Evaluatie Cameratoezicht. Gemeente IJsselstein

Transcriptie

1 Evaluatie Cameratoezicht Gemeente IJsselstein

2 Evaluatie Cameratoezicht Gemeente IJsselstein Inhoudsopgave Inhoudsopgave...1 Samenvatting 3 1. Inleiding Kader en achtergrond Evaluatie Opzet van de evaluatie Geïnterviewde personen Kader en proces/randvoorwaarden Inleiding Wettelijk kader Cameratoezicht in IJsselstein Cameralocaties in IJsselstein Samenwerking en technische ondersteuning Het rendement van cameratoezicht in IJsselstein Inleiding Effecten van cameratoezicht volgens literatuuronderzoek Criminaliteitscijfers Resultaten gemeentebeleidsmonitor Beperkingen in de registraties Ervaringen van de politie en stadstoezicht Kwaliteit beelden De kosten van het cameratoezicht Inleiding Leasecontracten Kosten aanschaf en gebruik tot Werking cameratoezicht per deelgebied Inleiding Deelgebied Voorstraat, Schuttersgracht, Weidstraat & Vingerhoekhof (Uitgaansgebied) Deelgebied Overtoom en Basiliekpad (Gebied rond gemeentehuis) Deelgebied Poortdijk, Panoven (Einde binnenstad) Deelgebied Evenemententerrein het Podium (Gebied evenemententerrein) Deelgebied Televisiebaan en Journaalpad (Gebied Studio 10) Deelgebied de Clinckhoeff Ontwikkelingen in cameratoezicht Inleiding Drones Slimme camera s Mobiele camera s Bodycamera s Conclusies en aanbevelingen.22 1

3 Bijlage 1. Analyse criminaliteitscijfers Bijlage 2. Verschillende opties Bijlage 3. Foto s en specificaties Bijlage 4. Plattegrond camera s gemeente IJsselstein 2

4 Samenvatting De gemeente IJsselstein is in 2010 begonnen met cameratoezicht in de openbare ruimte om overlast en criminaliteit te verminderen. In het begin werden de beelden doorgeschakeld naar de uitkijkcentrale van de politie, maar in 2011 werd deze samenwerking stopgezet. De afgelopen tijd zijn de beelden niet live uitgekeken door de gemeente en is er alleen achteraf gebruik gemaakt van de beelden. Omdat de gemeente gebruik maakt van cameratoezicht, dient zij periodiek een evaluatie uit te voeren. Daarbij wordt er onder andere gekeken of de camera s voldoen aan de proportionaliteit- en subsidiariteitseis. Voor de gemeente IJsselstein geldt dat het cameratoezicht in de huidige vorm voldoet aan de proportionaliteitseis, ondanks dat de criminaliteitscijfers de afgelopen jaren structureel zijn gedaald. Er zijn immers nog voldoende incidenten waarbinnen cameratoezicht een rol kan spelen. Dit geldt met name voor de nachtelijke uren in de binnenstad van IJsselstein. Ook blijkt uit de Dimensus monitor dat de inwoners van met name IJsselveld-Oost zich nog geregeld onveilig voelen in de eigen buurt. Er wordt aan de proportionaliteitseis voldaan, omdat de inbreuk op de belangen van de betrokkenen in verhouding staat tot het doel, namelijk een vermindering van de overlast en criminaliteit. Cameratoezicht is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen, die een positieve bijdrage levert aan de veiligheid. De evaluatie toont aan dat het cameratoezicht in deze vorm dan ook voldoet aan de subsidiariteitseis. Binnen het proces van cameratoezicht dient er door de gemeente IJsselstein nog een inhaalslag gemaakt te worden. Zo dienen er verschillende protocollen te worden opgesteld waardoor voor iedereen duidelijk is bij wie je terecht kan voor bepaalde problemen. Deze protocollen moeten ervoor zorgen dat er in de toekomst op een duidelijk, efficiënte en vooral veilige manier gewerkt kan worden met cameratoezicht. Het effect van cameratoezicht is voor de gemeente IJsselstein lastig te bepalen. Dit omdat er niet bijgehouden wordt wanneer en waarvoor er van de beelden gebruik wordt gemaakt. Om deze reden is er bij de evaluatie gebruik gemaakt van de criminaliteitscijfers van de politie. Voor de gemeente IJsselstein geldt dat er vier mogelijkheden zijn ten aanzien van het live uitkijken van de beelden, te weten: Niet live uitkijken Permanent live uitkijken Live uitkijken in het weekend op vaste tijden en tijdens evenementen 12 zaterdagen live uitkijken en tijdens evenementen Live uitkijken in het weekend op vaste tijden en tijdens evenementen is de optie die het beste uit de evaluatie komt. Doordat er in de gemeente nog geregeld incidenten plaatsvinden waarbij cameratoezicht een rol kan spelen is het niet wenselijk om helemaal niet live uit te kijken. Daar tegenover staat dat permanent live uitkijken geen toegevoegde waarde heeft. De kosten van het uitkijken van de beelden wegen dan niet op tegen de eventuele opbrengsten. Uit de gesprekken met de wijkagenten blijken immers dat de meeste incidenten plaats te vinden in de nachtelijke uren in de binnenstad. Het is dan ook wenselijk om op die tijden de beelden live uit te kijken. 3

5 De totale kosten van cameratoezicht bedragen nu maandelijks 5.352,48-. Jaarlijks komt dit uit op een bedrag van ,76. Dit is exclusief de extra kosten die er nog bij kunnen komen, indien er camera s vervangen moeten worden als gevolg van vernielingen. Wanneer de gemeente IJsselstein besluit om over te gaan op live uit kijken zal dit ook financiële consequenties hebben. De totale uitkijkkosten zijn geschat op ,-. Deze zijn berekend op basis van de tijden, waarvan de wijkagent het nodig acht om de beelden live uit te kijken. Voor de binnenstad is dit de zaterdagnacht van 23:00 tot 05:00. Voor deze optie geldt dat er wekelijks op zaterdagnacht wordt uitgekeken. Er is ook een optie om 12 drukke zaterdagen uit te kijken. Hierbij komen de kosten op zo n 5.611,-. Er wordt dan dus op 12 zaterdagen uitgekeken en tijdens evenementen als carnaval, koningsdag en de evenementen die op het podium worden gehouden. Dit is een eventuele middenweg waarvoor gekozen kan worden. 4

6 1. Inleiding 1.1 Kader en achtergrond Cameratoezicht in de openbare ruimte wordt steeds belangrijker. Steeds meer gemeenten zijn dan ook overgegaan op cameratoezicht als middel om criminaliteit en overlast beheersbaar te houden. Ook binnen gemeenten waar al sprake was van cameratoezicht in de openbare ruimten wordt nog steeds uitgebreid. IJsselstein is in 2010 begonnen met camera s in de openbare ruimte. Er is gestart met camera s op 4 locaties, namelijk: Overtoom, Basiliekpad, Televisiebaan Jumbo & Televisiebaan Poortdijk. In eerste instantie werden de beelden in de RCTU (uitkijkcentrale van de politie) uitgekeken. Dit werd op vaste tijden gedaan door operators van Team Technisch Toezicht. Er werd uitsluitend uitgekeken in het weekend. Op vrijdag was dit van 16:00 00:00 en op zaterdag was dit van 22:00 04:00. In 2011 koos de Gemeente IJsselstein ervoor om cameratoezicht in eigen beheer te nemen. Met het in eigenbeheer houden van cameratoezicht zou de gemeente enorm veel geld besparen. Daarnaast kon er vanaf dat moment uitgekeken worden wanneer de gemeente dat nodig achtte. Op dit moment heeft de Gemeente IJsselstein 15 camera s die live kunnen worden uitgekeken. In de praktijk worden deze beelden zelden live uitgekeken. Wel worden de beelden op basis van aangiftes teruggekeken voor de opsporing en vervolging. Deze beelden worden door een boa (buitengewoon opsporingsambtenaar) teruggekeken en overhandigd aan de politie. 1.2 Evaluatie De gemeente is wettelijk verplicht om de inzet van camera s periodiek te laten evalueren, om te kunnen beoordelen of het cameratoezicht (op een specifieke locatie) nog steeds noodzakelijk is en past binnen de gestelde uitgangspunten. De camera s moeten voldoen aan subsidiariteit en proportionaliteit. Hier wordt later in deze evaluatie verder op ingegaan. In het collegevoorstel van het aanwijzingsbesluit 1 van 2018 is vastgelegd dat in februari een stagiair start met de evaluatie van cameratoezicht en dat dit kan leiden tot een bijstelling van de inzet van cameratoezicht (IJsselstein, 2018a). In deze evaluatie staan de volgende vragen centraal: Hoe groot is het effect van cameratoezicht op de subjectieve en objectieve veiligheid? Hoe effectief is het huidige cameratoezicht in IJsselstein in het voorkomen van overlast en criminaliteit? In hoeverre dragen de afzonderlijke cameralocaties bij aan dit streven? Wat zijn de kosten van cameratoezicht voor de gemeente en staan deze in verhouding tot de geschatte opbrengsten? Voldoet de werkwijze van de gemeente IJsselstein op gebied van cameratoezicht aan de wet- en regelgeving? Met het beantwoorden van deze vragen wordt er een onderbouwde conclusie gegeven, of de huidige locaties (nog) voldoen en in hoeverre het wenselijk is de huidige cameralocaties en/of de live uitkijktijden aan te passen. 5 1 Een aanwijzingsbesluit is een (politiek) besluit van een overheidsorgaan, gegeven aan een lager geplaatste persoon of instelling, die deze aanwijzing moet opvolgen.

7 1.3 Opzet van de evaluatie Om tot een gedegen evaluatie te komen over het rendement van cameratoezicht in IJsselstein is gebruik gemaakt van verschillende bronnen: Evaluatie cameratoezicht IJsselstein Evaluatie cameratoezicht Amersfoort 2012 Interviews met de wijkagenten van de binnenstad en IJsselveld-Oost, met een medewerker van stadstoezicht, een medewerker van Pulse en met een operationeel expert van de Politie Midden Nederland Registraties bij de politie van aangiften van geweld en veel voorkomende criminaliteit voor de jaren 2016 en 2017 Documentatie op het gebied van cameratoezicht die inzicht verschaffen in de kosten en de afwegingen om al dan niet tot cameratoezicht te besluiten Literatuuronderzoek naar cameratoezicht over de effecten op de objectieve en subjectieve veiligheid 1.4 Geïnterviewde personen Zoals in de opzet van de evaluatie naar voren kwam zijn er een aantal gesprekken gevoerd met verschillende betrokkenen binnen het proces van cameratoezicht. Voor deze evaluatie waren dat: Jeroen van Polen, medewerker stadstoezicht met cameratoezicht onder zijn hoede Didi Muhiya, medewerker Pulse Jongerenwerk Marcel van Ballegooijen, wijkagent IJsselstein Centrum Rogier Pijper, wijkagent IJsselveld-Oost Wybe Diepersloot, Operationeel expert Politie Midden Nederland Rob de Groot, eigenaar De Groot Camerasystemen Thierry Stunnenberg, medewerker De Groot Camerasystemen Jorien de Groot, medewerker uitvoering UW Samenwerking 6

8 2. kader en proces/randvoorwaarden IJsselstein beschikt over 15 vaste camera s verdeeld over 11 locaties. Deze beelden kunnen live worden uitgekeken vanuit het stadskantoor IJsselstein aan de Overtoom. In de praktijk gebeurt dit zelden en wordt er alleen gebruik gemaakt van de beelden voor opsporing achteraf. 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk behandelt het wettelijk kader voor cameratoezicht, de werkwijze van cameratoezicht in de gemeente, de mogelijkheid om beelden live uit te kijken vanuit de uitkijkcentrale in het stadskantoor en de huidige samenwerking tussen de politie en stadstoezicht. 2.2 Wettelijk kader Publiek uitkijken van camerabeelden is gebaseerd op de wettelijke taak van de (lokale) overheid om de openbare orde te handhaven. Vaak is fysiek toezicht niet afdoende of niet wenselijk, waardoor de optie voor cameratoezicht aanwezig is. De doelstelling van het publieke cameratoezicht is primair gebaseerd op artikel 151c van de Gemeentewet, de Politiewet en de Wet politiegegevens. (CCV, z.j.) In artikel 151c van de Gemeentewet is vastgelegd dat het doel bij het toepassen van cameratoezicht in de openbare ruimte, het handhaven van de openbare orde is. De algemene bestuurlijke voorkoming van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeente vallen hier ook onder. Cameratoezicht heeft op grond van dit artikel een signalerende functie. Deviant gedrag wordt gesignaleerd door operators en dit wordt doorgeschakeld naar de politie. Het voordeel van cameratoezicht is dat de camera s meer zien. Het is voor politie en stadstoezicht onmogelijk om alles te zien op straat. Daarnaast is het een handig hulpmiddel om informatie te vergaren, waardoor de aansturing van politie en andere hulpdiensten op straat eenvoudiger wordt. Zo kunnen bijvoorbeeld plaats delicten, looprichtingen en signalementen beter worden uitgegeven. (Autoriteit Persoonsgegevens, 2016) In 2016 heeft zich een aanpassing voorgedaan aan de Gemeentewet. Voorheen werd er gesproken van Vast cameratoezicht, maar dit is veranderd naar cameratoezicht. Het verschil zit hem in het feit dat de burgemeester nu ook flexibele/ tijdelijke camera s kan plaatsen op plekken, waar er op dat moment overlast wordt ervaren. Zo kunnen de flexibele camera s op hangplekken van jongeren worden gehangen, maar ook worden gebruikt bij grote evenementen. De gemeente heeft 1 flexibele camera. Deze hangt momenteel bij winkelcentrum De Clinckhoeff, voor de aanpak van jongerenoverlast op die locatie. Vanuit de Politiewet zijn artikel 3 en artikel 13 van belang. Artikel 3 is de basis voor het optreden van de politie; ook in combinatie met artikel 151c van de gemeentewet. Artikel 3 stelt: de politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven (Overheid, 2012). Artikel 13 heeft betrekking op het driehoeksoverleg en stelt: In het driehoeksoverleg worden door de burgemeester en de officier van justitie afspraken gemaakt over de inzet van de politie ten behoeve van de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening, onderscheidenlijk ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en de taken ten dienste van de justitie. De afspraken worden mede gemaakt op basis van de doelen, bedoeld in artikel 38b, eerste lid (Overheid, 2012). De Wet politiegegevens stelt dat de politie een belangrijke rol heeft bij het invoeren van cameratoezicht op openbare plaatsen. Zij is verantwoordelijk voor het verwerken van beelden op grond van de Wet politiegegevens. Daarnaast is de politie de instantie die de beelden gebruikt voor de handhaving van de openbare orde. Om deze reden is op grond van artikel 151c lid 3 van de Gemeentewet de operationele regie bij de politie neergelegd. De politie dient dan ook al bij de oriëntatiefase betrokken te worden bij de opzet en uitvoering van het cameratoezicht. Dat de politie de operationele regie heeft, hoeft niet te betekenen dat de politie ook de enige is die de beelden mag uitkijken. Ook andere personen dan politiefunctionarissen (bijvoorbeeld boa s) mogen de 7

9 beelden uitkijken. Wel dient er onderscheid te worden gemaakt tussen het uitlezen van beelden en het gebruiken van de beelden voor opsporing. Beelden gebruiken voor de opsporing mag uitsluitend gedaan worden door politiefunctionarissen. Bij de gemeente IJsselstein worden de beelden uitgekeken door een boa. Hij mag dan ook niet de beelden gebruiken voor de opsporing. Wanneer de beelden opgevraagd worden door de politie hoeven ze niet formeel gevorderd te worden. Proportioneel en subsidiair Cameratoezicht is zoals eerder aangegeven een privacygevoelige aangelegenheid. Om toch de privacy te waarborgen zijn er regels vastgelegd. Deze zijn terug te vinden in artikel 151c van de Gemeentewet. Zo staat er in de wet dat het cameratoezicht in een redelijke verhouding moet staan tot het doel dat men beoogt (proportionaliteit). Daarnaast staat er vermeld dat het doel van handhaving van de openbare orde niet op een minder ingrijpende wijze kan worden bereikt (subsidiariteit). Cameratoezicht in de openbare ruimte wordt door de gemeente IJsselstein ingezet om criminaliteit en overlast te verminderen. De inbreuk op de belangen van de betrokkenen is hierbij in verhouding tot het doel. Daarnaast is het bij proportionaliteit van belang dat er ook daadwerkelijk sprake is van criminaliteit en overlast in de gemeente. Wanneer dit niet het geval is, mag cameratoezicht niet worden ingezet. In tabel 2.1 wordt weer gegeven welke vormen van criminaliteit voorkomen in de gemeente IJsselstein. Voor cameratoezicht geldt dat niet alle vormen van criminaliteit interessant zijn. Huiselijk geweld is een vorm van criminaliteit waarbinnen cameratoezicht geen rol kan spelen. Echter kan cameratoezicht wel ingezet worden voor geweld, autokraak, fietsendiefstal, vernielingen, zakkenrollen en jongerenoverlast. Ook deze vormen komen voor in de gemeente. Met name het aantal meldingen van fietsendiefstallen is het afgelopen jaar gestegen. Doordat er in de gemeente nog voldoende sprake is van overlast en criminaliteit, en de inbreuk op de belangen van de betrokken in verhouding staat tot het doel, voldoet de inzet van cameratoezicht aan de proportionaliteiteis. Voor een uitgebreide analyse van de criminaliteitscijfers wordt u verwezen naar bijlage 1. Daar zijn de vormen van criminaliteit die voor de gemeente IJsselstein van belang zijn, verder uitgewerkt. Tabel 2.1 : Criminaliteitscijfers IJsselstein 8

10 Cameratoezicht voldoet aan de subsidiariteitseis, wanneer het niet het enigste middel is dat wordt ingezet om criminaliteit en overlast te beperken. De gemeente IJsselstein voldoet aan deze eis, omdat er naast cameratoezicht een team stadstoezicht aanwezig is die zich bezighoudt met openbare orde meldingen. Aanvullend is er een integrale aanpak voor jongerenoverlast. Hierbij zijn jeugdboa s, jongerenwerkers en ambulante hulpverleners betrokken. De jeugdboa s houden zich op rond de plekken waar de jongeren graag hangen en overlast veroorzaken. Zo zijn ze vaak te vinden rondom het winkelcentrum Clinckhoeff en bij de Jumbo nabij studio 10. Ze gaan in gesprek met deze jongeren en spreken ze waar nodig aan op hun gedrag. De raad heeft ervoor gekozen om extra budget vrij te maken om overlast van het uitgaanspubliek op de zogenaamde loop- en slooproutes tegen te gaan. Dat zijn de routes waar op vrijdag- en zaterdagnacht veel meldingen worden gemaakt van vernielingen en geluidsoverlast. Vanaf 5 mei 2017 reden er in het weekend twee ingehuurde boa s van 00:00 tot 06:00 rond over deze loop- en slooproutes. 2.3 Cameratoezicht in IJsselstein Cameralocaties In 2010 is er gestart met cameratoezicht op 4 locaties. Inmiddels zijn er 15 vaste camera s geplaatst op 11 locaties, te weten: Locatie Nadere specificatie Schuttersgracht Kruising Doelenstraat/ Voorstraat/ Weidstraat & Schuttersgracht Weidstraat Kruising Benschopperstraat/ Kloosterstraat/ Utrechtsestraat & Weidstraat Voorstraat Kruising Walstraat/ IJsselstraat/ Kerkstraat & Voorstraat Overtoom Plein voor het Fulcotheather. 1x dome-camera & 1x 360 graden camera Vingerhoekhof Parkeerplaats Poortdijk Kruising IJsselstraat/ Panoven & Eiteren Evenemententerrein Het Podium (4x) Basiliekpad Vlakbij het tramstation Televisiebaan Ter hoogte van het tramstation Televisiebaan Ter hoogte van de Jumbo Journaalpad Ter hoogte van het buurthuis Studio 10 Uit het raadsvoorstel van 2008: Om tot bovengenoemde locaties te komen dient de burgemeester vooraf met het OM en de politie af te stemmen of de plaatsing van de camera s op die specifieke locaties aan de criteria van subsidiariteit en proportionaliteit voldoen. Onder het aanwijzingsbesluit moet derhalve een politie/veiligheidsanalyse liggen waaraan het OM en de politie en de burgemeester zich kunnen conformeren. Door de burgemeester is in de procedures rond de APV-wijziging toegezegd dat, indien hij van zijn bevoegdheid tot het plaatsen van camera s gebruik maakt, hij de raad over deze keuzes en overwegingen zal informeren. De burgemeester heeft de betreffende locaties voor de camera s aangewezen op grond van artikel 2:77 van de Algemene Plaatselijke Verordening van IJsselstein. Flexibele camera s De gemeente IJsselstein heeft ervoor gekozen om één flexibele camera aan te schaffen. Deze is momenteel gevestigd aan het winkelcentrum de Clinckhoeff, bij de tramhalte, tegenover snackbar de Clinckhoeff. Het was niet mogelijk om een wifi-verbinding te creëren naar het stadskantoor. De beelden konden dan ook heel lang niet worden uitgekeken. De Groot heeft een backbone geplaatst in de IJsselhal, waardoor het uitkijken vanuit de uitkijkruimte wel mogelijk zou moeten zijn. Tot op heden is dit echter niet het geval. Daarnaast blijkt uit het gesprek met de wijkagent van IJsselveld-Oost dat de beelden op deze standalone camera maar 48 uur worden bewaard. Dit is niet wenselijk, want aangiftes en meldingen worden niet altijd dezelfde dag gedaan. Hierdoor komt het geregeld voor dat de beelden al verwijderd zijn, en er dus niets mee gedaan kan worden. Met De Groot moet dan ook worden gekeken naar een oplossing. In het aanwijzingsbesluit van 17 mei 2017 staat: 9

11 In aanvulling op het Aanwijzingsbesluit Cameratoezicht IJsselstein van 26 september Aan te wijzen als gebied waar, met ingang van inwerkingtreding van dit besluit, met camera s toezicht wordt gehouden: Locatie winkelcentrum Clinckhoeff - tramhalte, tegenover snackbar Clinckhoeff Inzake het aangewezen gebied worden de beelden live uitgekeken indien nodig in verband met handhaving van de openbare orde. De camerabeelden 24 uur per dag worden opgenomen en opgeslagen. De opgenomen beelden worden bekeken indien sprake is van verstoring van de openbare orde, klachten, strafbare feiten of een aangifte. De beelden worden bekeken door daarvoor bevoegde personen. De opgenomen beelden worden ten hoogste 28 dagen bewaard. (Gemeente IJsselstein, 2017a) Uitkijken beelden De beelden uit IJsselstein, maar ook die van Montfoort kunnen live worden uitgekeken vanuit het stadhuis in IJsselstein. Deze is gevestigd aan de Overtoom. Op welke manier de beelden uitgekeken mogen worden en door wie moet worden vastgelegd in een protocol. Deze is momenteel nog niet opgesteld. Op dit moment is er één persoon die de beelden kan uitkijken. Dit betreft een boa van stadstoezicht. In het kader van één is geen, is het voor een goede werking van het cameratoezicht wenselijk dat meerdere mensen toegang hebben tot het camerasysteem. Er zou dan ook voor gekozen kunnen worden om alle toezichthouders bevoegd te maken voor het live uitkijken van de beelden. Om hen kennis met het systeem te laten maken kan de leverancier, De Groot, een les organiseren. Iemand komt dan langs om alles uit te leggen. Hierdoor kunnen zij zonder problemen gebruik maken van het systeem en de beelden uitkijken. Wanneer alle toezichthouders bevoegd zouden worden, zouden de televisies waarop de beelden te zien zijn verplaatst kunnen worden naar de werkruimte van de toezichthouders. Deze ruimte zal dan wel aangepast moet worden aan de wettelijke eisen waaraan een uitkijkruimte moet voldoen. Zo moet de ruimte bijvoorbeeld een afgesloten ruimte zijn. Momenteel is de uitkijkruimte, tevens de kleedruimte van de toezichthouders, gevestigd naast deze werkruimte. In het hoofdstuk conclusies en aanbevelingen zal hier verder op ingegaan worden. De gemeente heeft naast camera s in de openbare ruimte ook camera s in studio10 gesubsidieerd. Deze zijn daar geplaatst met het oog op de veiligheid van de medewerkers. In studio10 is stichting Pulse gevestigd. Zij organiseren in studio10 verschillende activiteiten voor jong en oud. Pulse had samen met de Gemeente IJsselstein afgesproken dat de beelden uitsluitend door Pulse zelf bekeken konden worden, in het geval van een calamiteit. Echter konden de beelden toch nog uitgekeken worden op de schermen in de uitkijkruimte van de gemeente. Dit is geen wenselijke situatie, omdat de Gemeente IJsselstein niet bevoegd is om deze beelden te bekijken. Hierbij dient vermeld te worden dat de beelden van studio10 standaard ingeklapt stonden en dus niet live uitgekeken werden door een boa van stadstoezicht. Met De Groot is gekeken naar een oplossing voor dit probleem, maar doordat er een verbinding liep via de server van de gemeente, kon dit niet losgekoppeld worden. Er is dan ook voor gekozen om de verbinding per direct stop te zetten. Hierdoor kunnen beide partijen niet meer gebruik maken van de beelden. Stichting Pulse heeft zelf ook aangegeven dat zij dit het liefst wilden, omdat zij niet willen dat de gemeente nog de mogelijkheid heeft om de beelden uit te kijken. Met De Groot moet gekeken worden naar het huidige (nog lopende) contract. Alleen tijdens grote evenementen wordt er soms live uitgekeken. De camera s worden dan ook meer gebruikt om beelden mee terug te kijken. Ook heeft de politie de mogelijkheid om op een tablet de camera s live uit te kijken. Zo is er de mogelijkheid om op elk gewenst moment de beelden uit te kijken. Elke gemeente mag zelf bepalen hoeveel uur per week de beelden live uitgekeken worden. De gemeente Utrecht heeft er bijvoorbeeld voor gekozen om bijna 24 uur per dag de beelden uit te kijken. Voor een kleinere gemeente als IJsselstein heeft het geen toegevoegde waarde om bijna de hele dag de beelden uit te kijken. Wel kunnen er vaste uitkijktijden worden afgesproken, zoals bijvoorbeeld in het weekend. De gemeente Stichtse Vecht heeft hier voor gekozen. Zij laten de beelden van Maarssen in de nachtelijke uren van het weekend uitkijken en tijdens grote evenementen als koningsdag. 10

12 In 2017 is er een verbouwing geweest aan het stadskantoor van IJsselstein. De beelden konden hierdoor niet worden uitgekeken en tevens konden er geen beelden worden opgeslagen. Wanneer er een incident was, moesten de beelden worden opgehaald bij de leverancier. De afgelopen maanden zijn er diverse meldingen geweest van niet of slecht functionerende camera s. Echter was niet precies duidelijk bij wie dit soort zaken gemeld moest worden en door wie. Het is dan ook van belang dat er een handelingsprotocol wordt opgesteld, waarin staat wat er gedaan moet worden als de beelden niet naar behoren werken. Deze moet standaard voor de toezichthouders die de beelden uitkijken beschikbaar zijn. Stand van de camera s Sommige camera s hebben verschillende posities en wisselen voortdurend van camerastand. Deze functie is er ingezet, om zoveel mogelijk beeld te verkrijgen. Dit worden ook wel slimme -camera s genoemd. Echter hebben niet alle camera s verschillende posities. Sommige staan voortdurend in een standaardpositie (de homeposition). De reden van de homeposition is dat op het moment dat er een incident is geweest, direct kan worden bepaald of de beelden bruikbaar zullen zijn. Wanneer de beelden live worden uitgekeken kan de operator op elk gewenst moment met de camera s sturen. Wanneer hij klaar is, kan de operator de camera weer terug in zijn homeposition plaatsen. De wijkagenten samen met stadstoezicht bepalen wat de gewenste présets zijn van de camera s. Zij weten het best waar de hotspots zijn, en welke gebieden het best in het zicht van de camera s moeten staan. Op dit moment is de préset van de camera op de Vingerhoekhof naar beneden gezakt. Deze moet aangepast worden. Ook kijkt de camera op de kruising Weidstraat/Benschopperstraat in de zomermaanden in een boom. Hierdoor wordt het zicht ernstig belemmerd. Om in de zomermaanden toch zicht te hebben, is het wenselijk dat de boom op tijd gesnoeid wordt. Kwaliteit beelden Het ligt voor de hand dat de kwaliteit van de beelden belangrijk is voor het rendement van cameratoezicht. Wanneer de beelden continu haperen en storen is het rendement ook veel lager. Op basis van het gesprek met stadstoezicht en eigen observatie kan worden vastgesteld dat de kwaliteit van de beelden niet perfect is. Veel camera s haperen en wanneer er ingezoomd wordt stellen de camera s heel lastig scherp. In de avonduren is door de weerkaatsing van het licht ook weinig te zien op de beelden. Met De Groot moet dan ook gekeken worden of hier nog iets aan te doen valt. Sommige camera s zijn verouderd en het kan dus zo zijn dat er nieuwe camera s geplaatst moeten worden. Ook wordt voor één camera gebruik gemaakt van de stroomvoorziening van een winkel. Wanneer daar de stroom uitvalt heeft die camera automatisch ook geen stroom en dus geen beeld meer. Er moet dan ook gekeken worden of hier geen andere oplossing voor kan komen. Daarnaast is er met de huiseigenaar een mondelinge overeenkomst gesloten. Dit moet op papier worden gezet, zodat de gemeente niet voor onaangename verassingen kan komen te staan. Typen camera s De gemeente heeft verschillende soorten camera s tot zijn beschikking. Alle camera s zijn camera s waarmee gestuurd kan worden. De meeste camera s hebben een donkere bol om de camera heen. Hierdoor kan er niet gekeken worden naar de richting van de camera. Echter is dit bij de camera op het Journaalpad (nabij de Jumbo), niet het geval. Deze zou dan ook moeten worden vervangen door een camera met een zwarte kap eroverheen. De jongeren hebben met deze camera direct door of de camera op hen gericht is. Hierdoor weten zij de camera vaak te omzeilen, aldus de medewerker van Pulse. Voor foto s van de camera s wordt u verwezen naar bijlage 3. Bewaartermijnen De camerabeelden worden 24 uur per dag opgenomen en opgeslagen. De opgenomen beelden worden ten hoogste 28 dagen bewaard. Dit is een wettelijk voorschrift. Binnen die tijd kan de politie dan ook beelden opvragen. Mochten er beelden zijn van een incident waarvan verwacht wordt dat de beelden gebruikt kunnen worden voor opsporing, of als bewijslast kunnen dienen bij een gerechtelijke procedure, dan mogen ze langer worden bewaard. Deze beelden worden dan opgeslagen. Er dient een protocol te zijn over hoe en waar de beelden moeten worden opgeslagen. Deze is er momenteel nog niet. 11

13 Protocollen Wat op valt is dat er weinig is vastgelegd ten aanzien van het borgen van de veiligheid en de werkwijze van cameratoezicht. Om ervoor te zorgen dat voor iedereen duidelijk is op welke manier er gewerkt dient te worden, dienen er protocollen te worden opgesteld. Voor de gemeente is het van belang dat in ieder geval de volgende protocollen opgesteld worden: Protocol startinformatie nieuwe operators Protocol einde van de dienst Protocol opslaan en verstrekken beelden Protocol journaal Protocol stroomstoring Protocol huisregels gasten Protocol beveiliging gegevens Wanneer bovenstaande protocollen vormgegeven zijn, wordt het werken met cameratoezicht veiliger, duidelijker en effectiever. Alle medewerkers die in het systeem kunnen weten waar ze aan toe zijn en wanneer en hoe er iets gemeld moet worden. Contracten Voor de gemeente IJsselstein is het van belang dat er één contract wordt afgesloten met de leverancier. Op dit moment lopen er allemaal verschillende leasecontracten bij De Groot, met verschillende einddata. Dit zorgt voor onduidelijkheid. In het nieuwe contract dat wordt opgesteld met de Groot moet worden vastgelegd wie de opdrachten verstrekt aan de Groot. Het komt vaak voor dat niet duidelijk is door wie de opdracht is verstrekt. Daarnaast moet er in het nieuwe leasecontract worden meegenomen dat de beelden hoogstens 28 dagen mogen worden bewaard bij de Groot en dat zij deze beelden uitsluitend mogen uitkijken wanneer de gemeente aangeeft dat dit nodig is. 2.5 Samenwerking en technische ondersteuning De gemeente werkt sinds de start van cameratoezicht samen met De Groot. Zij leveren en monteren de camera s op de plekken waar de gemeente dat nodig acht. Op dit moment loopt de communicatie vanuit de gemeente via Jeroen van Polen. Hij bekijkt de beelden en merkt dus het eerst op wanneer er een storing is. Wanneer dit het geval is kan hij contact opnemen met De Groot middels een storingslijn. De Groot zorgt er dan voor dat de camera s weer naar behoren werken. De laatste tijd geldt dat de server er vaak uit ligt. Voor de gemeente is dit niet altijd direct zichtbaar, omdat de tv s waarop de beelden worden uitgekeken niet standaard aan staan. Hierdoor kan het voorkomen dat pas na een paar dagen duidelijk wordt dat de server eruit ligt. Dit moet ten alle tijden voorkomen worden. Om ervoor te zorgen dat dit in de toekomst niet meer gebeurd, moet er dagelijks worden gekeken of de beelden nog signaal hebben. Op dit moment is er één persoon die toegang heeft, en dus kan kijken of de beelden nog werken. Op het moment dat deze persoon niet aanwezig is kan dit momenteel dus niet gecontroleerd worden. Het is dan ook belangrijk dat, zoals eerder is verklaard, meerdere personen toegang krijgen tot het systeem. 12

14 3. Het rendement van cameratoezicht in IJsselstein Sander Flight, onderzoeker en adviseur op het gebied van veiligheid en criminaliteit, heeft onderzoek gedaan naar het effect van een camera op ons gevoel van veiligheid. Hieruit blijkt dat de meningen van voor- en tegenstanders van cameratoezicht ver uit elkaar liggen. De voorstanders verwachten mooie resultaten: minder criminaliteit en overlast en een groter veiligheidsgevoel. De tegenstanders daarentegen vinden het privacy schending, schijnveiligheid en zijn bang voor stigmatisering van buurten en uitsluiting van burgers op basis van hun uiterlijk. (Flight, 2016) Uit verschillende onderzoeken blijken beide partijen deels gelijk te hebben. Zo is cameratoezicht een inbreuk op de privacy, maar worden er geen jongeren geweerd uit cameragebieden op basis van hun uiterlijk. Daarnaast zorgt cameratoezicht, zeker in de eerste twee maanden, voor een vermindering van overlast. Daarna zijn de mensen het vergeten en gedragen ze zich over het algemeen weer normaal. 3.1 Inleiding De meeste gemeenten van Nederland maken gebruik van cameratoezicht in de openbare ruimte, maar levert het ook daadwerkelijk iets op als je gaat kijken naar de objectieve en subjectieve veiligheid? Als eerst wordt er gekeken naar de effecten van cameratoezicht volgens literatuuronderzoek. Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van cameratoezicht, naar met name het veiligheidsgevoel. Vervolgens zal er worden gekeken naar de objectieve veiligheid. Hiervoor is gebruik gemaakt van cijfers van de politie. Er is daarbij gekeken naar de criminaliteitscijfers van tot Tevens is er een analyse gemaakt van de criminaliteitscijfers. Deze cijfers zijn onderverdeeld naar binnenstad en IJsselveld-Oost. De reden hiervoor is dat er in deze twee gebieden cameratoezicht aanwezig is. Doordat er in de gemeente IJsselstein niet live uitgekeken wordt kan er niet geconcludeerd worden dat de camera s ook daadwerkelijk meldingen opleveren. Wel kan er iets gezegd worden over het aantal meldingen in het cameragebied. Is deze sinds het plaatsen van de camera s afgenomen? Voor een uitgebreide analyse van de criminaliteitscijfers wordt u verwezen naar bijlage 2. Daarna is er gekeken naar de subjectieve veiligheid. Om dit te meten is er gebruik gemaakt van de Dimensus gebiedsmonitor. Het doel van dat onderzoek was het in kaart brengen van actuele problemen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid. De resultaten die raakvlakken hebben met het onderwerp cameratoezicht zullen in deze evaluatie worden meegenomen. Daarnaast is er veel onderzoek gedaan naar de subjectieve veiligheid in relatie tot cameratoezicht. Deze zullen hierin ook worden meegenomen. Ook de ervaringen van de politie en de medewerker van stadstoezicht is meegenomen in de meting van het rendement van cameratoezicht voor de gemeente IJsselstein. Tot slot is er gekeken naar de kwaliteit van de beelden. Om cameratoezicht te laten werken moet het beeldmateriaal van goede kwaliteit zijn. Haperingen en storingen moeten ten alle tijden voorkomen worden. 3.2 Effecten van cameratoezicht volgens literatuuronderzoek Het is lastig te bepalen wat precies het effect is van cameratoezicht. Eén van de eisen is namelijk dat cameratoezicht alleen mag worden ingezet als het onderdeel is van een aantal maatregelen die worden genomen om overlast en criminaliteit aan te pakken (Technische Unie, z.j.). Zo kan er nooit gezegd worden dat een daling van het aantal overlastmeldingen een direct gevolg is van cameratoezicht. Het kan namelijk ook het gevolg zijn van de extra toezicht van toezichthouders of andere maatregelen die door de gemeente worden getroffen. Het is dan ook vaak een combinatie van maatregelen dat zorgt voor een daling van de criminaliteit en overlast. Ook bij de gemeente IJsselstein is cameratoezicht één van de middelen dat wordt ingezet. Dit is tevens een vereiste om aan de subsidiariteitseis te voldoen. Uit de meeste onderzoeken blijkt dat cameratoezicht een preventieve werking heeft. Wanneer er camera s hangen gedragen mensen zich over het algemeen anders. In de inleiding van deze paragraaf werd al verwezen naar het feit dat de camera s in de eerste twee maanden het meeste effect hebben. Daarna gaan de mensen zich weer gedragen zoals ze altijd doen. Tegenwoordig kan hierop worden 13

15 ingespeeld met de flexibele camera s. Deze kunnen continu verplaatst worden, wanneer de situatie daarom vraagt. Uit het onderzoek van Martin Gill en Angela Spriggs blijkt dat de camera s pas echt een effect hebben op het veiligheidsgevoel als ze worden opgemerkt door de burgers. In de meeste gevallen vallen de camera s niet op en zorgt het dus ook niet voor een groter veiligheidsgevoel. (Gill & Spriggs, 2005) Aan de andere kant willen burgers niet continu het gevoel hebben dat ze in de gaten gehouden worden en is het dus beter om de camera s niet al te veel te laten opvallen. Op basis van een Internationaal onderzoek verklaard het Sociaal Cultureel Planbureau stellig, dat cameratoezicht niet bruikbaar is om geweld te voorkomen. De reden hiervoor zit hem in het feit dat geweld in de openbare ruimte met name wordt gepleegd door mensen die onder invloed zijn van alcohol en/of drugs. Hierdoor vervalt de rationaliteit, en laten de personen zich niet meer weerhouden door camera s. Voor de preventie van overige delicten, zoals vermogensdelicten, blijkt dat cameratoezicht een klein, maar wel significant effect heeft. Het SCP geeft wel aan, dat dankzij cameratoezicht de politie eerder kan ingrijpen wanneer de situatie dreigt te escaleren. In de Gemeente IJsselstein wordt niet live-uitgekeken en dus heeft dit voordeel geen betrekking op deze gemeente. (Van Noije & Wittebrood, 2009, p. 66) In opdracht van het programma Politie & Wetenschap, heeft regioplan beleidsonderzoek, een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van cameratoezicht vanuit het perspectief van de daders. Uit dit onderzoek blijkt dat de daders veel weten over cameratoezicht. Het gaat hierbij in de meeste gevallen om juiste kennis. De ondervraagden wisten bijvoorbeeld te vertellen wat de uitkijktijden zijn van bepaalde cameragebieden. Ze weten waar de camera s hangen, en dat bijvoorbeeld bij drugshandel camerabeelden alleen niet voldoen als bewijsmateriaal. (Van Schijndel, Schreijenberg, Homburg & Dekkers, 2012) Uit het onderzoek blijkt tevens dat ervaring met cameratoezicht belangrijk is. Daders die in het verleden zijn opgepakt met behulp van cameratoezicht, houden hier in vervolg meer rekening mee. Ook blijkt de verwachte opbrengst heel belangrijk te zijn voor de daders. Wanneer de verwachte opbrengst hoog genoeg is, zijn de daders bereid om het risico te nemen, ook wel de rationele keuze-theorie genoemd. Deze theorie heeft als uitgangspunt dat mensen eerst een afweging maken op basis van een kostenbatenanalyse (De Rie, 2014) Criminaliteitscijfers Uit tabel 2.1 valt af te lezen dat de criminaliteitscijfers van 2017 overall met 11% zijn afgenomen ten opzichte van Hieruit valt alleen niet te concluderen dat dit een gevolg is van de inzet van cameratoezicht. Cameratoezicht is vanaf 2010 actief binnen de gemeente. In de eerste jaren, tussen , was er een gestage daling van de criminaliteitscijfers. Echter bleef het in de jaren erna steken rond de 1350 incidenten. Pas het afgelopen jaar zijn de criminaliteitscijfers weer fors gedaald. In dit onderdeel zullen uitsluitend de delicten worden benoemd die opmerkelijk zijn en een relatie hebben met cameratoezicht. Wat opvalt aan de criminaliteitscijfers is dat het aantal meldingen van fietsendiefstallen met 14% is gestegen. Dit terwijl de gemeente extra aandacht naar deze vorm van criminaliteit heeft laten uitgaan. Verder valt op dat het aantal meldingen van jongerenoverlast met 10% is gedaald naar 219. De reden hiervan kan zijn dat de gemeente veel geïnvesteerd heeft in de integrale aanpak. Er wordt door de gemeente veel actie ondernomen om deze vorm van criminaliteit aan te pakken en dat heeft, volgens deze cijfers, zijn vruchten afgeworpen. Overall zijn de criminaliteitscijfers dus met 11% afgenomen. Echter blijft er altijd ruimte voor verbetering en daar kan cameratoezicht een rol bij gaan spelen. Voor een uitgebreide analyse van de criminaliteitscijfers wordt u verwezen naar bijlage Resultaten gemeentebeleidsmonitor In dit onderdeel worden de resultaten uit de gemeentebeleidsmonitor besproken. Hieruit zullen uitsluitend 14

16 de resultaten worden behandeld waar cameratoezicht een rol bij speelt, of waar cameratoezicht in de toekomst een rol bij zou kunnen spelen. De belangrijkste resultaten uit de gemeentebeleidsmonitor zijn: 21% van de respondenten is wel eens bang om slachtoffer te worden van geweld. De inwoners van IJsselveld-Oost zijn vaker dan gemiddeld bang voor conflicten tussen groepen mensen in de samenleving (10% = vaak bang). Eén op de vijf IJsselsteiners voelt zich vaak of soms onveilig in IJsselstein. Mensen uit IJsselveld-Oost voelen zich vaker dan gemiddeld onveilig in de eigen buurt. Van de mensen die zich onveilig voelen, voelt ongeveer de helft (49%), zich onveilig vanwege de dealende jongeren die rondhangen in de buurt. Inwoners van IJsselveld-Oost voelen zich vaker dan gemiddeld onveilig s avonds op straat in de eigen wijk (38%). Bij de tramhalte/winkelcentrum Clinckhoeff voelt 23% zich onveilig. Bij de jumbo in IJsselveld- Oost is dit 15%. Inwoners van IJsselveld-Oost hadden naar eigen zeggen vaker dan gemiddeld te maken met bedreiging in de eigen buurt (8%). In IJsselveld-Oost heeft 35% van de respondenten een melding van overlast gedaan. Dit is gestegen ten opzichte van Uit bovenstaande gegevens blijkt, dat de mensen die in IJsselveld-Oost wonen, zich nog vaak onveilig voelen in de eigen wijk. Ook blijkt uit de gegevens, dat de Clinckhoeff en de Jumbo nabij studio10, de plekken zijn waar de mensen zich onveilig voelen. Op beide locaties hangen camera s en wordt er vaker dan op andere plekken een bezoekje gebracht door stadstoezicht en/of de politie. Er gaat dan ook veel aandacht uit naar deze plekken. 3.5 Beperkingen in de registraties Om een goed beeld te krijgen van het effect van cameratoezicht dient te worden geregistreerd hoe vaak er gebruik gemaakt wordt van de beelden. In het geval van de Gemeente IJsselstein geldt dat er alleen achteraf gebruik wordt gemaakt van de beelden. Hierbij dient dan ook geregistreerd te worden waarvoor de beelden gebruikt worden, en of het ook resultaat heeft opgeleverd. Daarnaast kan worden bijgehouden welke camera s veel resultaat opleveren. Hierdoor kan worden bepaald in welke omgeving de meeste delicten worden gepleegd. Op dit moment wordt er nog niet vastgelegd wanneer en voor welke doeleinden er gebruik is gemaakt van de beelden. Dit is dan ook een punt dat later in deze evaluatie nog besproken wordt bij de aanbevelingen. 3.6 Ervaringen van de politie en stadstoezicht Uit de gesprekken met de wijkagent van de binnenstad, Marcel van Ballegooien, en een medewerker van stadstoezicht, Jeroen van Polen, blijkt dat tijdens de verbouwing van het stadskantoor in 2017, de werking van cameratoezicht niet optimaal was. De beelden konden niet live worden uitgekeken, en het opvragen van beelden door de politie verliep ook niet soepel. Wanneer er beelden opgevraagd werden door de politie, moesten deze beelden opgehaald worden bij de leverancier. Echter zit het hoofdkantoor van de leverancier niet om de hoek. Het was dan ook niet altijd mogelijk om direct de beelden op te halen, waardoor ze wat langer bleven liggen bij de leverancier. De wijkagent gaf tevens aan dat er rond het evenemententerrein vier camera s staan. Voor zijn gevoel kan dit ook teruggeschroefd worden naar één camera. Rond die plek hebben ze last van de jeugd dat daar in het begin van de avond hangt en lawaai maakt. Daarnaast zijn er daar vier camera s neergezet om tijdens evenementen te kunnen meekijken. De wijkagent gaf aan dat dit niet altijd mogelijk was, omdat veel evenementen plaatsvinden in tenten. Bij het hoofdstuk conclusies en aanbevelingen zal hier verder op ingegaan worden. Naast bovengenoemde personen is er gesproken met de wijkagent van IJsselveld-Oost. Hij gaf aan dat de werking met cameratoezicht op dit moment niet soepel verloopt. Dit komt doordat de beelden van de flexibele camera op de Clinckhoeff maar twee dagen bewaard blijven. Hierdoor kan er vaak geen gebruik worden gemaakt van de beelden en levert de camera geen meerwaarde op. Door de camera is de groep 15

17 die zorgde voor veel overlast verplaatst naar de andere ingang van het winkelcentrum. Hierdoor staan ze niet meer in het zicht van de camera. In hoofdstuk 5 zal dit verder worden besproken. 16

18 4. De kosten van het cameratoezicht Wanneer de gemeente op basis van deze evaluatie besluit om door te gaan met het huidige toezicht, te weten 15 camera s, dan zal dit de gemeente jaarlijks ongeveer ,- gaan kosten. 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal worden ingegaan op het kostenplaatje van cameratoezicht voor de gemeente IJsselstein. Er zal worden gekeken naar de kosten van de afgelopen jaren en het verschil tussen cameratoezicht uit laten kijken door de operators van Team Technisch Toezicht en het in eigenbeheer hebben van cameratoezicht. 4.2 Leasecontracten De gemeente IJsselstein leaset de camera s van de Groot camerasystemen. Deze camera s blijven in het beheer van de Groot, ook nadat het leasetermijn is verlopen. Voor de huidige leasecontracten geldt dat deze verschillende einddata hebben. Sommige contracten lopen begin mei 2018 af, terwijl andere contracten doorlopen tot Dit is voor de gemeente dan ook onoverzichtelijk. Tevens is het lastig om uit de contracten op te maken om welke camera s het gaat. Ook is niet duidelijk wat onder het servicecontract valt. Met de Groot is dan ook afgesproken dat de Gemeente nog een keer naar de aanbesteding gaat kijken. Samen met de afdeling inkoop wordt er een raamovereenkomst opgesteld, waarin alles wordt meegenomen en er één einddatum wordt opgesteld. 4.3 Kosten aanschaf en gebruik tot 2018 Toen de Gemeente IJsselstein in 2010 begon met cameratoezicht in de openbare ruimte had de gemeente 4 camera s. Deze werden toen uitgekeken door operators van de RCTU. De totale kosten bedroegen toen ,-. In de onderstaande tabel staan de bedragen van de kosten van cameratoezicht toen het nog door de politie werd uitgekeken. IJsselveld-Oost camera s Kapitaallasten Uitkijkkosten Onderhoud Jaarlasten Binnenstad camera s Kapitaallasten Uitkijkkosten Onderhoud Jaarlasten Totale jaarlasten Op dit moment heeft de gemeente IJsselstein 15 camera s. In totaal betekent dit voor de gemeente dat zij maandelijks 5.352,48 moeten betalen aan de Groot. Het leveren en monteren van de camera s is hierbij inbegrepen. Het kan voorkomen dat bepaalde camera s vernield worden. Dit valt niet onder het servicecontract. Deze kosten komen dan nog bovenop de maandelijkse kosten. Dit betekent dat de totale jaarlasten uitkomen op: ,76 excl. btw. Uit bovenstaande gegevens blijkt dat er ten tijden van de aansluiting bij het RCTU veel geld ging naar de uitkijkkosten. Op dit moment heeft de gemeente IJsselstein deze kosten niet, omdat er niet live wordt uitgekeken. Op basis van deze evaluatie blijkt dat de gemeente er verstandig aandoet om op zaterdagnacht de beelden uit te kijken. Ook is eerder al naar voren gekomen dat in het kader van één is geen er meerdere toezichthouders toegang moeten krijgen tot het systeem en hier ook daadwerkelijk mee aan de slag moeten kunnen gaan. Voor de totale kosten van het eventuele live uitkijken, wordt u verwezen naar bijlage 2. Daar zal hier verder op in worden gegaan. 17

19 5. Werking cameratoezicht per deelgebied 5.1 Inleiding In dit onderdeel zal er worden gekeken naar de werking van cameratoezicht voor de afzonderlijke deelgebieden. In het vorige hoofdstuk is er gekeken naar het effect van cameratoezicht volgens literatuuronderzoek. Hieruit bleek dat cameratoezicht pas echt effect heeft, wanneer het wordt opgemerkt door burgers. Om hierop in te spelen, en te voldoen aan de wettelijke eisen, zijn er aanwijzingsborden geplaatst bij de ingangen van het cameragebied. Ook kwam uit het literatuuronderzoek naar voren dat cameratoezicht een preventief werking heeft, want mensen gaan zich anders gedragen. Wel is vastgesteld dat cameratoezicht het meeste effect heeft in de eerste twee maanden na plaatsing en dat dit naarmate de camera s er langer hangen afneemt. Mensen gaan zich weer gewoon gedragen zoals ze voorheen deden. Het cameragebied is opgedeeld in 6 deelgebieden. Deze zijn bepaald op basis van hun functie en de standplaatsen van de camera s. Het gaat bij deze deelgebieden om camera s die dicht bij elkaar staan en zodoende een bepaald gebied kunnen dichtzetten. De werking van cameratoezicht is lastig te bepalen, omdat er niet wordt bijgehouden hoe vaak er gebruik wordt gemaakt van de beelden. Ook wordt er niet live uitgekeken in de gemeente. De werking zal dan ook worden bepaald op basis van gesprekken met de wijkagenten, toezichthouders en met een jongerenwerker van Pulse. 5.2 Deelgebied Voorstraat, Schuttersgracht, Weidstraat & Vingerhoekhof Dit deelgebied betreft het uitgaansgebied van de gemeente. Hier zijn verschillende uitgaansgelegenheden gevestigd, zoals De Stee, Café Bakkers, Café Bar t Karrad en de Punt. De camera s in dit gebied zijn er vooral geplaatst om uitgaansgeweld en overlast (dealen, wildplassen, etc.) te beperken. In het weekend komt het volgens de wijkagent nog geregeld tot conflicten. Om hoeveel conflicten het hier precies gaat is niet duidelijk. Zoals eerder in deze evaluatie al naar voren is gekomen wordt er niet bijgehouden hoe vaak er gebruik wordt gemaakt van de beelden. Wel geeft de wijkagent aan dat hij geregeld beelden opvraagt voor de binnenstad en dat deze in sommige gevallen ook daadwerkelijk iets opleveren. Hierbij kun je denken aan herkenning of signalementen van verdachten. Ook worden looprichtingen opgemaakt uit de beelden. Soms staan de incidenten zelf ook op beeld. Wensen en adviezen ten aanzien van de camera s in het deelgebied De camera op het Vingerhoekhof is naar beneden gezakt. Waarschijnlijk heeft een auto tegen de paal aan gezeten. Hierdoor is de preset van de camera veranderd. Deze moet worden hersteld. De camera op de kruising Weidstraat/Benschopperstraat kijkt in de zomermaanden in een boom. Hierdoor is er beperkt zicht. Misschien is het mogelijk om deze camera aan de gevel van een woning te hangen, waardoor er geen belemmering meer is van het zicht. 5.3 Deelgebied Overtoom & Basiliekpad Dit deelgebied is gevestigd rondom het stadhuis. Op de Overtoom, kruising Hogebiezen/Benschopperstraat hangt een 360 -camera en een dome-camera. Op het Basiliekpad hangt deze ter hoogte van de tramhalte. De twee camera s op de Overtoom zorgen ervoor dat de ingang van het stadscentrum dicht staat. In principe lopen alle mensen die via die ingang het stadscentrum in gaan door het beeld. Wanneer zich een incident heeft voorgedaan in het stadscentrum kan dan ook gekeken worden of de verdachte door het beeld loopt. Daar worden deze camera s dan ook voornamelijk voor gebruikt. Zelf doen zich op die locatie zelden tot geen incidenten voor. De camera op het Basiliekpad staat gericht op het pad richting de Overtoom. De fietsen staan daar ook volledig in het zicht. De gemeente heeft, zoals blijkt uit hoofdstuk 4, veel te maken met fietsendiefstallen. Bij de politie zijn hier het afgelopen jaar 117 aangiften van binnengekomen. 18

20 Wensen en adviezen ten aanzien van de camera s in het deelgebied Voor de camera s in dit deelgebied geldt dat ze op juiste posities hangen en zo goed zicht kunnen pakken. Het is dan ook wenselijk om deze camera s te laten hangen. Dankzij de 360 camera is de hele overtoom in het zicht. Met de dome-camera kan, indien nodig, makkelijk worden gestuurd. 5.4 Deelgebied Poortdijk Dit deelgebied heeft één camera en deze staat op de kruising IJsselstraat/Panoven/Eiteren. Deze camera heeft meerdere presets en verandert dus continu van richting. Deze camera staat net als die van de Overtoom op een ingang van de binnenstad. Incidenten doen zich hier nauwelijks voor, maar het is wel een handige camera om al het in- en uitgaande verkeer in beeld te krijgen. Wensen en adviezen ten aanzien van de camera in het deelgebied Voor deze camera geldt dat het wenselijk is om deze camera te laten staan. Hij dekt een uitgang van de binnenstad af, wat ervoor zorgt dat iedereen die via deze zijde de binnenstad betreedt in beeld is gebracht. 5.5 Deelgebied Het Podium Dit deelgebied betreft vier camera s die allen gevestigd zijn aan het evenemententerrein. Deze camera s zijn er dan ook geplaatst met het doel om de evenementen goed in beeld te krijgen. Hierbij kan je denken aan crowd-control, maar ook conflicten die eventueel plaatsvinden ten tijden van de evenementen. Ook zijn er in dit gebied geregeld jongeren te vinden die daar hangen nabij het busstation. Dit zorgt voor overlast. Het afgelopen jaar is er een brand uitgebroken aan een pand op het Basiliekpad. De brand zou het gevolg zijn van vuurwerk. Op de beelden van de camera was het niet duidelijk te zien. Dit komt doordat de camera niet goed scherp stelt en niet ver genoeg stond ingezoomd. Wensen en adviezen ten aanzien van de camera s in het deelgebied De wijkagent was van mening dat het niet nodig is om 4 camera s op het evenemententerrein te hebben. Het advies is dan ook om twee camera s weg te halen, wat weer zorgt voor een mindere kostenpost. Daarnaast is de kwaliteit van de camera s niet goed meer. Deze camera s moeten dan ook worden vervangen. 5.6 Deelgebied Televisiebaan en Journaalpad (Buurthuis Studio 10) Dit gebied telt 3 camera s. Deze zijn daar geplaatst, omdat er daar veel overlast is van hangjeugd. Deze camera s staan op de gewenste plaatsen, maar er zou er eventueel één verplaatst kunnen worden. De camera nabij de Jumbo betreft een camera zonder geblindeerde bol. Hierdoor kan de jeugd zien welke kant de camera op kijkt. De camera op het Journaalpad kan niet mee gestuurd worden. Op het moment dat er mee gestuurd wordt schiet de camera allerlei kanten op. Wensen en adviezen ten aanzien van de camera s in het deelgebied De camera nabij de Jumbo aanpassen, zodat de jeugd niet meer kan zien welke kant deze op staat. Verder heeft de wijkagent aangegeven dat er eventueel één camera, die op de kruising poortdijk/ televisiebaan, verplaatst kan worden naar de Clinckhoeff. Daar is op dit moment veel meer overlast dan bij studio 10. Echter moeten de andere twee camera s wel blijven staan, omdat er wel veel sprake is van hangjeugd. De camera op het Journaalpad moet door de groot worden nagekeken, omdat hier niet mee gestuurd kan worden. 5.7 Deelgebied De Clinckhoeff Dit deelgebied betreft de flexibele camera bij de tram. Deze staat gericht op het winkelcentrum. Deze is daar geplaatst, omdat er veel last is van hangjongeren en omdat er regelmatig gedeald wordt. Er was vanuit die plek geen wifi-verbinding mogelijk met het stadhuis. Om dit te verhelpen is er een backbone geplaatst in de IJsselhal. De Groot gaf aan dat door deze backbone het mogelijk was om ook de beelden van de Clinckhoeff in de uitkijkcentrale te ontvangen. Tot op heden is dit echter niet het geval. Wensen en adviezen ten aanzien van de camera s in het deelgebied Met De Groot moet gekeken worden naar een oplossing voor het probleem dat de beelden niet uitgekeken kunnen worden vanuit de uitkijkcentrale. Er is een backbone geplaatst, maar toch is er nog 19

21 geen verbinding mogelijk. Daarnaast blijven de beelden bij de Clinckhoeff maar twee dagen bewaard. Op dit moment heeft de camera dan ook geen meerwaarde. Uit het gesprek met de wijkagent bleek dat hij verschillende pogingen heeft ondernomen om de beelden op te vragen, maar dat de beelden telkens niet meer bewaard zijn gebleven. Daarnaast kwam uit het gesprek met de wijkagent dat de flexibele camera iets meer naar links had mogen staan. Op dit moment heeft de groep die daar voor overlast zorgt, zich verplaatst naar de andere zijde van het winkelcentrum. De vraag is of de groep zich niet weer gaat verplaatsen wanneer de camera opschuift. Om dit te dekken zou ervoor gekozen kunnen worden om de camera op de kruising poortdijk/ televisiebaan te verplaatsen naar de Clickhoeff. De wijkagent heeft aangegeven dat de meeste overlast bij de Clinckhoeff vandaan komt, maar dat het bij studio 10 wel wenselijk is om twee camera s te houden. Wanneer er twee camera s bij de Clinkhoeff staan, kan het hele winkelcentrum dicht worden gezet. 20

22 6. Ontwikkelingen in cameratoezicht Cameratoezicht heeft de laatste jaren een vogelvlucht gemaakt in de ontwikkeling. De kwaliteit van de beelden is vele malen groter dan een aantal jaren geleden. Ook zijn er een aantal andere camera s op de markt gekomen. 6.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal er worden gekeken naar de ontwikkelingen van cameratoezicht. De belangrijkste ontwikkelingen zullen worden behandeld en worden toegespitst op de Gemeente IJsselstein. Er zal worden gekeken of de ontwikkelingen ook iets toevoegen voor de gemeente. 6.2 Drones Een eerste ontwikkeling waar de laatste jaren veel om te doen is zijn de drones. Drones zijn onbemande vliegtuigjes met een camera erop. Deze worden door burgers ingezet om mooie plaatjes te schieten vanuit de lucht. Voor 2013 was er een verbod op het fotograferen in de lucht. Sinds de opheffing is het aantal drones enorm gestegen. Voor de politie kunnen de drones worden ingezet in gebieden waar er een verhoogd risico bestaat. Dit kunnen grote evenementen zijn, als voetbalwedstrijden, demonstraties en muziekfestivals. Voor de gemeente IJsselstein is het gebruik van drones overbodig. In de gemeente zijn weinig evenementen. Het grootste evenement in de gemeente is Carnaval, maar om alleen daarvoor een drone aan te schaffen is zonde van het geld. Cameratoezicht moet voldoen aan subsidiariteit. Op het moment dat de gemeente drones in zet voor de handhaving van de openbare orde, voldoet het niet meer aan de eisen van subsidiariteit. (CCV, 2014) 6.3 Slimme camera s Tegenwoordig kunnen de camera s veel meer dan uitsluitend een vast punt filmen. Zo kunnen er patronen worden toegevoegd aan de camera s, zo dat ze continu draaien. Hierdoor vergroot je de kans dat je iets op beeld hebt. Daarnaast zijn er camera s die pas aanslaan op het moment dat er iets aparts gebeurd. Dit kan het geval zijn wanneer er een bepaald geluidsvolume wordt bereikt. Ook hebben de slimme camera s een beeldherkenning. Ze slaan bijvoorbeeld pas alarm op het moment dat iemand op de grond ligt. De gemeente IJsselstein maakt ook gebruik van deze slimme camera s. Zo hebben de camera s verschillende posities, die telkens veranderen. 6.4 Mobiele camera s In de gemeente IJsselstein is het cameratoezicht een voorbeeld van gebiedsgericht werken. Er worden immers camera s ingezet in IJsselveld-oost om de overlast van de jeugd te verminderen en de leefbaarheid te verbeteren. Echter kan dit ook effect hebben op andere gebieden, dan waarvoor de maatregel is bedoeld. Wanneer de jeugd in de gaten krijgt dat er camera s geplaatst zijn, kunnen zij ervoor kiezen om zich te verplaatsen. Om hier op in te spelen zijn er de mobiele camera s, ook wel flexibele camera s genoemd. Deze zijn makkelijk te verplaatsen en dus handig in te zetten bij de hotspots. De gemeente IJsselstein maakt ook gebruik van deze flexibele camera s. 6.5 bodycamera s Een ontwikkeling die al een tijd aan de gang is, is de inzet van bodycamera s. Deze zijn bevestigd op het lichaam van agenten. Hierdoor worden aanhoudingen opgenomen en kunnen ze terugkijken of er na behoren is gehandeld. In IJsselstein wordt er door het UIT-team ook gebruik gemaakt van de bodycamera s. De Groot heeft voor toezichthouders ook zo n bodycamera ontwikkeld. Met deze camera is het ook mogelijk om doormiddel van ANPR kentekens te controleren. De camera s op de lichamen van de toezichthouders stellen vanzelf bij. Hierdoor worden er altijd haarscherpe foto s gemaakt. Op dit moment is deze ontwikkeling niet noodzakelijk voor de gemeente IJsselstein. Het zou in de toekomst wel tot de mogelijkheden kunnen behoren. 21

23 7. Conclusie & aanbevelingen Cameratoezicht is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen, die een positieve bijdrage levert aan de veiligheid. De evaluatie toont aan dat het cameratoezicht in deze vorm dan ook voldoet aan de subsidiariteitseis. De afgelopen jaren zijn de criminaliteitscijfers structureel gedaald. Echter zijn er nog voldoende incidenten waarbinnen cameratoezicht een rol kan spelen. Zo zijn er in het weekend in de binnenstad geregeld incidenten, waarbij de politie moet optreden. Daarnaast blijkt uit de Dimensus Veiligheidsmonitor dat het veiligheidsgevoel, met name in IJsselveld-Oost nog dermate laag is, dat er aan de proportionaliteitseis wordt voldaan. De inbreuk op de belangen van de betrokkenen is dan ook in verhouding tot het doel, namelijk een vermindering van overlast en criminaliteit. Uit de evaluatie blijkt tevens dat de beelden zelden tot nooit live uitgekeken worden. Tijdens grote evenementen kan het wel zo zijn dat er iemand achter de schermen zit, maar dit meer uitzondering dan standaard. Om echt aan handhaving van de openbare orde te doen, dient er meer live te worden uitgekeken. De camera s hangen er immers met het doel van het verminderen van overlast en criminaliteit en dus voor de handhaving van de openbare orde. Op het moment dat er alleen achteraf gebruik wordt gemaakt van de camera s, hetgeen dat nu het geval is, worden de camera s uitsluitend gebruikt voor opsporing en dus niet voor het doel waarvoor ze geplaatst zijn. Uit de evaluatie komt dan ook naar voren dat het wenselijk is om op zaterdagnacht de beelden van 23:00 tot 05:00 live uit te kijken. Het is dan druk in de binnenstad, en er vinden tussen die tijdstippen geregeld incidenten plaats. Echter heeft dit live uitkijken wel financiële consequenties. De totale extra kosten wat het live uitkijken op deze tijden gaat kosten, is geschat op ,- per jaar. In dat geval zou cameratoezicht de gemeente IJsselstein jaarlijks ,- gaan kosten. Uit de evaluatie blijkt ook dat er het beste uitgekeken kan worden op 12 drukke zaterdagen en tijdens evenementen. De totale kosten komen dan uit op 5.611,-. In totaal met de materiële kosten komt dit op jaarbasis uit op ,-. Met De Groot, wordt op dit moment gewerkt aan een nieuwe raamovereenkomst. De huidige situatie is voor de gemeente IJsselstein niet overzichtelijk. Het betreft namelijk allerlei losse leasecontracten, met verschillende einddata. Samen met de Groot wilt de gemeente IJsselstein dan ook gaan naar één raamovereenkomst met daarin duidelijke afspraken omtrent service en veiligheid en daarnaast één einddatum. Een belangrijke bevinding was dat er op geen enkele wijze gelogd werd, wat er met de beelden gedaan werd. Er werd geen journaal bijgehouden, waarin duidelijk vermeld wordt om wat voor soort incident het gaat waarvoor de beelden werden gebruikt. Dit terwijl er wel geregeld gebruik wordt gemaakt van de beelden door de politie. Er komen geregeld meldingen binnen bij de politie, waarvoor ze de beelden kunnen gebruiken. Doordat er niets bijgehouden werd, was het heel lastig om te bepalen wat daadwerkelijk het effect was van cameratoezicht voor de gemeente IJsselstein. De werking van cameratoezicht is dan ook bepaald op basis van de criminaliteitscijfers die opgevraagd zijn bij de politie. De gemeente IJsselstein voldoet aan de wet- en regelgeving, maar dit kan zorgvuldiger. Zo is het wenselijk om enkele protocollen op te stellen voor de mensen die werken met het cameratoezichtsysteem. Deze en meer aanbevelingen zullen hieronder nader worden verklaart. Aanbeveling Meerdere mensen bevoegd maken Protocollen opstellen Reden In het kader van één is geen, moeten er meerdere mensen toegang hebben tot het systeem. Hier zitten voor de gemeente geen extra kosten aan verbonden. Alle toezichthouders zouden bevoegd gemaakt kunnen worden. Om duidelijk, efficiënt, maar ook veilig te kunnen 22

24 Live uitkijken op 12 zaterdagen en tijdens evenementen De uitkijkruimte verplaatsen naar de kamer van stadstoezicht De preset van de camera aan de Vingerhoekhof aanpassen Boom snoeien voor camera kruising Weidstraat/Benschopperstraat De camera op het Journaalpad moet nagekeken worden Een nieuw contract opstellen met de leverancier Een verbinding creëren met de flexibele camera bij de Clinckhoeff werken met het systeem en de beelden, dienen er protocollen te worden opgesteld. De volgende protocollen zijn noodzakelijk om de veiligheid te borgen: Protocol startinformatie nieuwe operators Protocol einde van de dienst Protocol opslaan en verstrekken beelden Protocol werken met het journaal Protocol stroomstoringen Protocol huisregels van gasten Protocol beveiliging van de gegevens Uit de evaluatie blijkt dat het wenselijk is om op zaterdagnacht tussen 23:00 05:00 de beelden live uit te kijken. Tussen die uren is er geregeld sprake van conflicten en vernielingen. Onlangs is er een conflict geweest waarbij grote groepen jongeren met elkaar op de vuist zijn gegaan. Hierbij heeft de politie op linie de jongeren uit de stad moeten vegen. Voor de kosten van dit live uitkijken wordt u verwezen naar bijlage 2. Wanneer alle toezichthouders bevoegd zijn gemaakt, zouden de tv s met daarom de beelden verplaatst kunnen worden naar de kamer van stadstoezicht. De voordelen hiervan zijn: Storingen worden eerder ontdekt Er wordt meer live uitgekeken Meer ruimte dan in de kleedruimte waar nu de beelden worden uitgekeken. Deze preset is naar beneden gevallen. Dit kan gebeurd zijn door een aanrijding met een auto. Deze moet worden aangepast, zodat er standaard goed zicht is. Deze camera kijkt in de zomermaanden in een boom. Hierdoor wordt het zicht sterk belemmerd. De préset van de camera moet dan ook worden aangepast, of de boom moet, wanneer dit nodig is, gesnoeid worden. Deze camera schiet alle kanten op wanneer er mee gestuurd wordt. Op dit moment wordt er gewerkt met verschillende leasecontracten. Dit is in der loop der tijd ontstaan, omdat de gemeente telkens nieuwe camera s heeft aangeschaft. Voor de gemeente is op dit moment niet duidelijk, hoelang de contracten doorlopen en om welke camera s het gaat. Om een totaal overzicht te creëren met één einddatum kan er één contract worden opgesteld. Er kon geen verbinding worden gemaakt met deze flexibele camera. Om dit op te lossen heeft De Groot een backbone geplaatst in de IJsselhal. Echter heeft dit er tot op heden niet voor gezorgd dat deze beelden uitgekeken kunnen worden. Met De Groot moet dan ook naar een oplossing worden gezocht. 23

25 Dagelijks de werking van de beelden bekijken Twee camera s op het evenemententerrein verwijderen Contract opstellen voor de stroomvoorziening van de camera op de kruising Weidstraat/Schuttersgracht Een bol om de camera plaatsen aan het Journaalpad nabij de Jumbo Extra SAMU aanschaffen Er moet voorkomen worden dat de beelden een aantal dagen op zwart staan. Dit kan voorkomen worden door elke dag de werking te controleren en direct De Groot in kennis te stellen wanneer camera s het niet doen. Voor crowdmanagement is twee camera s voldoende. Verder is er weinig zicht door de tenten tijdens evenementen. Ingangen kunnen dichtgezet worden met twee camera s. Het verwijderen zorgt voor kostenbesparing. Er is een mondelinge overeenkomst afgesloten met de eigenaar van de winkel. Hierover is echter niks schriftelijk vastgelegd, wat voor problemen kan gaan zorgen. Op dit moment is vanaf de grond te zien welke kant de camera op gericht staat. De jongeren kunnen dan ook precies zien of de camera op hen gericht is. Een medewerker van Stichting Pulse heeft aangegeven dat de jongeren zich hier echt van bewust zijn en uitsluitend overlast veroorzaken als de camera de andere kant op staat. Met de kosten die bespaart zijn door twee camera s te verwijderen op het evenemententerrein, kan er voor gekozen worden om een extra SAMU aan te schaffen en deze tijdelijk te plaatsen bij de Clinckhoeff. Daar is op dit moment veel overlast van jeugd en is één SAMU eigenlijk niet voldoende. Daarna kan deze SAMU makkelijk verplaatst worden. Voor de gemeente IJsselstein is het wenselijk om de bovengenoemde aanbevelingen door te voeren. Er kan momenteel nog veel winst geboekt worden als het gaat om het proces cameratoezicht. Veel zaken zijn zoals hierboven is verklaard nog niet vastgelegd. Wanneer bovenstaande aanbevelingen doorgevoerd worden, kan er toegewerkt worden naar een omgeving waarbinnen toezichthouders veilig en effectief met het cameratoezicht in de openbare ruimte aan de slag kunnen. 24

26 Bijlage 1: Analyse criminaliteitscijfers Uit tabel 2.1 valt af te lezen dat de criminaliteitscijfers van 2017 overall met 11% zijn afgenomen ten opzichte van Hieruit valt alleen niet te concluderen dat dit een gevolg is van de inzet van cameratoezicht. Cameratoezicht is vanaf 2010 actief binnen de gemeente. In de eerste jaren tussen was er een gestage daling van de criminaliteitscijfers. Echter bleef het in de jaren erna steken rond de 1350 incidenten. Pas het afgelopen jaar zijn de criminaliteitscijfers weer fors gedaald. In dit onderdeel zullen uitsluitend de delicten worden benoemd die opmerkelijk zijn en een relatie hebben met cameratoezicht. Vernieling Als je gaat kijken naar het aantal vernielingen in de hele gemeente, dan valt op dat dit aantal met 58 afnam. Wanneer dit toegespitst wordt naar het cameragebied, dan valt te zeggen dat het aantal meldingen van vernieling in de binnenstad gelijk is gebleven. Voor IJsselveld-Oost geldt dat dit aantal met 7 is afgenomen Vernieling cq. Zaakbeschadeging Binnenstad Vernieling cq. Zaakbeschadeging IJsselveld-Oost Afbeelding 1: Aantal meldingen van vernielingen voor de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en Of de daling van aantal vernielingen een gevolg is van de inzet van cameratoezicht in dit deel van de gemeente is moeilijk te zeggen. Voor de gemeente is cameratoezicht namelijk niet het enige middel dat wordt ingezet. Zoals eerder is verteld worden er ook jeugdboa s ingezet en houden toezichthouders extra toezicht in de nachtelijke uren op de loop- en slooproutes. Een combinatie van meerdere maatregelen kan geleid hebben tot de daling van het aantal vernielingen. Overlast jeugd Het aantal meldingen van jongerenoverlast in IJsselstein nam in 2017 t.o.v met 25 af. Dit is een afname van 10%. Wanneer er wat dieper ingegaan wordt op de cijfers blijkt dat het aantal meldingen van overlast van jeugd gedaald is in de binnenstad, maar juist gestegen is in IJsselveld-Oost. 25

27 Meldingen overlast jeugd binnenstad Meldingen overlast jeugd IJsselveld-Oost Afbeelding 2: Aantal meldingen van overlast jeugd voor de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en Cameratoezicht heeft daar vooralsnog niet bijgedragen aan een daling van het aantal meldingen van jeugdoverlast. Uit onderzoek is gebleken dat cameratoezicht het meeste effect heeft vlak na de plaatsing van de camera s. Wanneer de camera s er voor een langere tijd staan, dan gaan de mensen zich weer zo gedragen zoals ze altijd deden. Dit is een mogelijke verklaring voor de stijging van het aantal meldingen. Daarnaast kunnen er nog andere zaken hebben bijgedragen aan deze stijging. In het Integraal Veiligheidsplan (IVP) van , valt af te lezen dat de lijn die ingezet is in het IVP van doorgezet moet worden. Hiermee wordt gedoeld op de integrale aanpak van de zorg voor jongeren. (Gemeente IJsselstein, 2015) In het samenwerkingsverband Centrum jeugd en Gezin wordt de zorg voor kinderen en jongeren besproken. Wanneer jongeren een strafbaar feit begaan, komt dit aan de orde in het Veiligheidshuis. Daar is een integrale aanpak de norm, en moet (na)zorg en straf zoveel mogelijk op elkaar worden afgestemd. Zorg voor jongeren met problemen wordt tevens besproken in het overleg Persoons- en domein-gebonden aanpak (PGDA). Dit is een periodieke overlegstructuur, waarin partners op het gebied van veiligheid, zorg, welzijn en onderwijs informatie en zorgsignalen van partners over individuele jongeren actief bijeen brengen, met als doel de hulpverlening op elkaar af te stemmen en te zorgen voor een zo effectief mogelijke aanpak. Daarbij wordt nadrukkelijk gehandeld in de geest van een vroegtijdige, snelle en consequente interventie. (Gemeente IJsselstein, 2015) Er heeft zich wel een verschuiving voorgedaan op gebied van de methodiek die gehanteerd wordt om jongerengroepen te classificeren. Voorgaande jaren werd dit gedaan door de Beke Ferweda methodiek toe te passen. Deze methodiek is vervangen door de groepsscan. Hierbij wordt er onderscheidt gemaakt tussen plus, min en mee (positieve kopstukken, negatieve kopstukken en meelopers). Op basis van de rol wordt dan een individuele aanpak bepaald. Op dit moment is er geen criminele groep meer in IJsselstein, wel een specifieke groep waar de bovenstaande methodiek op wordt toegepast. (IJsselstein, 2018) Diefstal van brom-, snor-, fietsen Uit de criminaliteitscijfers van 2016 en 2017 blijkt dat het aantal fietsendiefstallen met 14% (van 103 naar 117) is toegenomen. Dit terwijl er in het IVP van veel aandacht uitgaat naar deze vorm van criminaliteit. In het IVP wordt geschetst dat dit een groot probleem is voor de Gemeente IJsselstein en dat 26

28 de inwoners hier veel last van ervaren. Er gaat dan ook veel aandacht uit naar deze vorm van criminaliteit. Zo wordt er meer toezicht gehouden op straat door Stadstoezicht en de Politie, gaat de politie bestelbusjes extra controleren, is er bij het Overtoom een lokfiets geplaatst en zijn de omwonenden op de hoogte gebracht van deze tendens. Ondanks dit is het aantal diefstallen nog niet afgenomen, maar juist toegenomen. (IJsselstein, 2017b) Om deze vorm criminaliteit aan te pakken is live-uitkijken van de camera s een handig middel. Echter wanneer je cameratoezicht uitsluitend uitkijkt voor fietsendiefstal, staat het niet in verhouding tot de geconstateerde criminaliteit. Het voldoet dan ook niet aan de proportionaliteitseis. In combinatie met bovengenoemde maatregelen voldoet het wel aan deze eis. Bij de conclusie en aanbevelingen zal hier verder op worden ingegaan. Wanneer je de cijfers van IJsselstein als geheel onderverdeeld in wijken en daarbij uitsluitend kijkt naar de binnenstad en IJsselveld-Oost krijg je de onderstaande grafiek. Een kanttekening hierbij is dat het niet uitsluitend gaat om fietsen, maar ook om brom- en snorfietsen. Uit de cijfers blijkt dat in de binnenstad het aantal diefstallen met 40% is toegenomen, van 25 naar 40. De meeste fietsen worden gestolen vanaf het Basiliekpad voor de Albert Heijn en de Molenstraat vlakbij de Action Diefstal van brom-, snor-, fietsen Binnenstad Diefstal van brom-, snor-, fietsen IJsselveld-Oost Afbeelding 3: Diefstal van brom-, snor-, fietsen in de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en Diefstal uit/ vanaf motorvoertuigen Deze vorm van criminaliteit is in IJsselstein als geheel met 18% gedaald. Ook in IJsselveld-Oost is het aantal diefstallen uit/ vanaf motorvoertuigen met 33% gedaald. In het IVP wordt deze vorm van criminaliteit ook besproken. Er wordt aangegeven dat er geen direct aantoonbare oorzaak te noemen is voor deze daling. Wel zijn er wat acties ondernomen. Zo is er wederom een popnagelactie gehouden samen met Autoservice Kemp. Hier hebben 64 autobezitters aan meegedaan. In 2018 gaat de gemeente meer BOA s inzetten op plekken waar relatief veel auto-inbraken plaatsvinden. Daarnaast worden er flyer-acties gehouden en worden er auto-inbraakbrieven rondgestuurd. Cameratoezicht kan ook een mogelijk middel zijn om in te zetten tegen deze vorm van criminaliteit. Echter moet er wel live worden uitgekeken om iets te kunnen bewerkstellen. Er zal een afweging gemaakt moeten worden of de kosten van live-uitkijken opwegen tegen de opbrengsten. Afgelopen jaar zijn er 12 diefstallen uit/ vanaf motorvoertuigen gepleegd. Dat is betrekkelijk weinig om daarvoor de hele dag de camera s uit te kijken. Er zal dan ook gekeken moeten worden naar de tijdstippen van de meeste diefstallen en de plaats binnen IJsselveld-Oost. Als alle diefstallen dicht bij elkaar gepleegd worden zou een flexibele camera tot de mogelijkheden behoren. Bij de aanbevelingen zal hier verder op ingegaan worden. 27

29 Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen Binnenstad Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen IJsselveld-Oost Afbeelding 4: Diefstal uit/ vanaf motorvoertuigen in de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en 2017 Openlijk geweld Wanneer je kijkt naar openlijk geweld, valt af te lezen dat dit in de totale gemeente met 11% is afgenomen. Hierbij moet wel aangegeven worden dat de aantallen dermate laag zijn dat dit een vertekend beeld geeft. Het aantal is namelijk met één afgenomen, van 9 in 2016 naar 8 in Wanneer je de aantallen onderverdeeld in wijken komt onderstaande afbeelding eruit. Hieruit blijkt dat bijna de helft van deze vorm van criminaliteit zich in de binnenstad afspeelt. Dit is te verklaren, omdat in de binnenstad de uitgaansgelegenheden zitten. Onder invloed van alcohol en drugs kunnen mensen sneller agressief reageren (Oosterbroek, 2017). De kans dat er in de binnenstad conflicten en dus openlijk geweld ontstaat is groter dan in woonwijken Openlijk geweld (persoon) Binnenstad Openlijk geweld (persoon) IJsselveld- Oost Afbeelding 5: Openlijk geweld (persoon) in de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en 2017 Bedreiging In totaliteit zijn er 33 meldingen ontvangen bij de politie van bedreigingen voor de Gemeente IJsselstein. Wanneer je dat gaat onderverdelen naar de gebieden waar er cameratoezicht is, komt er onderstaande afbeelding uit. Hieruit blijkt dat het aantal bedreigingen in de binnenstad is verdrievoudigd en dat het aantal bedreigingen in IJsselveld-Oost juist sterk is gedaald van 12 naar 3. Voor deze vorm van criminaliteit kan cameratoezicht alleen achteraf een rol spelen. Achteraf zou er gekeken kunnen worden of twee personen ergens binnen het cameragebied contact hebben gehad. Echter kan er uit camerabeelden niet worden gehaald of iemand daadwerkelijk bedreigd is. Conflicten zie je duidelijk op beeld, maar een bedreiging kan je er niet of nauwelijks uithalen. Cameratoezicht is dan ook geen goed middel om het aantal bedreigingen terug te dringen. 28

30 Bedreiging Binnenstad Bedreiging IJsselveld- Oost Afbeelding 6: Bedreiging in de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en 2017 Mishandeling Zoals eerder is verklaard in deze evaluatie is er een verhoogde kans op conflicten in het uitgaansgebied, omdat mensen die onder invloed zijn van drank en/of drugs, eerder agressief gedrag vertonen. Het is daarom ook niet vreemd dat bijna 1/3 van de mishandelingen plaatsvindt in de binnenstad. In totaal zijn er 46 meldingen van mishandelingen gemeld bij de Politie. Daarvan vonden er 13 plaats in de binnenstad. Wel is er een daling te zien, want in 2016 waren het er nog 16 en in 2017 nog 13. Cameratoezicht kan hier, wanneer er live wordt uitgekeken, wel een belangrijke rol bij spelen. Operators kunnen conflicten in een beginstadia al signaleren. Wanneer dit het geval is kunnen zij de politie ernaar te sturen, om de angel eruit te halen. Ook kan cameratoezicht achteraf nog een rol spelen. Verdachten kunnen worden herkend op basis van de beelden. Cameratoezicht is dan ook een handig middel om in te zetten tegen deze vorm van criminaliteit Mishandeling Binnenstad Mishandeling IJsselveld-Oost Afbeelding 7: Mishandeling in de binnenstad en IJsselveld-Oost, voor de jaren 2016 en 2017 Uit bovenstaande gegevens blijkt dat cameratoezicht één middel is om de criminaliteitscijfers te doen slinken, maar dat er daarnaast nog andere middelen worden ingezet. Het is dan ook niet mogelijk om op basis van de criminaliteitscijfers te concluderen dat de afname direct te herleiden is naar de inzet van cameratoezicht. 29

31 Bijlage 2: Verschillende opties In deze bijlage komen verschillende opties aan bod waar uit gekozen kan worden met betrekking tot het live uitkijken van de beelden. Er kan voor gekozen worden om permanent de beelden live uit te kijken. Daarnaast kan ervoor gekozen worden om structureel op vastgestelde tijden en bij grote evenementen uit te kijken. Ook kan er voor gekozen worden om niet live uit te kijken en door te gaan in zijn huidige vorm. Tenslotte is er de optie om 12 zaterdagen en tijdens evenementen uit te kijken. Optie 1 Niet live uitkijken Op dit moment wordt er door de gemeente niet live uitgekeken. Alleen achteraf wordt er van de beelden gebruik gemaakt. De camera s hangen er voor openbare orde en veiligheid. Op het moment dat de beelden uitsluitend achteraf worden gebruikt, gebruik je de beelden voor opsporing. Het verminderen van overlast en criminaliteit kan alleen direct worden aangepakt als er live wordt uitgekeken. Het is dan ook niet wenselijk om in deze vorm verder te gaan. Cameratoezicht is voor de gemeente een grote kostenpost. Jaarlijks kost het de gemeente zo n ,-. Op dit moment wordt er te weinig gebruik gemaakt van de kansen die er liggen ten aanzien van cameratoezicht. Deze optie wordt dan ook afgeraden. Optie 2 Permanent live uitkijken Op basis van de criminaliteitscijfers kan geconcludeerd worden dat permanent uitkijken voor de gemeente IJsselstein geen toegevoegde waarde heeft. Er doen zich voor deze optie te weinig incidenten voor. Op het moment dat er voor gekozen wordt om permanent de beelden uit te kijken, zal dit financiële consequenties hebben. Er zullen meer boa s in dienst genomen moeten worden, omdat er anders niet voldoende boa s zijn om andere taken te vervullen. De kosten wegen in dit geval niet op tegen de opbrengsten. Optie 3 Live uitkijken in het weekend op vaste tijden en tijdens evenementen Uit de evaluatie blijkt dat er in het weekend in de binnenstad van IJsselstein, nog geregeld incidenten plaatsvinden waarbij cameratoezicht een rol kan spelen. Zo heeft de politie een aantal keer op linie moeten staan om vervelend uitgaanspubliek uit de stad te verwijderen. Daarnaast is er ook sprake van vernielingen in de nachtelijke uren. Op het moment dat ervoor gekozen wordt om live uit te kijken kunnen dit soort incidenten in een beginstadium gesignaleerd worden en de kop ingedrukt worden. Mocht het dan toch tot een conflict komen, dan kan het goed in beeld worden gebracht. Aan deze optie zitten wel extra kosten vast. Op het moment dat een boa binnen zit kan hij immers niet op straat zijn. In overeenstemming met de wijkagent is bepaald dat het met name in de nacht van zaterdag op zondag onrustig is in de binnenstad en dat het uitkijken dan het meeste toegevoegde waarde heeft. Voor de zaterdag wordt dan ook geadviseerd om van 23:00 05:00 uit te kijken. Tijdens deze uren vinden de meeste incidenten plaats en heeft het dus het meeste nut om de beelden live te laten uitkijken. Daarnaast is het handig om ook tijdens grote evenementen de beelden live uit te kijken. Er is dan sprake van een verhoogd risico op incidenten. Ook kan met live uitkijken de mensenstromen in goede banen worden geleid (crowd-management). Voor de gemeente IJsselstein geldt dit voor Carnaval en Koningsdag en de evenementen die plaatsvinden op het evenemententerrein. Voor deze optie geldt dat de totale kosten geschat zijn op ,-. Hierin zijn nog niet de kosten meegenomen voor het live uitkijken van de beelden tijdens evenementen. In totaal zal cameratoezicht de gemeente in dit geval zo n ,- per jaar gaan kosten. Optie 4 Live uitkijken tijdens evenementen en enkele zaterdagen Voor de gemeente zijn Carnaval, Koningsdag en de evenementen die plaatsvinden op het evenemententerrein de evenementen waarbij cameratoezicht van toegevoegde waarde kan zijn. Daarnaast is het wenselijk om op drukke zaterdagavonden ook live uit te kijken. We gaan bij de berekening van de kosten uit van 12 drukke zaterdagen per jaar en bovenstaande evenementen. De extra kosten zullen dan rond de 5.611,- zijn en in totaal gaat cameratoezicht de gemeente dan ,- gaan kosten. 30

32 Bijlage 3: Foto s en specificaties camera s Deelgebied: Overtoom & Basiliekpad Afbeeldingen 8 t/m 11: De bovenste twee afbeeldingen betreft de camera s op de Overtoom. Hierbij gaat het om een 360 camera en een dome. Met de dome camera kan gestuurd worden met de 360 camera niet. Op de onderste twee afbeeldingen is de camera op het basiliekpad afgebeeld. Hierbij gaat het om een dome camera, waarmee gestuurd kan worden. 31

33 Deelgebied: Voorstraat, Schuttersgracht, Weidstraat & Vingerhoekhof Afbeeldingen 12 t/m 15: Hierop zijn de dome camera s afgebeeld op de schuttersgracht & de vingerhoekhof. Met beide camera s kan gestuurd worden. Op de onderste twee afbeeldingen valt te zien dat de paal waar de camera op de vingerhoekhof aanhangt, scheef staat. 32

34 Vervolg deelgebied: Voorstraat, Schuttersgracht, Weidstraat & Vingerhoekhof Afbeelding 16 t/m 19: Op de bovenste twee afbeeldingen is de dome camera op de voorstraat afgebeeld. Deze hangt aan de gevel van het hoekhuis. Hiermee kan gestuurd worden en deze camera heeft meerdere présets. Op de onderste twee afbeeldingen is de dome camera op de weidstraat afgebeeld. 33

35 Deelgebied: Poortdijk Afbeeldingen 20 & 21: Hierop is de dome camera op de poortdijk afgebeeld. Hiermee kan net als met alle dome camera s gestuurd worden. Het betreft een slimme camera, met meerdere présets ingebouwd. Hierdoor verandert de camera constant van positie en kan, zonder dat ermee gestuurd wordt, het gebied in beeld worden gebracht. 34

36 Deelgebied: Televisiebaan & Journaalpad Afbeelding 22 t/m 25: Hierop zijn twee dome camera s rondom studio 10 afgebeeld. In totaal telt dit deelgebied drie camera s. Alleen de camera op de bovenste twee afbeeldingen betreft een camera met een zwarte bol eromheen. Bij de andere twee kan gezien worden welke kant de camera op staat. 35

37 Vervolg deelgebied: Televisiebaan & Journaalpad Afbeeldingen 26 & 27: Hierop is de derde camera rondom studio 10 afgebeeld. Dit betreft ook een dome camera waarmee gestuurd kan worden. Deze camera heeft verschillende présets, waaronder o.a. de ingang van studio

38 Deelgebied: De Clinckhoef Afbeeldingen 28 & 29: Hierop is de flexibele camera bij winkelcentrum de Clinckhoeff te zien. Dit betreft een SAMU die makkelijk verplaatst kan worden. Er kon geen verbinding worden gemaakt met de backbone die in de IJsselhal is geplaatst. Dit betreft een dome camera met een zwarte bol eromheen. De camera staat gericht op één punt. 37

39 Deelgebied: Het Podium Afbeeldingen 30 t/m 33: Dit zijn de vier camera s die op het Podium staan. Hiervan kunnen er dus twee verwijderd worden, omdat dan alsnog het hele evenemententerrein in het zicht genomen kan worden. Het betreft allemaal dome camera s met een zwarte bol. De kwaliteit van de camera s is laag en moeten dan ook vervangen worden. 38

40 Bijlage 4 Plattegrond camera s gemeente IJsselstein 39