Corrosie, waarom wel en hoe niet. Jan Rademaker Senior consultant Element Materials Technology

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Corrosie, waarom wel en hoe niet. Jan Rademaker Senior consultant Element Materials Technology"

Transcriptie

1 Corrosie, waarom wel en hoe niet Jan Rademaker Senior consultant Element Materials Technology 1

2 Seminar corrosie 2012: Inleiding / 2 Inhoud seminar Inleiding Elektrochemie Verschijningsvormen corrosie Bescherming tegen corrosie Vragen Afsluiting / rondleiding

3 Schade Onderzoek Materiaal Technologie

4 Materiaal onderzoek Microscopisch onderzoek Raster elektronenmicroscopie Materiaal advies, materiaalkeuze Materiaal Technologie

5 Product Testen

6 Product testing and evaluation (onsite & inhouse) Mechanisms Structures Materials Processes Physical measurements (onsite & inhouse) Strain and stress Force Displacement, speed, acceleration Torque and power Vibration Temperature Investigations (onsite & inhouse) Functional analysis of prototypes Lifetime and fatigue Vibration and resonance Residual stress Product Testen

7 Product Testen Product kwalificaties: Kwalificatie van een deurgreep van een helicopter Kwaliteitscontrole borstimplantaten Metingen (remote) Paris-Dakar rally Trouble shooting achtbaan FEM evaluatie van schaar Beproeving van cranks Levensduurbepaling bruggen

8 Trekproeven (-60ºC to + 900ºC) Drukproeven (-60ºC to + 900ºC) Vermoeiingsproeven Buigproeen Charpy kerfslagproeven ( -196ºC to + 900ºC) Valhamer Herdheidsmetingen (HV / HB / HR) Chemische analyse (ICP / OES / PMI / X-ray) Lasprocedure kwalificaties Lassers kwalificaties Corrosieproeven Materiaal testen

9 Seminar corrosie 2012: Inleiding / 9 Wat is corrosie? Indeling in herkenbaarheidscategorien Visueel herkenbare corrosiemechanismen; Eenvoudige hulpmiddelen nodig voor vaststellen mechanisme; Specialistische apparatuur nodig om mechanisme te bepalen.

10 Seminar corrosie 2012: Inleiding /10 Visueel herkenbaar Algemene corrosie Putvormige corrosie Galvanische corrosie Eenvoudige hulpmiddelen nodig Erosie-corrosie Interkristallijne corrosie Selectieve aantasting Spleetcorrosie Specialistische apparatuur nodig Spanningscorrosie Corrosievermoeiing Hoge temperatuur corrosie

11 Seminar corrosie 2012: Inleiding /11 Corrosievormen met een plaatselijk karakter: Weinig corrosie, veel schade; Voorspelbaarheid lastiger als bij algemene aantasting; Detectie moeilijk. Meeste corrosievormen door elektrochemische reacties, uitzondering sommige hoge temperatuur corrosie reacties

12 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /12 Uitwisseling van ionen in metaalrooster en oplossing: Me Me z+ + ze Oplossing krijgt positief ladingsoverschot, metaal negatief ladingoverschot: er ontstaat een potentiaalverschil tussen metaal en oplossing. Dit potentiaalverschil bemoeilijkt de overgang van positieve metaalionen naar oplossing: er ontstaat een dynamisch evenwicht. Overgang van zeer weinig ionen zal al leiden tot evenwichtssituatie. Potentiaalverschil niet meetbaar.

13 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /13 Elektrochemische cel Een elektrochemische cel bestaat uit twee elektronengeleidende fasen (de elektroden, meestal metalen) geplaatst in een ionengeleidende fase (elektrolyt). Potentiaalverschil meetbaar, celspanning van de elektrochemische cel

14 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /14 Elektrodepotentiaal De elektrodepotentiaal van een elektrode Me/Mez+ is gedefinieerd als de celspanning van een elektrochemische cel bestaande uit de Me/Mez+ elektrode en een normaalwaterstofelektrode

15 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie Elektrochemische spanningsreeks Lijst van normaalpotentialen van metaal systemen Concentraties 1 mol/l

16 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /16 Elektrochemische spanningsreeks Lijst van normaalpotentialen van redox systemen Concentraties 1 mol/l

17 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /17 Referentie-elektroden Koper-kopersulfaat elektrode (E = 0,318 V) Verzadigde zilver- zilverchloride elektrode (E = 0,225 V) Standaard Waterstof Elektrode NHE (0.000 V) Verzadigde calomel- electrode SCE (E = 0,247 V)

18 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /18 Bij elektrochemische corrosie zijn er twee halfcel reacties: een oxidatie reactie aan de anode en een reductie reactie aan de kathode. Voor ijzer corroderend in water zijn de twee halfcel reacties: Anode : Fe => Fe e - Kathode : O 2 + 2H 2 O + 4e - => 4OH - (neutraal milieu ph 7) 2H + + 2e - => H 2 (zuur milieu, lage ph) Oxidatie: verlies van elektronen, reductie: opnemen van elektronen. Oxidator: stof die elektronen opneemt (O 2 ), reductor: stof die elektronen afstaat (Fe). Anode: de elektrode die elektronen uit de oplossing opneemt Kathode: de elektrode die elektronen afstaat aan de vloeistof

19 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /19

20 Seminar corrosie 2012: Elektrochemische corrosie /20 Er zijn 4 fundamentele componenten in een elektrochemische corrosie cel: Een anode; Een kathode; Een medium met daarin de mogelijkheid voor ionen-geleiding (elektrolyt); Een elektrische geleidende (elektronen geleidende) verbinding tussen de anode en de kathode. Als één van deze componenten ontbreekt of inactief is zal het elektrochemische corrosieproces stoppen.

21 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /21 Meest voorkomende vorm van corrosie; Gekenmerkt door een min of meer gelijkmatige aantasting van het gehele oppervlak; Aantal categorieën: 1: Aantasting verloopt gelijkmatig in de tijd. Oplosbare corrosieproducten. Snelheid bepaald door elektrodepotentiaal van het metaal in het betreffende medium en de kinetica van de heersende situatie (bijvoorbeeld snelheid aanvoer oxidator: stroming). Voorbeeld roesten van staal, oplossen aluminium in loog. 2: Er wordt een oppervlaktelaag gevormd die verdere aantasting vertraagd: passiviteit. Voorbeelden passieve oxidelagen op roestvast staal, aluminium, titanium, onoplosbare sulfaatlagen op staal en lood in geconcentreerd koud zwavelzuur. 3: Materiaal is immuun; thermodynamische activiteit van het metaalion is onder de gegeven omstandigheden verwaarloosbaar klein. (< 10-6 ). Voorbeelden: goud in normale atmosfeer, ijzer in zuurstof vrij water.

22 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /22 Corrosiesnelheid bepalen door expositie testen bijv. volgens ASTM G31. Voorbeeld staal in fosforzuur ph 1, ph 2 en ph 3. Gemeten corrosiesnelheden resp. 8 mm/jaar, 2 mm/jaar, 0,15 mm/jaar. Let op drie categorieën: planned interval test Let op juiste verhouding oxidator-metaaloppervlak, uitputting/verversing

23 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /23 Hoe te voorkomen / beheersen? 1:Haal de oxidator weg; 2: Haal de elektrolyt weg; 3: Maak gebruik van een corrosietoeslag; 4: Neem een ander materiaal; 5: Verander de elektrodepotentiaal.

24 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /24 Geen oxidator. Gesloten systeem, oxidator wordt verbruikt door de corrosiereactie, corrosie blijft beperkt en stopt. Voorbeeld CV installatie, fosforzuurvat. Maak de oxidator inactief. Voorbeeld zuurstofbinders, ph neutraliseren. Maak gebruik van een coating.

25 CV systeem Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /25

26 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /26 Deklagen: scheiding tussen metaal en omgeving Metallische deklagen, anodische (minder edel als het basismateriaal, bijv. zink op staal), kathodische (edeler als basismateriaal, bijv. chroom op staal). Anorganische, niet metallische deklagen. Conversielagen (oxiden, fosfaten, chromaten), lagen. Organische deklagen. Coating, kunststofbekledingen.

27 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /27 Verwijder het elektrolyt, beperk de blootstellingstijd. Pas het ontwerp aan:

28 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /28 Verwijder de elektrolyt, beperk de blootstellingstijd. Pas het ontwerp aan:

29 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /29 Verwijder de elektrolyt, beperk de blootstellingstijd. Pas het ontwerp aan:

30 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /30 Verwijder de elektrolyt, beperk de blootstellingstijd Suzuki Alto 2002

31 Aluminium pan. Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /31

32 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /32

33 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /33

34 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /34

35 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /35 Verander de elektrodepotentiaal. Kan alleen maar als het materiaal zich in een ionen geleidende stof bevindt (onder water, in bodem). Kathodische bescherming door: Koppeling met een materiaal met een meer negatieve elektrodepotentiaal in het betreffende milieu (passieve KB) Met een gelijkspanningsbron de potentiaal veranderen (actieve KB) Anodische bescherming. Bij materialen die passiveren, de elektrodepotentiaal groter dan E pass maken

36 Seminar corrosie 2012: Algemene corrosie /36 Passiviteit Veroorzaakt door de vorming van een goed afsluitbare oxidehuid. Polarisatiekromme

37 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /37 Zeer plaatselijke aantasting, putvormig (diameter kleiner dan diepte). Oorzaak defecten in een beschermende bedekkingslaag. Verloop putvorming hangt af van aard bedekkingslaag: Niet geleidende lagen zoals bijv. op staal: corrosie bij defect tot op basismetaal, zowel anodische als kathodische reactie in porie, bij neutraal/basisch milieu kan corrosieproces stoppen door vorming onoplosbare corrosieproducten in defect. Metallische lagen onedeler dan het basismateriaal zoals bijv. zink op staal, defect veroorzaakt geen putvormige corrosie, bescherming basismateriaal Metallische lager edeler dan basismateriaal zoals bijv. chroom op staal, in defect overwegend anodische oplosreactie, kathodische reactie op (groot!) omringende bedekkingslaag, snel diepe putten. Organische bedekkingslagen, verf op staal, putvorming op plaats met defect, snelheid hangt af van de eigenschappen van het bedekkingssysteem

38 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /38 Passiverende oxidehuiden. Putcorrosie kan optreden in oplossingen met Cl -, Br - of I - ionen. Initiatieproces onduidelijk (adsorptie halogeenionen, vorming halogeenzouten op imperfecties,..) Initiatie als elektrodepotentiaal positiever als E putv. Algemeen: E putv. > E pass Scheiding anodische en kathodische reactie. Hoge corrosiesnelheden in put (mm/dag), afhankelijk van type oxidehuid (geleidend als bij rvs: hoog, slecht geleidend als bij zuiver Al en Ti: vrij langzaam

39 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /39

40 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /40 Voorkomen putcorrosie; Materiaalkeuze, Pitting Resistance Equivalent = %Cr + 3,3% Mo + 16% N Verandering milieu: Invloed halogeenionen verminderen; Verhoging stroomsnelheid; Verlaging temperatuur (CPT); Verandering elektrodepotentiaal.

41 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /41 Testen putcorrosie Expositietest ASTM G48 Elektrochemisch, bepalen E putv door anodische polaristiekromme op te nemen.

42 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /42 Voorbeelden putcorrosie RVS pan

43 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /43 Voorbeelden putcorrosie RVS pan

44 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /44 Voorbeelden putcorrosie Tanker, hydrauliekleidingen

45 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /45

46 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /46

47 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /47 Onderzoek naar oorzaak lekkage koelsysteem. Visueel onderzoek; Metallografisch onderzoek REM/EDX onderzoek

48 Visueel onderzoek Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /48

49 Visueel onderzoek Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /49

50 Metallografisch onderzoek Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /50

51 EDX analyse aanwezige producten. Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /51

52 REM onderzoek Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie /52

53 Microbiologische aantasting Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie / 53

54 Seminar corrosie 2012: Putvormige corrosie / 54 Na brand vaak putcorrosie aan rvs apparatuur. Vaststellen schadeomvang. Wat is de diepste put in de constructie? Gebruik maken van statistische methode: Extreme waarden analyse. Bepaal vervolgtraject.

55 Seminar corrosie 2012: Galvanische corrosie /55 Ontstaat wanneer een metaal of legering elektrisch geleidend verbonden is met een ander metaal of legering of een geleidend niet metaal (grafiet) in dezelfde elektrolyt. Gevolg:corrosiesnelheid van één metaal neemt toe, die van de ander neemt af. Mate van de toename corrosiesnelheid afhankelijk van: Verschil in corrosiepotentiaal van de verschillende metalen; Milieu; Polarisatiegedrag van de verschillende metalen; Geometrie. Praktische spanningsreeksen geven corrosiepotentialen van metalen/legeringen in een bepaald milieu, bijv. zeewater

56 Seminar corrosie 2012: Galvanische corrosie /56 Gevolg:corrosiesnelheid van één metaal neemt toe, die van de ander neemt af. Mate van de toename corrosiesnelheid afhankelijk van: Verschil in corrosiepotentiaal van de verschillende metalen; Milieu; Polarisatiegedrag van de verschillende metalen; Geometrie. Praktische spanningsreeksen geven corrosiepotentialen van metalen/legeringen in een bepaald milieu, bijv. zeewater Ontstaat wanneer een metaal of legering elektrisch geleidend verbonden is met een ander metaal of legering of een geleidend niet metaal (grafiet) in dezelfde elektrolyt

57 Voorbeeld praktische spanningsreeks. Galvanische corrosie

58 Seminar corrosie 2012: Galvanische corrosie /58 Beschermingsmethoden Materiaalkeuze; Ontwerp, geometrie; Kathodische bescherming; Coating: in ieder geval het meest edele deel; Isoleer metalen ten opzichte van elkaar.

59 Galvanische corrosie, materiaalkeuze Seminar corrosie 2012: Galvanische corrosie /59

60 Coating Seminar corrosie 2012: Galvanische corrosie

61 Seminar corrosie 2012: Selectieve aantasting Alleen het element of de fase van een legering die het minst edel is gaat in oplossing. Voorbeelden: Ontzinking van messing; zink verdwijnt, propvormige ontzinking (relatief zure omgeving bij Ms met hoog zinkgehalte, laagvormige ontzinking ( neutraal-zwak alkalisch Ms met laag zinkgehalte). Ontzinkt materiaal is poreus en heeft geen sterkte. Ontijzering (grafitisatie) van grijs gietijzer, grafietmatrix blijft achter, kan zeer lang doorgaan voordat het opgemerkt wordt (breuk). Geen vormverandering onderdeel.

62 Ontzinking van messing. Seminar corrosie 2012: Selectieve aantasting

63 Grafitisatie van grijs gietijzer Seminar corrosie 2012: Selectieve aantasting

64 Seminar corrosie 2012: Selectieve aantasting

65 Seminar corrosie 2012: Interkristallijne corrosie Selectieve aantasting van het gebied op de kristalgrenzen. Weinig aantasting geeft veel materiaalverlies: korrels komen los te liggen. Voorbeeld: austenitische rvs soorten bijv. AISI 304. In temp gebied C vorming chroomcarbiden bij voorkeur op kristalgrenzen door beweeglijkheid van C langs korrelgrenzen. Langs korrelgrenzen ontstaat een aan Cr verarmd gebied gevoelig voor corrosie. Voorkomen interkristallijne corrosie bij rvs: Niet of zeer kort in kritische temperatuurgebied; Legeringen met zeer weinig koolstof (L kwaliteit); Legeringen met Ti en/of Nb toevoegingen, vormen bij ca. 950 C stabiele carbiden. Kan aanleiding geven tot knife line attack.

66 Interkristallijne corrosie Ni legering Seminar corrosie 2012: Interkristallijne corrosie

67 Seminar corrosie 2012: Exfoliation corrosie van aluminium Interkristallijne corrosie

68 Seminar corrosie 2012: Erosie-corrosie Erosie is een zuivere mechanische aantasting waarbij zeer kleine metaaldeeltjes uit het oppervlak worden verwijderd. Wanneer dit in een corrosieve omgeving gebeurt en er voortdurend een tijdens het corrosieproces beschermende laag verwijderd wordt is er sprake van erosie-corrosie. Fretting, wrijvingscorrosie: door een zeer geringe beweging van twee goed op elkaar passende metaaloppervlakken. Kleine metaaldeeltje worden uit oppervlak getrokken, reageren met lucht, vorming zeer fijn verdeelde oxiden. Putvorming vaak initiatiepunten van vermoeiing. Erosie-corrosie door vloeistofstroming: stroming verwijdert beschermende corrosieproducten, voorbeeld CO 2 corrosie. Verschijnsel treedt op op plaatsen waar stromingspatroon verandert (bochten, lassen, vernauwingen).

69 Seminar corrosie 2012: Erosie-corrosie

70 Seminar corrosie 2012: Spleetcorrosie- beluchtingscel Ontstaat door plaatselijke verschillen in beluchting. Spleetcorrosie, bijv rvs in zeewater. Het materiaal in de spleet actief en wordt versneld aangetast. Verarming aan zuurstof in spleet, beschadigde passieve huid kan niet worden hersteld, materiaal wordt actief, sterke aantasting, versnelling door verzuring en migratie Cl - ionen. Waterlijncorrosie, Ontstaat door manier van bevochtiging, mensicus. Snelle toevoer van zuurstof, in de bevochtigingsfilm verloopt de zuurstofreductie sneller als er iets onder, ph stijging, plaatselijke passivering, versnelde aantasting net onder waterlijn. Corrosie onder afzettingen.

71 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Spanningscorrosie is een scheurvormende corrosievorm onder invloed van de gelijktijdige inwerking van een corrosief medium en trekspanningen. Spanningscorrosie kan in praktisch alle legeringen optreden. Altijd combinatie materiaal-medium: wel spanningscorrosie in rvs in chloride houdend medium, ongelegeerd staal in zelfde medium vertoont geen spanningscorrosie. Vrijwel geen materiaalverlies, met blote oog vaak niet waarneembaar, kan catastrofale gevolgen hebben. Scheur bij ontstaan loodrecht op de richting van maximale trekspanning, later vaak vertakkingen

72 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Scheur kan zowel interkristallijn als transkristallijn zijn; Initiatie, propagatie en restbreuk periode. Initiatieperiode van seconden tot vele dagen, propagatie snelheden van tot 10-2 m/s (meestal 10-7 m/s). Noodzakelijke voorwaarde is aanwezigheid van trekspanningen, maatgevend lokale trekspanningen,spanningsconcentratie (aanwezigheid kerven, putcorrosie). Algemeen: gevoeligheid neemt toe met toenemende temperatuur, sommige materiaal-milieu combinaties hebben ondergrens (60 C 50 C voor Cl - spanningscorrosie austenitisch rvs). Bescherming door: Wijzigen spanningstoestand (trekspanningen uit oppervlak door wijzigen constructie, verlagen inwendige spanningen door spannningsarmgloeiien, drukspanningen in oppervlak door kogelstralen, nitreerbehandeling) Wijzigen corrosieve omgeving Wijzigen elektrodepotentiaal, kathodische bescherming. Wijzigen materiaalkeuze, materiaalbehandeling (warmtebehandeling), aanbrengen scheidingslaag.

73 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Chloride spanningscorrosie in austenitisch roestvast staal: stud bolts van een flensverbinding. Door de pijpen gas met een temperatuur van C. Offshore locatie. Materiaal stud bolts: AISI 304 type rvs In gebruik sinds 1992.

74 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Vervuiling aan een zijde van de draadeinden. Analyse laat duidelijk de aanwezigheid van chloor zien. Cl 3A Spectrum 3 S Ca O Fe K Mg Na C Al Si Cl Ca Cr Ti Cr Fe Ni Full Scale 7054 cts Cursor: (1985 cts) kev

75 Metallografisch onderzoek. Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie

76 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Chloride spanningscorrosie in austenitisch roestvast staal: thermische olieleiding chemicaliëntanker. Thermische oliesysteem in AISI 316L om lading warm/vloeibaar te houden; Leidingen deels over het dek, geïsoleerd; Inwatering zeewater (Cl - ), inwendige spanningen leiding, spanningen door inwendige druk, voldoende hoge temperatuur: scheurvorming; Austenitisch rvs (met kans op nat worden door inwatering) altijd coaten voor isoleren; Ook sommige isolatiematerialen kunnen chloriden afgeven; Opspuiten met aluminium.

77 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Loogbrosheid, caustic cracking. Komt voor bij koolstofstaal, austenitisch rvs, nikkel legeringen. Diagrammen geven gevoeligheid aan. Interkristallijne scheurvorming.

78 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Scheurvorming in een neutralisatieleiding. Metallografisch onderzoek

79 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Scheurvorming in een neutralisatieleiding. Metallografisch onderzoek

80 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Scheurvorming in een neutralisatieleiding. REM onderzoek

81 Ammoniak spanningscorrosie Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie

82 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie

83 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Eind 2006 valt bij een storm een gemetselde gevel van een flatgebouw naar beneden. Bij een inspectie blijken de spouwankers die de bakstenen gevel met de betonconstructie verbinden gebroken, waarom???

84 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Onderzoeksplan Beperkt onderzoek, vaststellen faalmechanisme. Visueel onderzoek spouwankers. REM/EDX onderzoek spouwankers als ontvangen. Reinigen breukvlakken. REM onderzoek. Evaluatie

85 Seminar corrosie 2012: REM onderzoek Spanningscorrosie

86 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie EDX onderzoek Materiaal is geen koper maar messing Vervuiling met Cl, S Zn Cu SP1B-nieuw -25kV -200x SP1A betonzijde, oud, 25 kv, 321 x Cu Cu Zn C Cu Zn O Cl Zn C O Cu Zn Al Si S K Ca Cu Zn Full Scale 8856 cts Cursor: (776 cts) kev Full Scale 2672 cts Cursor: (809 cts) kev

87 Seminar corrosie 2012: Spanningscorrosie Conclusies Geen koperen maar messing spouwankers Ontzinking en spanningscorrosie Faalmechanisme: spanningscorrosie o.i.v. omgeving: chloriden, SO 2, stoffen uit beton, etc

88 Seminar corrosie 2012: Corrosievermoeiing Materiaal onder wisselende belasting in een corrosieve omgeving. Verdwijnen van de vermoeiingsgrens; Invloed frequentie.

89 Seminar corrosie 2012: Contact Element Materials Technology Amsterdam B.V. Czaar Peterstraat PL Amsterdam Managing Director Rick Sluiters Sales Erwin de Rijcke Tel.: +31 (0) Mob.: +31 (0) Product & Material Testing Govert Barends Tel.: +31 (0) Mob.: +31 (0) Material Technology Jan Rademaker Tel.: +31 (0) Mob.: +31 (0) Material Testing Werkvoorbereiding Tel.: +31 (0) Fax : +31 (0) materialstesting.amsterdam@element.com

zijn er nog verrassingen?

zijn er nog verrassingen? Corrosie: zijn er nog verrassingen? Ed Reddering TNO Industrie en Techniek Den Helder Definitie corrosie Corrosie kan worden gedefinieerd als: De ongewenste aantasting van een materiaal ten gevolge van

Nadere informatie

Corrosiemechanismen CORROSIEFICHE 1. Introductie

Corrosiemechanismen CORROSIEFICHE 1. Introductie Introductie Metaalvormig ijzer heeft de neiging terug te keren naar zijn natuurlijke staat, ijzeroxide, wanneer het wordt blootgesteld aan lucht en water. Dit fenomeen, corrosie, is toe te schrijven aan

Nadere informatie

Corrosie en corrosiebestrijding

Corrosie en corrosiebestrijding Corrosie en corrosiebestrijding Paul J. Gellings Corrosie en corrosiebestrijding 1 Definitie van corrosie corrosie is de ongewenste aantasting van een materiaal door (elektro)chemische reacties met componenten

Nadere informatie

Corrosie in de zwemzaal. Chris van Veluwen technisch coördinator

Corrosie in de zwemzaal. Chris van Veluwen technisch coördinator Corrosie in de zwemzaal Chris van Veluwen technisch coördinator Corrosie in de zwemzaal architect maakt een monument voor zichzelf citaat Arie Blok Corrosie in de zwemzaal corrosie wordt op de tekentafel

Nadere informatie

Corrosie en selectie van roestvrij staal bij warmtewisselaars

Corrosie en selectie van roestvrij staal bij warmtewisselaars Wijbenga info sheet 1: Corrosie en selectie van roestvrij staal bij warmtewisselaars 1. Inleiding Binnen de koudetechniek wordt veel gebruik gemaakt van roestvrij stalen warmtewisselaars. Het is een misvatting

Nadere informatie

Stoom- en heetwaterreinigen ("steam cleaning") Reinigen met hogedrukwater Ultrasoon reinigen

Stoom- en heetwaterreinigen (steam cleaning) Reinigen met hogedrukwater Ultrasoon reinigen Passiveren Wat is roestvast staal? Roestvast staal is de groepsnaam van een aantal ijzerlegeringen met als voornaamste bestanddelen chroom en nikkel, met als hoofdeigenschap een grote weerstand tegen corrosie.

Nadere informatie

Inleiding: stalen damwanden in zoetwater Corrosie van staal in zoetwater

Inleiding: stalen damwanden in zoetwater Corrosie van staal in zoetwater Corrosie van damwanden in zoetwater Mechanismen Stefan Jansen Deltares Inhoud Inleiding: stalen damwanden in zoetwater Corrosie van staal in zoetwater Mechanismen Welke factoren Verloop met de tijd Risicovolle

Nadere informatie

Kathodische bescherming in een notedop

Kathodische bescherming in een notedop in een notedop ir. Bram Dooms Labo Betontechnologie Kathodische bescherming (KB) voor de bouwsector 23/02/2017 1 Corrosie van staal Ijzer komt in de natuur voor onder stabiele vorm: metaaloxides (bv. Fe

Nadere informatie

Materiaalkeuze voor afvalwaterpompen: Verhoog de prestaties en verleng de levensduur van het systeem

Materiaalkeuze voor afvalwaterpompen: Verhoog de prestaties en verleng de levensduur van het systeem White Paper/Technisch document Materiaalkeuze voor afvalwaterpompen Juli 2013 Materiaalkeuze voor afvalwaterpompen: Verhoog de prestaties en verleng de levensduur van het systeem Afvalwater kan soms zowel

Nadere informatie

a s s o r t i m e n t l o g i s t i e k

a s s o r t i m e n t l o g i s t i e k compleet in duplex technische informatie a s s o r t i m e n t l o g i s t i e k compleet in duplex Met trots presenteren wij ons -programma, met uitgebreide technische informatie, ons assortiment en op

Nadere informatie

Oppervlaktebehandeling van RVS na lassen

Oppervlaktebehandeling van RVS na lassen Oppervlaktebehandeling van RVS na lassen B.J.Jongenotter Maart 2008 Specialists in Metal Surface Treatment Inhoud Oppervlaktebehandeling van roestvast staal: Corrosiewerende eigenschappen van roestvast

Nadere informatie

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 15 Elektrochemie bladzijde 1

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 15 Elektrochemie bladzijde 1 Hoofdstuk 15 Elektrochemie bladzijde 1 Opgave 1 Welke halfreactie kan men verwachten in de volgende gevallen? a Br ionen bij een positieve elektrode Br kan gemakkelijk elektronen afstaan, is dan reductor:

Nadere informatie

Kathodische bescherming

Kathodische bescherming Introductie De meeste staalsoorten die in de constructiepraktijk worden toegepast zijn thermodynamisch niet stabiel, staal wordt aangetast door (elektro)chemische processen. In aanwezigheid van een elektrolyt,

Nadere informatie

Door N.W. Buijs Metaalkundige Innomet b.v. www.innomet.nl

Door N.W. Buijs Metaalkundige Innomet b.v. www.innomet.nl Door N.W. Buijs Metaalkundige Innomet b.v. www.innomet.nl Een kenmerk van metalen is hun kleine elektronennegativiteit waardoor de elektronen niet sterk aan de atoomkern verbonden zijn Ze vormen daardoor

Nadere informatie

~M~M Li. Factsheet opofferingsanoden AGE. /erkeer en Waterstaat. - Adviesgroep Emissies

~M~M Li. Factsheet opofferingsanoden AGE. /erkeer en Waterstaat. - Adviesgroep Emissies JT ~M~M Li Factsheet opofferingsanoden /erkeer en Waterstaat Ei AGE - Adviesgroep Emissies Factsheet opofferingsanoden 1 Probleemstelling Om corrosie van stalen objecten en constructies zoals schepen,

Nadere informatie

Curie Hoofdstuk 11 HAVO 5

Curie Hoofdstuk 11 HAVO 5 Redoxreacties Curie Hoofdstuk 11 HAVO 5 11.11 Wat zijn redoxreacties? 11.2 Voorspellen van redoxreacties 11.3 Elektrische stroom uit reacties 114Corrosie 11.4 11.5 Elektrolyse 11.6 Metaalwinning 11.1 Wat

Nadere informatie

donderdag 28 juni 2012

donderdag 28 juni 2012 donderdag 28 juni 2012 1 1 WAT IS ROEST? = reactie met zuurstof en water. Mengeling van ijzeroxide en hydroxylgroepen. = een term voor een vorm van corrosie van ijzerhoudende materialen. donderdag 28 juni

Nadere informatie

Compleet in Duplex TECHNISCHE INFORMATIE ASSORTIMENT LOGISTIEK

Compleet in Duplex TECHNISCHE INFORMATIE ASSORTIMENT LOGISTIEK Compleet in Duplex TECHNISCHE INFORMATIE ASSORTIMENT LOGISTIEK Compleet in Duplex Met trots presenteren wij ons Duplex-programma, met uitgebreide technische informatie, ons assortiment en op uw wensen

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Redoxreacties. Chemie 6 (2u)

Hoofdstuk 8. Redoxreacties. Chemie 6 (2u) Hoofdstuk 8 Redoxreacties Chemie 6 (2u) Deze slides voor de lesbegeleiding worden ter beschikking gesteld, maar ze zijn te beperkt om als samenvatting van de cursus te kunnen dienen. Oxidatie / Reductie

Nadere informatie

Elektronenoverdracht (1)

Elektronenoverdracht (1) Redoxreacties 1 Elektronenoverdracht (1) Een bekende reactie is: 2 Na(s) + Cl 2 (g) 2 NaCl(s) (oude notatie: Na + Cl - ) Hierbij is sprake van elektronenoverdracht. Dit kan als volgt worden voorgesteld:

Nadere informatie

Graaf de Ferrarisgebouw, verdieping 6 Koning Albert II-laan 20 bus 6 1000 Brussel

Graaf de Ferrarisgebouw, verdieping 6 Koning Albert II-laan 20 bus 6 1000 Brussel Vlaams Ministerie van Mobiliteit en Openbare Werken Departement Mobiliteit en Openbare Werken Technisch Ondersteunende Diensten Expertise Beton en Staal (EBS) Graaf de Ferrarisgebouw, verdieping 6 Koning

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 8

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 8 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 8 Samenvatting door Dylan 748 woorden 30 december 2016 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Paragraaf 1 Gemeenschappelijke eigenschappen metalen:

Nadere informatie

Aperam Benelux. architectuurdag roestvast staal. 15april 2016

Aperam Benelux. architectuurdag roestvast staal. 15april 2016 Aperam Benelux architectuurdag roestvast staal 15april 2016 wat is rvs? wat is rvs? legering ijzer + chroom [+ ] Cr min 10,5 % C < 1,2 % +/- 200 nuances, EN 10088 / ASTM A240 passivatielaagje met dikte

Nadere informatie

Hybride structuren: wat met galvanische corrosie?

Hybride structuren: wat met galvanische corrosie? Met onze rubriek Designer News op, willen wij u op de hoogte brengen van de recentste innovaties op het vlak van mechanische bevestigingssystemen en toegangstechnieken. Elk kwartaal zullen de specifieke

Nadere informatie

Corrosiepreventie en antifouling in de jachtbouw

Corrosiepreventie en antifouling in de jachtbouw Corrosiepreventie en antifouling in de jachtbouw Workshop NHL kenniscentrum Jachtbouw & Lichtgewicht Constructies Ed Reddering Corrosiepreventie en antifouling in jachtbouw Dag 1. Corrosie en materiaalkennis

Nadere informatie

Reacties en stroom 1

Reacties en stroom 1 Reacties en stroom 1 Elektronenoverdracht (1) Een bekende reactie is: 2 Na(s) + Cl 2 (g) 2 NaCl(s) (oude notatie: Na + Cl - ) Hierbij is sprake van elektronenoverdracht. Dit kan als volgt worden voorgesteld:

Nadere informatie

Why edit if we deliver grinded (or fully grinded) Präzi Flachstahl Corrosiebestendige stalen

Why edit if we deliver grinded (or fully grinded) Präzi Flachstahl Corrosiebestendige stalen Why edit if we deliver grinded (or fully grinded) Präzi Flachstahl Corrosiebestendige stalen Inhoud Wie zijn TTL group N.V. en Präzi Flachstahl AG Wat is staal Wat is corrosie Corrosiebestendige stalen

Nadere informatie

FICHE 8: EEN METALEN VOORWERP SCHOONMAKEN CORROSIE BEHANDELEN

FICHE 8: EEN METALEN VOORWERP SCHOONMAKEN CORROSIE BEHANDELEN FICHE 8: EEN METALEN VOORWERP SCHOONMAKEN CORROSIE BEHANDELEN Corrosie -belangrijkste oorzaak van verwering bij metalen voorwerpen Corrosie is een verandering veroorzaakt door een chemische reactie tussen

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE AARD EN OORZAAK VAN HET BREKEN VAN EEN M5 BOUT.

ONDERZOEK NAAR DE AARD EN OORZAAK VAN HET BREKEN VAN EEN M5 BOUT. ONDERZOEK NAAR DE AARD EN OORZAAK VAN HET BREKEN VAN EEN M5 BOUT. Opdrachtgever : Optisport Dordrecht B.V., Dordrecht Referentie opdrachtgever : Sportboulevard Dordrecht Kenmerk KG-M/83/MV/NR/9 Project

Nadere informatie

Het falen van constructies door scheuren of breuk

Het falen van constructies door scheuren of breuk Het falen van constructies door scheuren of breuk in relatie tot lassen dr.ir. Peter van Houten IWE Element Materials Technology, Element, metaalkundige laboratoria Veendam, Amsterdam, Hengelo, Breda,

Nadere informatie

Falen of presteren:duurzaamheid & Betrouwbaarheid van materialen en constructies

Falen of presteren:duurzaamheid & Betrouwbaarheid van materialen en constructies Falen of presteren:duurzaamheid & Betrouwbaarheid van materialen en constructies 91 e bijeenkomst Contactgroep Fractografie van de Vereniging Metalen i.s.m. Studiekring Duurzaamheid & Betrouwbaarheid Hengelo,

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

leerlingenpracticum: met eenvoudige materiaal een eenvoudige redoxreactie uitvoeren;

leerlingenpracticum: met eenvoudige materiaal een eenvoudige redoxreactie uitvoeren; Leergebied: redoxreactie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO Lp 8 - oxidatie- en reductiereacties (redoxreacties) uitvoeren. LP Chemie 3e gr KSO GO Lp 14 - leerlingenpracticum 2: met eenvoudig materiaal

Nadere informatie

vm 108 Vereniging FME-CWM vereniging van ondernemers in de technologisch-industriële sector

vm 108 Vereniging FME-CWM vereniging van ondernemers in de technologisch-industriële sector Corrosiebestendige en slijtvaste oppervlaktelagen door oplassen en thermisch spuiten vm 108 Vereniging FME-CWM vereniging van ondernemers in de technologisch-industriële sector Boerhaavelaan 40 Postbus

Nadere informatie

Oxidator = het deeltje dat elektronen onttrekt aan een ander deeltje Reductor = het deeltje dat elektronen afstaat aan een ander deeltje

Oxidator = het deeltje dat elektronen onttrekt aan een ander deeltje Reductor = het deeltje dat elektronen afstaat aan een ander deeltje Cursus Chemie 6-1 Hoofdstuk 6: REDOX REACTIES 1. INLEIDING In vroegere tijden werd de term oxideren gebruikt om een reactie met zuurstof aan te geven. Bvb. de reactie waarbij koolstof verbrandt is C +

Nadere informatie

Hieronder zie je een schema van een eenvoudige chemische cel met koper/zink elektroden. Bestudeer dit schema met aandacht:

Hieronder zie je een schema van een eenvoudige chemische cel met koper/zink elektroden. Bestudeer dit schema met aandacht: Cursus Chemie 7-1 Hoofdstuk 7 : INDIREKTE REDOXREACTIES (met elektrodes) Naast de directe zijn er ook indirecte redoxreacties. Dat wil zeggen: er is geen direct contact tussen de deeltjes van de oxidator

Nadere informatie

INHOUD EN LEERDOELEN V/D CURSUSMAP (CURSUS RVS BASIS)

INHOUD EN LEERDOELEN V/D CURSUSMAP (CURSUS RVS BASIS) INHOUD EN LEERDOELEN V/D CURSUSMAP (CURSUS RVS BASIS) Hoofdstuk 1. Wat is roestvaststaal? Kent u de verschillen en overeenkomsten tussen staal en roestvaststaal. Weet u wat de metallurgische opbouw van

Nadere informatie

Spleetcorrosie in zeewater elektrochemisch gemeten.

Spleetcorrosie in zeewater elektrochemisch gemeten. PT/Procestechniek 39 (1984), nr 6/7 pg 44-46. Materialen en Constructies. - 1 - Roestvast stalen condensorpijpen (deel 1) Spleetcorrosie in zeewater elektrochemisch gemeten. H.G. van Zuilen, W.M.M. Huijbregts

Nadere informatie

De invloed van fosfaat op de corrosiesnelheid van ketelstaal en ijzer

De invloed van fosfaat op de corrosiesnelheid van ketelstaal en ijzer De invloed van fosfaat op de corrosiesnelheid van ketelstaal en ijzer Wally Huijbregts December 5, 2007 Electrotechniek, nr 47, (1969) (16), pg 369-377. Voordracht, gehouden op 29 oktober 1968, tijdens

Nadere informatie

Module 5 Reductoren en Oxidatoren Antwoorden

Module 5 Reductoren en Oxidatoren Antwoorden 2 Reductoren en oxidatoren Opmerking: informatie over reductoren en oxidatoren vind je in tabel 48. 1 De metalen vind je in de rechter kolom (reductoren). 2 Metaal-ionen: in de linker kolom (oxidatoren).

Nadere informatie

Snel snappen waarom uw oppervlak corrodeert

Snel snappen waarom uw oppervlak corrodeert Snel snappen waarom uw oppervlak corrodeert R.F.G.H. Hutten (ECN) Oktober 2014 ECN-L--14-060 Snel snappen waarom uw oppervlak corrodeert Remco Hutten ECN Engineering Petten / Eindhoven Surface 2014 stand

Nadere informatie

CPS-ZF Zinkfolie. Algemeen. Belangrijkste eigenschappen. 250 micron dikke en 99,9% zuivere zinkfolie voorzien van een ion-geleidende lijmlaag.

CPS-ZF Zinkfolie. Algemeen. Belangrijkste eigenschappen. 250 micron dikke en 99,9% zuivere zinkfolie voorzien van een ion-geleidende lijmlaag. CPS-ZF Zinkfolie 250 micron dikke en 99,9% zuivere zinkfolie voorzien van een ion-geleidende lijmlaag. Algemeen CPS-ZF Zinkfolie is een opofferende galvanische anode specifiek ontworpen voor het bieden

Nadere informatie

GALFAN. Een grote stap voorwaarts in de bescherming van staal. Texion Geokunststoffen nv -

GALFAN. Een grote stap voorwaarts in de bescherming van staal. Texion Geokunststoffen nv - GALFAN Een grote stap voorwaarts in de bescherming van staal Texion Geokunststoffen nv - www.texion.be Inleiding Staal, het meest gebruikte metaal, is zeer sterk en is geschikt voor vele doeleinden maar

Nadere informatie

Metaal. 2e college metaal Utrecht. Materialen

Metaal. 2e college metaal Utrecht. Materialen Metaal 2e college metaal Utrecht Materialen Vandaag: Afronden introductie metalen algemeen - algemene kenmerken - legeringen - ferro / non ferro - edelmetalen - eigenschappen IJzer en staal Materialenboek

Nadere informatie

Revisie nummer: Z ABN-Amro Son:

Revisie nummer: Z ABN-Amro Son: Revisie nummer: 06.80.01.1Z ABN-Amro Son: 47.87.77.914 REINIGINGSMIDDELEN ELMA TEC CLEAN Sterke reinigingsmiddelen voor ultrasoonreinigers, gebruikbaar voor bijna elke reiniging. Een uitgebreide verzameling

Nadere informatie

Hoofdstuk 17 Redoxreacties

Hoofdstuk 17 Redoxreacties Hoofdstuk 17 Redoxreacties bladzijde 1 Opgave 1 Bepaal de oxidatiegetallen van alle atomen in: Waterstof H: altijd +1 Zuurstof O: altijd 2 Som ladingen steeds 0 a H 2O H: +1 O: 2 2 x +1 + 2 = 0 b SO 2

Nadere informatie

Titan Techniek. Glijdeuvels voor opname van dwarskrachten ter hoogte van dilatatievoegen CSTB AT 3/09-615

Titan Techniek. Glijdeuvels voor opname van dwarskrachten ter hoogte van dilatatievoegen CSTB AT 3/09-615 Titan Techniek Glijdeuvels voor opname van dwarskrachten ter hoogte van dilatatievoegen CSTB AT 3/09-615 Titan Glijdeuvels De Titan deuvels bezitten niet alleen zeer hoge mechanische kenmerken, maar dankzij

Nadere informatie

AvantGuard. Een nieuwe dimensie in corrosie bescherming

AvantGuard. Een nieuwe dimensie in corrosie bescherming Een nieuwe dimensie in corrosie bescherming Een nieuwe dimensie in corrosie bescherming De bestaat uit een nieuwe combinatie van zink, holle glasbolletjes en een gepatenteerde activator die het zink activeert

Nadere informatie

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Overzicht presentatie Ongewenste fenomenen Corrosie Ontstaan van afzettingen (scale) Microbiële groei

Nadere informatie

MIC door maagzuur ( gastric acid )?

MIC door maagzuur ( gastric acid )? MIC door maagzuur ( gastric acid )? Suggesties en overwegingen n.a.v. corrosie van flenzen van off loading hoses, in gebruik bij Bluewater Energy Services. Ir. P.C. Westen, Studiekern Corrosie 14 mei 2014

Nadere informatie

Oefenopgaven REDOX vwo

Oefenopgaven REDOX vwo Oefenopgaven REDOX vwo OPGAVE 1 Geef de halfreactie waarbij 01 P 2 O 5 wordt omgezet in PH 3. 02 Jodaat, IO 3 - in neutraal milieu wordt omgezet in H 5 IO 6. 03 Methanol in zuur milieu wordt omgezet in

Nadere informatie

Overzicht slijtage mechanismen

Overzicht slijtage mechanismen Overzicht slijtage mechanismen 89 e bijeenkomst Fractografie Falen of Presteren Slijtage/Tribologie E.W. Schuring ECN-Engineering & Services MTC Tel 0224 56 48 77 schuring@ecn.nl www.ecn.nl Inhoud Wat

Nadere informatie

Introductie op Corrosie. 1 Corrosiemechanismen en haar effecten. 1.1 Algemene aantasting. 1.2 Galvanische corrosie

Introductie op Corrosie. 1 Corrosiemechanismen en haar effecten. 1.1 Algemene aantasting. 1.2 Galvanische corrosie Introductie op Corrosie Er bestaan verschillende vormen van corrosie. Er wordt onderscheid gemaakt tussen chemische ofwel droge corrosie en elektrochemische ofwel natte corrosie. Chemische corrosie treedt

Nadere informatie

Galvanische corrosie. www.mariteamshipyard.nl

Galvanische corrosie. www.mariteamshipyard.nl Galvanische corrosie ACTIEVE EN PASSIEVE KATHODISCHE BESCHERMING Oorzaak /definitie Alle metalen hebben een potentiaal Hoe hoger dit potentiaal, hoe edeler het metaal, maw hoe beter bestand tegen corrosie

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis chemie

Deel 2. Basiskennis chemie Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten

Nadere informatie

Redoxreacties; een aanvulling op hoofdstuk 13

Redoxreacties; een aanvulling op hoofdstuk 13 Redoxreacties; een aanvulling op hoofdstuk 13 1. Elektronenoverdracht In dit hoofdstuk maken we kennis met zogenaamde redoxreacties. Dit zijn reacties waarbij elektronenoverdracht plaatsvindt. De naam

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische

Nadere informatie

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,.

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. PARATE KENNIS CHEMIE 4 e JAAR SCHEMA ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. MENGSEL bestaat uit meerdere zuivere stoffen, de kooktemperatuur,

Nadere informatie

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4

/14 /28 /28 /30 /100. Naam:.. Studentnr.:.. Resultaten: Totaal: Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Tentamen: Fysische Chemie en Kinetiek (4052FYSCK-1415FWN) Datum: 8-4-2015 Tijd/tijdsduur: 14:00-17:00; 3 uur Plaats: Computerzaal 0.20 van het gebouw van Civiele Techniek, Delft Docent(en) en/of tweede

Nadere informatie

Metaal 2e college metaal Utrecht

Metaal 2e college metaal Utrecht Metaal 2e college metaal Utrecht Vandaag: Afronden introductie metalen algemeen - algemene kenmerken - legeringen - ferro / non ferro - edelmetalen - eigenschappen IJzer en staal boek Algemene eigenschappen

Nadere informatie

CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN SCHEIKUNDE TENTAMEN SCHEIKUNDE. datum : donderdag 29 juli 2010

CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN SCHEIKUNDE TENTAMEN SCHEIKUNDE. datum : donderdag 29 juli 2010 CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN SCHEIKUNDE TENTAMEN SCHEIKUNDE datum : donderdag 29 juli 2010 tijd : 14.00 tot 17.00 uur aantal opgaven : 6 Iedere opgave dient op een afzonderlijk vel te worden gemaakt

Nadere informatie

Hoe aan de loodnorm voldoen? AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel

Hoe aan de loodnorm voldoen? AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel Materialen in contact met DW: Europese lijdensweg: geen uniforme EAS Herziening van de DW-richtlijn: nog steeds geen doorbraak DW in contact met materialen: Elk water zorgt voor corrosie van het omhullende

Nadere informatie

Bescherming van betonstructuren Actieve Kathodische Bescherming

Bescherming van betonstructuren Actieve Kathodische Bescherming Bescherming van betonstructuren Actieve Kathodische Bescherming Gewapend beton en chloride een moeilijke relatie Lessius Campus De Nayer 24 November 2011 dr. ir. Kris Brosens ir. Sven Ignoul prof. dr.

Nadere informatie

Falen of Presteren - Omgaan met het proces Corrosie Ing. Erik Schuring, ECN

Falen of Presteren - Omgaan met het proces Corrosie Ing. Erik Schuring, ECN Falen of Presteren - Omgaan met het proces Corrosie Ing. Erik Schuring, ECN De Studiekern Corrosie en de VeMet-Contactgroep Fractografie van de Bond voor Materialenkennis (BvM) organiseerden op woensdag

Nadere informatie

Oefenopgaven REDOXREACTIES vwo Reactievergelijkingen en halfreacties

Oefenopgaven REDOXREACTIES vwo Reactievergelijkingen en halfreacties Oefenopgaven REDOXREACTIES vwo Reactievergelijkingen en halfreacties OPGAVE 1 Geef de halfreactie waarbij 01 P 2 O 5 wordt omgezet in PH 3. 02 Jodaat, IO 3 - in neutraal milieu wordt omgezet in H 5 IO

Nadere informatie

RVS. Cursusboek RVS Basis. Cursussen en Advies in RoestVastStaal. connect. RVS Connect

RVS. Cursusboek RVS Basis. Cursussen en Advies in RoestVastStaal. connect. RVS Connect RVS connect Cursusboek RVS Basis Cursussen en Advies in RoestVastStaal 1 Deze cursus wordt u aangeboden door. Voor meer informatie over deze cursus en/of de mogelijkheden van een passend opleidingsaanbod

Nadere informatie

R&D. Metallurgische (las)eigenschappen van slijtvaste witte gietijzers. Annemiek van Kalken Ludwik Kowalski

R&D. Metallurgische (las)eigenschappen van slijtvaste witte gietijzers. Annemiek van Kalken Ludwik Kowalski Metallurgische (las)eigenschappen van slijtvaste witte s Annemiek van Kalken Ludwik Kowalski MID 7 juni 2010 Inhoud s Producten van wit Producten van wit Definitie van slijtvastheid Slijtvastheid: Weerstand

Nadere informatie

Stoffen en Reacties 2

Stoffen en Reacties 2 Stoffen en Reacties 2 Practicum Metalen Naam student 1. Naam student2..... Pagina 2 van 13 Inleiding Reageert metaal met zuurstof? Sinds de mensheid metalen kent worden ze voor allerlei toepassingen gebruikt

Nadere informatie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie

Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie Chemie in druppels Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie 2 Oxidatie en reductie 2.1 Redoxreacties Een redoxreactie is een reactie waarbij elektronen uitgewisseld worden tussen reagentia.

Nadere informatie

STAAL SERVICE VLAANDEREN STERK IN METAAL EN SERVICE NON-FERRO & SPECIAAL-STAAL

STAAL SERVICE VLAANDEREN STERK IN METAAL EN SERVICE NON-FERRO & SPECIAAL-STAAL STAAL SERVICE VLAANDEREN STERK IN METAAL EN SERVICE NON-FERRO & SPECIAAL-STAAL INDUSTRIEPARK NOORD II ZANDVOORTSTRAAT 17 B-2800 MECHELEN TEL. 0032 15 20 29 60 FAX 0032 15 20 29 30 EMAIL: SALES@STAALSERVICEVLAANDEREN.BE

Nadere informatie

Wijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Wijzigingen en drukfouten voorbehouden. Corrosievast en Chemische samenstelling (richtwaarden) in % Classificatie Hittebestendig staal C Mn Si Cr Ni Mo Nb Cu N W AWS A-5.4 EN 1600 Arosta 304L 0,020 0,8 0,8 19,5 9,7 - - - - - E308L-16 E 19 9

Nadere informatie

Het smelten van tin is géén reactie.

Het smelten van tin is géén reactie. 3 Reacties Reacties herkennen (3.1 en 3.2 ) Een chemische reactie is een gebeurtenis waarbij stoffen verdwijnen en nieuwe stoffen ontstaan. Bij een reactie verdwijnen de beginstoffen. Er ontstaan nieuwe

Nadere informatie

Lichtmasten van metaal. aluminium of staal? Johan Maljaars en Ed Reddering

Lichtmasten van metaal. aluminium of staal? Johan Maljaars en Ed Reddering Lichtmasten van metaal aluminium of staal? Reddering Inhoud 2 3 Walsen van staal Eindproduct: ronde buis 4 Extruderen van aluminium Eindproduct: buis, evt. met verstijvers, lipjes, goten of andere variaties

Nadere informatie

Inspectierapport. Zwembad De Lansingh te Krimpen a/d IJssel. Inspectie van de stalen fundatiekolommen van het gebouw van het

Inspectierapport. Zwembad De Lansingh te Krimpen a/d IJssel. Inspectie van de stalen fundatiekolommen van het gebouw van het Inspectierapport Inspectie van de stalen fundatiekolommen van het gebouw van het Zwembad De Lansingh te Krimpen a/d IJssel Opdrachtgever: Gemeente Krimpen a/d IJssel zwembad De Lansingh De heer Erik Hordijk

Nadere informatie

1) Stoffen, moleculen en atomen

1) Stoffen, moleculen en atomen Herhaling leerstof klas 3 1) Stoffen, moleculen en atomen Scheikundigen houden zich bezig met stoffen. Betekenissen van stof zijn onder andere: - Het materiaal waar kleding van gemaakt is; - Fijne vuildeeltjes;

Nadere informatie

Corrosie en Hitteschade van metalen

Corrosie en Hitteschade van metalen Corrosie en Hitteschade van metalen FAIP, 17 januari 2019 Dr. ir. Frans Vos Zaakvoerder Materials Consult bvba Gastdocent KU Leuven / Corrosie / Lasmetallurgie 1, all rights reserved 1 Schade te wijten

Nadere informatie

Spleetcorrosieexpositieproeven in zeewater

Spleetcorrosieexpositieproeven in zeewater Roestvast stalen condensorpijpen (slot) Spleetcorrosieexpositieproeven in zeewater L.M. Butter en W.M.M. Huijbregts. De heren ing. L.M. Butter en ir. W M.M. Huijbregts zijn werkzaam bij de NV KEMA te Arnhem.

Nadere informatie

Het falen van stalen leidingen of vaten. Dr. Ir. Peter van Houten IWE Ir. Lammert Brantsma IWE,, IWI

Het falen van stalen leidingen of vaten. Dr. Ir. Peter van Houten IWE Ir. Lammert Brantsma IWE,, IWI Het falen van stalen leidingen of vaten Dr. Ir. Peter van Houten IWE Ir. Lammert Brantsma IWE,, IWI Schielab b.v. Schielab Breda Rotterdam Veendam Sittard www.schielab.nl Activiteiten Materiaal beproeving:

Nadere informatie

32 R O E S T V A S T S T A A L 7 / 2 0 0 8

32 R O E S T V A S T S T A A L 7 / 2 0 0 8 O p p e r v l a k t e b e h a n d e l i n g Hoe verwijdert en voorkomt men vliegroest op roestvast staal? Afbeelding 1 Besmettingscorrosie op roestvast stalen buizen veroorzaakt door het slijpen van koolstofstaal.

Nadere informatie

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen

Nadere informatie

Hierbij is sprake van elektronenoverdracht; elk Na atoom draagt een elektron over aan Cl-atoom onder vorming van een ionrooster.

Hierbij is sprake van elektronenoverdracht; elk Na atoom draagt een elektron over aan Cl-atoom onder vorming van een ionrooster. Redoxreacties 1. Elektronenoverdracht In dit hoofdstuk maken we kennis met zogenaamde redoxreacties. Dit zijn reacties waarbij elektronenoverdracht plaatsvindt. De naam redoxreactie is een samentrekking

Nadere informatie

I www.gns-nederland.nl T +31 (0)40 368 22 70 E info@gns-nederland.nl INHOUDSOPGAVE

I www.gns-nederland.nl T +31 (0)40 368 22 70 E info@gns-nederland.nl INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Technische informatie Roestvaststaal 1.1 Algemene informatie 2 1.2 Korte typering veel gebruikte kwaliteiten 3 Hoofdstuk 2: Mechanische eigenschappen 2.1 RVS stafmateriaal en

Nadere informatie

voor de deur Mobiele opvangmiddelen voor afvalwater Opslag van afvalwater Clean Water Mobiele waterzuiver

voor de deur Mobiele opvangmiddelen voor afvalwater Opslag van afvalwater Clean Water Mobiele waterzuiver Mobiele waterzuivering voor de deur Mobiele opvangmiddelen voor afvalwater Opslag van afvalwater Clean Water Mobiele waterzuiver ing Afvalwater zuiveren voor de deur Afvalwater zuiveren voor de deur? Niet

Nadere informatie

Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke

Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke , Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke Reparaturschweißlegierungen GmbH Am Kavitt 4 D-47877 Willich Postfach 237 D-47863 Willich (+49) 2154 95 55-0 FAX (+49) 2154 95 55-55 e-mail: info @ omniweld.de

Nadere informatie

Unieke onderhoudsproducten. roestvast staal. Problemen met vliegroest of contaminaties zijn voorgoed voorbij!

Unieke onderhoudsproducten. roestvast staal. Problemen met vliegroest of contaminaties zijn voorgoed voorbij! Unieke onderhoudsproducten voor roestvast staal Problemen met vliegroest of contaminaties zijn voorgoed voorbij! EMERGO Metal Treatment - Tel: 0599 696 420 - Fax: 0599 696 425 - E-mail: info@emergometal.nl

Nadere informatie

SPANNINGSCORROSIE BIJ DE ENERGIEOPWEKKING. 2. Ongelegeerd en laag gelegeerd staal.

SPANNINGSCORROSIE BIJ DE ENERGIEOPWEKKING. 2. Ongelegeerd en laag gelegeerd staal. 64 SCC bij de Energieopwekking B - 1 - SPANNINGSCORROSIE BIJ DE ENERGIEOPWEKKING Handboek Stoom, Uitgeverij Nassau B.V., 2008 Wally Huijbregts, Huijbregts Corrosion Consultancy, Renkum, www.hbscc.nl 1.

Nadere informatie

ALGEMENE GARANTIE INHOUD. 1) ALUMINIUM MATERIALEN a) Garantie voor 10 jaar b) Samenstelling c) Toleranties d) Onderhoudshandleiding

ALGEMENE GARANTIE INHOUD. 1) ALUMINIUM MATERIALEN a) Garantie voor 10 jaar b) Samenstelling c) Toleranties d) Onderhoudshandleiding INHOUD 1) ALUMINIUM MATERIALEN 2) RVS-MATERIALEN 3) MATERIALEN VAN STAAL 4) RUBBERPRODUCTEN a) Garantie voor 1 jaar 5) POEDERGECOATE OPPERVLAKKEN b) Onderhoudshandleiding 1) ALUMINIUM MATERIALEN Alle door

Nadere informatie

Falen bij hoge temperatuur

Falen bij hoge temperatuur Falen bij hoge temperatuur Bijzondere aspecten van hoge temperatuur breuken in metalen Henk Kolkman oktober 2009 Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium National Aerospace Laboratory NLR Inleiding

Nadere informatie

Stilstand is achteruitgang?

Stilstand is achteruitgang? Stilstand is achteruitgang? Janneke Haarman Corro 12 maart 2008, Studiekern Corrosie/VeMet Achtergrond In de praktijk worden de gevolgen van stilstaand, chloridenhoudend water in contact met RVS 304/316(L)

Nadere informatie

Basismechanica SOLDEREN GRIZLI777. 2012-2013 Tim Fack

Basismechanica SOLDEREN GRIZLI777. 2012-2013 Tim Fack Basismechanica GRIZLI777 SOLDEREN 2012-2013 Tim Fack Solderen Inhoud 1. Inleiding pagina 2 2. Capillaire werking pagina 3 3. Soldeertoestellen pagina 4 4. Zachtsolderen pagina 5 5. Hardsolderen pagina

Nadere informatie

Current market. Our solution. Issue: Corrosion is unpredictable. Our unique technology that detects and predicts corrosion up to 3 years in advance

Current market. Our solution. Issue: Corrosion is unpredictable. Our unique technology that detects and predicts corrosion up to 3 years in advance Current market Issue: Corrosion is unpredictable Timing of maintenance is hard to predict Unnecessary maintenance costs and costs of downtime Uncertainty of product quality Our solution Our unique technology

Nadere informatie

Stoffen, structuur en bindingen

Stoffen, structuur en bindingen Hoofdstuk 1: Stoffen, structuur en bindingen Scheikunde vwo 2011/2012 www.lyceo.nl Onderwerpen Scheikunde 2011 2012 Stoffen, structuur en binding Kenmerken van Reacties Zuren en base Redox Chemische technieken

Nadere informatie

Scheikunde Samenvatting H4+H5

Scheikunde Samenvatting H4+H5 Scheikunde Samenvatting H4+H5 Hoofdstuk 4 4.2 Stoffen worden ingedeeld op grond van hun eigenschappen. Er zijn niet-ontleedbare stoffen en ontleedbare stoffen. De niet-ontleedbare stoffen zijn verdeeld

Nadere informatie

RP PARTS GIETSTUKKEN STAAL

RP PARTS GIETSTUKKEN STAAL RP PARTS GIETSTUKKEN STAAL RP Techniek kan veel voor u betekenen op het gebied van gietstukken staal. RP Techniek BV heeft namelijk vele jaren ervaring op het gebied van sourcing en werkt nauw samen met

Nadere informatie

WMV bv. Lunac 2+ duplo NBD (2010) Kwalificatie Test. Mr. G. van der Sluis. Datum: September 26, 2011 Guus Coolegem, M.Sc.

WMV bv. Lunac 2+ duplo NBD (2010) Kwalificatie Test. Mr. G. van der Sluis. Datum: September 26, 2011 Guus Coolegem, M.Sc. Office: Molengraaffsingel 12 2629 JD Delft (NL) Post adress: Frans Halsstraat 5 1816 CM Alkmaar (NL) Tel. +31 (0)15 744 01 38 Fax +31 (0)15 744 01 02 Internet www.ccube.nl Registration NL34231544 WMV bv.

Nadere informatie

Kathodische Bescherming met opofferingsanodes

Kathodische Bescherming met opofferingsanodes Kathodische Bescherming met opofferingsanodes Bert Kriekemans Fortius Diest, België info@fortius.be Kathodische Bescherming (KB) Het principe van Kathodische Bescherming is niet nieuw. Het idee was eerst

Nadere informatie

Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC

Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC Nils Verkleij Failure Analyst & Materials Consultant 2 Inhoud Korte uiteenzetting van: MIC Schadeonderzoek van MIC Tweetal praktijkvoorbeelden

Nadere informatie

WMV bv. Lunac 2+ duplo NBD (2010) Kwalificatie Test. Mr. G. van der Sluis

WMV bv. Lunac 2+ duplo NBD (2010) Kwalificatie Test. Mr. G. van der Sluis Office: Molengraaffsingel 12 2629 JD Delft (NL) Post adress: Frans Halsstraat 5 1816 CM Alkmaar (NL) Tel. +31 (0)15 744 01 38 Fax +31 (0)15 744 01 02 Internet www.ccube.nl Registration NL34231544 WMV bv.

Nadere informatie

Hybride constructies. Aluminium en staal. Prof.dr.ir. Johan Maljaars TNO en TU/e

Hybride constructies. Aluminium en staal. Prof.dr.ir. Johan Maljaars TNO en TU/e Aluminium en staal TNO en TU/e Overzicht Introductie Vergelijk van materiaaleigenschappen Ontwerpen van aluminium constructies Aandachtspunten hybride constructies Ontwerpen van hybride constructies Brandwerendheid

Nadere informatie

Wat is roestvast staal? Fe Cr > 10,5% C < 1,2%

Wat is roestvast staal? Fe Cr > 10,5% C < 1,2% Wat is roestvast staal? Cr > 10,5% C < 1,2% wat is roestvast staal? Wat is roestvast staal? Ijzerlegering met 10,5% chroom en 1,2% koolstof, noodzakelijk voor de opbouw van een zelfherstellende oxidelaag

Nadere informatie