Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Drugssmokkel Schiphol Nr. 21 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 13 november 2002 Tijdens het AO op 3 oktober jl. inzake de vierde voortgangsrapportage Plan van aanpak drugssmokkel Schiphol heb ik toegezegd u schriftelijk nader te informeren omtrent de maatregelen die mij voor ogen staan ten aanzien van bolletjesslikkers en drugskoeriers met een aan bolletjesslikkers overeenkomstige hoeveelheid drugs. Bij de uitvoering hiervan is uitgangspunt dat alle mogelijkheden optimaal benut gaan worden. 1. Weigering, uitzetting en signalering van drugskoeriers 1.1. Weigering toegang tot Nederland Op grond van artikel 3, eerste lid, onder b van de Vreemdelingenwet kan een vreemdeling, zijnde iemand die niet over de Nederlandse nationaliteit beschikt en niet op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander moet worden behandeld, de toegang tot Nederland worden geweigerd indien hij/zij een gevaar vormt voor de openbare orde of nationale veiligheid. Op basis van artikel 8.7 van het Vreemdelingenbesluit geldt voor gemeenschapsonderdanen, onderdanen van een Staat die partij is bij het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (EU-onderdaan) of de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EERonderdaan) hierbij nog de extra eis dat het om een actuele bedreiging moet gaan. Aangezien een drugskoerier die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit en niet op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander moet worden behandeld, aan deze criteria voldoet, zal hem de toegang tot Nederland worden geweigerd Uitzetting uit Nederland Op basis van artikel 63 van de Vreemdelingenwet kan deze drugskoerier vervolgens Nederland worden uitgezet naar het land van vertrek dan wel het land waarvan hij de nationaliteit draagt. Deze uitzetting vindt uiteraard pas plaats nadat de drugs in beslag zijn genomen, proces-verbaal is opge- KST64505 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2002 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 1

2 maakt en in het geval er geen overdracht van strafvervolging mogelijk is, een dagvaarding is uitgereikt Signalering in het Schengeninformatiesysteem/nationaal opsporingsregister Vervolgens biedt artikel 96 van de Schengenuitvoeringsovereenkomst (SUO) juncto Hoofdstuk A3/ van de Vreemdelingencirculaire 2000 (VC 2000) de mogelijkheid de uitgezette vreemdeling als ongewenst verklaard vreemdeling te signaleren in het Schengeninformatiesysteem respectievelijk het nationaal opsporingsregister. Alle aangehouden drugskoeriers die worden uitgezet, zullen voorshands worden gesignaleerd in het nationaal opsporingsregister. Deze signalering geldt voor de duur van 1 jaar. Nadat deze drugskoeriers onherroepelijk zijn veroordeeld in Nederland of in het land waaraan de strafvervolging is overgedragen, volgt signalering in het Schengeninformatiesysteem, dan wel voor EU-, gemeenschaps- en EER-onderdanen voortzetting van de signalering in het nationaal opsporingsregister. De signalering in het Schengeninformatiesysteem geldt overigens voor het gehele Schengengebied. De duur van de opgelegde gevangenisstraf, bepaalt de duur van de signalering. In het geval dat de strafvervolging is overgedragen, bestaat op basis van het Europees rechthsulpverdrag (Europees verdrag aangaande de wederzijdse rechtshulp in strafzaken, Straatsburg, 20 april 1959) en het Benelux-rechtshulpverdrag (Benelux-verdrag aangaande uitlevering en rechtshulp in strafzaken, Brussel, 27 juni 1962) de verplichting voor de strafvervolgende staat om aan de overdragende staat de afloop van de strafvervolging door te geven. Aan andere staten waaraan de strafvervolging eventueel wordt overgedragen, maar die geen verdragsstaat zijn, zal om een «afloopbericht» worden gevraagd. Indien de opgelegde gevangenisstraf, die moet worden omgezet naar de Nederlandse strafmaat voor het strafbare feit waarvoor de betrokkene in het buitenland is veroordeeld, dan minder dan 3 maanden bedraagt, geldt de signalering voor de duur van 2 jaar. Als het een gevangenisstraf betreft tussen de 3 en 6 maanden geldt de signalering voor 3 jaar. Op het moment dat het een gevangenisstraf betreft van 6 maanden of meer kan de drugskoerier voor vijf jaar worden gesignaleerd in het Schengeninformatiesysteem dan wel voor EU-, gemeenschaps- en EER-onderdanen in het nationaal opsporingsregister. Daarnaast bestaat de mogelijkheid de betrokken drugskoerier ingevolge artikel 67 van de Vreemdelingenwet bij beschikking tot ongewenst vreemdeling te verklaren. Het is hierbij een vereiste dat wordt beschikt over het onherroepelijke vonnis waaruit de veroordeling blijkt. In het geval dat de strafvervolging van een drugskoerier is overgedragen aan een andere staat, die aangesloten is bij het Europees rechtshulpverdrag en/of het Europees verdrag inzake overdracht van strafvervolging (Straatsburg, 15 mei 1972), is de aangezochte staat op basis van deze verdragen gehouden een afschrift van de veroordeling aan Nederland te verstrekken. Na een ongewenstverklaring ex artikel 67 van de Vreemdelingenwet, kan de drugskoerier als ongewenst verklaard vreemdeling worden gesignaleerd in het Schengeninformatiesysteem. Als hij desondanks toch weer Nederland binnen reist, is zijn verblijf strafwaardig op grond van artikel 197 van het Wetboek van Strafrecht. Dit geldt mutatis mutandis voor een gemeenschaps-, EU- en EER-onderdaan, die dan voor onbepaalde tijd in het nationaal opsporingsregister wordt gesignaleerd. Daarenboven is het uiteraard zo dat, in geval geen overdracht van strafvervolging heeft kunnen plaatsvinden, het onherroepelijke vonnis, waarin de betrokkene Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 2

3 voor de smokkel van drugs is veroordeeld, geëxecuteerd wordt zodra hij Nederland weer binnenreist. 2. Overdracht van strafvervolging en strafexecutie Onderdeel van de regulering van de instroom van bolletjesslikkers en drugskoeriers met een aan bolletjesslikkers overeenkomstige hoeveelheid drugs vormt het optimaal benutten van de mogelijkheden die er zijn tot overdracht van strafvervolging en overdracht van strafexecutie Overdracht van strafvervolging Strikt formeel is voor de overdracht van strafvervolging geen verdrag noodzakelijk. Zonder de aanwezigheid van een verdrag stuit de overdracht echter veelal op praktische problemen, waardoor dit niet uitvoerbaar is. Soms vormt begrijpelijkerwijs ook het rechtssysteem en/of de politieke stabiliteit van een betrokken staat een beletsel om tot overdracht van strafvervolging over te gaan. De aanwezigheid van een verdrag daarentegen maakt de overdracht beduidend beter uitvoerbaar. Er is een aantal verdragen dat de overdracht van strafvervolging tussen de aangesloten staten regelt. Allereerst het Europees verdrag aangaande de wederzijdse rechtshulp in strafzaken (Straatsburg, 20 april 1959) en het Europees verdrag betreffende overdracht van strafvervolging (Straatsburg, 15 mei 1972). Op basis van één van deze verdragen of in sommige gevallen op basis van beide verdragen is overdracht van strafvervolging mogelijk aan de volgende staten: België, Spanje, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Oostenrijk, Portugal, Finland, Noorwegen, Denemarken, Zweden, Duitsland, Albanië, Armenië, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Tsjechië, Estland, Georgië, Hongarije, IJsland, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Malta, Moldavië, Polen, Roemenië, Rusland, Slowakije, Slovenië, Zwitserland, Macedonië, Turkije en Oekraïne. Overdracht van strafvervolging aan al deze landen is derhalve formeel mogelijk. Formeel, omdat er juridische en/of praktische bezwaren aan een dergelijke overdracht kunnen kleven, die het niet opportuun maken daartoe daadwerkelijk over te gaan. Gedacht kan worden aan het ontbreken van rechtsmacht van de aangezochte staat. Indien de overdracht van strafvervolging namelijk geschiedt op basis van het Europees rechtshulpverdrag is het niet mogelijk dat Nederland aan het aangezochte land rechtsmacht verleent. Soms stellen bepaalde staten ook formele eisen aan een over te dragen strafdossier, waaraan Nederland niet kan voldoen, omdat het Nederlandse strafprocesrecht dergelijke eisen niet kent. In het algemeen kan wel worden gesteld dat de procedure van overdracht van strafvervolging soepeler verloopt met staten waarmee regelmatig door Nederland wordt samengewerkt. Uiteraard kan Nederland daarbij niet bepalen op welke wijze de staat aan wie de strafvervolging wordt overgedragen daaraan opvolging geeft. De overdracht van strafvervolging aan België en Luxemburg is mogelijk op basis van het Benelux-verdrag uitlevering en rechtshulp in strafzaken (Brussel, 27 juni 1962). Ten slotte kan overdracht van strafvervolging plaatsvinden op basis van artikel 8 van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen (Wenen, 20 december 1988). Bij dit verdrag is een veelheid aan staten aangesloten. Daaronder bevinden zich staten waarmee samenwerking niet in alle gevallen gewenst is vanwege bijvoorbeeld het rechtssysteem van het betrokken land. Ook de politieke situatie in een land kan aanleiding zijn om niet tot overdracht van strafvervolging over te gaan. Voor drugskoeriers met de Nederlandse nationaliteit heb ik tijdens het tripartiete overleg dat ik op 25 september 2002 met mijn ambtgenoten van de Nederlandse Antillen en Aruba heb gevoerd, afgesproken dat als het Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 3

4 gaat om drugskoeriers met de Nederlandse nationaliteit de vervolging daar plaats gaat vinden waar de drugskoerier zijn vaste woon- en verblijfplaats heeft Overdracht van strafexecutie Overdracht van de tenuitvoerlegging van strafvonnissen is mogelijk op basis van het Europees verdrag inzake de internationale geldigheid van strafvonnissen ( s-gravenhage, 28 mei 1970) en het Vedrag overbrenging gevonniste personen (Straatsburg, 21 maart 1983). Op basis van één van deze verdragen en soms op basis van beide is overdracht mogelijk aan: Albanië, Andorra, Armenië, Oostenrijk, Azerbeidjan, België, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Georgië, Duitsland, Griekenland, Hongarije, IJsland, Ierland, Italië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Slowakije, San Marino, Spanje, Macedonië, Turkije, Oekraïne, Verenigd Koninkrijk, Australië (m.i.v. 1 januari 2003), Bahama s, Canada, Chili, Costa Rica, Israël, Panama, Tonga, Trinidad en Tobago, Verenigde Staten, Joegoslavië, Oostenrijk, Zweden en Zwitserland. Het spreekt voor zich dat de autoriteiten van het aangezochte land een dergelijke overdracht wel moeten accepteren en dat de betrokken veroordeelde onderdaan is van dat land. Indien de overdracht plaatsvindt op basis van het Verdrag overbrenging gevonniste personen is eveneens instemming van de veroordeelde vereist. Deze instemming is overigens niet vereist indien het een veroordeelde betreft die valt onder het aanvullende protocol bij het Verdrag overbrenging gevonniste personen, dat voor Nederland per 1 oktober 2002 in werking is getreden. Het moet dan gaan om een persoon die in Nederland is veroordeeld, maar die voor de tenuitvoerlegging van zijn straf Nederland is ontvlucht. Nederland kan dan het land waar hij verblijft, verzoeken de executie van het Nederlandse vonnis over te nemen. Ook van een in Nederland veroordeeld persoon, die niet de Nederlandse nationaliteit bezit en in Nederland tot ongewenst vreemdeling is verklaard, is zijn toestemming niet vereist, indien Nederland aan het land van herkomst verzoekt de executie van het Nederlandse strafvonnis over te nemen. De volgende staten hebben het aanvullende protocol geratificeerd: Oostenrijk, Cyprus, Tsjechië (m.i.v. 1 februari 2003), Denemarken, Estland, Finland, Georgië, Hongarije, IJsland, Litouwen, Noorwegen, Polen, Roemenië, Zweden, Macedonië en Joegoslavië (m.i.v. 1 januari 2003). Zowel het verdrag overbrenging gevonniste personen en het aanvullende protocol bij dit verdrag verplichten de verdragspartijen niet tot overname van gevonniste personen. Er is nog geen ervaring opgedaan met de toepassing van het aanvullend protocol zodat nog niet duidelijk is hoe de staten die dit protocol geratificeerd hebben dit in de praktijk toepassen. Tot slot zijn Duitsland en Nederland de enige lidstaten die de overdracht van de tenuitvoerlegging van strafvonnissen kunnen laten plaatsvinden op basis van het Verdrag tussen de lidstaten van de Europese Gemeenschappen inzake de tenuitvoerlegging van buitenlandse strafvonnissen (Brussel, 13 november 1991). 3. Beperken duur voorlopige hechtenis Een andere maatregel met het doel de justitiële keten zo veel als mogelijk te ontlasten, vormt het beperken van de duur van de voorlopige hechtenis voor bolletjesslikkers en drugskoeriers met een aan bolletjesslikkers overeenkomstige hoeveelheid drugs. Deze maatregel zal alleen op deze categorie drugskoeriers worden toegepast, voor zover zij: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 4

5 Een vaste woon- en verblijfplaats in Nederland hebben. First-offender zijn. Een dagvaarding in persoon hebben ontvangen. 4. Paspoortmaatregelen Ingevolge de Paspoortwet is het mogelijk een Nederlands paspoort in te nemen en betrokkene gedurende een bepaalde tijd het recht op een paspoort te ontzeggen. Zo kan op basis van artikel 18 van de Paspoortwet het openbaar ministerie verzoeken tot vervallenverklaring of tot weigering van een paspoort over te gaan, indien het gegronde vermoeden bestaat dat een persoon, die wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan, zich aan zijn vervolging zal onttrekken door verblijf buiten de grenzen van het Koninkrijk. Tegelijk met het indienen van het verzoek tot vervallenverklaring kan het openbaar ministerie het paspoort laten inhouden op basis van artikel 52 van de Paspoortwet. Artikel 24, onder a, van de Paspoortwet biedt een zelfde mogelijkheid, indien het gegronde vermoeden bestaat dat betrokkene zich op grond van Nederlands, Nederlands-Antilliaans of Arubaans strafrecht schuldig zal maken aan een in het in het Koninkrijk bindend verdrag genoemd misdrijf. Betrokkene dient, binnen of buiten het Koninkrijk, in de voorafgaande tien jaar onherroepelijk te zijn veroordeeld voor een dergelijk delict of medeplichtigheid daaraan. Een derde mogelijkheid tot vervallenverklaring of weigering van een paspoort biedt artikel 24, onder b, van de Paspoortwet, wanneer het gegronde vermoeden bestaat dat de betrokkene zich schuldig maakt aan strafbare feiten met betrekking tot reisdocumenten. In dit geval is niet de drugssmokkel zélf, maar het vervalsen c.q. laten vervalsen dan wel het misbruik maken van het reisdocument dat bij de drugssmokkel is gebruikt, de reden van het verzoek. Ook veelvuldige vermissing van reisdocument (bijvoorbeeld om in- en uitreisstempels te verdoezelen) kan op grond van dit artikel tot vervallenverklaring of weigering leiden. Bij de toepassing van artikel 24 van de Paspoortwet geldt overigens dat inhouding van het paspoort slechts kan plaatsvinden, nadat eerder een verzoek tot vervallenverklaring is gedaan en betrokkene derhalve voor inhouding van zijn paspoort is opgenomen in het zogenaamde Register Paspoortsignaleringen, onder verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Vanuit dit register worden de personalia van gesignaleerde personen verstrekt aan de Nederlandse paspoortverstrekkende autoriteiten, zodat zij op grond daarvan een aanvraag voor een nieuw reisdocument kunnen weigeren, en aan de tot inhouding van reisdocumenten bevoegde autoriteiten (zoals politie, justitie en autoriteiten belast met grensbewaking). Naast de Paspoortwet kan een paspoort (dit kan zijn een Nederlands of een buitenlands paspoort) op basis van artikel 94 van het Wetboek van Strafvordering in beslag worden genomen. Het strafvorderlijk in beslag nemen van een paspoort is mogelijk indien het paspoort kan worden beschouwd als een middel om de drugssmokkel mogelijk te maken, waarvan in sommige gevallen bij drugskoeriers sprake zal zijn. Deze maatregel biedt overigens geen soelaas op het moment dat het een aangehouden drugskoerier betreft, die wordt uitgezet. Hij heeft zijn paspoort veelal nodig om uitgezet te kunnen worden en het land van zijn herkomst binnen te kunnen reizen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 5

6 5. Beperken van de reismogelijkheden van Nederlanders binnen het Koninkrijk Op 25 september jl. heb ik tijdens het tripartiete overleg met mijn ambtgenoten van de Nederlandse Antillen en Aruba gesproken over het beperken van de reismogelijkheden van Nederlandse drugskoeriers tussen de landen van het Koninkrijk. Een door ons ingestelde commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de landen van het Koninkrijk, onderzoekt thans de juridische mogelijkheden van een in- c.q. uitreisverbod voor drugskoeriers met de Nederlandse nationaliteit. Naar verwachting brengt deze commissie in januari 2003 haar rapport uit. De Minister van Justitie, J. P. H. Donner Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 21 6