazone rivier, het oerwoud in, omdat de waterstand gestegen is door zware regenval. SOORT KLIMAAT: Colombia
Nadere informatie3 hectare groot veenweide gebied, Amsterdam Westerpark st. Hart voor de Natuur
3 hectare groot veenweide gebied, Amsterdam Westerpark st. Hart voor de Natuur Activiteiten en bereik 2011: Vrije bezoekers: 23.119 NME activiteiten: 1046 Avonturenclubs: 1474 Speciale doelgroepen 20 Openbare
Nadere informatieSamenleven doe je niet alleen!
Samenleven doe je niet alleen! Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal CDA Westerkwartier 2019 2023 Op 21 november 2018 mogen we weer naar de stembus om te stemmen. Deze keer voor de gemeenteraad van de
Nadere informatieReligieuze mix tour/ Religious mix tour ( groups min. 4 persons)
Religieuze mix tour/ Religious mix tour ( groups min. 4 persons) Hoogtepunten: Boottochten langs watervallen Indrukwekkende boswandelingen Zwemmen in stroomversnellingen Unieke uitkijkpunten over het Brokopondo
Nadere informatieLama Gangchen Help in Action non profit organisation Tibet Nieuws 2010 www.helpinaction.net
Lama Gangchen Help in Action non profit organisation Tibet Nieuws 2010 www.helpinaction.net In samenwerking met Lama Gangchen World Peace Foundation NGO verbonden aan de United Nations binnen de UN We
Nadere informatieDE UITTOCHT UIT EGYPTE
Bijbel voor Kinderen presenteert DE UITTOCHT UIT EGYPTE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatieNIEUWS UIT SURINAME 9 Van Familie Fekkes
NIEUWS UIT SURINAME 9 Van Familie Fekkes Wie gehoorzaam het gebed van Jezus opvolgt en het juk van Jezus zonder verzet op zich neemt, heeft een lichte last te dragen. Die krijgt in de zachte druk van dit
Nadere informatieLANDGOED BEERZE. ROUTE 4,2 km
LANDGOED BEERZE ROUTE 4,2 km Een heerlijke wandeling voor de hele familie door de bossen bij Beerze, vlak bij Ommen. Lekker lopen langs heide, stuifduinen en ook via het oude huis Beerze. Route gemaakt
Nadere informatieRed de Jamaica Iguan
Red de Jamaica Iguan Door Evert Henningheim In het vrijwel ondoordringbare droogbos van Jamaica leeft een bijzondere leguaansoort. Het voortbestaan van deze Jamaicaanse leguaan wordt ernstig bedreigd.
Nadere informatieBIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is.
BIOBOER 1 Hoe het elk jaar gaat... Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5 vakjes vooruit! Maar vandaag is het aardoliealarm.
Nadere informatieSPEURTOCHT THEMA BUSH. voor groep 8 / brugklas VO
SPEURTOCHT THEMA BUSH voor groep 8 / brugklas VO Deze Bush-speurtocht bevat open en meerkeuze vragen. Bij de meerkeuze vragen is steeds één antwoord goed. Denk er ook aan, dat je de paden niet mag verlaten.
Nadere informatieAntwoordenvel Handel en Wandel, primair onderwijs
ntwoordenvel Handel en Wandel, primair onderwijs Vraag 1: Zoek op de kaart van Nijmegen op welke straten er nog meer een naam hebben met een kolonie erin. Vraag 2a: Gezegde of spreekwoord met peper Vraag
Nadere informatie5.9. Keuzeopdracht door een scholier 1425 woorden 31 mei keer beoordeeld. Inhoud
Keuzeopdracht door een scholier 1425 woorden 31 mei 2004 5.9 89 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud 1. Inleiding 2. Waar leven ze? 3. Een sterke snavel en klimpoten de ara 4. De kaketoe 5. De parkiet 6.
Nadere informatie