,i ngen in voor aardgas. Inhoud

Transcriptie

1 UDC Rubberafdicht distri butiesystemen,i ngen in voor aardgas NEN 7212 Rubber seals in distribution systems for natura1 gas le druk, maart 1987 Inhoud blz. Inleiding 2 1 Onderwerp en toepassingsgebied 3 2 Termen en definities 3 3 Materiaal 3 4 Eisen met betrekking tot het uiterlijk en de constructie 4 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded Fysische en mechanische eigenschappen van het materiaal Hardheid Mechanische eigenschappen Blijvende vormverandering Spanningsrelaxatie Zwelling en extractie Weerstand tegen ozon Monsterneming Vervaardiging van de proefstukken Aantal proefstukken 7 Beproevingsmethoden Beoordeling van het uiterlijk en de homogeniteit Bepalingen van de afmetingen en het volume Bepaling van de hardheid Bepaling van de mechanische sterkte 6 7. Bepaling van de blijvende vormverandering Bepaling van de spanningsrelaxatie Bepaling van de zwelling en extractie Bepaling van de ozonvastheid 8 8 Aan te brengen merken 8 Bijlage A - Toelichting op rubberafdichtingen onder praktijkomstandigheden 9 Bijlage B- Aanbevelingen voor de opslag en het gebruik van rubberafdichtingen 10 NEN 7212

2 NEN Blz. 2 Inleiding Deze norm is tot stand gekomen in het kader van de samenwerking tussen de Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland (KVGN) en de Stichting Nederlands Normalisatie-instituut (NNI). Bij de opstelling van deze norm is ervan uitgegaan dat deze mede moet kunnen worden gebruikt in het kader van de verlening van het GIVEG-merk ) De norm vervangt de volgende KVGN-keuringseisen: nr. 4 Ringen van natuurrubber bestemd voor de verbindingen in leidingen voor het transport van drinkwater of van rioolwater dan wel gas met een overdruk tot 1 bar van 1 juli nr. 18 Ringen van styreen-butadiëenrubber bestemd voor de verbindingen in leidingen voor het transport van drinkwater of van rioolwater dan wel gas met een overdruk tot 1 bar van 1 juli Titels van de vermelde normen NEN-ISO 37 NEN-ISO 48 NEN-ISO 188 NEN-ISO 81 NEN-ISO 816 NEN-ISO 868 NEN-ISO NEN-ISO 163 NEN-ISO 1817 NEN-ISO 2230 NEN-ISO 3384 NEN-ISO 4661 ISO 1629 Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de trek- en rekeigenschappen Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de hardheid tussen 30 en 8 IRHD Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de weerstand tegen versnelde veroudering ofwarmte Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de blijvendevormverandering na indrukking bij normale en hoge temperaturen Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de scheursterkte van kleine proefstukken (Delftproefstukken) Kunststoffen. Bepaling van de indrukhardheid met een hardheidsmeter (Shore-hardheid) Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de ozonvastheid. Deel 1: Statische rekproef Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de blijvende vormverandering na indrukking bij lage temperaturen Gevulcaniseerde rubber. Methoden voor de bepaling van de weerstand tegen vloeistoffen Gevulcaniseerde rubber. Leidraad voor het opslaan Gevulcaniseerde rubber. Bepaling van de spanningsvermindering onder druk bij normale en verhoogde temperaturen Rubber. Vervaardiging van proefstukken Rubbers and latices. Nomenclature. 1) Het GIVEG-merk wordt verleend door het VEG-Gasinstituut n.v., Wilmersdorf 0, Postbus 137, 7300 AC Apeldoorn. Normcommissie Rubberafdichtingen in gasdistributiesystemen tot en met 8 bar Niets uit deze norm mag worden verveelvoudigd enlof openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NNI. Het NNI noch de leden van normcommissies zijn aansprakelijk voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met de toepassing van door het NNI gepubliceerde normen. Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 09, 2600 GB Delft, telefoon (01) , telex 38144, postrekening 2301

3 NEN Blz. 3 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm geeft de algemene eisen voor de constructie en de eisen voor het materiaal met de daarbijbehorende beproevingsmethoden voor massieve rubberafdichtingen in flensverbindingen, verbindingshulpstukken, aftakhulpstukken, koppelingen e.d., die worden toegepast in ondergrondse hoofd- en dienstleidingen voor gas met drukken tot en met 8 bar binnen een temperatuurgebied van -10 C tot 0 C. De afmetingen van de afdichtingen zijn niet genormaliseerd; wel bevat de norm regels voor het bepalen van de afmetingen. Toelichting Deze norm richt zich in het bijzonder op de eisen, die worden gesteld aan de materiaaleigenschappen voor vlakafdichtingen (plaatvorm) en profielafdichtingen (lip- en ringafdichtingen) van rubber De toepassingsmogelijkheden van deze rubberafdichtingen zijn vastgelegd in de Richtlijnen Aanleg Hoofd- en Dienstleidingen (AHD) van de KVGN Termen en definities distributiesysteem: Het geheel van leidingen, dat is gevormd door hoofd- en dienstleidingen met de daarin geplaatste afsluiters, sifons, gasdrukregelinstallaties enz. hoofdleiding: Een leiding die een onderdeel vormt van een distributiesysteem dat het gas brengt naar de dienstleidingen. In het systeem van de hoofdleidingen kunnen één of meer gasdrukregelinstallaties, afslui- ters, sifons enz. zijn opgenomen. dienstleiding: De leiding die het gas vanuit een hoofd- of transportleiding naar één of meer verbruikers brengt. Hij loopt vanaf de hoofdleiding tot en met de uitlaat van de gasmeter. In de dienstleiding kunnen één of meer afsluiters en een drukregelaar zijn opgenomen. spanningsrelaxatie: Afname van de spanning bij een constante deformatie als functie van de tijd. zwelling: Toename van volume door opname van componenten uit de omgeving. extractie: Onttrekking van bestanddelen uit de rubber. gas: Aardgas van een samenstelling zoals overeengekomen tussen VEGIN en Gasunie Materiaal De rubber moet onder gebruikelijke bedrijfsomstandigheden bestand zijn tegen de inwerking van gas. Hieraan wordt geacht te zijn voldaan indien de rubber voldoet aan het gestelde in.4 en.. Bij de vervaardiging mag geen gebruik zijn gemaakt van stoffen die de goede werking kunnen schaden of kunnen leiden tot grote spreidingen in de kwaliteit. Rubberafdichtingen mogen geen vreemde bestanddelen bevatten en moeten vrij zijn van scheurtjes, luchtinsluitingen, blazen of andere onregelmatigheden. De vul- en hulpstoffen moeten homogeen in de rubber zijn gedispergeerd. De rubber mag geen stoffen bevatten die onder gebruikelijke bedrijfsomstandigheden een nadelige invloed op het materiaal van de buizen of hulpstukken kunnen uitoefenen. Door het ontbreken van een algemeen bruikbare methode om een eventuele nadelige invloed vast te stellen verdient het aanbeveling dat de fabrikanten zich er over en weer van vergewissen dat in de rubber waaruit de ringen zijn vervaardigd, en in het materiaal van de buizen en hulpstukken geen stoffen zijn verwerkt die onder gebruikelijke bedrijfsomstandigheden een nadelige invloed op elkaar kunnen uitoefenen. Indien voor specifieke toepassingen gebruik wordt gemaakt van samengestelde rubberafdichtingen van verschillende hardheden, dienen de desbetreffende delen te voldoen aan de eisen in de norm die voor de desbetreffende hardheidsklassen gelden. Onverminderd de voorafgaande bepalingen mogen pigmenten ter verkrijging van de gewenste kleur of kleurmerking van de rubberafdichtingen zijn toegevoegd. 1) Verkrijgbaar bij VEG-GASINSTITUUT nv., Apeldoorn.

4 NEN Blz. 4 4 Eisen met betrekking tot het uiterlijk en de constructie Het uiterlijk moet glad en gaaf zijn (behoudens vormnaden en merken). Overgangen in vorm moeten vloeiend verlopen om kerfwerking te voorkomen. De vorm en de afmetingen van de rubberafdichtingen moeten zo zijn, dat onder gebruikelijke omstandigheden een goede afdichting tijdens een redelijke gebruiksduur kan worden verwacht De nominale maten- en indien voor de toepassing van belang- het nominale volume van de rubberafdichtingen en de daarop toegestane afwijkingen moeten in overeenstemming zijn met de door de fabrikant opgegeven waarde en op tekening zijn vastgelegd. Fysische en mechanische eigenschappen van het materiaal Hardheid.1.1 De hardheidsklasse moet worden gekozen uit tabel 1. De nominale hardheid moet worden gekozen uit één van de hardheidsklassen uit tabel 1. Aangezien de hardheid van de rubber samenhangt met de constructieve uitvoering van de afdichting, moet de keuzevan de nominale hardheid plaatshebben in overleg tussen de fabrikant van de buizen enlof de verbindingshulpstukken en de fabrikant van de rubberafdichtingen. De tolerantie op de nominale hardheid moet eveneens voldoen aan tabel 1. Tabel 1 - Hardheidsklassen Hardheden in IRHD hardheidsklassen toelaatbaar gebied van tolerantie op de de nominale hardheid nominale hardheid * t &4 De nominale hardheid is bepalend voor de indeling in de hardheidsklasse Het hardheidsverschil per produkt mag ten hoogste 3 IRHD bedragen. Na conditionering bij-10 f 1 C gedurende72 h mag de hardheid niet meer dan 10 IRHDzijn toegenomen. Na conditionering bij C gedurende 24 h mag de verandering van de hardheid niet meer dan 6 IRHD bedragen. Mechanische Treksterkte, eigenschappen rek bij breuk en scheursterkte De treksterkte, de rek bij breuk en de scheursterkte van de rubber moeten bij C voldoen aan de in tabel 2 gestelde waarden. Tabel 2 - Mechanische eigenschappen bij 23? 1 C treksterkte MPa rek bij breuk scheursterkte % N Na conditionering bij 100 f 1 C gedurende 24 h mag ten opzichte van de initiële waarde - de treksterkte niet meer dan 20 % zijn afgenomen; - de rek bij breuk niet meer dan 10 % zijn toegenomen en niet meer dan 2 % zijn afgenomen..2.3 Gelaste ringen De treksterkte en de rek bij breuk ter plaatse van een las moeten ten minste gelijk zijn aan 7 % van de gemeten waarden buiten de las.

5 NEN Blz..3 Blijvende vormverandering De rubber moet met betrekking tot de blijvende vormveranderingen na een indrukking volgens tabel 3 onder de daarbij genoemde condities, voldoen aan de in tabel 3 gestelde waarden en mag daarbij geen barsten of scheuren vertonen. Tabel 3 - Maximale blijvende vormverandering temperatuur tijd indrukkings- maximale vormverandering percentage t.o.v. de indrukking OC h % % f _t Spanningsrelaxatie De relatieve spanning in de rubber na de beproeving volgens7.6, mag ten opzichtevan het geëxtrapoleerde relaxatieverloop in lucht, na zwelling in iso-octaan/tolueen (70 : 30) niet meer dan 1 % zijn toegenomen en na drogen in lucht niet meer dan 2 % zijn afgenomen (zie figuur l), terwijl hierbij geen scheur- of barstvorming in de rubber mag zijn opgetreden. Het relaxatieverloop in lucht (zie R1 in figuur 1) moet zodanig zijn dat de spanningsafname per tijdsdecade (op basis van uren) niet meer dan % bedraagt. Zwelling en extractie De zwelling bepaald volgens mag in iso-octaan/tolueen (70 : 30) niet meer bedragen dan 40 % (VIVI en in water niet meer dan % (VIV). De extractie bepaald volgens mag niet meer dan 7, % (mlm) bedragen. Weerstand tegen ozon Bij een ozonconcentratie in lucht van 0,2 ml/m3 (2 pphm) bij een temperatuur van C mag de rubber onder een rekpercentage van 20 % na 120 h geen scheurtjes vertonen. Het is mogelijk dat de afnemer voor zijn toepassing een hogere ozonvastheid In verband hiermee kan een hogere ozonvastheid worden gevraagd. noodzakelijk acht. 6 Monsterneming Het monster moet representatief zijn voor het te keuren produkt. 6.1 Vervaardiging van de proefstukken Voor de bepaling van de afmetingen en het volume moeten complete rubberafdichtingen als proefstuk worden gebruikt. Voor de overige proeven moeten de proefstukken uit de rubberafdichtingen worden vervaardigd. Indien de afmetingen van de rubberafdichtingen in verband met de vereiste afmetingen van de proefstukken dit niet toelaten, mogen zij uit proefplaten zijn vervaardigd. De proefplaten moeten zijn vervaardigd volgens NEN-ISO 4661 uit rubber van hetzelfde mengsel als de ru bberafdichtingen en moeten zijn gevulcaniseerd onder omstandigheden die tot vergelijkbare resultaten leiden. 6.2 Aantal proefstukken Voer de beproeving uit met drie proefstukken, tenzij anders vermeld.

6 NEN Blz Beproevingsmethoden Beoordeling van het uiterlijk en de homogeniteit Snij uit drie rubberafdichtingen over de doorsnede 2 mm dikke platte delen. Rek deze delen 100 % uit en beoordeel ze op de eisen volgens Bepaling van de afmetingen en het volume Bepaal de afmetingen met behulp van daarvoor geschikt meetgereedschap. Bepaal het volume door de rubberafdichtingen achtereenvolgens in lucht en in water te wegen, in mg nauwkeurig. Om te voorkomen dat zich bij het onder water wegen lucht aan de afdichting hecht, moet deze tevoren nat worden gemaakt met water, waaraan enkele druppels van een oppervlaktespanningsverlagend middel is toegevoegd. Bereken het volume met behulp van de formule: waarin: v= ml - mw Qw V is het volume van het proefstuk, in cm3; ml is de massa van het proefstuk in lucht, in g; mw is de massa van het proefstuk in water, in g; b is de dichtheid van het water, in g/cm3 (= 1 g/cm3) Bepaling van de hardheid Bepaal de hardheid van de proefstukken bij 23 tr 1 C volgens NEN-ISO 48. In geval van arbitrage is de methode volgens de micro-tester bepalend Conditioneer de proefstukken daarna gedurende 72 h bij -10 f 1 C. Bepaal de hardheid volgens NEN-ISO 48 van de rubber bij C Conditioneer de proefstukken daarna volgens NEN-ISO 188 gedurende 24 h bij C. Bepaal de hardheid van de rubber volgens Bepaling van de mechanische sterkte Bepaal de treksterkte en de rek bij breuk van de rubber bij een temperatuur van C volgens NEN-ISO 37 met proefstuk type 2. Indien de afmetingen van het produkt dit type proefhalter niet toelaten, dan mag van proefstuk type 3 gebruik worden gemaakt Conditioneer de proefstukken volgens NEN-ISO 188 gedurende 24 h bij een temperatuur van C. Bepaal de treksterkte en de rek bij breuk volgens NEN-ISO Bepaal de scheursterkte van de rubber bij een temperatuur van C volgens NEN-ISO 816. Bepaling van de blijvende vormverandering Bepaal de blijvende vormverandering van de rubber na indrukking bij - L 1 C gedurende 72 h volgens NEN-ISO 163 en bij zowel 23 L?I 1 C als 100 k 1 C gedurende 72 h resp. 24 h volgens NEN-ISO 81. Meet de_ blijvende vormverandering 30 f 1 min nadat de belasting is opgeheven Bepaling van de spanningsrelaxatie Proefstukken Bepaal de spanningsverandering als functie van de tijd in de rubber in 3-voud aan een cilindrisch proefstuk met een middellijn van mm en een hoogte van 10?Z 0,3 mm Meetapparatuur en meetmethode Gebruik voor de beproeving meetapparatuur volgens NEN-ISO Voer de beproeving uit volgens de methode van NEN-ISO Meetprocedure Voer alle spanningsmetingen uit bij C. Met plaatsen in vloeistof wordt bedoeld dat de klem met proefstuk wordt geplaatst in iso-octaan/tolueen in een volumeverhouding 70 : 30. De meetprocedure verloopt volgens het volgende schema dat uitgaat van het tijdstip dat het proefstuk in de klem is gezet.

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NEN 7212:1987 nl Rubberafdichtingen in distributiesystemen voor aardgas T (01) F (01) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview