"Dronten maakt ruimte voor Wind Windmolenbeleid gemeente Dronten

Transcriptie

1 "Dronten maakt ruimte voor Wind

2 Colofon Ambtelijke werkgroep Sylvia de Groot Erik Heldoorn Wieteke de Jong Jan Toes Auteurs Johan van de Heijning Marlijn Baarveld Advies- en ingenieursbureau Oranjewoud Monitorweg BK Almere Postbus AA Almere Stad blad 1

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Doel van het beleid Leeswijzer Ontwikkeling windenergie Van verleden tot nu Huidige situatie Toekomst: groter, krachtiger, ingrijpender Belangen en rollen bij windenergie Eigenaren/ initiatiefnemers Omwonenden, burgers en belangengroeperingen Hogere overheden Rijk Provincie Flevoland Gemeente Dronten Rol en bevoegdheid gemeente bij nieuwe windmolenparken Windenergie als drager van duurzaamheidsambities Doel en toepassing windmolenbeleid Koers van het beleid Doelen en afwegingskader Koers op hoofdlijnen Uitwerking landschap Beleving van windmolens Uitgangspunten landschap Zonering windmolengebieden Zone 1: IJsselmeerdijk/ Rivierduingebied Zone 2: Dronten-Noord/Ketelmeer Zone 3: Oostrand Zone 4: Middengebied Uitwerking participatie Uitgangspunten participatie Participatievormen Regels voor participatie in nieuwe initiatieven...34 blz. blad 2

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Energie wordt schaarser en kostbaarder. De wereldwijde vraag blijft toenemen en traditionele energiebronnen raken uitgeput. Daarnaast wegen de negatieve effecten van energieopwekking op milieu en klimaat steeds zwaarder mee. Op Europees niveau zijn ambitieuze milieudoelstellingen geformuleerd, onder meer om de CO 2 - uitstoot te beperken. Windenergie is een manier om te voldoen aan de energiebehoefte én bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen. Rijk en provincie zetten daarom in op windenergie. Tegelijkertijd is er weerstand tegen windenergie, vooral vanwege de zorgen over aantasting van het landschap en hinder voor andere functies (zoals wonen, recreatie en natuur) door het plaatsen van windmolens. Dit spanningsveld vraagt om een actueel beoordelingskader, waarin een goede balans gevonden wordt tussen de diverse belangen op het gebied van windenergie. De gemeente Dronten voert sinds 1997 een actief windmolenbeleid en was daarmee een voorloper in Nederland. Het beleid heeft richting gegeven aan de plaatsing van windmolens in Dronten. Echter, het beleidskader is intussen veertien jaar oud en sindsdien is er veel veranderd. De nieuwe generatie windmolens is groter (> 100 meter) en levert vele malen meer energie dan de molens ten tijde van het beleid. Diverse partijen hebben zich bij de gemeente gemeld met verzoeken voor het plaatsen van grootschalige windmolenparken. Bovendien actualiseren het Rijk en de provincie Flevoland momenteel hun beleidskaders. Een belangrijk provinciaal thema is de landschappelijke impact van windenergie. Nieuwe windmoleninitiatieven moeten daarom gekoppeld zijn aan de sanering van bestaande molens. Kortom, de pioniersfase is voorbij, 'opschalen en saneren' is het nieuwe adagium. Het doel is niet langer het plaatsen van zo veel mogelijk windmolens, maar het vinden van een goede balans tussen doelstellingen voor duurzame energie, economisch rendement, landschappelijke kwaliteit en maatschappelijk draagvlak. 1.2 Doel van het beleid Binnen de algemene kaders van opschalen en saneren heeft Dronten behoefte aan een eigen beleid. Nieuw beleid dat inspeelt op de nieuwe ontwikkelingen en duidelijkheid biedt aan burgers en ontwikkelaars over de beschikbare ruimte voor windenergie in Dronten. Beleid dat tevens als input dient in de provinciebrede samenwerking op het gebied van opschalen en saneren. Zoals gezegd start Dronten hierbij niet vanaf nul, het bestaande windmolenbeleid heeft een landschappelijk kader geboden, waardoor 'wildgroei' is voorkomen. Deze beleidsnota beschrijft de visie van de gemeente Dronten op windenergie en windmolens en geeft op basis daarvan kaders mee aan nieuwe initiatieven. Op hoofdlijnen is omschreven waar en onder welke voorwaarden de gemeente Dronten ruimte geeft aan nieuwe initiatieven. Het nieuwe beleid is een integraal afwegingskader waarin landschappelijke inpassing, duurzaamheid, (bedrijfs-)economisch rendement en maatschappelijk draagvlak in samenhang sturend zijn. Dit betekent dat het windmolenbeleid ruimte biedt aan windmolens in combinatie met het minimaliseren van de overlast voor omwonenden en de schade aan landschap, natuur en milieu. De verschillende belangen worden afgewogen en op basis hiervan maakt Dronten ruimte voor windenergie. blad 3

5 Het windmolenbeleid heeft betrekking op de grote windmolens in het buitengebied van Dronten. De plaatsing van kleine windturbines (tot 15 meter) in stedelijk gebied valt buiten de reikwijdte van dit beleid. In algemene zin zijn hierop de bouwmogelijkheden van de ter plaatse vigerende bestemmingsplannen van toepassing. Bij de vergunningverlening zal per geval bekeken worden of plaatsing van de betreffende turbine niet een te grove inbreuk maakt om wat in de omgeving gebruikelijk is (Welstandsnota Dronten, 2006). 1.3 Leeswijzer De nota is als volgt opgebouwd. In de hoofdstukken 2 en 3 beschrijven we de Drontense opgave op het gebied van windenergie. In hoofdstuk 2 staat het inhoudelijke vraagstuk centraal: de huidige situatie en de ontwikkelingen in de nabije toekomst. De verschillende partijen met hun belangen bij windenergie staan centraal in hoofdstuk 3. Vanuit deze belangen bepalen we de speelruimte, belangen, taken en bevoegdheden die we als gemeente hebben om sturing te geven aan de transformatie van het windmolenareaal. Op basis van deze analyse presenteren we in hoofdstuk 4 onze doelstellingen en het bijbehorende afwegingskader voor windenergie, op basis waarvan we onze koers op hoofdlijnen bepalen. De koers op hoofdlijnen beschrijft waar en onder welke voorwaarden we ruimte geven aan nieuwe windmoleninitiatieven. Deze kaderstelling werken we in de hoofdstukken 5 en 6 uit op de twee aspecten, die het gemeentelijke belang raken. In hoofdstuk 5 lichten we het ruimtelijk-landschappelijk kader toe, waarbinnen we verzoeken zullen beoordelen. In hoofdstuk 6 werken we de kaders voor participatie uit. Wij stellen voorwaarden om participatie in de nieuwe windmoleninitiatieven mogelijk te maken voor omwonenden, agrariërs zonder mogelijkheden tot het plaatsen van een molen en de overige burgers van Dronten. blad 4

6 2 Ontwikkeling windenergie Het Drontense windmolenbeleid stamt uit 1997 en heeft haar nut bewezen. Sindsdien is er veel veranderd op technologisch, maatschappelijk en beleidsmatig gebied. De gewijzigde omstandigheden geven aanleiding om nu nieuw windmolenbeleid te formuleren, dat een bruikbaar kader biedt voor de actuele opgaven. De opgaven staan in dit hoofdstuk centraal. We beschrijven de ontwikkeling van windenergie ( 2.1), de huidige situatie ( 2.2) en de ontwikkelingen en trends van de toekomst ( 2.3). 2.1 Van verleden tot nu De eerste vormen van windenergie werden al gebruikt door de oude Egyptenaren. Veel later stond windenergie mede aan de basis van de bloei van de Nederlandse economie in de Gouden Eeuw. Met houtmolens werden immers de planken gezaagd, waarmee schepen gebouwd konden worden. Ook werden molens gebruikt om water van laag naar hoog te pompen, waardoor plassen en stukken zee konden veranderen in polders. Ook destijds werden molens voor rustverstoorders en natuurbedervers uitgemaakt en mensen keken met gemengde gevoelens naar een landstreek vol molens. Door het lawaai van de molens en de landschapverstoring ontstond behoefte aan een rustige omgeving. De Vecht, de Amstel en de Kennemer duinstrook werden bijvoorbeeld de tegenhangers van de drukte langs de Zaan. In de 19 e eeuw verdreven stoommachines en fabriekscomplexen geleidelijk de molens, die uit het landschap verdwenen. De overgebleven molens staan nu vrijwel allemaal op de monumentenlijst. Met de oliecrisis van 1973 kwam windenergie wereldwijd in de belangstelling te staan, toen bleek hoe afhankelijk we waren van fossiele brandstoffen als gas, kolen en olie. Wind als energiebron is onuitputtelijk en schoon, en windenergie werd 'herontdekt'. In navolging van voorlopers als Duitsland en Denemarken stimuleert de Nederlandse overheid sindsdien de toepassing van windmolens, onder meer met subsidieregelingen. In Dronten verrezen vanaf begin jaren '90 de eerste moderne windmolens. In deze 'pioniersfase' ontwikkelden agrariërs windmolens op het eigen perceel. In eerste instantie waren dit solitaire molens (veelal type Lagerwey) tot 30 meter met een beperkt vermogen (± 80 kw). Rond de eeuwwisseling zijn de huidige lijnopstellingen ontwikkeld, mede gestimuleerd door het windmolenbeleid van de gemeente Dronten. Dronten voert sinds 1997 een actief windmolenbeleid en was daarmee een voorloper in Nederland. De 'Verkenning Windmolens in Dronten' (vastgesteld in september 1997) heeft tot nu goed gefunctioneerd als beleidskader en kent een sterk landschappelijk georiënteerde insteek. Het beleid is gebaseerd op de principes duurzaamheid, rechtvaardigheid en landschappelijke & milieuhygiënische kwaliteit. In het beleid is de gemeente ingedeeld in zeven deelgebieden. Voor elk deelgebied is aangegeven of het plaatsen van windmolens toelaatbaar, minder gewenst of ontoelaatbaar is en wat de gewenste capaciteit is. In het beleid is de voorkeur uitgesproken voor clusters en lijnopstellingen, solitaire molens werden onmogelijk gemaakt. Hierdoor zochten individuele agrariërs elkaar op voor samenwerking in de realisatie en exploitatie van lijnopstellingen, bestaande uit zes tot tien molens. Op het beleid van 1997 zijn twee aanvullende raadsbesluiten genomen. Op 11 augustus 1999 is besloten dat "minimaal participatie voor de aanliggende kavels waarop dan geen lijn meer gerealiseerd kan worden, en voor woningen gelegen binnen een afstand van 700 meter van de eerste molen mogelijk moest zijn. Op 24 juni 2004 is besloten om de solitaire windmolens uit het landschap te laten verdwijnen, met dien verstande dat de gemeente de solitaire windeigenaren beleidsmatig het recht geeft mee te participeren in nieuwe opstellingen. blad 5

7 2.2 Huidige situatie Capaciteit In Dronten staan 114 windmolens met een gezamenlijk vermogen van ruim 180 MW (peildatum oktober 2011). Dronten stond hiermee in 2010 in de top 5 van windproducerende gemeenten in Nederland. Belangrijker dan het vermogen is de stroom die de molens produceren. In Dronten produceren de gezamenlijke windmolens een elektriciteitsproductie van circa 350 MWh 1, voldoende om circa huishoudens voor een jaar te voorzien van elektriciteit. 2 Vanaf 2007 mag Dronten zich een CO 2 -neutrale gemeente 3 noemen, grotendeels als gevolg van de opwekking van windenergie. Ook de Wisselbokaal klimaatneutrale gemeente 2010 van Natuur en Milieu Flevoland en het samen met Zeewolde en Lelystad gewonnen Klimaatmonument van Agentschap NL zijn vooral te danken aan de windmolens. De molens zijn verspreid over twaalf lijnopstellingen en tien solitaire molens. In tabel 2.1 staat een overzicht van de lijnopstellingen met de belangrijke kenmerken (op basis van bij de gemeente bekende gegevens). Figuur 2.1 toont de huidige windmolens op kaart. Park Aantal turbines Type Vermogen per turbine (MW) Vermogen Totaal (MW) Ashoogte Rotor diameter Elektr. productie (MWh) Irene Vorrink (Drontens gedeelte) 19 Nordtank 100 0,75 14, Klokbekertocht 6 Vestas V66 1,65 9, Rivierduintocht 7 Vestas V66 1,65 11, Overijsselse tocht 7 ENERCON E66 1,8 12, Wisenttocht 7 Vestas V Ansjovistocht 7 ENERCON E66 1,8 12, Oldebroekertocht 6 ENERCON 2,3 13, onbekend Olstertocht 10 Vestas V Hondtocht* 8 Vestas V66 1, Zeebiestocht 10 ENERCON 2, Kubbetocht/ Zijdenettentocht 17 Vestas V Diverse solitaire molens , onbekend Totaal , ** Tabel 2.1: Overzicht bestaande lijnopstellingen Dronten (peildatum: oktober 2011) (*) In navolging van de Oldebroekertocht zal de Hondtocht worden vervangen door zes nieuwe (grotere) molens (**) Op basis van gegevens en excl. Oldebroekertocht en solitaire molens Landschappelijke rust De resultaten van het gevoerde beleid zijn zichtbaar in het Drontense landschap. De gerealiseerde lijnopstellingen zijn in het landschap goed herkenbaar en geven over het algemeen een rustige uitstraling. Een goed voorbeeld hiervan zijn de drie lijnen aan de oostrand die de gebogen vorm van het landschap accentueren. De evenwijdige lijnen daarentegen zijn niet altijd goed herkenbaar in het landschap als je er dwars op kijkt, met name doordat de onderlinge afstand tussen de lijnen niet ideaal is. Daarnaast hebben de overgebleven solitaire molens een verstorende werking op de omliggende lijnopstellingen. Bovenstaande conclusies kwamen naar voren tijdens de evaluatie van het windmolenbeleid, die in 2003 ter kennisgeving aan de gemeenteraad is aangeboden. In de evaluatie werd geconcludeerd dat het beleid structuur gegeven heeft aan de groeiende vraag. Bovendien werd geconstateerd dat, wanneer de destijds gehanteerde minimale afstanden tot de gerealiseerde lijnen en de provinciale wegen aangehouden werden, er geen ruimte resteerde voor nieuwe lijnopstellingen. Sinds de afronding van de 1 Schatting op basis van (bij gemeente bekende) gegevens uit tabel 2.1 (kolom elektriciteitsproductie) 2 Uitgaande van het gemiddelde energieverbruik van huishoudens in 2010: kwh ( 3 Onder CO2-neutraal verstaan we dat binnen de gemeentegrenzen minimaal evenveel energie opgewekt als gebruikt wordt door huishoudens en bedrijven aan elektriciteit en gas. blad 6

8 Zeebiestocht in 2007 zijn dan ook geen nieuwe windmolens in Dronten gerealiseerd. Wel worden op dit moment de Oldebroekertocht en de Hondtocht opgeschaald. Foto 2.1: Rivierduingebied: Windmolens als onderdeel van het Drontense landschap Vraag naar vervanging en opschaling Het merendeel van de Drontense windmolens is rond de eeuwwisseling gerealiseerd. Technisch gezien kunnen molens ongeveer twintig jaar mee gaan (bron: In de sector wordt als vuistregel gehanteerd dat windmolens gemiddeld na vijftien jaar economisch afgeschreven zijn. In de komende periode zal het Drontense windmolenareaal dus (moeten) worden vervangen. Voor diverse bestaande lijnen zijn al concrete plannen in ontwikkeling. De nieuwe lijnen zullen echter anders van aard en opzet zijn dan het bestaande areaal. In de volgende paragraaf gaan we hier nader op in. Foto 2.2: Windmolens Zeebiestocht blad 7

9 Figuur 2.1: Overzicht bestaande windmolens Dronten (peildatum oktober 2011) blad 8

10 2.3 Toekomst: groter, krachtiger, ingrijpender Dronten staat aan de vooravond van de transformatie van de windmolenopstellingen op haar grondgebied. Bij het bepalen van de kaders voor deze transformatie is het belangrijk te beseffen dat de windenergiebranche niet stil heeft gestaan. Sinds de realisatie van de huidige molens hebben grote technische ontwikkelingen plaatsgevonden. Ook de externe omstandigheden (beleid, energiemarkt, etc.) en de maatschappelijke perceptie van windenergie zijn veranderd. De nieuwe generatie windmolens in Dronten zal dus onder gewijzigde omstandigheden worden gerealiseerd. De volgende ontwikkelingen zullen in belangrijke mate de transformatie van het Drontense windmolenareaal beïnvloeden: 1. een toenemende urgentie voor de productie van duurzame energie; 2. technologische vooruitgang naar grotere, krachtigere molens; 3. versobering van de beschikbare subsidies, waardoor windenergie zich bedrijfseconomisch moet bewijzen; 4. toenemende impact van windmolens op het landschap; 5. maatschappelijke betrokkenheid en weerstand. Deze ontwikkelingen lichten we kort toe. Toenemende urgentie voor de productie van duurzame energie De temperatuur op aarde stijgt en het klimaat verandert. Naast natuurlijke oorzaken, wordt de verbranding van fossiele brandstoffen (zoals olie, gas en steenkool) en dus de uitstoot van broeikasgassen zoals CO 2 genoemd als oorzaak van de klimaatveranderingen. De gevolgen hiervan kunnen groot zijn: een stijgende zeespiegel, plaatselijke droogte en aantasting van ecosystemen. Om klimaatverandering tegen te gaan, heeft Nederland internationale afspraken gemaakt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Om deze na te kunnen komen, zal Nederland moeten inzetten op duurzame energie zoals wind en biomassa. Inzet van duurzame energie maakt Nederland minder afhankelijk van (schaarser wordende) fossiele brandstoffen, die deels uit politiek instabiele landen afkomstig zijn. Europa is voor 50% afhankelijk van de import van deze fossiele brandstoffen. Als er niets verandert, zal de afhankelijkheid de komende decennia toenemen tot 70 à 80% ( Dit vormt een bedreiging voor onze economische groei en stabiliteit. Om in de toekomst de energiebehoefte veilig te stellen, is het van belang alternatieve technieken voor energieopwekking te ontwikkelen. De noodzaak van het produceren van duurzame energie neemt ook toe doordat fossiele brandstoffen schaarser worden en brandstofprijzen stijgen. Windenergie maakt deel uit van de Rijksambitie om duurzame energie een substantieel deel van het totale energieverbruik uit te laten maken (zie 3.3.1). Windenergie (op land) zal een belangrijke bijdrage moeten leveren aan de doelstellingen op het gebied van duurzame energie. Nederland is uitermate geschikt voor windenergie omdat het vlak is en het er vaak waait. Flevoland is één van de in de ontwerp-structuurvisie Infrastructuur en Ruimte aangewezen gebieden voor een concentratie aan windmolens. Dat betekent dat er voor de provincie, en daarmee voor de gemeente Dronten een opgave ligt om meer windenergie te produceren. De algemene lijn van de Provincie Flevoland en van de gemeente Dronten is om de groei van windenergie te realiseren door middel van opschalen en saneren. blad 9

11 Windmolens worden groter en krachtiger Windmolens zetten bewegingsenergie van wind om in elektriciteit. De hoeveelheid elektriciteit die een windmolen opwekt, hangt vooral af van de grootte van de molen en de windsnelheid. Het ontwerp, de hoogte, de lengte van de rotorbladen, en de locatie zijn daarvoor belangrijk. Hoe groter de windmolen (ashoogte en rotordiameter 4 ) hoe groter de potentiële opbrengst. Voor de rotor geldt de vuistregel: als het rotoroppervlak twee keer zo groot is, dan verviervoudigt de productie. Technologische ontwikkelingen hebben het mogelijk gemaakt dat windmolens steeds groter worden, met meer vermogen. De bestaande windmolens in Dronten variëren rond een ashoogte van meter en een rotordiameter van 70 meter, met een gemiddeld vermogen van 1-2 MW. De nieuwe generatie molens heeft een rotordiameter van ruim 100 tot 125 meter, met uitschieters tot 200 meter, een ashoogte rond 120 à 135 meter en een vermogen van 3 tot 7,5 MW. Met de toename van het vermogen neemt de bijdrage per windmolen aan de duurzame energie doelstelling toe. De grootte van de huidige generatie windmolens is ook de aanjager van de huidige discussies over de landschappelijke impact. De technologische ontwikkelingen liggen dus mede ten grondslag aan de noodzaak van de herziening van het beleid. Windenergie moet zich bedrijfseconomisch bewijzen Door het toegenomen vermogen van de windmolens neemt de mogelijkheid tot economisch rendement toe. Er kan immers meer energie geproduceerd en dus verkocht worden. Het plaatsen van windmolens blijft echter een flinke investering, waarin partners moeten samenwerken. De economische uitvoerbaarheid is sterk afhankelijk van rente, elektriciteitsprijzen en subsidieregels. In 2010 zijn de subsidieregelingen aangepast, waarmee de schotten tussen verschillende opties (zon, wind en biomassa) zijn weggenomen. Windenergie zal moeten concurreren met de andere duurzame energiebronnen. Voor de stimulering van duurzame energie kent het Rijk de regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+), waaruit financiële ondersteuning wordt geboden. Het kabinet heeft gekozen voor een zo efficiënt mogelijke inzet van de beschikbare SDE+-subsidie om de windenergiemarkt te stimuleren tot het plaatsen van de meest rendabele windmolentypes. Nu zijn dat de windmolentypes in de 3-3,5 MW klasse op een masthoogte van circa 100 meter. In de komende jaren kunnen grotere, efficiëntere molens meer concurrerend worden. Het pionierskarakter van de eerste jaren van windenergie is verdwenen en windenergie moet zich bedrijfseconomisch gaan bewijzen. Om windenergie een goede optie voor (duurzame) energie te laten zijn, zal ruimte geboden moeten worden om de meest rendabele (en dus grote) windmolens te plaatsen. Windmolens zijn vanaf steeds grotere afstand zichtbaar De keerzijde van grotere windmolens is de grotere visuele impact. De molens zijn door hun lengte van grote afstand zichtbaar. Het landschappelijke effect van windmolens krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht. De beleving van windmolens komt daarbij steeds centraler te staan, mede naar aanleiding van het advies van de Rijksadviseur voor het Landschap (Advies Sijmons, 2007). Mensen beleven landschap, en dus windmolens, op verschillende wijze. De landschappelijke inpassing is een belangrijk aandachtspunt, maar het thema is nog niet vervat in duidelijke normen en richtlijnen. Op diverse schaalniveaus worden ruimtelijke perspectieven voor windenergie uitgewerkt, met de landschappelijke inpassing van molens als aandachtspunt. Vanuit de provincie Flevoland is de Leidraad Ruimtelijke kwaliteit Windmolens Flevoland in ontwikkeling. De hieruit voortvloeiende landschappelijke uitgangspunten kunnen gevolgen hebben voor de plaatsingsmogelijkheden van windmolens. In hoofdstuk 5 worden de kaders die de gemeente Dronten stelt beschreven. 4 De rotordiameter is de diameter van de door de rotorbladen bestreken 'cirkel' (het rotoroppervlak) blad 10

12 Visualisatie van een boerderij met daarnaast een molen van 60 en 120 meter. (Bron: Een choreografie van 1000 molens) Van weerstand naar participatie? Een meerderheid van de Nederlandse bevolking is voorstander van de toepassing van windenergie (SmartAgent Company, 2008, het vergroten van betrokkenheid bij windenergie). Lokaal bestaat echter weerstand tegen de komst van grootschalige windmolenparken, vooral vanwege de landschappelijke impact. Elke burger heeft zicht op het landschapsbeeld met daarin de molens, terwijl slechts enkelen er (economisch) baat bij hebben. Het vroegtijdig en goed betrekken bij en communiceren met alle belanghebbenden is een cruciale succesfactor. Een verdergaande stap is het bieden van participatiemogelijkheden, ofwel actieve deelname van derden in het windmolenproject, zodat zij niet alleen de lasten maar ook de lusten hebben. Participatie in windenergie kan ook in het voordeel van de initiatiefnemers zijn. Ten eerste kan door omwonenden, bedrijven of andere betrokkenen te laten investeren in het windpark, het draagvlak van nieuwe projecten worden vergroot. Omwonenden kunnen financieel meedelen door bijvoorbeeld een lokale korting op de energierekening, het leveren van goedkopere stroom, het aanbieden van participaties of certificaten, tot de ontwikkeling van een lokaal duurzaam energiebedrijf. Uit studies (o.a. Pedersen en Van de Berg, Groningen, 2008) blijkt dat mensen met een economisch belang bij windenergie vrijwel geen hinder ondervinden van windmolengeluid. Ten tweede zorgt participatie in windenergie door lokale partijen en burgers voor een regionaal economisch effect. Lokale partijen besteden de inkomsten uit windenergie vaak in de regio. De mogelijkheden van participatie in de gemeente Dronten werken we in hoofdstuk 6 verder uit, evenals de keuzes die wij hierin maken en de voorwaarden die wij op basis daarvan aan initiatiefnemers stellen. blad 11

13 3 Belangen en rollen bij windenergie Om effectief gemeentelijk beleid te kunnen formuleren, is helderheid over onze bevoegdheden en instrumenten om te sturen op de ontwikkeling van windenergie essentieel. Dronten ontwikkelt zelf geen windmolenopstellingen en heeft bij de beoordeling van initiatieven rekening te houden met andere overheden. In dit hoofdstuk passeren de invloedrijkste spelers de revue. We kijken naar hun belangen, doelen en instrumenten en zoomen in op de positie van de gemeente in dit krachtenveld. De partijen die een rol spelen bij de realisatie van een windmolenpark zijn in te delen in vier groepen: 1. de eigenaren/ initiatiefnemers, die het windmolenpark willen realiseren; 2. ondersteunende partijen, die onderdelen leveren en diensten aanbieden; 3. omwonenden, burgers en belangenorganisaties, die de effecten van de windmolens ondervinden, maar geen direct voordeel hebben; 4. de diverse overheden, die vanuit het algemene belang kaders stellen, maar vanuit doelstellingen op het gebied van duurzaamheid ook financieel bijspringen. 3.1 Eigenaren/ initiatiefnemers De initiatiefnemer start het project op, maakt de bijbehorende plannen, voert hiertoe overleg met de overheid en beheert en exploiteert het windmolenpark. Verschillende partijen kunnen het initiatief nemen voor (nieuwe) windenergieprojecten: agrariërs en/of grondeigenaren, veelal verenigd in coöperaties of verenigingen van eigenaren; projectontwikkelaars; energiebedrijven; particulieren; overheid. In Dronten zijn agrariërs vanaf het begin een centrale speler in de ontwikkeling van windenergie. In de aanvangsfase ging het vooral om een solitaire molen op het eigen erf, maar tegenwoordig zijn agrariërs initiator bij lijnopstellingen en windparken. De agrarische sector zal een belangrijke rol blijven vervullen, alleen al voor het bieden van ruimte, maar de rol van de agrariër zal in de toekomst veranderen. Agrariërs verenigen zich in grotere (professionele) samenwerkingsverbanden om de tegenwoordig gevraagde windparken met meer vermogen te kunnen realiseren en exploiteren. Het belang van de initiatiefnemers is primair om de meest rendabele windmolens te realiseren. Naast de agrariërs kunnen ook (grote) energiebedrijven of gespecialiseerde ontwikkelaars van duurzame energie initiatiefnemer zijn. Zij hebben vaak de specialismen zelf in huis om te ontwikkelen, te financieren, te bouwen en te beheren. Ook andere marktpartijen zijn betrokken, zoals toeleveranciers van onderdelen, adviseurs en bouwers. De windmoleneigenaren in Flevoland hebben zich verenigd in de Werkgroep Opschaling Windenergie Flevoland (WOWF), een samenwerkingsverband van Vereniging Windmoleneigenaren IJsselmeerpolders (VWIJ), LTO Noord Flevoland en de Windunie. In samenwerking met provincie en gemeenten is de WOWF bezig het beleid van opschalen en saneren aan te scherpen (zie 3.3) en de organisatie van het transformatieproces van het Flevolandse windmolenareaal vorm te geven. De missie is om "in samenwerking met huidige agrarische windmoleneigenaren met minder maar grotere molens komen tot minimaal een verdubbeling van het windenergievermogen, een fraaier landschap en meer werkgelegenheid". Voor de realisatie van windmolens zijn initiatiefnemers nodig, en bij het principe van opschalen en saneren zijn voor nieuwe projecten altijd bestaande molens nodig. De WOWF is bezig de randvoorwaarden voor een vloeiende organisatie van het opschalen & saneren te creëren. blad 12

14 3.2 Omwonenden, burgers en belangengroeperingen Bij windmoleninitiatieven onderscheiden we drie schillen in belanghebbenden die niet direct betrokken zijn bij het project, maar wel invloed ondervinden van de windmolens. Het betreft: de omwonenden; de overige inwoners van de gemeente Dronten; en - als subgroep binnen de eerste twee groepen - de agrarische ondernemers zonder (mogelijkheid tot het bouwen van een) windmolen. (Direct) omwonenden kunnen hinder ondervinden door bijvoorbeeld geluidsoverlast, slagschaduw of visuele hinder. Vroege betrokkenheid en (financiële) participatie in de windprojecten kan de hinderbeleving verminderen. Een specifieke groep in Dronten zijn de agrarische ondernemers zonder windmolen. Door hinderzones voor windmolens onderling en/ of planologische c.q. landschappelijke overwegingen, kunnen niet alle agrariërs windmolens op hun kavels realiseren. Op dit moment werken Figuur 3.1 belanghebbenden windmolens agrariërs al samen in lijnopstellingen, ook als de molens niet op hun kavel staan. Met de groei van de windmolens verdient dit principe verdere opschaling. De derde groep zijn de overige inwoners van de gemeente Dronten. Door de (grote) visuele impact beleven zij de windmolens vanuit vele plekken in de gemeente. De belangen van deze groepen liggen op het gebied van participatie en landschap. Met aanvullende raadsbesluiten op het beleid heeft de gemeenteraad bepaald dat aanliggende kavels waar geen windmolen kan komen en omwonenden binnen een afstand van 700 meter van de eerste molen (besluit 1999) en eigenaren van te saneren solitaire molens (besluit 2004) moeten kunnen participeren in nieuwe opstellingen. Deze besluiten pasten bij de schaal en omvang van de windmolenprojecten uit die tijd. Met de huidige schaalvergroting is een actualisatie (lees: opschaling) van de principes wenselijk. 3.3 Hogere overheden Overheden stimuleren enerzijds de ontwikkeling van windenergie en stellen anderzijds kaders aan de plaatsing van windmolens. De gemeente is niet het enige bevoegde gezag op het gebied van windenergie, maar moet rekening houden met andere overheden. Het Rijk - en in het bijzonder het Ministerie van Economie, Landbouw & Innovatie (EL&I) en de provincie hebben zich nadrukkelijk gemengd in het krachtenspel rondom de ontwikkeling van windenergie op land. Op de ambities en bevoegdheden van Rijk en provincie gaan we hieronder kort in Rijk Het Rijk heeft zich aangesloten bij de Europese taakstelling om de energieproductie te verduurzamen. In Europees verband is hiertoe afgesproken dat duurzame energie 14 % van het totale energiegebruik in Nederland zal moeten uitmaken in Windenergie maakt hier een belangrijk onderdeel van uit. Het ministerie van EL&I is verantwoordelijk voor het behalen van deze doelstelling. Het ministerie van Infrastructuur & Milieu (I&M) is verantwoordelijk voor de ruimtelijke inpassing van de windmolens. Figuur 3.2: Uitsnede kaart SVIR blad 13

15 In de ontwerp-structuurvisie Infrastructuur en Milieu (14 juni 2011) schetst het Rijk de kaders voor de ruimtelijke ontwikkeling in Nederland. In de structuurvisie is de ambitie uitgesproken om Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig te laten zijn. In de Structuurvisie formuleert het Rijk de volgende ambitie voor windenergie: "Rijk en provincies zetten in op het ruimtelijk mogelijk maken van de doorgroei van windenergie op land tot minimaal MW in Daarnaast zet het Rijk in op voldoende ruimte voor op termijn MW windenergie op zee. Niet alle delen van Nederland zijn geschikt voor grootschalige winning van windenergie. Het Rijk zal daarom in de structuurvisie Wind op land in samenwerking met de provincies voorkeursgebieden voor grootschalige windenergie op land aanwijzen." Voor de voorkeursgebieden vormen provinciale reserveringen voor windenergie (binnen de op de kaart weergegeven kansrijke gebieden) de basis. Flevoland is aangegeven als kansrijk gebied voor grootschalige windenergie (zie fig. 3.2). De structuurvisie Wind op land is in voorbereiding. Om de doelstellingen voor duurzame energie te behalen kan het Rijk sturen via planologische instrumenten, zoals de rijkscoördinatieregeling. Een windmolenproject dient planologisch mogelijk te worden gemaakt via een ruimtelijk besluit. Bij de rijkscoördinatieregeling gebeurt dit met een rijksinpassingsplan, dat wordt vastgesteld door de Ministers EL&I en I&M. Het rijksinpassingsplan treedt in de plaats van het gemeentelijke bestemmingsplan. Daarbij kan het Rijk bepalen dat de gemeente gedurende een aangegeven periode niet bevoegd is een nieuw bestemmingsplan vast te stellen. De rijkscoördinatieregeling is onderdeel van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en biedt het Rijk de mogelijkheid om bij projecten van nationaal belang de besluitvorming te coördineren. De bedoeling is om procedures te verkorten en te stroomlijnen, zodat projecten sneller kunnen worden gerealiseerd. Windenergieprojecten vanaf 100 MW vermogen vallen verplicht onder de rijkscoördinatieregeling. Dit is geregeld in de wijziging van 1 maart 2009 van de Elektriciteitswet Als een project onder de rijkscoördinatieregeling valt, is de initiatiefnemer verplicht om het project aan te melden bij het Ministerie van EL&I. Veel van de windenergieprojecten zijn van nationaal belang en/of groter dan 100 MW, zodat het Rijk steeds actiever betrokken is bij windenergie Provincie Flevoland Flevoland is dé windprovincie van Nederland met ruim 600 MW aan opgesteld vermogen. De provincie heeft de ambitie uitgesproken om voor 90% in haar eigen energiebehoefte te kunnen voorzien. De provincie Flevoland geeft daarom ruimte aan nieuwe initiatieven, maar hanteert daarbij het principe van opschalen en saneren. Opschalen en saneren houdt in dat nieuwe windmoleninitiatieven altijd gepaard moeten gaan met de sanering van bestaande molens. De provincie Flevoland heeft haar beleid in de Beleidsregel Wind 2008 vastgelegd. De algemene principes van dit beleid zijn: Nieuw vervangt oud: Bij het bouwen van een nieuw windpark, verdwijnen bestaande molens. Klein wordt groot: De nieuwe windmolens zijn groter dan de bestaande molens. De nieuwe molens hebben een groter vermogen, terwijl het rendement bijna verdubbelt. Meer met minder: Flevoland gaat met minder molens, méér energie opwekken. Efficiënt gebruik van de ruimte: Flevoland wil de beschikbare ruimte voor windenergie zo efficiënt mogelijk gebruiken voor het opwekken van duurzame energie. Tegelijkertijd wil de provincie het landschap waar mogelijk herstellen en verbeteren. Van solitaire molen naar groep van 12: Solitaire molens verdwijnen uit het landschap. Nieuwe molens moeten deel uit maken van een cluster van minimaal twaalf molens. Een fraaier landschap: Nieuwe windparken in Flevoland moeten harmoniëren met het landschap en natuurwaarden respecteren. Dat betekent dat ze moeten aansluiten bij de grootschalige structuur en beeldbepalende kenmerken van Flevoland. Investeren in de omgeving: Uit de exploitatie van de windmolens gaat een bijdrage naar projecten in de directe omgeving van de molens. Dit zijn projecten op het gebied van natuur, recreatie, leefbaarheid of (duurzame) landbouw. blad 14

16 Van de nood, een deugd maken: Om geleidelijk over te gaan naar een nieuwe situatie, combineert de provincie het saneren van bestaande windparken met de ontwikkeling van nieuwe plannen. De uitwerking van de beleidsprincipes blijkt dusdanig beperkend te zijn, dat sinds de inwerkingtreding van de beleidsregel geen windmolenopstellingen meer zijn gerealiseerd. De provincie heeft hierop besloten om met gemeenten, marktpartijen en windmoleneigenaren in overleg te treden om de bij de beleidsregel Wind 2008 horende rekenregels zodanig aan te passen, dat opschaling en sanering haalbaar is. In de 'Werkgroep Opschalen en saneren' wordt deze opdracht uitgewerkt. In het bijzonder kijkt de werkgroep naar de uitwerking van de rekenregels voor de volgende aspecten: het saneringsequivalent (de verhouding tussen nieuw te realiseren vermogen en te saneren vermogen) 5 ; de minimale ashoogte; de saneringstermijn (de tijd tussen realisatie van de nieuwe windmolen en sanering van de bestaande molen); de in de beleidslijn verplicht gestelde gebiedsgebonden bijdrage van 10-30%. De rekenregels bepalen in samenhang de haalbaarheid van de nieuwe windenergieprojecten. De resultaten van het proces worden in 2012 vastgelegd in een nuancering of uitwerking van de rekenregels bij de beleidsregel Wind In de beleidsregel Wind 2008 heeft de provincie Flevoland het proces omschreven, dat initiatiefnemers moeten doorlopen bij de uitwerking en realisatie van een nieuw windmolenpark. Het behelst onder meer dat de initiatiefnemer(s) een projectplan moet indienen bij de betrokken gemeente(n). Vervolgens moet de provincie (Gedeputeerde Staten) goedkeuring aan het plan verlenen, waarna de (planologische) procedures opgestart kunnen worden. Het projectplan moet duidelijkheid geven over: de omvang van het vervangende vermogen en de wijze waarop dit berekend is; het landschapsontwerp; de overeenkomst inzake de gebiedsgebonden bijdrage; (de juridische regeling van) de sanering van de bestaande te vervangen windmolens. De Crisis- en herstelwet heeft het mogelijk gemaakt dat provincies bevoegd gezag zijn voor windparken tussen 5 en 100 MW. Om verder te sturen op hun windambities kunnen provincies het windenergiebeleid opnemen in de provinciale verordening. Omdat gemeentelijke bestemmingsplannen moeten voldoen aan de provinciale verordening, kunnen provincies gemeenten zo verplichten een windenergielocatie mogelijk te maken. 5 In de beleidsregel Wind is het saneringsequivalent 1 (dus voor één gesaneerde MW mag één nieuwe MW gerealiseerd worden). Onderzocht wordt in hoeverre het equivalent verhoogd kan worden, bijv. naar 2 of 3 (of iets daartussen) om opschaling van windenergie economisch haalbaar te maken. blad 15

17 3.4 Gemeente Dronten Rol en bevoegdheid gemeente bij nieuwe windmolenparken Rijk en provincie hebben grote belangen bij windenergie, zijn in veel gevallen coördinerend bij grote windprojecten en beschikken over bevoegdheden om beslissingen te nemen over windenergieprojecten zonder dit met gemeenten af te stemmen. Beide partijen zien Dronten als gebied waar een belangrijk deel van de opgave voor windenergie gerealiseerd kan worden. De gemeente is echter geen machteloze toeschouwer bij afwegingen die op een hoger schaalniveau plaatsvinden. Dronten beschikt over eigen beleid en planologische instrumenten en kan daarmee sturing geven aan het windmolenbeleid. Gemeenten hebben de volgende essentiële taken: gebieden voor windenergie aanwijzen in ruimtelijke plannen (structuurvisie, bestemmingsplan) en beoordelingscriteria opstellen; vergunningen verlenen, waaronder de omgevingsvergunning. De omgevingsvergunning wordt afgegeven door de gemeente; handhaving. Samenwerking met andere gemeenten is noodzakelijk, omdat de nieuwe windenergieprojecten in Dronten veelal locatie- en gemeenteoverschrijdend zullen zijn. De gemeente kan hierbij niet autonoom handelen en heeft rekening te houden met de buurgemeenten (Lelystad, Zeewolde, Noordoostpolder, Urk) en overige overheden. Vanwege het complexe speelveld (een breed scala aan inhoudelijke aspecten en veel, uiteenlopende belangen) is de realisatie van de nieuwe windmolenparken te beschouwen als een integrale gebiedsontwikkeling. In Flevoland trekken provincie en gemeenten op met het Rijk om samen kaderstellend en ondersteunend te zijn voor initiatiefnemers van grote windmolenprojecten. Een dergelijke samenwerking vindt bijvoorbeeld plaats bij het project IJsselmeerdijk, waarvan de gemeenteraad van Dronten op 29 september 2011 het Plan van Aanpak heeft vastgesteld. In de gezamenlijke projecten zal Dronten haar ambities en kaders inbrengen. Het is onze wens om voor de ontwikkeling van de andere windmolenparken een vergelijkbare samenwerking op te zetten. Een actueel windmolenbeleid, op basis van een integrale afweging van alle belangen, is daarbij onmisbaar Windenergie als drager van duurzaamheidsambities Windenergie zien wij niet alleen als een ruimtelijke ordenings- en inpassingsvraagstuk, maar ook (en bovenal) als een economische drager en schakel in de verwezenlijking van de gemeentelijke duurzaamheidsambities. Dronten heeft de ambitie om een klimaatneutrale gemeente te worden. Om klimaatneutraal te kunnen worden, is - naast besparingsdoelstellingen - een substantiële verhoging van de opwekking van duurzame energie in Dronten noodzakelijk. Omdat windenergie in de duurzame energieproductie verreweg de grootste bijdrage levert, betekent het streven naar klimaatneutraliteit een opgave voor windenergie. Uit onderstaande berekening blijkt circa 300 MW aan opgesteld vermogen windenergie in Dronten nodig is om een klimaatneutrale gemeente te worden. Deze ambitie is de kwantitatieve doelstelling van ons windmolenbeleid: de transformatie van het windmolenareaal moet minimaal 300 MW aan opgesteld vermogen opleveren. Bij realisatie van deze doelstelling levert Dronten 5 % van de nationale doelstelling en 25 % van de provinciale doelstelling op het gebied van windenergie op land. blad 16

18 Box 1: Van CO2-neutraal naar klimaatneutraal door meer opwekking van windenergie Dronten is sinds 2007 CO 2 -neutraal, omdat in Dronten evenveel duurzame energie wordt opgewekt als dat er door bedrijven en huishoudens wordt gebruikt aan elektriciteit en gas. Dronten wordt klimaatneutraal wanneer de opwekking van duurzame energie dusdanig groot is dat het daarnaast ook het gebruik van energie door transport van inwoners en goederen overstijgt. In onderstaande berekening is op basis van de doelstelling om klimaatneutrale gemeente te worden een vertaling gemaakt naar het hiervoor benodigd opgesteld vermogen aan windenergie. De (globale) berekening is gebaseerd op de berekening voor CO2-neutraal in 2007, erkende kengetallen op het gebied van elektriciteitsgebruik en een inschatting van de mogelijkheden voor andere vormen van duurzame energie in Dronten. Raming benodigd extra vermogen aan duurzame energie om klimaatneutrale gemeente te worden op basis van huidig energiegebruik Verwachte stijging gemiddeld elektriciteitsgebruik per huishouden 2020 (Bron: klimaatcongres 2011, Utrecht 2 november 2011) 135 MW + 11,3% Verwachte stijging elektriciteitsgebruik door groei Dronten 2020 (Bron: Pearlmodel CBS, najaar 2011) + 10% Benodigd extra vermogen aan duurzame energie om verwachte groei op te vangen Verwachte bijdrage door energiebesparing en productie andere vormen van duurzame energie Benodigd extra vermogen aan windenergie Hoeveelheid opgesteld vermogen, waarmee is gerekend bij de berekening voor CO 2 -neutraliteit in 2007 Totaal benodigd vermogen windenergie om de doelstelling klimaatneutrale gemeente te halen 165 MW - 10 MW 155 MW 145 MW 300 MW Doel en toepassing windmolenbeleid In het complexe speelveld bij de realisatie van de nieuwe grootschalige windmolenopstellingen (en de bijbehorende sanering van bestaande molens) markeren wij met het nieuwe windmolenbeleid onze ambities en kaders. Met het windmolenbeleid presenteren we onze visie op windenergie in Dronten en bieden daarmee transparantie over onze inzet bij nieuwe windmoleninitiatieven. Binnen de geschetste kaders zullen wij een faciliterende en stimulerende inbreng leveren bij nieuwe initiatieven. De gemeente verleent geen medewerking aan windmolenprojecten, die niet binnen de kaders van het beleid passen. Samengevat, met het windmolenbeleid stuurt de gemeente met visie. De gemeente zal zelf geen nieuwe initiatieven starten, maar geeft ruimte aan de markt binnen de in het beleid vastgestelde kaders. Kortom, Dronten maakt ruimte voor Wind! Met het windmolenbeleid zetten we een belangrijke stap in de evenwichtige ontwikkeling van windenergie in onze gemeente. Het windmolenbeleid is echter een middel en niet het eindstation. Met het windmolenbeleid kunnen we onderbouwd bijdragen aan een optimale ontwikkeling van de nieuwe windmolenparken in onze gemeente. Het windmolenbeleid werkt hierbij twee kanten op: 1. Het windmolenbeleid is ons beoordelingskader voor de nieuwe grootschalige windmolenopstellingen in onze gemeente; 2. En het windmolenbeleid is onze inbreng bij de planvorming over windenergie op provinciaal en Rijksniveau. Ad 1. Windmolenbeleid als beoordelingskader Het windmolenbeleid vormt ons beoordelingskader voor nieuwe initiatieven. De nieuwe initiatieven zullen door hun omvang in principe onder provinciale en/of rijkscoördinatie tot stand komen. De beleidsregel Wind 2008 beschrijft de procedure die voor de Flevolandse windmoleninitiatieven gevolgd moet worden. In deze procedure hebben we als gemeente een kaderstellende rol, die we vastleggen in een Plan van Aanpak dat door de Raad wordt vastgesteld. Binnen deze kaders kan de initiatiefnemer een projectplan opstellen, dat de gemeenteraad moet vaststellen alvorens de planologische procedures opgestart kunnen worden. Ons windmolenbeleid vormt onze inzet bij de beoordeling van de projecten. blad 17

19 Ad 2. Drontense inbreng bij bovengemeentelijke planvorming: Vanaf begin 2011 wordt op provinciaal niveau samengewerkt om de kaderstelling voor windenergie te verruimen, zodat deze voldoende ruimte biedt aan marktpartijen om het opschalen en saneren te realiseren. Dronten neemt deel aan dit proces stond in het teken van verkenning en studie. Diverse deelstudies (landschap, maatschappelijke kosten en baten, organisatievorm opschalen en saneren) en een ruimtelijke verkenning hebben een scherper beeld gegeven van de mogelijkheden en beperkingen. Eén van de opdrachten voor 2012 is om de resultaten van dit proces vast te leggen in een herziening van de provinciale beleidsregel Wind en/of een ruimtelijke visie. De provincie Flevoland heeft het voornemen de resultaten planologisch te verankeren in een regiovisie, die ze samen met de gemeenten in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland wil opstellen. In deze regiovisie zullen de zoekgebieden voor windenergie op land worden afgebakend en via een plan-m.e.r.-procedure worden getoetst. Dronten zal erop toezien dat de uitgangspunten en kaders uit ons windmolenbeleid optimaal worden ingepast in de provinciale visie. Op een nog hoger schaalniveau zal het ministerie van I&M in 2012 de Rijksstructuurvisie Windenergie op Land vaststellen. De rijksstructuurvisie biedt het ruimtelijke kader voor de toepassing van de rijkscoördinatieregeling bij grote windmolenparken (> 100 MW). Samen met de provincie en de buurgemeenten zien we er op toe dat de structuurvisie in lijn is met de provinciale en gemeentelijke visie. blad 18

20 4 Koers van het beleid 4.1 Doelen en afwegingskader Het nieuwe windmolenbeleid heeft tot doel een actueel en adequaat toetsingskader te bieden voor de nieuwe generatie windmolens. Een beleidskader dat handvaten biedt voor een goede afweging tussen de verschillende belangen, die met windenergie gepaard gaan, en rekening houdt met de actuele ontwikkelingen. Wij kiezen voor een positieve, open en realistische benadering. We hebben een positieve grondhouding ten opzichte van windenergie, omdat we willen bijdragen aan de groei van de duurzame energieproductie en de kansen voor verbetering willen benutten. We kiezen voor een open benadering, omdat we ons genoodzaakt zien los te komen van de inpassingsstrategieën die op kleinere windmolens nog van toepassing waren maar voor de nieuwe generatie onvoldoende houvast bieden. Tot slot kiezen we een realistische benadering: we plaatsen de ontwikkeling binnen het economisch haalbare. De opgave voor de transformatie van het windmolenareaal zien wij als een ontwikkelingsproces waarin steeds een belang gevonden wordt tussen de belangen van mens, milieu en economie (People, Planet, Prosperity (PPP)). Het windmolenbeleid staat daarbij niet op zichzelf, maar is verankerd in het algemene beleid van de gemeente Dronten. Met het windmolenbeleid streeft Dronten doelstellingen na op verschillende aspecten: Duurzaamheid: Streven naar verduurzaming van de energieproductie. Dronten wil zich doorontwikkelen tot een klimaatneutrale gemeente en streeft naar duurzaam leiderschap. Economie: Dronten ziet windenergie als economische kans en wil plaatsingsruimte bieden ter stimulering van de lokale economie. Landschap: Met de opschaling van de windmolenparken moet de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit behouden en waar mogelijk verbeterd worden. Participatie: Vanuit principes als eerlijkheid en rechtvaardigheid moeten de windmolenprojecten lokaal verankerd zijn. Alle inwoners van Dronten moeten mee kunnen profiteren van windenergie. De doelstellingen zijn nauw met elkaar verbonden. De toenemende behoefte aan duurzame energie vraagt om de plaatsing van krachtigere windmolens. De technologische ontwikkelingen maken dit mogelijk. Om de initiatieven bedrijfseconomisch haalbaar te maken, zal ruimte moeten worden geboden aan de nieuwe generatie windmolens. Dit heeft als bijkomend voordeel dat de lokale economie versterkt wordt. Met andere woorden, de duurzaamheidambities, de economische haalbaarheid en de gewenste lokale economische baten vragen om het bieden van voldoende ruimte aan de initiatiefnemers. De nieuwe generatie windmolens heeft een grote impact op landschap en milieu. De molens zijn van grote afstand zichtbaar, wat als hinderlijk beleefd kan worden. De grote (visuele) impact betekent dat er meer partijen en mensen bij betrokken zijn, dan enkel de initiatiefnemers en het bevoegde gezag. Voldoende draagvlak bij deze partijen is een belangrijke succesfactor; participatie blijkt hiertoe een effectief middel (zie 2.3). De belangen rondom landschap en participatie vragen om kaders, waarbinnen de windmolens geplaatst kunnen worden. Wet- en regelgeving beschermt de omgeving voor de mogelijke impact, maar de afweging tussen maatschappelijke kosten en baten blijft grotendeels een bestuurlijke afweging. Het uitgangspunt van het nieuwe beleid is dat aan initiatiefnemers voldoende ruimte wordt geboden én dat de maatschappelijke belangen op het gebied van landschap en participatie op een goede wijze geborgd worden. Figuur 4.1 visualiseert het afwegingskader. blad 19

21 Figuur 4.1: Afwegingskader windmolenbeleid 4.2 Koers op hoofdlijnen Op basis van de doelstellingen is een koers op hoofdlijnen bepaald. De koers op hoofdlijnen beschrijft hoe we als gemeente Dronten optreden in het krachtenveld rondom windenergie; onze doelen en ambities daarbij en de randvoorwaarden. De koers op hoofdlijnen is de essentie van ons windmolenbeleid en bestaat uit vijf uitgangspunten. 1. Wij gaan opschalen en saneren. Meer vermogen met minder molens. Uiteindelijk zullen er drie tot vier grote windmolenopstellingen overblijven. De verhoging van het opgestelde vermogen zal plaatsvinden volgens het principe van opschalen en saneren, dat provinciebreed als uitgangspunt geldt. Opschalen en saneren betekent dat nieuw te plaatsen windmolens qua vermogen groter moeten zijn dan de bestaande molens. Bovendien moeten voor de realisatie van nieuwe molens bestaande molens worden gesaneerd. De spelregels voor het opschalen en saneren zijn verankerd in de provinciale beleidsregel Wind, die nu in overleg tussen overheid en markt wordt genuanceerd en uitgewerkt. Het gaat daarbij om vraagstukken als de hoogte van het saneringsequivalent ( hoeveel MW mag nieuw worden gerealiseerd wanneer één MW wordt gesaneerd ), de minimale omvang (van de molen en de opstelling) en de saneringstijd. Dronten praat mee over aanpassing/ nuancering van de bijbehorende rekenregels. Uiteindelijk moet het proces van opschalen en saneren leiden tot een transformatie van de bestaande lijnen en solitaire molens tot drie à vier grote windmolenopstellingen in Dronten met een gezamenlijk vermogen hebben van minimaal 300 MW. De schaalvergroting betreft ook de molens zelf: nieuwe windmolens moeten een minimaal vermogen hebben van 3 MW, maar bij voorkeur zijn ze groter (5 MW of hoger). Nieuwe solitaire molens zijn niet toegestaan. blad 20