Vragen en antwoorden Webinar Gorilla 13 oktober 2016

Transcriptie

1 Vragen en antwoorden Webinar Gorilla 13 oktober Over de biologie van gorilla s: Welke soorten gorilla s zijn er? Kunnen gorilla's tweelingen krijgen? Ja. Kijk maar even bij Dzanga-Sanga op de site. Kunnen de verschillende gorillasoorten zich onderling voortplanten? Dat is een theoretische vraag omdat in het wild de 4 ondersoorten fysiek van elkaar gescheiden zijn. Ze zullen elkaar in het echt nooit tegenkomen. In de praktijk weten we dat niet want er zijn geen dierentuinen waar de soorten bij elkaar zitten. In theorie kunnen ondersoorten vaak nog wel met elkaar paren, tussen soorten is dat moeilijker maar het is niet uit te sluiten dat het kan. Wat is de oudste gorillasoort? Er zijn 2 soorten. Die zijn waarschijnlijk tijdens de ijstijden geografisch van elkaar gesplitst. Nader moleculair onderzoek zou preciezer kunnen aantonen wanneer dat precies was en voor welke soort dat geldt. 1

2 Waarom heet het de CROSS RIVER gorilla? Het berggebied waar deze gorilla leeft ligt in het stroomgebied van de Cross River, die begint in Kameroen en uitmondt in de Atlantische Oceaan bij Nigeria. Laten de verschillende soorten gorilla s gelijk gedrag zien? Hun habitat verschilt en daardoor hun voedsel en foerageergedrag. Maar de algemene kenmerken zoals de hechte familiestructuur, silverback etc, is vergelijkbaar. Tot welke leeftijd wordt de gorilla door de moeder verzorgd? Jonge gorilla s worden gezoogd tot ze 3-4 jaar zijn en blijven in moeders nest tot ze 6 zijn. Gemiddeld heeft een familie 6 à 8 jaar nodig om een jonge gorilla groot te brengen. Hoe oud worden gorilla's? In het wild kunnen ze 50 jaar worden. In gevangenschap zo n 40 jaar. Hoe ontstaat de zilveren/grijze rug? Alle gorillamannen worden grijs, heeft met de leeftijd te maken. Hoe is het huidige aantal soortenmodificatie ontstaan en over hoeveel jaar? Als je bedoelt hoe de huidige indeling in 4 ondersoorten tot stand is gekomen, dan is dit het antwoord: Gorilla beringei beringei (berggorilla): ontdekt in 1902 door Kapitein Robert von Beringe. Gorilla beringei graueri (Grauers gorilla): voor het eerst ontdekt door Matschie in Hij werd altijd oostelijke laaglandgorilla genoemd en gezien als een aparte soort naast de berggorilla. Sinds 2001 wordt hij beschouwd als een van de twee ondersoorten van de oostelijke gorilla. (De Oostenrijker Rudolf Grauer ( ) was zoöloog en ontdekkingsreiziger. De Grauers gorilla is naar hem vernoemd.) Gorilla gorilla diehli (Cross river-gorilla): ontdekt in 1904 door Matschie, maar de populaties werden niet eerder dan vanaf de jaren 1980 bestudeerd. Gorilla gorilla gorilla (westelijke laaglandgorilla): ontdekt in 1847 door Savage and Wyman. Zij noemden hem eerst een Troglodytes (holbewoner), maar in 1852 veranderden ze de genus (het geslacht) in Gorilla. (Hun tolken noemden het wezen gorillai. Daar zijn verschillende interpretaties van nl. een stam van harige vrouwen of een langharige zwarte vrouw.) In 1967 stelde Colin Groves voor om alle gorilla s als 1 soort te beschouwen. Maar genetische studies toonden redenen aan voor reclassificatie in 2001, in 2 soorten, 4 ondersoorten. Hoeveel uur per dag slapen de verschillende gorillasoorten? De meeste gorilla s zijn net als mensen. Ze worden wakker rond 6 uur als het licht wordt, doen een paar dutjes per dag, gaan voor donker slapen, rond half 7. Vechten de mannetjes van deze gorilla's ook met elkaar voor de leiderspositie? Jazeker. 2

3 Komt het wel eens voor dat de vrouwtjes een huidige silverback verstoten? Als een vrouwtje het gevoel heeft beter nageslacht te zullen krijgen en zijzelf en haar jongen betere kansen hebben bij een andere man, verlaat ze haar huidige man. En sluit ze zich aan bij een andere silverback. Wat gebeurt er met de mannetjes in zo'n groep als ze ouder worden? Het dominante mannetje moet knokken voor zijn positie. Op een gegeven moment verliest hij die strijd van een ander mannetje. Hij wordt verstoten door de nieuwe leider en wordt vaak verlaten door zijn vrouwen. Hij wordt een single adult male en gaat in zijn eentje rondtrekken. Maar behoudt daarbij zijn grijze rug. Hoe oud kan een gorilla worden, en hoe oud is dan een "pubergorilla?. Ze puberen In de jaren voor ze geslachtsrijp worden en dat is rond de 13 jaar. Waarom lopen ze op hun knokkels? Om hun vingers te beschermen tegen verwondingen bv breuk. Wat is de reden waarom de ene gorilla (ongeveer ) nog algemener voorkomt dan de andere soorten? De westelijke laaglandgorilla heeft een veel groter leefgebied. Is er duidelijk verschil in gedrag te zien bij verschillende populaties Grauers gorillas? De enige populatie die goed is bestudeerd zijn de gehabitueerde groepen in Kahuzi Biega NP. De andere populaties worden niet of nauwelijks gevolgd, daar weten we nog veel te weinig van. Waarom zijn er zo weinig gorilla's? Gorilla s zijn nooit een heel algemene soort geweest maar zijn door stroperij en verlies van leefgebied erg achteruit gegaan in aantal. Hoeveel last hebben gorilla's van leven in conflictgebieden? Verdwijnen zij naar nieuwe gebieden? Als het ergens niet oké is verkassen gorilla s wel maar dat doen ze liever niet want ze weten niet waar ze heen moeten. Bestaande families zullen hun territorium niet snel verlaten. Een heel ander leefgebied opzoeken zullen ze niet gauw doen. In een conflictgebied lopen ze het gevaar gestroopt te worden door milities om opgegeten te worden. Nieuw gevormde groepen zullen met hun mannetje als aanvoerder wel op zoek gaan naar nieuw territorium - met alle risico s en kansen van dien. 2. Over de bedreigingen en bescherming van de Grauers gorilla Sinds wanneer wordt de gorilla bedreigd? Direct na de allereerste keer dat de berggorilla werd beschreven kwamen er al mensen om op hem te jagen. Dat was begin

4 Waarom wordt er gefocust op de Grauers gorilla en niet op de berggorilla terwijl er minder zijn van deze soort. Dat klopt. Er is al heel veel aandacht voor de berggorilla maar de Grauers is grotendeels onbekend. Een recent rapport laat zien dat het heel slecht gaat met ze en daarom geven wij er aandacht aan. Wat is de reden dat het met de Cross river-gorilla zo slecht gaat? Hij heeft een heilige status, wordt beschermd door een taboe. Maar hij leeft wel in een gebied met heel veel mensen en zijn leefgebied gaat langzaam aan verloren door aanleg van akkertjes. En ook wordt er af en toe toch nog een gedood door een stroper. Dus het gaat langzaam achteruit. Welke soort was het meest bedreigd in 2005? De Cross river-gorilla want daar waren en zijn er het minst van. De relatieve afname is waarschijnlijk groter geweest bij de Grauers en de westelijke laaglandgorilla. Volgens de Rode Lijst van IUCN zijn alle 4 de gorilla-ondersoorten critically endangered, ernstig bedreigd. Als er nog maar 280 individuen aanwezig zijn, in hoeverre zijn jullie in staat om deze populatie van deze soort gezond te laten groeien? Er is hier sprake van een bottleneck en is er nog genoeg genetische diversiteit? Er is geen wetenschappelijk onderbouwde ondergrens van een minimumpopulatie voor een diersoort. Er zijn diersoorten teruggebracht van veel lagere aantallen zoals de Mauritius torenvalk en de zuidelijke witte neushoorn. Hoe worden de gorilla s geteld? Door transecten te lopen. Dat zijn routes langs rechte lijnen die van tevoren op de kaart zijn aangegeven/gepland. Langs deze route worden alle sporen van gorilla s genoteerd zoals nesten, poep, vraatsporen, pootafdrukken. Deze data worden via een wetenschappelijk model herleid tot het meest waarschijnlijke aantal gorilla s. Zijn er al fokprogramma's gestart om de populatie te redden? Nee; alleen met de westelijke wordt gefokt in dierentuinen over de hele wereld. Hoe zit het met stropers in relatie tot de natuurparken? Er werd net genoemd dat natuurparken wel 100% beschermd zijn, maar is dit ook echt zo? Stropers laten zich niet zoveel gelegen liggen aan de grenzen van een beschermd gebied. De kans is wel groter dat ze daar door een ranger of de politie betrapt worden en opgepakt omdat er meer toezicht is. In Virunga is het heel duidelijk dat de patrouilledruk een effectief middel is tegen stroperij. Zijn er naast bushmeat ook andere problemen voor de gorilla die veroorzaakt worden door de lokale bevolking? Jacht voor bushmeat is een probleem inderdaad maar ook vernietiging van het leefgebied door slash and burn voor de aanleg van akkertjes en door ontbossing voor houtskool. 4

5 De jacht voor bushmeat en de handel van jonge dieren op gorilla's is een bekend probleem. Rescue en rehabilitation centers bieden een oplossing voor individuen die gered zijn. GRACE is een opvangcentrum in Congo voor Grauers gorilla's, herintroduceren zij de geconfisqueerde dieren terug in de natuur? En is er behoefte aan meer van dit soort centra? Voor zover wij weten heeft GRACE dat nog niet gedaan. De voorwaarde voor de terugzetlocaties is dat de dieren daar veilig zijn. Die garantie kunnen ze nog niet geven. Ander probleem is dat je mogelijk ziektes introduceert omdat de dieren lang zijn blootgesteld aan mensen en zij daardoor de residente dieren kunnen besmetten. Opvangcentra zoals GRACE in Congo, Limbe Wildlife Centre in Kameroen, Senkwekwe in Virunga, Lola Ya Bonobo Centre in DRC bv. zijn wel erg belangrijk in de communicatie en educatie, met name voor het Afrikaanse publiek. Wat doet het Wereld Natuur Fonds tegen bushmeat? Daar zijn verschillende manieren voor. We proberen mensen andere eiwitbronnen te laten kweken zoals vis en andere inkomsten te helpen verdienen zodat ze geen mensapen schieten om het vlees te verkopen. WWF richt zich vooral op het tegengaan van de bushmeat-handel in strikt beschermde soorten zoals mensapen. We zetten ons in tegen de grootschalige commerciële handel in bushmeat voor of in de grote steden door bv. van informantennetwerken gebruik te maken en op sluiting van commerciële markten aan te dringen. Hoe wordt ervoor gezorgd dat er een betere controle komt op het doden en gevangennemen van de gorilla s? / als het een beschermd gebied wordt, hoe wordt er gecontroleerd dat er geen gorilla's gedood worden. Door meer rangers op te leiden, in te huren en te laten patrouilleren. In Virunga is gebleken dat dat werkt tegen stroperij. De ondersoort in Kameroen/Nigeria lijkt nog ernstiger bedreigd te worden, zeker met de oorlog daar, klopt dat? Door wie wordt deze beschermd? WCS, de Wildlife Conservation Society is daar nauw bij betrokken. Wat zegt een Nationaal Park over de mate van bescherming in dat gebied? Is dat te controleren. De status NP betekent dat alles in het gebied aan strikte beschermingsregels is gebonden. Maar de overheid, cq parkautoriteiten, is vaak onderbemand door gebrek aan geld en dan zijn de parken dus niet effectief want er is geen controle. In een park waar geen onafhankelijke NGO s aanwezig zijn zoals WWF en andere, is de bescherming niet te controleren. Volgens de film Virunga wordt de gorilla (in Congo) bedreigd door bedrijven die de grondstoffen willen winnen (olie, deze bedrijven doen graag mee aan onrust zaaien). Bedrijven die dit doen zijn gewoon beursgenoteerd in bv de UK. In hoeverre zijn deze landen bereid om wat aan dit probleem te doen? En als ze er wat aan doen staat er dan niet gewoon een ander bedrijf op buiten de EU die dit op zich neemt? Wat is dan de oplossing aangezien deze bedrijven gewoon blijven komen en dus de gorilla's blijven bedreigen? WWF in Frankrijk heeft ervoor gezorgd dat Total zich terugtrok uit Virunga. Het Britse bedrijf SOCO heeft eieren voor zijn geld gekozen na heel veel druk van o.a. WWF en kritische vragen in het Britse parlement aan de regering. Er zijn vragen gesteld in het Europese parlement en ook de 5

6 Europese commissie heeft er vragen over gesteld aan regering van DRC. Niet omdat het om een bedrijf ging maar omdat Virunga een werelderfgoed-site is. Je hebt gelijk dat de overheid van DRC nog steeds vergunning kan geven aan andere bedrijven. Maar landen zullen nog steeds de DRC ter verantwoording roepen, terwijl WWF en partners kijken hoe we dat bedrijf kunnen aanpakken. Weliswaar een snelle daling aan aantallen Grauers, maar van de Cross rivergorilla zijn er nog maar 280 over. Lijkt me dat deze soort primaire aandacht krijgt, en natuurlijk Grauers ook. Wat wordt aan de Cross River Gorillas gedaan? Zie eerder antwoord Hoe worden de rangers getraind op besmettelijke dierziekten? Meestal zit dit niet in de rangerstrainingen. Inderdaad geeft WWF aparte trainingen over hygiëneregels en het voorkomen van het overbrengen van ziektes op wilde dieren. In Itombwe is dat nog niet het geval omdat er nu nog geen reguliere tracking is van de gorilla s en de patrouilles amper zijn begonnen. Maar zodra het park officieel is bevestigd en extra rangers worden aangesteld zullen wij dat in het trainingsprogramma opnemen. Is inteelt nog wel te voorkomen bij de Cross-River gorilla, met zulke kleine aantallen? Zie eerder antwoord over minimum populatie. Wat kunnen wij doen, behalve geld doneren? Zie de laatste slide van de presentatie. 3. Over de lokale en inheemse bevolking en de samenwerking daarmee Werken jullie samen met pygmeeën in Kameroen? Ja dat doen we. In alle landen van het Congobekken waar WWF werkt en inheemse bevolking is zoals de Baka (zgn. pygmeeën ) zoekt WWF samenwerking met hen. In 1 e instantie richt zich dat op inspraak in instellen en gebruik van nationale parken. Daarnaast werkt WWF aan alternatieve vormen van levensonderhoud zoals dorpsbossen. Ook zijn er lokale initiatieven zoals in Zuidoost- Kameroen om onderwijs toegankelijker te maken voor Baka-kinderen. Stuit je op veel weerstand van lokale bevolking tegen natuurbescherming, of zijn alle partijen in het algemeen bereid mee te werken? Over het algemeen zien lokale mensen zeker het belang van het beschermen van het bos want ze zijn ervan afhankelijk. De bedreigingen komen vaak van buiten, houtkapbedrijven, illegale houtkappers, stropers. Maar sommigen van de lokale bevolking houden zich ook bezig met illegale praktijken. Hun grootste zorg is dat wij ze vertellen at ze niet mogen doen. Daarvoor is maar 1 aanpak: overleg. Hoe gaat de samenwerking met de lokale bevolking? Ik begreep dat daar ook erg veel pijn zat. Zie antwoord op vorige vraag over dat overleg de enige aanpak is. Vandaar de 6 jaar van voorbereiding voor het bepalen van de grenzen van het Itombwe reservaat. 6

7 Hoe is de relatie tussen de lokale bevolking en de gorilla's? Op sommige plekken in Afrika worden mensapen als heilig gezien. Maar de Grauers gorilla heeft die status helaas niet. Hoewel er taboes waren op het eten van apenvlees is op dit moment in Oost- Congo geen effectief taboe op het eten van gorillavlees. Dit heeft te maken met armoede en het conflict dat al jaren voortsleept. Ik heb een vraag over de samenwerking met lokale partijen. Hoe is dit aangegaan, hoe is het proces aangepakt en zijn de lokale partijen meegegaan in het plan van WWF om de laaglandgorilla te beschermen? Heeft de overheid nog een rol? Hoe werkt de overheid mee? We hebben in 2008 rond Itombwe een lokaal samenwerkingsverband opgezet ( Cadre conjoint ) waarin zitten: ICCN, (het Congolese natuurbeschermingsinstituut, vergelijkbaar met ons Staatsbosbeheer), WWF, WCS (World Conservation Society), Africapacity en verschillende lokale belangengroeperingen. Dit verband heeft het proces van participatie door de dorpen begeleid gedurende 6 jaar. Alle dorpen in het reserve en de belangrijkste eromheen zijn benaderd om deel te nemen in dit proces van medezeggenschap. Er hebben 104 dorpen meegedaan. De participatieve afbakening van de grenzen van het park is altijd samen met deze mensen in het veld gedaan. Dan moet je echt denken aan de concrete aanwijzing van een bepaalde steen, watertje of rivier, rots, heuveltop of boom, als de grens van het reserve. De overheid zit in het Cadre conjoint (ICCN). De provinciale overheid heeft het plan al goedgekeurd en nu ligt het ter goedkeuring bij de nationale regering. Bescherming van gorilla s staat of valt met ontwikkelingen in landgebruik. Planning van landgebruik en vooral samenwerking tussen Uganda, Rwanda en DRC is dus noodzakelijk. Wat zijn de voornaamste barrières in deze samenwerking en wat kan het WWF daarin betekenen? Inderdaad, rond het Virunga-gebied dat in deze drie landen ligt heeft WWF meegeholpen met de oprichting van de Greater Virunga Transboundary Collaboration dat als doel heeft de samenwerking tussen de landen waar de berggorilla s leven te bevorderen. Daarnaast is WWF oprichter van het International Gorilla Conservation Programme (IGCP), samen met Flora and Fauna International. Dit soort samenwerkingsverbanden heeft juist als doel goede afspraken, die rekening houden met de gorilla s, te bevorderen, en afspraken over landgebruik maken daar deel van uit. Een goed praktijkvoorbeeld is het Itombwe-gebied in DRC waar WWF met participatie van de lokale bevolking. Zie ook: Barrières daarbij zijn dat de (plaatselijke) overheid in die landen vaak heel zwak is en er niet de capaciteit is om zaken goed te organiseren. Daarnaast zijn wij een natuurbeschermings-ngo - wij hebben juist ook behoefte aan de inbreng van ontwikkelingsorganisaties,maar daar zijn er veel te weinig van in deze regio. 7

8 Hoe reageert de lokale bevolking op het voorstel van een nationaal park? Willen ze de gorilla's beschermen? In Itombwe is gekozen voor een forest reserve (dus niet een nationaal park) dat in comanagement zal worden beheerd. Dat betekent dat het gebied niet volledig strikt beschermd is en dat mensen niets meer mogen maar dat het gebied wordt opgedeeld in beheerszones met verschillende zones met verschillende niveaus van bescherming en gebruik. De dorpen in en rond het Itombwe-gebied hebben allemaal ingestemd met dit model. Zij zijn straks ook medeverantwoordelijk voor het beheer van het gehele gebied. Ben je bij het in eigendom geven van bos niet bang dat je conflicten in de hand werkt? De wet geeft een 25-jarig recht op het beheer van een dorpsbos waarbij de opbrengsten van het bos ten gunste komen van het dorp. Er is geen sprake van in eigendom geven. Maar natuurlijk is er altijd een risico van de zgn. elite capture waarbij de machtigste mannen in het dorp het project kapen en de winsten voor zichzelf houden. Daarom begint het WWF altijd eerst met voorlichting in het dorp, het opzetten van een dorpsbossen-comité, training over democratische processen en financieel management etcetera en we zien erop toe dat er een evenredige vertegenwoordiging is van de verschillende belangengroepen in het dorp. Onze medewerkers zijn lokaal en kennen de situatie goed. Hoe groot is dat gebied, in vergelijking met de grootte van Nederland? Itombwe is iets groter dan Gelderland en het strikt beschermde gebied iets groter dan Limburg. Wat doen ze voor de lokale bevolking zodat het stropen minder wordt, en hopelijk helemaal stopt. Het stropen van een gorilla is een criminele daad en die stropers zullen moeten worden opgepakt en berecht. De overgrote meerderheid van de lokale bevolking heeft niets te maken met stroperij. Hert WWF gaat samen met hen werken aan duurzame vormen van economische ontwikkeling - zoals de dorpsbossen. We gaan ook proberen de illegale mijnbouwers, die nu nog in het reserve zitten en vaak gorillavlees eten, uit het kerngebied te halen en afspraken te maken over best management practices van deze kleinschalige mijnbouw. Kan de bevolking zelf initiatief nemen als ze zo'n bos beheren om hier toerisme van te maken? Ja dat kan. Dorpen schrijven hun eigen beheersplan waarin ze aangeven op welke manier ze geld gaan verdienen aan het bos. Toerisme past daar prima in. Maar nu ligt toerisme daar helemaal op zijn gat. We moeten wel realistisch blijven en over toerisme als bron van inkomsten niet te hoopvol zijn, teleurstellingen moeten we absoluut voorkomen. Hoe kun je leidinggevenden in arme landen ervan overtuigen dat het behoud van de natuur en dieren net zo belangrijk is als de honger van hun mensen? De regeringen van deze landen hebben als eerste opgave het welzijn van hun eigen bevolking te bevorderen en de makkelijkste weg die ze vaak zien is economische groei en makkelijkste manier is dan het oogsten en delven van grondstoffen. Wij proberen d.m.v. wetenschappelijke studies en voorlichting te laten zien dat een duurzame ontwikkeling op langere termijn beter is voor het land en de inwoners. 8

9 Daarnaast maken we ons sterk voor financiële compensatie als zij daadwerkelijk de natuur beschermen door goed beheer van nationale parken en door bossen te laten staan ipv ze te kappen (REDD+). Ook proberen we een markt te creëren voor duurzame producten zoals duurzame palmolie (RSPO) en verantwoord gekapt hout (FSC) zodat de landen betaald krijgen voor een goed product dat niet ten koste gaat van de natuur. En dan zijn er nog internationale verdragen zoals CITES, UNESCO, die landen hebben ondertekende en waardoor je ze bij de les kunt houden en aan de door hen gemaakte afspraken. Zijn er ook kleine particuliere initiatieven in het gebied? In Itombwe niet of nauwelijks. Wat er was probeerden we te stimuleren. Er zijn wel civil societygroepen en met hen samen hebben we in de afgelopen 6 jaar 40 lokale comités voor mutual benefit (gezamenlijk voordeel) opgericht om particulier initiatief te stimuleren voor economische ontwikkeling. Wat is de belangrijkste grondstof voor de groei van de voedselvoorziening tbv de mensaap? De erosie zal de voedingsvoorzieningen toch elimineren? De gorilla eet vooral planten en inderdaad is het kaalkappen van oerwoud funest voor de gorilla want dan heeft hij geen voedsel maar ook geen leefgebied meer. 4. Over reizen naar gorillagebied Ik ga volgend jaar samen met mijn tante naar Uganda om de gorilla's te bezoeken. Nu werd mij verteld dat er maar een aantal mensen per jaar het gebied in mag. Heeft het WNF hier inspraak op en hoe is dit aantal tot stand gekomen? In Oeganda leven de berggorilla's. Het aantal bezoekers wordt bepaald door de overheid, niet door WNF, we hebben er geen stem in. Het is goed dat de overheid het reguleert zodat de gorilla s niet overspoeld worden door toeristen. Congo is gesloten, hoe kan je er nu naar toe. Er heerst in het hele land oorlog! Er is inderdaad een negatief reisadvies voor grote delen van het oosten van DRC maar het land is niet gesloten. In Virunga NP komen weer toeristen omdat daar de bescherming van mens en dier beter is geregeld. Hopelijk wordt het snel rustiger en veiliger zodat meer mensen naar de gorilla s kunnen gaan kijken. De inkomsten uit gorillatoerisme zijn hard nodig voor hun bescherming en ontwikkeling van de lokale bevolking. Ik zou graag willen weten in hoeverre de gebieden waar de gorilla's leven politiek veilig zijn. Kunnen wij daar komen of is er onrust of oorlog? In Rwanda en Uganda kun je veilig berggorilla s zien en ook Virunga NP ontvangt weer toeristen, kijk op de site van Virunga NP De oostelijke laaglandgorilla of Grauers gorilla kun je bezoeken in Kahuzi-Biega in het oosten van DRC. Voor de westelijke laaglandgorilla zijn er ook habitueringsprogramma s om ze te laten wennen aan mensen zodat er op termijn toeristen heen kunnen. Maar de situatie in Afrika verandert steeds, informeer vlak van tevoren of het veilig is om te gaan. 9

10 5. Overige vragen en opmerkingen En de buffel? Waarom staat specifiek deze soort ook op de kaart? Buffels zijn ook een beschermde soort maar hij staat niet op die kaart die je in beeld zag! Je hebt waarschijnlijk een van de grote antilopensoorten die erop staan voor de buffel aangezien. Werken jullie samen met Fairphone? of is daar misschien een interessante mogelijkheid voor? OP dit moment niet. Aardige suggestie dankjewel. WWF vindt het belangrijk dat je nadenkt welke telefoon je aanschaft en dat je ervoor zorgt dat je telefoon goed gerecycled wordt. Opmerking n.a.v. het gorilla webinar: er zit een Grauers gorilla in Antwerpen Zoo en 15 Grauers gorilla's in GRACE, een opvang voor Grauers gorilla's in de oostelijke DRC! Bedankt voor je aanvulling! Wat is de reden dat vooral de westelijke laaglandgorilla gehouden wordt in dierentuinen? Omdat er daar de meeste van zijn. Dat lijkt me exact de verkeerde reden toch? Want pretenderen dierentuinen niet dat ze soorten beschermen tegen uitsterven? Dus het lijkt me dat de genenpool van de berggorilla meer. Met geen van de 4 gorilla s gaat het zo slecht dat ze geen toekomst meer hebben in de wilde natuur, ze kunnen nog steeds in de natuur, in hun eigen habitat gered worden. We moeten zorgen dat de aantallen in het wild omhoog gaan en voorkomen dat we ons moeten verlaten op fok in dierentuinen. Kan ik vrijwilligerswerk doen voor / met gorilla's? WNF steunt aan de Universiteit van Amsterdam de leerstoel mensapen die wordt aangestuurd door Serge Wich. Informeer eens bij hem of hij iemand kan gebruiken die wat zou willen doen voor gorilla s in Afrika. Kan de houtskoolgrill niet in hier in de verkoop als barbecue? Leuk item voor volgende zomer? Leuk idee. Dan zou je hem hier moeten maken want transportkosten zijn veel te hoog. Vraag is hoe groot de markt ervoor zou zijn in NL 10