1.2 Onze commentaren dienen te worden gezien tegen de achtergrond van enkele voor de tuinders fundamentele uitgangspunten.

Transcriptie

1 PO Box AD Wea CN Rotterdam T +31 (0) F +31 (0) Our Ref 193/aw16/ /Letter/L001directeur DTe Rotterdam, 10 maart 2003 Your Ref Directeur Dist uitvoering toezicht ergie / DTe Projectnr Postbus BH DEN HAAG Geachte heer, Nams het Productschap Tuinbouw ("PT") de Land- Tuinbouw Organisatie Nederland ("LTO") brg ik naar aanleiding van Uw informatie- consultatiedocumt van januari 2003, getiteld Transmission System Operator Gas in Nederland, het volgde onder Uw aandacht. 1. Uitgangspunt 1.1 Met het concept van Transmission System Operator ("TSO") voor gas kunn wij in beginsel instemm. In de uitwerking van het concept in Uw informatie- consultatiedocumt rijz voor PT/LTO problem, die in de volgde paragraf zull word uitegezet. 1.2 Onze commtar di te word gezi teg de achtergrond van kele voor de tuinders fundamtele uitgangspunt. 1.3 Voorop staat het belang van de tuinders bij leveringszekerheid teg de laagst mogelijke kost. Het is in verband met de bedrijfsvoering van de tuinders e gegev dat zij e ongunstige bedrijfstijd hebb, zoals zoveel afnemers met e afname kleiner dan m 3 per jaar. Maar evals iedere andere gasafnemer hebb zij er alle belang bij dat er gas uit de kraan komt, indi, zodra naarmate de tuinders behoefte aan gas hebb. Dat is leveringszekerheid: erop mog rek dat er op ieder momt gas ter beschikking staat. 1.4 De leveringszekerheid staat of valt met flexibiliteit, dat wil zegg het vermog van het systeem om, in samhang met de fluctuatie van de totale vraag, de systeemdruk op- af te regel. Het gaat daarbij dus om het vermog om vraag aanbod te balancer, ongeacht de periode waarover aanbod vraag uitelop. Vanuit het oogpunt van leveringszekerheid speelt het tijdsverloop ge rol. Immers, op íeder momt dit er voor afnemers zekerheid omtrt levering van gas te bestaan. 1.5 Hiermee is tevs gegev dat flexibiliteit leveringszekerheid systeemaangeleghed zijn, ge zak die door handelar leveranciers zoud kunn word behartigd. Het concept van leveringszekerheid brgt mee, dat het gas fysiek -dus niet slechts op papier of contractueel- aan afnemers ter beschikking moet staan. Er is Simmons & Simmons Trité stichting beheer derdgeld: ABN Amro Bank NV For details of our international offices please visit A list of partners may be inspected at each of our offices PT-LTO.doc

2 maar één bedrijf dat daarvoor kan zorg, namelijk het gastransportbedrijf (thans GTS, straks GTS/TSO, zie onderdeel 1.8 hieronder). Dat bedrijf regelt naargelang én op het momt van de behoefte de systeemdruk op af. Handelar leveranciers zitt niet in de positie om dat te do. Zij zijn zelfs niet es in staat om momtaan te constater of hun eig afnemers in onbalans verker. Laat staan dat zij momtaan tot noodzakelijk herstel van de balans in staat zoud zijn. De directeur DTe stelt wat betreft de elektriciteitssector zonder voorbehoud vast, dat TneT als TSO tot taak heeft de balans te handhav. Zie Uw Informatie- consultatiedocumtatie documt, februari 2003, Regulering TneT, Tweede reguleringsperiode, randnrs. 3,17,18, In die sector komt daaraan ook volgs U knelijk ge handelaar of leverancier te pas. In uw advies aan de Minister gelieve U ook t aanzi van de gassector duidelijk te stell dat de TSO (GTS) de exclusieve taak zal hebb om vraag aanbod van gas in evwicht te houd. 2. Systeemintegriteit leveringszekerheid 2.1 PT/LTO onderschrijv Uw stelling dat de bewaking van de systeemintegriteit e taak van de TSO dit te zijn ( 3.2 van Uw documt). Wij zijn het ook es met Uw opmerking -in randnummer 58- dat de TSO daarbij ook gebruik moet kunn mak van instrumt die niet direct onder zijn beheer staan. In randnummer 33 wijst U, terecht, op de belangrijke rol die het Groning-veld heeft gespeeld in de handhaving van de systeemintegriteit. Die rol speelt het Groning-veld nog steeds. Uit Uw betoog dit dus logischerwijs te volg, dat de TSO toegang dit te krijg tot (de flexibiliteit van) het Groning-veld. PT/LTO hebb dit al eerder bij herhaling bepleit. In randnummer 59 noemt U het Groning-veld t onrechte niet, hoewel dat veld juist het doelmatigste balanceringsinstrumt is (in term van technische geschiktheid kostprijs). PT/LTO dring er bij U op aan om in Uw advies aan de Minister uitdrukkelijk de toegang van de TSO tot het Groning-veld te bepleit. Zoals bekd, speelt het Groning-veld e vooraanstaande rol in het lever van flexibiliteitsdist; zie randnummer 28, slot, van Uw besluit d.d , nr /15; zie ook randnummer 33 van Uw documt; zie tslotte ook de PVE tussrapportage "Marktmodel Gas", , blz. 10. Het Nederlandse transmissiet beschikt niet over voldode line pack waarmee gebalanceerd kan word. In andere land, bijvoorbeeld Duitsland, is dat wel het geval. Daar heeft het leidingnet e relevante hoeveelheid buffercapaciteit waarmee vraag aanbod in het systeem kunn word gebalanceerd. In Nederland is het transmissiet (van Gasunie) "achter Groning aangelegd" (zie PVE deelrapport "Marktmodel Gas", mei 2001, blz. 9). Dat brgt mee, dat niet het net, maar voornamelijk het achterliggde Groning-veld, waarmee het net e op verbinding heeft, voor balancering van vraag aanbod in het systeem zorgdraagt. Daarbij gaat het om alle noodzakelijke balancering, dus zowel die tot behoud van de systeemintegriteit, als die ter bereiking van uur- of dagbalans als die ter bereiking van balans over langere period. Bij de implemtatie van goemd art. 19 ontkomt Nederland er dus niet aan om toegang tot de balanceringsfunctie van het Groning-veld te faciliter. Immers, alle balanceringsmogelijkhed, zo bleek hiervoor, zijn "ancillary services" waartoe de toegang moet word gefaciliteerd. De vraag is natuurlijk hoe. Er zijn twee method dkbaar: de toegang loopt rechtstreeks 2 PT-LTO.doc

3 van de in art. 19 goemde partij naar (de beheerders van) het Groning-veld danwel indirect via de TSO. Uit e oogpunt van efficiënte marktorganisatie verdit de toegang via de TSO de voorkeur. Immers, alle in dat geval kunn alle individuele onbalansposities op het hoogst dkbare niveau -n.l. dat van TSOword gecompseerd alvors de flexibiliteit van het Groning-veld wordt aangesprok voor compsatie van de saldo-onbalans, mocht deze de systeemintegriteit in gevaar brg. 2.2 PT/LTO zi niets in Uw overweging in randnummer 60. E biedingsladder als prikkel om balanceringsinstrumt zo doelmatig mogelijk in te zett, zal niet werk in e markt waarin het Groning-veld nagoeg alle bodigde flexibiliteit aan de markt ter beschikking kan stell. Er zijn qua flexibiliteit kost ge reële alternatieve instrumt voorhand. Daarnaast verhoudt e systeem van inbieding zich niet met art. 8 lid 2 van het voorstel tot wijziging van de EG Richtlijn Gas, dat bepaalt dat balanceringstariev di te zijn gebaseerd op kost. In dit verband wijz PT/LTO ook op overweging 14 van het voorstel tot wijziging van de EG Richtlijn Gas: bij afwezigheid van e liquide balanceringsmarkt -zoals in Nederland het geval is- di toezichthouders er actief op toe te zi dat balanceringstariev "cost reflective" zijn. Dit brgt -mede in het licht van het bepaalde in art. 19 lid 3 van het voorstel (waarover zo dadelijk meer)- mee, dat de DTe e toezichthoudde rol dit te krijg t aanzi van de tariev voorwaard waarop de TSO toegang tot het Groning-veld verkrijgt. 2.3 DTe's toezichthoudde rol dit zich wettelijk te vertal in het recht van de DTe om tariev voorwaard van transport, flexibiliteit kwaliteitsconversie vast te stell. Het nu bestaande systeem van onderhandelde toegang werkt niet. Daarin is sprake van e grote mate van ongelijkheid tuss erzijds de monopolistische aanbieders van transport, flexibiliteit kwaliteitsconversie, anderzijds de vraagkant. Bovdi heeft Gasunie bij herhaling publiekelijk er op gewez dat het mededingingsrecht haar ge ruimte tot onderhandeling biedt. Tslotte, niet in het minst, heeft Gasunie het systeem van onderhandelde toegang herhaaldelijk als "excuus" gebruikt om de DTe informatie te onthoud dan wel regelrecht teg te werk. Ook hier dus is sprake van "inequality of arms" die in e proces van heuse marktliberalisering onacceptabel is. Onderhandelde toegang is dan ook e achterhaald systeem geblek. Het publieke onafhankelijke karakter van de TSO verschaft e extra argumt om dat systeem te vervang door het systeem van gereguleerde toegang, zoals destijds al wijselijk verkoz voor de elektriciteitssector. 3. Relatie met art. 12 Gaswet art. 19 Wijzigingsrichtlijn 3.1 In 4.1 van Uw documt miss PT/LTO de vaststelling dat de vereffing van onbalans e noodzakelijkerwijs met het transport verbond dist is. Dat is om twee red opmerkelijk. In de eerste plaats, omdat art. 12 lid 2 jo lid 1 Gaswet bepaalt dat aanpassing van de buttingsgraad e noodzakelijkerwijs met het transport verbond dist is. In de tweede plaats omdat U die kwalificatie wél toepast op kwaliteitsconversie (zie randnummer 92). 3.2 In randnummer 92 verwijst U naar art. 2 sub 14 van het voorstel tot wijziging van de EG Gas Richtlijn. Daarin staat de definitie van "ancillary services". Dat zijn (" ) all services necessary for the access to transmission ( ) and/or storage facilities including load balancing and blding ( )". "Load balancing" is niet gedefinieerd, kan dus alle balanceringsmogelijkhed omvatt. Het begrip is dus niet beperkt tot de opheffing van 3 PT-LTO.doc

4 operationale onbalans. Terecht heeft U dezelfde opvatting (zie randnummer 74), zij het los van het bepaalde in art. 2 onder 14 van het wijzigingsvoorstel. 3.3 Het is dan ook onlogisch dat U in randnummer 87 stelt, althans suggereert, dat de TSO e flexibiliteitsdist dit aan te bied, die slechts korte termijn verschill tuss vraag aanbod kan opvang zodat aan het balanceringsregime kan word voldaan. De Richtlijn Gastransport 2003, die U in dat kader noemt, kom op dat punt in strijd met art. 12 lid 1 2 Gaswet. Uit de wetsgeschiedis van art. 12 Gaswet volgt in het geheel niet dat aanpassing van de buttingsgraad beperkt zou zijn tot e korte termijn flexibiliteitsdist zoals zojuist beschrev; zie ook Uw Informatie- consultatiedocumt, juni 2001, noot , waar U naar deze wetsgeschiedis verwijst. Zoals gezegd, beperkt het voorstel tot wijziging van de EG Richtlijn Gas "load balancing" ook niet in de tijd. Flexibiliteit gaat om veel meer dan alle systeemintegriteit, dus U gelieve in Uw advies aan de Minister dan ook helder uite te zett, dat alle balanceringsmogelijkhed onder noodzakelijkerwijs met het transport verbond dist respectievelijk "ancillary services" vall, dat de TSO deze dan ook dit aan te bied naast het transport. 3.4 U zou in Uw documt ook aandacht hebb moet gev aan art. 19 lid 3 van het voorstel tot wijziging van de EG Gas Richtlijn. Daar staat dat "( ) Member States shall take the necessary measures for natural gas undertakings and eligible customers ( ) to be able to negotiate access to storage and linepack ( ), as well as for the organization of access to other ancillary services." Zoals zojuist vastgesteld, di hieronder alle balanceringsvorm te word verstaan. Uw documt laat deze materie geheel onbesprok. De red zou kunn zijn dat de Minister zijn adviesaanvraag tot de TSO heeft beperkt, zoals U in randnummer 2 lijkt te suggerer. Maar ook dan zou er voor U alle aanleiding zijn om in te gaan op de implemtatie van de verplichting die voor Nederland uit goemd art. 19 voortvloeit. Immers, de TSO dit daarbij de rol te spel die PT/LTO al hierbov hebb bepleit. 4 Conclusie PT/LTO bevel U aan om in Uw advies aan de Minister op te nem dat (a) het transportbedrijf waarvan de Staat bij splitsing van Gasunie de aandel zal verwerv, zal word aangewez als TSO, (b) de TSO belast wordt met de handhaving van de leveringszekerheid, in verband daarmee (c) toegang krijgt tot alle flexibiliteitsinstrumt die Gasunie thans ook ter beschikking staan, dat wil zegg in de eerste plaats het Groning-veld, maar ook de andere productieveld de berging, (d) de DTe in e nieuw in te voer systeem van gereguleerde toegang e toezichthoudde rol krijgt t aanzi van de tariev voorwaard waarop de TSO toegang krijgt tot de onder (c) goemde flexibiliteitsinstrumt (alsmede de kwaliteitsconversie) 4 PT-LTO.doc

5 (e) ter bevestiging van PT/LTO's stelling zo nodig e onderzoek naar de leveringszekerheid de onbalansmarkt voor gas wordt gedaan, zoals de onbalansmarkt de leveringszekerheid voor de elektriciteitssector ook voorwerp zijn van e onderzoek. Hoogachtd Jos A.M. Bos 5 PT-LTO.doc