Tuin&Landschap 19A. Wedstrijd kantoortuin Floriade september 2010

Transcriptie

1 16 september 2010 Tuin&Landschap 19A

2 Voorwoord Wendy Bakker Hoofdredacteur (071) Jacques Verduijn Bureauredacteur (071) Gerrie van Adrichem Vormgever (071) hortipoint.nl Bronverantwoording Ontwerpbeschrijvingen Architecten- en ontwerpbureaus Juryrapporten Guus Wijchman Bewerking Wendy Bakker 6Van springen tot wegdromen in wolken groen Zes winnaars, zes visies en zes uiteenlopende Achtendertig inzendingen van ontwerpers en verbeeldingen van de kantoortuin 2012 op de tuin- en landschapsarchitecten kwamen binnen. Floriade. Een tuin geïnspireerd op de smartphone, die mogelijkheid biedt voor sport, spel en luie- vormen voor de kantoortuinen op de Allee van de ren. Een andere waarin je met een sprong op de trampoline jezelf ontdoet van alle hectiek van de werkplek. Eén die uitnodigt tot overpeinzing en waarvan de oorsprong ligt in de kloostertuin. Een tuin waarin je je kan terugtrekken in de anonimiteit van haag massieven, of één waarin je jezelf even op pauze kunt zetten en al liggend op de bank kunt wegdromen in de wolken. En een andere die niets meer biedt dan een rustgevende omarming van sculpturaal groen. Veel meer is ook niet nodig. Beeld Architecten- en ontwerpbureaus Maurice Dijkshoorn Webredacteur (071) De vakjury koos zes schetsontwerpen, die de basis Tuinculturen en het Greenpark Venlo na In dit themanummer worden de prijswinnende inzendingen en een eervolle vermelding in woord en beeld gepresenteerd. Het zijn schetsontwerpen. De prijswinnaars staan nu voor de taak, om samen met de Floriade, de definitieve ontwerpen te maken. Deze moeten vakman en liefhebber in 2012 inspireren, amuseren en laten zien waar de Nederlandse tuinarchitectuur nu staat. Tuin&Landschap thema is een bijlage bij Tuin&Landschap, twee wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en Reed Business. Issn nummer Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden I Secretariaat (geen abonnementen): Linda Laman en Alice Hoogenboom T (071) E tuinenlandschap@hortipoint.nl Abonnementen Aanvraag, wijziging en opzegging van of informatie over abonnementen bij Reed Business, t.a.v. Klantenservice, Postbus 4, 7000 BA Doetinchem T (0314) (werkdagen uur) F (0314) E klantenservice@reedbusiness.nl I Abonnementsprijs per jaar 249,43 (incl. 6% btw). Studenten en scholieren 187,07 (25% korting). Los nummer en abonnement in het buitenland krijgen een toeslag voor extra portokosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum is opgezegd bij de klantenservice. Uw gegevens kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of speciale aanbiedingen door Reed Business en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u hier tegen bezwaar heeft, stuurt u een briefje naar Reed Business t.a.v. Adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem. 00 2

3 De opdracht /Over de wedstrijd Pagina 4 15 Schaalfouten struikelblok ontwerpwedstrijd /De jurering 14 Pagina 6 13 Nest /1 e prijs architecten Feddes/Olthof Landschapsarchitecten Pagina 9 12 Smartgarden-Facility /2 e prijs architecten Maris landschapsontwerp & techniek Pagina Zet mij even op pauze /3 e prijs architecten Son, buro voor tuin- & landschapsontwerpen Pagina Inhoud Non Stop /1 e prijs ontwerpers Pouderoyen Compagnons Pagina 207 Bomen tijdens werk /2 e prijs ontwerpers BuroDiep tuinontwerp Plan10 Tuindesign Pijnenburg & De 5 Bruijn interieurarchitecten Pagina 24 Jump up your mind /3 e prijs ontwerpers 3 Meeuwis de Vries, Hoveniers & Tuinontwerpbureau Pagina 28 Hortus ferrum humulus /Eervolle vermelding ontwerpers Anjo Verhoeven Groene Ruimte en Anita Ebbing Ontwerp Pagina Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

4 23,50 m N 0,80 m 5,75 m Voor de realisatie van zes tuinen op de Allee van de Tuinculturen op de Floriade 2012 in Venlo schreef de organisatie van deze wereldtuinbouwtentoonstelling een prijsvraag uit. De wedstrijd kreeg het thema kantoortuin 2012 mee. Wat beoogt de Floriade met de prijsvraag, wat zijn de uitgangspunten voor het ontwerp, Het laatste decennium is een breed publiek geïnteresseerd geraakt in tuinontwerpen. Die interesse zie je terug in het bezoek aan voorbeeldtuinen, tentoonstellingen, tuinbeurzen en tv-programma s. Tuinontwerpen zijn niet alleen meer, zoals vroeger, toegankelijk voor de elite. In die zin is er niet meer bij. Daarbij moeten huidige werknemers hun aandacht verdelen over meerdere taken, waarbij stress op de loer ligt. Er is dan ook behoefte aan ontspanning, aan een plek om zich terug te trekken. Uit onderzoeken blijkt dat een groene omgeving een positief effect heeft 15,50 m gen op de Allee in Environment, vormen de tuinen na 2012 onderdeel van het duurzame bedrijvenpark Venlo Greenpark. Ze krijgen de functie van overtuinen van de kantoren. Voor de ontwerpers betekent dit dat zij een tuin moeten ontwerpen die floreert op een tentoonstellingspark (amuse- 23,00 m 2,00 m 13,50 5,75 m welke beoordelingscriteria zijn gehanteerd en hoe gaat het verder? heeft de tuinkunst en -architectuur een emancipatie ondergaan. De Flo- op werknemers: ze voelen zich thuis, het verhoogt de concentratie en ment, educatie, ontspanning en esthetiek) en die daarbij een blijvende riade 2012 wil hier een bijdrage in voorkomt stress. gebruikswaarde moet opleveren voor Thod Binder, directeur-eigenaar van leveren en heeft ervoor gekozen om Vanuit bovengeschetste ontwik- de kantoortuinen na Binder Groenprojecten in Portugaal. Prijsvraag Tekst Wendy Bakker Beeld Floriade 2012 De opdracht Op het terrein van de Floriade 2012 zijn de contouren van de tuinen langs de Allee van de Tuinculturen al goed zichtbaar. In elke tuin staat een aantal bijzondere park- en laanbomen die tezamen de Bomenallee vormen. de tuinarchitectuur als wezenlijk onderdeel van deze wereldtuinbouwtentoonstelling op te nemen. Vijftien tuinen laten de bezoeker kennis maken met de tuincultuur in Nederland en buitenland. De bezoeker kan er inspiratie opdoen voor de eigen werk- en woonomgeving, maar ook even tot rust komen of de zintuigen op een aangename wijze laten prikkelen. De Floriade-organisatie streeft met de tuinen een combinatie van amusement, educatie, ontspanning en esthetiek na. Kantoortuin 2012 De vijftien tuinen maken onderdeel uit van de Allee van de Tuinculturen. Deze ligt centraal in het themagebied Environment en vormt een onderdeel van de Bomenallee met 120 bijzondere straat- en laanbomen. Onder deze bomen worden de vijftien tuinen aangelegd. Zes van deze tuinen worden door (inter)nationale inzenders ingericht, drie door een Duitse, Belgische en Luxemburgse architect op uitnodiging van de Floriade, en zes door prijswinnaars van de tuinontwerpwedstrijd die begin maart is aangekondigd (zie T&L 5, pagina s 24-27). Voor de ontwerpwedstrijd koos de Floriade-organisatie het thema kantoortuin Waren werken en wonen vroeger twee gescheiden werelden, tegenwoordig lopen ze in elkaar over. Steeds meer mensen werken (gedeeltelijk) thuis. Op het werk is er behoefte aan een aantrekkelijke werkplek, omdat werknemers een groot deel van hun leven daar door- keling stelde de Floriade-organisatie zich de vraag op welke manier het groen in de werkomgeving het beste geïntegreerd kan worden. Welke positie heeft de tuin in de werkomgeving nu en in de toekomst, en hoe vertaal je dat in een aangename, goed vormgegeven buitenruimte? Is de tuin een verlengde van het kantoor met dezelfde functies of breekt het juist daarmee en moet het iets heel anders bieden? Achtendertig vakmensen die zich dagelijks met de ruimtelijke inrichting van tuinen en de openbare ruimte bezighouden, gingen deze uitdaging aan en zonden hun visie en schetsontwerp in. Twee categorieën vakmensen De wedstrijd is uitgeschreven voor twee categorieën vakmensen: professionele tuinontwerpers en tuin- en landschapsarchitecten. Drie winnende inzendingen uit elke categorie worden uitgewerkt tot definitieve ontwerpen die op de Allee van de Tuinculturen gerealiseerd worden. In de twee categorieën zijn drie prijzen te verdelen. Een eerste prijs van 1.000, een tweede prijs van 500 en een derde prijs van 300. Daarnaast kan de vakjury een eervolle vermelding toekennen aan een inzending. Behalve het prijzengeld krijgen de winnaars een bedrag van om het definitieve ontwerp uit te werken. Dit zal gebeuren in samenwerking met de Floriade. Uitgangspunten De tuinen op de Bomenallee meten 350 m² en zijn omgeven door ligusterhagen van 1,2 m hoogte (zie tekening). In elke tuin staan drie tot vier bomen. Deze bomen moeten, net als de hagen, integraal in het ontwerp meegenomen worden. Ook zijn de ingangen van de tuinen gegeven. In de wedstrijdtuin groeien Juglans regia Laciniata, Parrotia persica Vanessa, Celtis australis en Castanea sativa Albomarginata. In de tuinen waarin de winnende ontwerpen worden uitgevoerd staan andere soorten. Voor de realisatie van de tuin is een budget van vastgesteld. De ontwerpers en architecten dienen daar in hun voorstel rekening mee te houden. De Floriade en Venlo Greenpark werken vanuit het cradle to cradlegedachtegoed. Hoewel het verplicht is deze C2C-uitgangspunten in de ontwerpen te vertalen, hoopt de organisatie wel dat deze tuin- en landschapsarchitecten en ontwerpers een bron voor inspiratie zijn. Jurering De Floriade-organisatie heeft drie vakmensen gevraagd deel te nemen aan de vakjury. Deze driekoppige jury bestaat uit juryvoorzitter Erik de Jong, Artis-hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, voorheen hoofddocent Geschiedenis en theorie van de tuin- en landschapsarchitectuur aan Wageningen Universiteit; Peter Lubbers, tuin- en landschapsarchitect en eigenaar van Buro Lubbers, landschaps architectuur & stedelijk De jury heeft de achtendertig inzendingen beoordeeld op de volgende vier criteria: visie op de positie van de tuin in een werkomgeving; kracht van het concept; samenspel in het ontwerp van functionaliteit, creativiteit, originaliteit en duurzaamheid; haalbaarheid van het ontwerp binnen het gestelde budget. Hoe het juryproces is verlopen en wat de algemene indruk is van de jury, is te lezen op de volgende pagina s. In een eerste beoordelingsronde kwamen zestien genomineerden naar voren. Hieruit werden in een tweede ronde zes prijswinnaars gekozen en een eervolle vermelding. Op vrijdag 10 september zijn de prijswinnaars bekendgemaakt. Masterclass De prijswinnaars werken in een volgende fase het definitieve ontwerp uit. Zij zijn daarbij gehouden aan het gestelde uitvoeringsbudget en de uitgangspunten van de Floriade als het gaat om duurzaamheid, toegankelijkheid en thematiek. In de aanloop naar het definitieve ontwerp biedt De Floriade 2012 de prijswinnaars een masterclass aan die door Peter Lubbers wordt gegeven. Doel van de masterclass is de ontwerpers te ondersteunen bij het verdiepen van hun ontwerp. Daarbij kan het bijdragen aan de verdere professionalisering van het vakgebied. De aanleg van de tuinen gaat in het brengen. Werken van negen tot vijf Behalve dat de tuinen een plek krij- ontwerp in s-hertogenbosch en voorjaar van 2011 van start. Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

5 Beoordeling ontwerpen De ontwerpwedstrijd voor de kantoortuin Floriade 2012 leverde 38 inzendingen op. De jury nomineerde uit deze oogst zestien ontwerpen. Zes daarvan gaan voor de hoofdprijs: de realisatie van de tuinen op de Allee van Tuinculturen. Eén ontwerp kreeg een eervolle vermelding. Bij de afvallers blokkeren vooral schaalfouten de weg naar succes. Tekst en beeld Guus Wijchman Veertien geregistreerde tuin- en landschapsarchitecten en vierentwintig professionele tuinontwerpers durfden het aan hun werk aan het kritische oog van een vakjury te onderwerpen met zicht op de aanleg van hun tuin op de Floriade De inzenders hadden zich in het algemeen goed aan de gestelde voorwaarden gehouden. Alleen bleek het niet eenvoudig om binnen het budget te blijven. Niet alle ontwerpers wisten een tuin te creëren voor , zoals in het wedstrijdreglement was vastgelegd. Bij een overschrijding van meer dan 10% had de Floriade-organisatie de desbetreffende inzending geoormerkt. Het was vervolgens aan de jury om die inzendingen toch mee te nemen in de beoordeling, of juist niet. In geen van de gevallen bleek de budgetoverschrijding op zich een onoverkomelijk probleem te zijn in de beoordeling. Een aantal van de te dure ontwerpen viel in de eerste ronde al om andere redenen af. Hoewel het merendeel van de budgetten beneden de 10%-grens bleef, of volgens eigen berekeningen binnen de gestelde limiet van , was de kostenraming niet altijd even realistisch. Bij het zien van al het moois dat in de ontwerpen was verwerkt, kwamen de bedragen niet geloofwaardig over bij de jury. Bovendien hanteerden de inzenders, net als bij het opstellen van offertes, de post onvoorzien met de nodige creativiteit. Enkele ontwerpen zijn aangeleverd in een andere schaal dan het wedstrijdreglement voorschreef. De Schaalfouten struikelblok ontwerpwedstrijd Twee juryleden bestuderen in de eerste ronde de schetsontwerpen van de professionele ontwerpers. In het midden John Boon, hoofdontwerper Floriade jury heeft deze inzendingen in eerste instantie wel meegenomen. Net als de budgetoverschrijdende ontwerpen, zijn ook deze niet door de eerste schifting heen gekomen. Zwaar overladen Bij de beoordeling van de ontwerpen hield de jury eerst het werk van de professionele tuinontwerpers tegen het licht. Daarbij viel op dat een groot deel van de ontwerpen in de ogen van de juryleden zwaar overladen zijn. Deze kantoortuinen waren mini-floriades op zich, zoals een van de juryleden opmerkte. Er was sprake van een rijgsnoer aan ideeën. Voor de originaliteit daarvan bestond bij de juryleden waardering. Wat als minder positief werd beoordeeld, was de veelheid aan ideeën en functies die in de ontwerpen waren samengebracht. De kritiek klonk daarbij dat de desbetreffende inzenders qua Erik de Jong Artis-hoogleraar UvA, voorheen hoofddocent Geschiedenis en theorie van de tuin- en landschapsarchitectuur Wageningen UR schaal, ruimte, idee, vormentaal en functies geen keuzes hebben durven maken. Dit probleem deed zich niet alleen voor bij de professionele tuinontwerpers. In een aantal inzendingen van de geregistreerde tuin- en landschapsarchitecten was volgens de jury eenzelfde overschatting waar te nemen van de mogelijkheden die de 350 m² grote tuin biedt. Maar in het algemeen waren de keuzes in de ontwerpen van de tuin- en landschapsarchitecten helderder en de concepten sterker. Bij de tuin- en landschapsarchitecten ontbrak het daarentegen aan originaliteit. Beeldbepalende bomen De inzenders bleken in beide categorieën moeite te hebben met de rol die de vier bomen in de wedstrijdtuin spelen. Deze vier exemplaren maken onderdeel uit van de rijen zeldzame en bijzondere bomen waaronder alle Peter Lubbers Tuin- en landschapsarchitect, Buro Lubbers landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp modeltuinen worden aangelegd. In totaal staan er op de Bomenallee 120 bomen, waarvan in elke tuin een aantal is opgenomen. Omdat het in de wedstrijdtuin om verschillende bomen gaat, bepalen deze straks in hoge mate het beeld dat de tuin oplevert. Te weinig inzenders hebben zich hier, volgens de jury, voldoende rekenschap van gegeven. Wel leidden de vier beeldbepalende bomen in de wedstrijdtuin bij de jury tot de vraag, of het reglement op dit punt de inzenders wellicht heeft overvraagd. Zij kwamen al zelf snel met het antwoord dat een tuinen landschapsarchitect vrijwel nooit met een blanco situatie begint. Hij zal een ontwerp dan ook altijd moeten afstemmen op wat er al is. Afgezien van het beeldbepalende karakter van de bomen, hield een groot deel van inzenders nauwelijks rekening met de toekomstige omvang van de kronen. Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

6 Schaalfouten struikelblok ontwerpwedstrijd Werken in buitenomgeving De vijftien modeltuinen moeten tijdens de Floriade 2012 het publiek inspireren. De tuinen krijgen na afloop van deze wereldtuinbouwtentoonstelling echter een minstens zo belangrijke rol. Ze gaan namelijk onderdeel uitmaken van een kantorencomplex dat aan de overkant van de Allee van de Tuinculturen komt te liggen. De kantoortuinen anno 2012 moesten dan ook een impressie geven van het werken, vergaderen en netwerken in een groene buitenomgeving. Een groot aantal ontwerpen geeft daartoe een duidelijke aanzet. Toch is de jury van mening dat in de visies de kantoortuin te veel als kopie van de werkplek is neergezet. Met de draadloze verbindingen van vandaag de dag kan iedereen zowel in kantoor als daarbuiten werken. Dat is in de ontwerpen te letterlijk vertaald: het werken binnen de vier muren is getransformeerd naar de buitenruimte. Hiermee wordt de eigenheid van de tuin ontkracht. Volgens de jury moet er een contrast zijn tussen binnen en buiten. De vorm van werken en vergaderen is buiten totaal anders dan binnen. En wat het pauzeren betreft moet de tuin juist geen verlengstuk van het kantoor zijn. Dan is er behoefte aan een geheel andere sfeer. Cradle to cradle In vrijwel alle ontwerpen is er aandacht voor recycling en/of gebruik van streekeigen, duurzame producten. Dat past binnen de cradle to cradlegedachte (C2C); een van de dragende thema s van de Floriade In het wedstrijdreglement geldt het C2C-principe als niet-verplicht. De jury heeft zich dan ook op het standpunt gesteld, dat alleen bij min of meer gelijkeindigende ontwerpen, de uitwerking van deze gedachte doorslaggevend kon zijn voor een winnende plaats. Deze situatie heeft zich niet voorgedaan. Geen eenvoudige opgave De jury meent dat de ontwerpwedstrijd voldoende ontwerpen heeft opgeleverd die uitvoeringswaardig zijn. Verschillende inzendingen oogsten echt waardering. Over de gehele breedte gezien overheerste toch enigszins de teleurstelling. Die uitte zich in kwalificaties als: weinig beeldend, weinig origineel, niet doordacht en weinig artistiek. Er sprongen te weinig ontwerpen uit. Kennelijk is het geen eenvoudige opgave om een tuinontwerp te maken dat conceptueel, functioneel, ruimtelijk en beeldend samenhang vertoont, concludeerden de juryleden. Verder kwam de jury tot de slotsom dat de tuin al snel te overladen of te simpel wordt opgevat en te weinig als een beeldend, ruimtelijk geheel dat als ieder ruimtelijk kunstwerk om een bijzondere creativiteit en expressie vraagt. Blij met initiatief Thod Binder Directeur-eigenaar van Binder Groenprojecten in Poortugaal Dit alles neemt niet weg dat de jury blij is met het initiatief van de Floriade 2012 om de ontwerpwedstrijd voor de kantoortuin uit te schrijven. Het feit dat een redelijk aantal ontwerpers en tuin- en landschapsarchitecten zich hiervoor heeft ingespannen, stemt tot tevredenheid. Vooral dat tuin- en landschapsarchitecten zich over een tuinontwerp hebben gebogen, vindt de jury een goede zaak. Waar in het recente verleden de tuin- en landschapsarchitectuur het tuinontwerpen losweekte van de professionele titel en de voorkeur gaf aan landschapsarchitectuur, bewijst deze prijsvraag dat het ontwerpen van een tuin opnieuw moet terugkeren in de praktijk van de tuin- en landschapsarchitect. De jury ziet veel in de stelregel dat een ontwerper die een goede tuin kan maken, ook het grotere schaalniveau begrijpt; en omgekeerd. 8

7 1 e prijs architecten Liguster Een tuin omarmd door golvende hagen, die zich onttrekt aan het kantoorgeruis en beleefd wordt als een warm nest. Dat beeld had het team van Feddes/Olthof Landschapsarchitecten Utrecht voor ogen. De jury prijst de sereniteit van de tuin en de mooie, sculpturale vormgeving. Een tuin die oproept tot mijmering. Inzender Feddes/Olthof Landschapsarchitecten Utrecht Nest Boom Flagstones Rondgang Grastalud Betonnen band Treden 20 cm hoog N Hoe zou eigenlijk onze eigen kantoortuin er uitzien? Deze vraag stelde het Utrechtse ontwerpteam, onder leiding van Berdie Olthof, zich bij de prijsvraag Kantoortuin Floriade Het team dichtte zichzelf daarmee de rol van opdrachtgever toe. In een prijsvraag is er immers geen overleg met de opdrachtgever. Maar het is juist de wisselwerking tussen opdrachtgever en ontwerper die het ontwerpen van een tuin zo bijzonder maken. Fascinaties, eigenaardigheden en smaak van de opdrachtgever zullen in een tuin op een of andere manier gevangen moeten worden, vinden de architecten. De kantoortuin van Feddes/Olthof zou vooral een plek moeten zijn die tot de verbeelding spreekt. Een tuin die zij met trots aan hun eigen opdrachtgevers kunnen laten zien; waar de medewerkers van het ar- Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

8 Nest Feddes/Olthof Landschapsarchitecten Sculpturaal en sereen, een plek om te onthaasten chitectenbureau kunnen lunchen of vergaderen of juist afstand kunnen nemen van het werk. Klassiek beeld Hun tuinontwerp verwijst naar het klassieke beeld van een omheinde tuin. De aanwezige ligusterhaag is uitgebreid tot een brede zoom van golvende hagen in verschillende hoogtes, waarin centraal een kom ligt. Deze benadrukt de verbondenheid met de grond en is een knipoog naar een van de thema s van Floriade 2012: we are native to our place. Bovenal laat de kom volgens de architecten zien dat het modelleren van het maaiveld vooral in een vlak land als Nederland een prachtig ontwerpmiddel is. Omheining en verdieping zorgen voor een besloten ruimte die zich losmaakt van de bedrijvigheid binnen in het kantoor: de tuin als warm nest van het kantoor. Concentrisch opgebouwd De tuin is concentrisch opgebouwd, passend bij het idee van een warm nest. De kern bestaat uit een verdieptliggend deel met een verharding van flagstones. Deze zijn in een craquelé-patroon gestraat waartussen grassen en mossen zich kunnen vestigen. Het patroon van gebroken flagstones doet denken aan barsten in een kom. Om dit verdiepte middendeel heen is in wisselende breedtes een ringvormige, betonnen band aangebracht, die uitnodigt om op te gaan zitten. De betonnen band ligt op de overgang van het verharde deel met een holle ligging, naar een zachter, meer bolvormige deel begroeid met gras. De buitenste schil van de tuin bestaat uit een brede zoom van Ligustrum waarin de standaardhaag is opgenomen alsook Juglans regia Laciniata, Parrotia persica Vanessa, Celtis australis en Castanea sativa Albomarginata. De ligusterhagen golven om de binnenruimte heen en geven de tuin haar sculpturale vorm. In dit ligustermassief zijn de entrees gesitueerd: een korte, directe doorsteek naar het middeldeel en één die een rondgang een esplanade door het massief biedt en uiteindelijk uitkomt in de kom. Globale kostenraming excl. btw Vestigingsplaats Utrecht Oprichters Yttje Feddes en Berdie Olthof Sinds 2006 Aantal specialisten 9 Opdrachtenpakket Inrichting tuinen en parken, landschapsplannen, herstructureringsprojecten, infrastructurele projecten, stedenbouwkundige opgaven en cultureel erfgoed. Voorbeelden Tuin van Van Abbemuseum in Eindhoven, Sloterpark Amsterdam, landschappelijke inpassing N359 en Fort Spion in Loosdrecht (Hollandse Waterlinie). Dwarsdoorsnede Langsdoorsnede Tijdens de beoordeling van deze inzending is meermalen verwezen naar de haagsculpturen waarmee de Belgische ontwerper Jacques Wiertz furore heeft gemaakt. In wezen bestaat Nest uit één grote haagsculptuur van liguster met in het midden een besloten ruimte. De ligustermassieven zijn in vloeiende lijnen op verschillende hoogten geschoren. Vlak zou ook al mooi zijn geweest, klinkt het tijdens het juryberaad uit de mond van een van de leden. Maar door er niveaus in aan te brengen, is er sprake van een extra dimensie. De open ruimte in het midden met craquelé-structuur in de verharding, is een plek waar je heen wilt gaan, meent de jury. Het biedt datgene wat je ervan verwacht: ruimte voor contemplatie maar ook voor ontmoeting, in een omarming van sculpturaal groen. Waardering is er verder voor de padenstructuur. De centrale ruimte is zowel via een kort entreepad vrijwel direct te betreden, als via een veel langer pad dat door de haagsculpturen heenloopt. De gebruiker heeft dus de keuze. Behalve dat het ontwerp ruimtelijk bijzonder goed in elkaar zit, spreekt ook de sereniteit aan. De jury gaat er vanuit dat de tuin zich ook tijdens de Floriade tot een bijzondere, welkome plek kan ontpoppen, waar bezoekers even vertoeven om tot rust te komen. Deze tuin heeft geen aanpassingen nodig en de jury beloont het ontwerp met de eerste plaats in de categorie architecten. Oordeel van de jury 10 11

9 Interactieve applicaties 2 e prijs architecten Een tuin inrichten als het overzichtsscherm van een smartphone, Maris landschapsontwerp & techniek durfde dat voor de ontwerpwedstrijd wel aan. Maar deze op digitale leest geschoeide kantoortuin is geen virtual reality ; het is gewoon even offline gaan. Met smartboxen die uitnodigen tot bewegen, spelen of relaxen. Conceptueel sterk en uitermate ludiek, aldus de jury, maar de ruimte is te klein voor de opgave die het bureau zichzelf heeft gesteld. Smartgarden-Facility Ligusterhaag Parasol Inzender Bureau Maris landschapsontwerp & techniek Hoogstamfruit Loungetribune Boom Smartbox (16 x) View Speelgras Bloemrijk grasveld Ruw grasveld Mailbox/ ideeënbus Vloer van betonnen heipalen N Nederlandse werknemers werken gemiddeld acht uur per dag, maar de dagindeling is niet meer nine-to-five. Door onbegrensde technische mogelijkheden is iedereen bereikbaar en aangesloten om te werken: overal en altijd. Maar wat als lichaam en geest even een pauze willen? Kees Tammes van Maris landschapsontwerp & techniek uit Zeewolde nam de smartphone als inspiratiebron voor het optimale pauzemoment. Met een simpele handbeweging verandert de professionele desktop op de smartphone in die van een game of muziek. Zo snel als je van bureaublad kan veranderen, zo snel zou je ook tussen werk en pauze moeten kunnen schakelen. De tuin is dan, in de uitwerking van Tammes, een plek binnen handbereik die verschillende mogelijkheden biedt om actief, passief dan wel interactief passief te zijn: een Smartgarden. Smartbox De basis van de Smartgarden wordt gevormd door een bloemrijk grasveld omzoomd door hagen, terwijl het bladerdek van de bomen voor schaduw zorgt. In deze groene basis staan de smartboxen, de belangrijkste gebruiksobjecten in de kantoortuin. De verspreidstaande smartboxen werken hetzelfde als pictogrammen op de smartphone. Het beeldmerk van de pictogrammen zorgt voor de herkenning van de applicatie. De smartbox is een bamboe-houten opbergkist met elk een eigen beeldmerk, dat herkenbaar op de buitenkant is aangebracht en dat staat voor een gebruiksactiviteit. De box is met een kantoorsleutel, die iedere medewerker in zijn bezit heeft, te openen. Er zijn vier basisboxen: info, mail, chat en coffee. De laatste is een fijne hangplek met afvalsysteem. In de mailbox aan het begin van de tuin kan je een voorstel deponeren voor extra boxen, want desgewenst is het aantal boxen met bijbehorende activiteiten uit te breiden. In de Netbox tref je volleybal-, tennis- en badmintonattributen aan. Uit de Fatbox haal je een zitzak, om bij Waterfall weg te dromen bij een scala aan loungy relaxgeluiden. Om actief te ontspannen, stop je de sleutel in de Medbox, waarin yogamatjes en -kussentjes liggen. Bloemenzee De ondergrond van de tuin is de drager van het groenontwerp en tevens de belangrijkste sfeermaker. Het geeft de kantoortuin door de Groene ingrediënten verschillende seizoenen heen zijn eigen karakter. Het gehele perceel is ingezaaid met diverse rijkbloeiende graslandvegetaties. Afhankelijk van het gebruik komen tredplanten of bloemrijke kruiden tot ontwikkeling. De weide is extra ingezaaid met eenjarigen en tweejarigen die uitbundig bloeien, zoals klaprozen en korenbloemen, om in het begin een knaleffect te krijgen. De periode daarna staat in het teken van verschralingsbeheer zodat het bloemrijke grasveld zo veel mogelijk in stand blijft. In het voorjaar zorgen de bollen voor een bloemenzee. Als aanvulling op de al bestaande vier bomen zijn extra hoogstamfruitbomen aangeplant in een grid van 5 bij 5 m. Hierdoor zijn aan de lange zijden van de tuin twee bomenrijen Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

10 Smartgarden-Facility Origineel scenario maar behoeft ruimtelijke uitwerking ontstaan met vruchtbomen die elk hun eigen sierwaarde hebben. Gekozen is voor oude Hollandse fruitrassen uit de regio, omdat die vaak onbekend en daarmee onbemind zijn en weinig worden toegepast in de tuin. Appel, peer, pruim en kers zijn zo van de bomen te eten. Loungetribune Als beëindiging van de tuin is een grondlichaam ontworpen, de loungetribune, waar je aan de ene zijde in de zon kunt liggen en aan de andere zijde naar de activiteiten van je collega s kunt kijken. Het deel dat gericht is op de zon bestaat uit een gevormd graslichaam waarop je je heerlijk kunt uitstrekken. De andere kant is een tribune van betonnen heipalen, waarbij je met de rug naar de zon zit en het zicht gericht is op het centrale veldje. Tussen de bomen in de bloemenweide staan twee view-zitelementen van bamboe. Deze scheidsrechtersstoelen zijn multifunctioneel. Ze kunnen gebruikt worden als trap voor het plukken van fruit uit de hoogstamfruitbomen, als ophanging voor een badmintonnet maar ook gewoon als zitgelegenheid. Dan kun je de boomkronen van dichtbij beleven. Globale kostenraming excl. btw Maris landschapsontwerp & techniek Vestigingsplaats Zeewolde Sinds 1997 Vakspecialisten 13 vakmensen op het gebied van tuin- en landschapsarchitectuur, cultuurtechniek, civiele techniek, stedenbouw, verkeerskunde en natuurbouw. Opdrachtenpakket Inrichting van buitenruimten op elke schaal: landelijke gebied, woonwijken, dorpskernen, bedrijventerreinen, parken en tuin. Voorbeelden Woonwijk t Roblespark Grootegast, park Parkweelde Amersfoort, jachthaven De Eemhof Zeewolde, gemeentekantoor Wolvega, Oosterbegraafplaats Alphen aan den Rijn, daktuinen De Groenhof Amstelveen. Dwarsdoorsnede De Smartgarden-Facility is geïnspireerd op het bureaublad van een Smartphone. Bezoekers van de tuin kunnen met hun kantoorsleutel smartboxen openen, met daarin attributen die hun pauze kunnen veraangenamen. Zo kan een box een zitzak of een hangmat bevatten, of voor de liefhebbers bijvoorbeeld sportattributen. Het speelgras in het midden biedt voor sport en spel de ruimte. Waar het ene jurylid Smartgarden-Facility vrijwel onmiddellijk bij de afvallers plaatst, maken andere juryleden zich er sterk voor. Het beeld van een smartphone als driedimensionaal spel wordt door hen conceptueel sterk gevonden. Door sommige juryleden zelfs ronduit grappig. In vergelijking met andere inzendingen is het concept echt origineel en passend bij een kantoortuin. Ook zal deze tuin jongeren absoluut aanspreken. Als kritiekpunt noemt de jury dat de ruimte te klein is voor de opgave die het bureau zich heeft gesteld. Het scenario dat is bedacht is goed, maar de jury vraagt zich af wat het voor meerwaarde heeft voor de ruimtelijke kwaliteit van de tuin. Het ontwerp valt door zijn originaliteit in de prijzen (2 e prijs architecten), maar de ontwerpers moeten het idee nog wel beter in de ruimte uitwerken. Oordeel van de jury Langsdoorsnede 14 15

11 3 e prijs architecten In Zet mij even op pauze is de pauzeknop van een cd/dvd-speler als metafoor voor onthaasting, driedimensionaal in de kantoortuin vertaald. Een beetje ver gezocht, meent de jury. Maar het beplantingsplan van eetbare gewassen kreeg alle lof, alsook de eenvoud die de tuin uitstraalt. Zet mij even op pauze Ligusterhaag Houten vlonder Inzender Son, buro voor tuin- & landschapsontwerpen Beplanting Zitmuur 45 cm Boom Taludlijn Helling Bank Grind Bank Treden Zit- en keermuur 45 cm N Onder het motto Zet mij even op pauze wil het team van Buro Son onder leiding van Nanda van Mondfrans de bezoeker van de Floriade 2012 een welverdiende pauze en een moment van bezinning geven. In de dagelijkse hectiek zijn mensen immers steeds meer op zoek naar een plek waar ze tot rust kunnen komen, zodat ze zich met nieuwe energie kunnen opladen voor hun werk. Ze hebben een knop nodig waarmee ze zichzelf even op pauze kunnen zetten. Deze pauzeknop heeft Buro Son als uitgangspunt genomen voor het ontwerp van de kantoortuin. Bij de ingang van de tuin treft de bezoeker een bord aan met een pauze button : tijd voor ontspanning. Hij gaat een wereld binnen met een eigen sfeer; een rustige tuin met een karakteristieke nutsbeplanting. Hij kan er de frisse lucht inademen en genieten van de zon en de Hollandse ren te ontmoeten. Als de bezoeker de tuin verlaat, komt hij langs een bord met een play button : tijd voor activiteit. Hart van de tuin De pauzeknop is het hart van de tuin omgeven door beplanting. De knop ligt verdiept waardoor een besloten ruimte is ontstaan. Het hoogteverschil wordt opgevangen door een talud tussen het vlonderpad en de pauzeknop. Rondom het hart staat een gestuukt zitmuurtje van ongeveer 45 cm hoog. De zitmuur is opgebouwd uit oude straatstenen met een stuclaag. Twee doorzichtige banken (5 x 1 m) in het midden van de ruimte zijn bedoeld als eyecatchers. De banken ten, bijvoorbeeld plantenpotjes, uit de tuinbouw. Op de banken kun je zitten of liggen, alleen of met anderen. Twee grote weerbestendige kussens veraangenamen het zitcomfort. De ondergrond van de pauzeknop is gemaakt van lichtgekleurd grind dat in de omgeving van de Maas gewonnen wordt. Het hoofdpad slingert tussen de beplanting door en is gemaakt van inlands hout. De breedte van de vlonder varieert. Daar waar de vlonder het breedst is, staat een gebogen bank. Deze biedt de mogelijkheid om in een verborgen en anonieme sfeer plaats te nemen. Vanaf het hoofdpad is de pauzeknop via traptreden en een helling niet bij de ingang van de kantoortuin gemaakt maar een rondgang ontworpen, zodat je bewust op zoek gaat naar de rustplek in het midden. Eetbare beplanting De beplanting bestaat uit een basis van aspergeplanten, de trots van Limburg, met daartussen verschillende andere eetbare planten. De ontwerpers kozen voor Asparagus officinalis subsp. officinalis als hoofdplant vanwege de zeer fijne bladstructuur, die fraai te combineren is met andere gewassen. Asparagus bereikt ongeveer een hoogte van 160 cm. De plan- luchten. Het is een ruimte om zich verwijzen naar tuinbouwkassen en te bereiken. De ontwerpers hebben ten vormen dan ook een groene wolk af te zonderen, maar ook om ande- zijn gevuld met gerecyclede produc- de toegangen naar de pauzeknop die de pauzeknop omarmt en de Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

12 Zet mij even op pauze Prachtig beplantingsplan, pauzeknop eruit Son, buro voor tuin- & landschapsontwerpen Vestigingsplaats Nijkerk Oprichter Sonja van Wieringen Sinds 1993 Opdrachtenpakket Inrichting van woonwijken, parken, daktuinen, speeltuinen en privétuinen op elk schaalniveau. Specialisten Tuin- en landschapsarchitecten, tuin- en landschapsontwerpers en civiel- en cultuurtechnici. Vier vaste medewerkers. Voorbeeldprojecten Speelterrein Proosdijpark in Veldhuizen, tuin bij zorg centrum Het Wooldhuis in Heino, daktuin appartementencomplex singelblok Buytenhoff in Amstelveen, park De Groene Scheg in Putten en ecologische inrichting Zeeburgerdijk in Amsterdam. ruimte een besloten en zacht karakter geeft. Tussen de aspergeplanten groeien soorten als rabarber, artisjok, bosaardbei, lievevrouwenbedstro, daslook en aardpeer. Met de keuze van eetbare gewassen wil Buro Son laten zien dat deze een hoge sierwaarde hebben en dat ze heel goed toe te passen zijn in de verschillende tuinsituaties. De geur van daslook, de smaak van bosaardbei, de combinatie van fijn, zacht blad met robuuste bladstructuren en de verschillende kleuren van bloem en blad prikkelen de zintuigen. Zo zal in het voorjaar het grove blad en de rode stengels van rabarber prachtig combineren met de transparante blaadjes van de asperge. De planten volgen elkaar in bloei op, zodat de tuin het gehele jaar een interessant en afwisselend beeld oplevert (zie beplantingsschema). De grote paarsblauwe bloem van de artisjok trekt in de nazomer als eenling tussen de andere beplanting de aandacht. De afwisseling wordt eveneens geboden door vrucht en Via de ingang van de tuin kom je in een groene oase bladverkleuring. De bodembedekkers lievevrouwenbedstro en bosaardbei vormen een groen tapijt onder de aspergeplanten die op hun beurt in de herfst overladen zullen zijn met rode bessen. Dan ook verkleurt het loof langzaam naar heldergeel. Het seizoen wordt afgesloten met de gele bloei van de aardpeer. Globale kostenraming excl. btw In zijn eenvoud geldt dit als een hele mooie tuin, met bovendien een heel fraai beplantingsplan. Uitgesproken jammer vinden de juryleden daarom de pauzeknop van de computer als metafoor voor onthaasting die in de tuin grafisch is vertaald. Twee parallel geplaatste ligbanken staan in een volkomen ronde ruimte die door mooie zitranden zijn omgeven. In de tuin heeft dit element volgens de jury geen toegevoegde waarde. Blijft overeind het bijzonder geslaagde beplantingsplan, waarin asperge, artisjok, bosaardbei, lievevrouwebedstro, daslook, rabarber en aardpeer een groene wolk vormen rond de middenruimte. Het is in de ogen van de jury een beplanting die tijdens de Floriade kan schitteren. De vraag hoe deze zich in de navolgende jaren houdt, vindt de jury in het kader van deze ontwerpwedstrijd iets minder belangrijk. Dat het werken met eetbare gewassen niet helemaal revolutionair is, vinden ze ook minder van belang. Het plan is gewoon een goed voorbeeld van hoe je groenten in een tuin kunt toepassen, luidt de slotsom. Het ontwerp geeft voldoende aanleiding om het met aanpassingen een plek te gunnen op de Floriade. Het verdient een derde plaats in de categorie architecten. Beplanting Soortnaam Jan-feb Mrt-april Mei-juni Juli-aug Sept-okt Nov-dec Asparagus officinalis subsp. officinalis Bloei Vrucht Cynara scolymus Bloei Fragaria vesca Bloei Vrucht Galium odoratum Bloei Allium ursinum Bloei Rheum rhabarbarum Bloei Helianthus tuberosus Bloei = Plant niet zichtbaar Oordeel van de jury In de verdiepte pauzeknop word je omgeven door groen 18 19

13 1 e prijs ontwerpers Rondgang van afvalhouten vlonder Ligusterhaag Met een ontwerp dat gestoeld is op de kloostertuin, heeft Pouderoyen Compagnons uit Nijmegen hoge ogen weten te gooien bij de jury. Deze waardeerde het sterke concept van de tuin als een helder ontwerp in alle lagen. De centrale aandacht voor de omsloten leegte vindt de jury prachtig en haast spiritueel. Daarbij is er een architectonische wereld gecreëerd waar het contact met de natuur behouden blijft. Inzender Pouderoyen Compagnons Non Stop Zitelement/ podium Grastreden met cortenstalen stootstrips Boom Ligweide Pergola Festuca glauca Elijah Blue Zitelement Betonnen muur met vensters N Kantoorarbeid heeft door de decennia heen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Het handmatige papierwerk is vervangen door digitale technieken waardoor je overal en op elk gewenst tijdstip kunt werken. De productiviteit is omhoog gegaan en de grens tussen privé en werk vervaagt steeds meer. Volgens de ontwerpers Lars Schothuis en Kristiaan Visser van Pouderoyen Compagnons zijn daardoor de werkruimten op het gebeid van sfeer en kwaliteit, belangrijker geworden, alsook de behoefte aan een plek op het werk om zich terug te trekken en te onthaasten. De kantoortuin zien zij als het absolute summum in die ontwikkeling. Want daar komen traditioneel gebruik (vrije tijd) en de nieuwe functie werken samen. Kloostertuin als inspiratie Voor het ontwerp van de Kantoortuin Floriade 2012 kozen Schothuis en Visser de kloostertuin als inspiratiebron. Deze religieuze tuin is bij uitstek een voorbeeld waarin werken, onthaasten en bezinnen samengaan. Een kloostertuin vormt een oase waarin voedsel voor lichaam en ziel aanwezig is. Het is een afspiegeling van het paradijs; een beeld van de ideale wereld waar gerechtigheid en bezieling is. Maar het is ook een plek waar moesgewassen en kruiden werden opgekweekt om het lichaam te voeden en te helen. En de kloostertuin is bedoeld voor stilte, gebed, meditatie en ontspanning om de geest te sterken. Kloostertuinen kennen veelal een gelijke opbouw met: een carrévormig gebouw met een omsloten hof (omlijsting); een bogengalerij (arcade) die zorgt voor de overgang tussen binnen en buiten (overgangselement); een overkapte galerij (routing) die geborgenheid en mogelijkheid om te zitten biedt. Vanaf de galerij is de aandacht altijd gevestigd op het hof (het paradijs ); regelmatig geplaatste vensters en gewelven die de beweging verbeelden door de gangen en die voor het zicht zorgen op het hof (vensters); een moestuin of geneeskrachtige kruidentuin. Deze is behalve productietuin ook kijktuin, therapietuin en bezinningstuin (groene kern); een open dak waardoor er een verbinding ontstaat met de hemel. De (enige) relatie die voor een monnik telt, is die met God (hemel); een waterbron die een centraal punt vormt in de kloostertuin. Deze verwijst naar de bron waaruit het leven is ontstaan. Het watervlak weerspiegelt de hemel (water). Het ontwerpteam heeft deze opzet van de kloostertuin vertaald naar de kantoortuin en voorzien van een moderne vormgeving. Daarbij hebben ze de ontwerpgegevens van de wedstrijd ligusterhaag, bestaande bomen, ontsluiting tuin, licht talud en externe factoren als zon, schaduw en wind meegenomen. Tweedeling De tuin Non Stop kent net als de kloostertuin een tweedeling van binnentuin (groene kern) en rondgaande galerij. Zogenaamde vensters bieden een blik vanaf de galerij op de binnentuin. De centrale groene oase vormt het focuspunt in de kantoortuin, een plek om bij te tanken. De galerij is de aangewezen plek om te Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

14 Non Stop Centrale aandacht voor de leegte is prachtig werken, vergaderen, ontmoeten en eventueel te ontspannen. Rondgang Aan het begin van de rondgang belemmert een gladde betonnen wand het zicht op de totale tuin. Horizontaal en verticaal geplaatste openingen lichten echter een tipje van de sluier op en moeten de werknemer ertoe bewegen de tuin te betreden. De rondgang heeft een getande vorm. Hij is smaller nabij de toegangen van de tuin en wordt breder aan de zuidkant van tuin. Daar waar de werkplekken zich bevinden is de maatvoering van de galerij groter, zodat het rondlopen niet wordt belemmerd. Afhankelijk van de ligging heeft elke plek andere eigenschappen, zoals zon of schaduw, zicht of beslotenheid. De werkplekken zijn voorzien van enkele of gezamenlijke zitelementen. Deze zijn gemaakt van massief glad beton en afgedekt met onbehandelde hardhouten delen. De rondgang is opgebouwd uit een vlonder van diverse houten afvalmaterialen als bouwhout, sloophout, steigerhout en bekistingshout. De langwerpige planken worden in wildverband gelegd. Tussen de vlonder en de groene kern is een hoogteverschil. Dit wordt opgevangen door een houten plint die schuin is teruggelegd ten opzichte van de vlonder, waardoor het lijkt alsof deze zweeft. Een pergola uitgevoerd in losstaande u-vormen ( nietjes ) in wit gecoated staal volgen op speelse wijze de getande vorm van de rondgang. De overkapping van de pergola zorgt voor beslotenheid. In het ritme van de losstaande pergoladelen zijn de bestaande bomen opgenomen. Het geheel geeft de beweging van het rondgaan weer. Wisteria sinensis Alba groeit langs de staanders omhoog. Samen met de bomen zorgen de planten voor het spel van licht en schaduw in de tuin. Behalve dat de staanders steun geven aan de klimplanten, kunnen er lichtpunten, stopcontacten en geluidsboxen in worden verwerkt. Het paradijs De groene kern, het paradijs, bestaat uit een kleine ligweide met een flauwe helling op het zuiden. Een eiland in de vorm van een golvende pluk beplanting van Festuca glauca Elijah Blue verwijst naar het centrale waterelement uit de kloostertuin. Het middendeel van de tuin is via een trap van brede grastreden toegankelijk. De treden zijn opgesloten met een dunne stootstrip van cortenstaal. Op het punt waar de vlonder overgaat in de grastreden is een groot u-vormig zitelement aangebracht. Deze kan ook dienst doen als klein podium ( speakers corner ). Het geheel van rondgang en groene kern wordt omsloten door de ligusterhaag. De ontwerpers hebben hergebruikte en duurzame materialen gekozen om de tuin te realiseren. Hiermee hebben ze aangesloten bij de wens van de Floriade-organisatie om zo veel mogelijk volgens de cradle to cradle-principes te werken. Globale kostenraming excl. btw Pouderoyen Compagnons Vormgeving van stad en land Het ontwerp is van buiten naar binnen gekeerd. Als inspiratiebron geldt de kloostertuin. De wijze waarop de kloostertuin is vertaald naar de situatie op de Floriade 2012, spreekt tot de verbeelding. Het geheel is spiritueel van idee, luidt het oordeel. Het is bovendien architectonisch maar je kunt er ook de natuur beleven. De vensters waardoor naar binnen kan worden gekeken, vormen een opvallend en geslaagd motief. De omarming van de centrale ruimte is mooi. Het is een van de ontwerpen waar de meegezonden toelichting extra aandacht trekt. Deze is bijzonder informatief en de gedane analyses wekken bewondering. De jury prijst de wijze waarop het idee van een speakers corner in het plan is uitgewerkt. Conceptueel geldt dit ontwerp als goed. Het haalt alles uit de beschikbare vierkante meters. De keuzes in het ontwerp zijn in alle lagen helder, de vormgeving is eenvoudig en consequent doorgevoerd. Wel had de tuin in een soberder vorm nog meer aan kracht gewonnen. Het spel met licht en schaduw is goed in de tuin verwerkt. De jury voorziet dat het ontwerp niet binnen het gestelde budget is te verwezenlijken, mede omdat veel met pergola s is gewerkt. Het gebruik van de pergola vindt de jury overigens positief, want: in de Nederlandse tuin zie je eigenlijk veel te weinig pergola s. Een pergola voegt een verticale dimensie aan een tuin toe. De jury wees deze tuin unaniem aan als eerste prijswinnaar in de categorie ontwerpers. Vestigingsplaats Nijmegen Oprichter Architect en ingenieur Cees Pouderoyen ( ), betrokken bij de ontwikkeling van dorpen en steden in de nieuwe polders Wieringermeer en Noordoostpolder. Sinds Vlak na de Tweede Wereldoorlog. Destijds voornamelijk stedenbouwkundige plannen in verband met heropbouw, daarna uitgebreid tot bureau voor stedenbouw en architectuur. Inmiddels verder ontwikkeld in onderzoek, ontwerp, regelgeving en projectmanagement op het gebied van stedenbouw, landschapsarchitectuur, infrastructuur en milieu. Opdrachtenpakket Woonvisies, ruimtelijke analyses, landschapsplannen, stedenbouwkundige projecten, inrichting van bedrijventerreinen, recreatieterreinen, parken, begraafplaatsen en tuinen, milieuvraagstukken en infrastructurele projecten. Voorbeelden Groenstructuurplan Doesburg, herinrichting dorpscentrum Lunteren, rehabilitatie Begraafplaats Witte kerkje Beek-Ubbergen, inrichting tuin Zorgboerderij Hagert, landschapsplan Golfbaan Het Rijk van Nijmegen in Groesbeek. Oordeel van de jury 22 23

15 2 e prijs ontwerpers Liguster In het ontwerp van de gelegenheidsformatie BuroDiep tuinontwerp, Plan10 Tuindesign en Pijnenburg & De Bruijn interieurarchitecten is het maaiveld opgetild. De gebruiker kan als hij zit, zich terugtrekken in de geborgenheid van een ligustermassief en zodra hij staat de openheid van de tuin ervaren. Volgens de jury hebben de ontwerpers goed begrepen dat een tuin van ruim 350 m 2 niet meer nodig heeft dan enkele krachtige ontwerpelementen: een haagblok en vier bomen. Inzenders BuroDiep tuinontwerp Plan10 Tuindesign Pijnenburg & De Bruijn interieurarchitecten Bomen tijdens werk Boom Zitelementen Pad van liggende boomstammen N In veel kantoortuinen zie je dat het zakelijke karakter van binnen wordt doorgezet in de tuin vanuit het principe, dat binnen en buiten op elkaar aan moeten sluiten. Het ontwerp van BuroDiep tuinontwerp en Pijnenburg & De Bruijn interieurarchitecten (beide uit s Hertogenbosch) en Plan10 Tuindesign uit Tilburg/Turnhout breekt met deze traditie. Want zij vinden dat hierdoor aan de gebruiker de mogelijkheid wordt ontnomen zelf invulling te geven aan een (intieme) werkplek en dat hierdoor geen ruimte is voor een meer speelse omgeving. Elke vorm van inspiratie ontbreekt in een tuin die een verlengde is van het kantoor, stellen de ontwerpers. Juist het uit elkaar halen van de functies van het kantoor (binnen) en die van de tuin (buiten), werkt positief en verhelderend op het innerlijk van werknemers. Het bevordert daarmee immers zelf bepalen waar hij de zitplekken voor gebruikt; individueel of samen met collega s. Geslotenheid versus openheid Hoewel het ontwerp strak en zakelijk oogt, maken ogenschijnlijk willekeurige paden de tuin speels. Ogenschijnlijk, omdat het grondvlak van de tuin in feite een projectie van de zonnewijzer op bepaalde tijdstippen van de dag is. De slagschaduw van een zonnewijzer op de tijdstippen 9.00, 11.00, en uur zijn als zichtlijnen in de plattegrond opgenomen, waardoor een grafisch patroon van paden en zitplekken op het perceel ontstaat. De stand van de zon bepaalt dus de indeling van de kantoortuin. Hierdoor kies je volgens de ontwerpers steeds weer opnieuw een andere plek. En je leert de tuin kennen op diverse tijdstippen gedurende nier gedurende de jaargetijden. Dit zorgt er samen met het karakter van de bomen Juglans regia Laciniata, Parrotia persica Vanessa, Celtis australis en Castanea sativa Albomarginata voor dat de tuin veranderlijk en levendig is. De haag rondom het perceel is volledig doorgezet in de rest van de tuin, waardoor in de uitsparingen verschillende zitplekken zijn ontstaan. Zodra de gebruiker gaat zitten, kan deze zich losmaken van zijn omgeving; als hij gaat staan kan hij die omgeving optimaal ervaren door de openheid die het ontwerp dan biedt. De mate van openheid kan de gebruiker verder zelf kiezen door hoger of lager te gaan zitten. snoeien, ontstaan er strakke volumes. Deze zijn goed te onderhouden. De haag geeft zowel in de zomer als in de winter beslotenheid aan de tuin,omdat liguster het hele jaar door zijn blad houdt. De keuze van één soort beplanting leidt ertoe dat er een geheel ontstaat. De paden springen er hierdoor extra uit. De paden zijn gemaakt van liggende boomstammen van eik, acacia of kastanje. Deze boomstammen hebben verschillende diktes en zijn ontdaan van hun schors. De onderlinge bevestiging zal uit het zicht blijven. Ook de zitplekken zijn van stammen gemaakt. Door het ritme van de stammen creëren de ontwerpers een speels en tijdloos karakter in de tuin. Globale kostenraming de productiviteit. De werknemer kan de dag; en steeds op een andere ma- Door de liguster als blokhaag te excl. btw Tuin&Landschap 00 [ thema ] 2010 ] 2010 Tuin&Landschap Tuin&Landschap [ 19 thema [ 15 ]

16 Bomen tijdens werk BuroDiep tuinvormgeving, Plan10 Tuindesign en Pijnenburg & De Bruijn interieurarchitecten Vestigingsplaats BuroDiep tuinvormgeving en Pijnenburg & De Bruijn in s-hertogenbosch, Plan10 Tuindesign in Tilburg/Turnhout. Oprichters BuroDiep tuinvormgeving Danny van Mullekom, Plan10 Tuindesign Erik Lens, Pijnenburg & De Bruijn Arjan Pijnenburg en Paul de Bruijn. Sinds De twee tuinontwerpbureaus en het interieurarchitectenbureau zijn voor de prijsvraag een gelegenheidsformatie aangegaan, mede vanwege de andere invalshoek van het interieurarchitectenbureau. Opdrachtenpakket BuroDiep tuinvormgeving en Plan10 Tuindesign: tuinen in privaat eigendom op elk schaalniveau. Pijnenburg & De Bruijn: inrichting van bedrijfspanden, hotels, kantoren, restaurants, scholen, winkels, kantines, showrooms en ontvangstruimtes, zowel exterieur als interieur. Voorbeelden Classic park in Boxtel (in planfase), zorgboerderij De Eburon in Bergeijk, villatuin Dr. Keijzerlaan in Goirle, particuliere tuinen (van 50 m 2 tot hectares groot) in midden en zuid Nederland. www. burodiep.nl www Langsdoorsnede Sterke vormgeving maar de paden zijn te smal De jury heeft waardering voor de wijze waarop de ontwerpers de enkelvoudige omlijstende ligusterhagen in het geheel hebben geïntegreerd. Ze hebben ervoor gekozen om van hetzelfde plantmateriaal blokken te maken met een standaardhoogte van 120 cm, die de gehele tuin begroenen. De vier bomen komen hiermee naar de mening van de jury goed tot hun recht. Daarin onderscheidt dit ontwerp zich van de andere inzendingen. Het concept vindt de jury sterk, net als de vormgeving. De ontwerpers hebben duidelijke keuzes gemaakt en dat in een eenvoudige, aantrekkelijke vormgeving vertaald. In de blokken zijn min of meer diagonale paden uitgesneden. Die paden bieden op hun beurt zitmogelijkheden. De dwarsdoorsneden geven hiervan een goede indruk. Dat de gebruiker de tuin lopend anders beleeft dan zittend, wordt als positief ervaren. Het doel waartoe die paden leiden, ontbreekt echter. Ook is het voor de jury de vraag of de paden voldoende breed zijn voor de toegedichte functies. En de boomstammen bieden weinig zitcomfort. Deze punten van kritiek kunnen in de ogen van de jury bij de verdere uitwerking en detaillering ten goede worden gekeerd. In de categorie ontwerpers waardeert de jury deze inzending met de tweede plaats. Oordeel van de jury 26 27