VNG Prioritaire Europese Onderwerpen 2013

Transcriptie

1 VNG Prioritaire Europese Onderwerpen 2013 Gemeenten hebben belangrijke taken als het gaat om de praktijk, uitvoering en handhaving van EU regelgeving. Op basis van het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2013, de politieke ontwikkelingen in Brussel en Den Haag, de input van diverse bestuurlijke commissies en beleidsafdelingen van de VNG, het bestuurdersnetwerk en het EU ambtenarennetwerk van de VNG, de G4, de G32 en de actuele lijst van lopende prioritaire dossiers van 2012 heeft VNG een selectie gemaakt van de belangrijkste Europese onderwerpen voor gemeenten in Inleiding Voor de VNG wordt 2013 een belangrijk jaar, waarin de versterking van de positie van gemeenten centraal staat. Een aantal belangrijke dossiers uit 2012 loopt door, zoals het Meerjarig Financieel Kader. In 2013 zal meer duidelijk worden over de hoogte van het budget voor het cohesiebeleid in Nederland en zal een belangrijke slag gemaakt moeten worden met de concrete invulling van de operationele programma s. In 2013 zal de VNG zich dienstverlening ontwikkelen om gemeenten nader te informeren over de nieuwe EU-fondsen. In Brussel is de discussie over de multi-level governance van belang, ook voor de Nederlandse delegatie bij het Comité van de Regio s. Als VNG denken we hierin mee, met als doel de positie van de decentrale overheden in het Europese besluitvormingsproces te versterken. Het is voor gemeenten uiterst belangrijk een goede positie te verwerven, zodat er geen ongewenste of onuitvoerbare regels vanuit de EU komen. In dit verband zullen we op basis van het regeerakkoord afspraken gaan maken met het Rijk om de bestuurlijke verhoudingen en de positie van gemeenten in het besluitvormingsproces te versterken. Onderstaande prioriteiten dienen in eerste instantie als richtinggevend voor acties die op het EU terrein binnen de VNG zullen worden ondernomen. De lijst wordt ook gebruikt ten behoeve van een efficiënte samenwerking met het IPO, het Rijk, de Europese Commissie, het Europees Parlement, het Comité van de Regio s en de Council of European Municipalities and Regions: de Europese koepel van verenigingen. 1 Europese aspecten van de decentralisatieprocessen in Nederland De Europese Unie en haar besluiten zijn in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden voor Nederlandse gemeenten. Deze ontwikkeling zal zich in de toekomst voortzetten. Europa is geen apart beleidsonderwerp meer, maar een politiek speelveld geworden waar beslissingen worden genomen die gemeenten direct raken. Europa biedt kansen en mogelijkheden; tegelijkertijd brengt de Europese Unie steeds meer bureaucratie en regelgeving met zich mee die de ruimte aan de basis onnodig kunnen beperken. Bovendien is Europa sectoraal georiënteerd, waar onze ambitie juist ligt in de beleidsintegratie en het samenbundelen van diverse regelingen naar de burgers en bedrijven. De voorschrijdende Europeanisering heeft ook effect op het decentralisatieproces in Nederland. Verdergaande

2 decentralisatie (zoals bij de herziening van het omgevingsrecht) betekent immers dat meer EU-regels van toepassing zullen zijn voor gemeenten. Ook zullen gemeentelijke ambities op het gebied van demografische ontwikkelingen en de woningmarkt steeds vaker afhankelijk zijn van Europese initiatieven (die vaak een lange termijn aanpak vragen). De focus op nationale aspecten bij decentralisatie moet worden gezien in de context van Europese beleidsontwikkelingen. De drie grote decentraliseringprojecten (werken naar vermogen, zorg en jeugd) dwingen gemeenten tot onderlinge samenwerking. Gemeentelijke samenwerking moet echter voldoen aan de Europese regelgeving omtrent aanbesteden en staatssteun. Zo kunnen gemeenten niet zomaar opdrachten aan hun eigen sociale werkvoorziening gunnen en moeten gemeenten de dienstverlening in de huishoudelijke zorg aanbesteden. Deze verbinding Europeanisering en decentralisatie in Nederland vraagt om een grote alertheid bij Rijk en gemeenten. Tevens vraagt het om een grotere betrokkenheid van gemeenten en de VNG bij Europese ontwikkelingen. Simone Goedings: 2 Europa 2020 Strategie De Europa 2020 strategie is de overkoepelende strategie van duurzaam sociaal-economisch beleid. Vanuit eigen kracht, bevoegdheid en verantwoordelijkheid dragen gemeenten bij en geven zij vorm aan deze agenda voor de toekomst. De verdere Europese ontwikkeling tot een concurrerende, duurzame en sociale markteconomie vindt immer uiteindelijk plaats op lokaal niveau: in de gemeenten van de EU en de regio s waarin deze gemeenten samenwerken. In het voorjaar van 2013 zal in het Europees Semester pro-actief bijgedragen worden aan het Nationaal Hervormingsprogramma (NHP). Vanuit de regionale kracht zijn Den Haag, maar ook Brussel het platform waar gemeenten samenwerken met partners in standpuntbepaling en beleidsvorming, evenals monitoring en uitvoering van de EU 2020 strategie. In een integrale gebiedsgerichte benadering dragen gemeenten bij aan economie, duurzaamheid en sociaal beleid. Dit doen zij samen met kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Helen Schuurmans: helen.schuurmans@vng.nl 3 Meerjarig Financieel Kader : cohesiebeleid/structuurfondsen Nadat de Europese Raad in begin 2013 een besluit neemt over het Meerjarig Financieel Kader, dan zal meer duidelijk worden over de hoogte van het budget voor het cohesiebeleid in Nederland. De afgelopen jaren heeft de VNG zich steeds sterk gemaakt voor een voortzetting van een volwaardig cohesiebeleid ter versterking van de economische structuur gericht op innovatie en concurrentieverbetering (EFRO) en sociaal beleid (ESF). Het afgelopen jaar heeft de VNG samen met het IPO, G4 en G32 en het Rijk bijgedragen aan de onderhandelingen over de inhoudelijke invulling van het cohesiebeleid, gericht op resultaatgerichtheid, vermindering van regeldruk en een goede regionale inbedding. De komende tijd zal een belangrijke slag gemaakt moeten worden met de concrete invulling van de operationele programma s resulterend in een partnerschapscontract. Een volwaardige rol en betrokkenheid van decentrale overheden bij deze afspraken is daarbij cruciaal. De huidige inspanningen van de VNG en die in 2013 zijn gericht op de belangenbehartiging voor de subsidies voor de periode In 2013 zal de VNG zich dienstverlening ontwikkelen op het informeren van de Nederlandse gemeenten (informatie op het VNG-net en bijeenkomsten) over de nieuwe fondsen, waarna de VNG gericht ondersteuning kunnen bieden aan gemeenten om van de nieuwe fondsen gebruik te maken.

3 4 Duurzaamheid: milieu, energie & transportbeleid Gemeenten hebben in Nederland talrijke taken op het gebied van milieubeleid. Zij zijn verantwoordelijk voor de vormgeving, uitvoering en handhaving van belangrijke milieurichtlijnen. Een belangrijk strategisch dossier is het voorstel van de Europese Commissie van november 2012 voor een 7e Milieuactieprogramma (7e MAP). Dit programma zal het 6e MAP opvolgen dat 2002 werd gestart en in 2012 zal aflopen. Voor gemeenten is met name het governance aspect van het 7e MAP van groot belang. Een interbestuurlijke betrokkenheid tijdens de voorfase van toekomstige EU milieuwetgeving is cruciaal. De ruimtelijke uitwerking en financiële gevolgen van toekomstige EU doelstellingen op lokaal niveau kan hierdoor op een vroegtijdig moment in het besluitvormingsproces worden ingebracht. VNG zal zich met name richten op de haalbaarheid van EU doelstellingen, externe integratie van milieudoelen in sectoraal beleid (zoals noodzakelijk EU bronbeleid), en de verbetering van implementatie, uitvoering en handhaving. De koepel is ook van mening dat het toekomstige MAP bij de roadmap naar een resource efficiënt Europa moet aansluiten. Voor milieu zijn aan aantal onderwerpen belangrijk. De Commissie heeft 2013 als het jaar van de Europese luchtkwaliteit gedefinieerd en zal dan een herziening van de EU luchtkwaliteitbeleid presenteren. VNG heeft in 2011 en 2012 actief input voor de herziening van het luchtkwaliteitwetgeving geven. Cor Lamers, burgemeester van Schiedam, is als rapporteur van het Comité van de Regio s voor dit dossier benoemd was het jaar van het water. In dit kader heeft de Europese Commissie het EU (zoet)waterbeleid geëvalueerd en een Blue print voor de Europese wateren gepresenteerd. Ook werd in 2012 een voorstel voor de herziening van de MER richtlijn gepresenteerd dat voornamelijk voor de grote steden belangrijk is. Daarnaast zijn een aantal voorstellen in ontwikkeling, zoals de herziening van de kaderrichtlijn afval en de herziening van de richtlijn omgevingslawaai. Ten aanzien van het klimaatbeleid zijn de plannen op het gebied van klimaatadaptatie van belang. Nederland heeft nationaal al veel beleid op het gebied van klimaatadaptatie en voor EU beleid moet de subsidiariteitsvraag en de meerwaarde van extra EU acties goed in de gaten te gehouden worden. De activiteiten voor het transportbeleid zullen in 2013 in het kader staan van de uitwerkingen van het in maart 2011 gepresenteerd Witboek Stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte werken aan een concurrerend en zuinig vervoerssysteem staan. VNG steunt het hoge ambitieniveau van het Witboek maar pleit voor het opstellen van een uitvoerend actieplan met daarin tussendoelen, concrete maatregelen (zoals EU bronmaatregelen) en evaluatiemomenten. Een actieve en praktische uitwerking van het witboek is met name belangrijk voor het luchtkwaliteit- en het geluidsdossier. In dat kader zal ook worden gekeken naar de voorstellen rond de implementatie van de acties rond duurzame stedelijke mobiliteitsplannen, voortkomend uit het Actieplan Stedelijke mobiliteit. Kim van Berlo: kim.vanberlo@vng.nl Simone Goedings: simone.goedings@vng.nl 5 Aanbesteden en staatssteun In 2013 zullen naar alle waarschijnlijkheid de onderhandelingen over de aanbestedingsrichtlijn worden afgerond. De VNG/IPO/UvW inzet is steeds geweest dat de aanbestedingsregels efficiënter en effectiever worden, zodat de (administratieve) lasten voor decentrale overheden bij aanbesteden zo laag mogelijk worden. Naar het zich laat aanzien is op veel van deze punten succes geboekt. Het blijft echter van belang de ruimte die de EU richtlijn ons zal geven, ook in de implementatiefase overeind blijft. Het nieuwe kabinet heeft aangegeven in het sociale domein omvangrijke decentralisaties door te willen voeren Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de publieke dienstverlening op lokaal en regionaal niveau. Bij de uitvoering van de dienstverlening op lokaal en regionaal niveau, wordt steeds vaker samengewerkt met private organisaties en worden taken uitbesteed. Lokale en regionale overheden blijven daarbij toezien op maatschappelijke aspecten zoals kwaliteit en betaalbaarheid. De VNG pleit hierbij om meer beleidsvrijheid voor decentrale

4 overheden, zonder de interne marktregelgeving te willen aantasten. De Commissie heeft aangegeven volgend jaar met wetgeving te komen op het gebied van e-facturering en aanbestedingsregels. VNG ondersteunt de positieve grondhouding ten aanzien van dit initiatief zoals ook verwoord in de BNC fiche over de Akte voor de Interne Markt II. Belangrijke randvoorwaarden voor een EU initiatief zijn uitvoerbaarheid en betaalbaarheid. Hoewel het niet is opgenomen in het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2013 wordt er gewerkt aan een disability act waarbij de Commissie de aanbestedingsregels wil gebruiken om decentrale overheden te verplichten toegankelijkheidseisen voor gehandicapten te stellen in het inkoopproces. VNG vindt dat dergelijke criteria, net als eisen rondom duurzaam inkopen, vrijwillig moeten zijn, om innovatie niet te belemmeren. In 2013 zal uitvoering moeten worden gegeven aan de modernisering van de staatssteunregels uit Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor een goede naleving van de staatssteunregels en zijn daarom gebaat bij goed hanteerbare regelgeving. 6 EU ontwikkelingsbeleid De Europese Commissie zal in het voorjaar van 2013 een mededeling publiceren over de rol van lokale overheden in het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. Deze mededeling is voor het werk van VNG International een belangrijk document. De mededeling verleent erkenning aan het belang van de rol van lokale overheden voor ontwikkelingssamenwerking. Lokale overheden zijn cruciaal voor capaciteitsopbouw in ontwikkelingslanden. De mededeling zou aanvankelijk in 2012 worden gepubliceerd maar is verschoven naar 2013 en is niet opgenomen in het werkprogramma van de Europese Commissie voor Renske Steenbergen: renske.steenbergen@vng.nl Arthur Wiggers: arthur.wiggers@vng.nl 7 Lokale autonomie en mensenrechten In 2013 zal de staat van lokale en regionale democratie in Nederland worden geanalyseerd door het Congres van Lokale en Regionale Overheden van de Raad van Europa. Het betreft een reguliere monitoring, zoals die periodiek (eens per 3 à 4 jaar) wordt uitgevoerd in alle lidstaten (47) van de Raad van Europa. In mei 2013 komt de monitoring delegatie op visitatie in Nederland. De VNG is betrokken bij de voorbereiding van de monitoring. Het rapport over de staat van de lokale en regionale autonomie zal in oktober openbaar worden gemaakt. Decentrale overheden spelen een belangrijke rol in de implementatie van mensenrechten. Bij de toenemende verantwoordelijkheden van lokale overheden is het bewustzijn van bestuurders omtrent mensenrechten cruciaal. De Nederlandse delegatie naar het Congres van Lokale en Regionale Overheden van de Raad van Europa buigt zich over de manier waarop Nederlandse gemeenten zich hiervan meer bewust kunnen worden. In 2013 zal er weer een bijeenkomst door VNG en Amnesty worden georganiseerd in het kader van de Europese Week voor de Rechten van de Mens. Renske Steenbergen: renske.steenbergen@vng.nl

5 8 Tenslotte Na de publicatie van een groenboek in 2011 zal de Europese Commissie rond de zomer van 2013 enkele voorstellen publiceren over de wederzijdse erkenning en samenwerking van documenten van de burgerlijke stand. VNG heeft bijgedragen aan de reactie van de Rijksoverheid op het groenboek. Tevens heeft de Nederlandse Vereniging van Burgerzaken op het groenboek gereageerd. Gemeenten hebben een belangrijke rol bij onderhoud van de burgerlijke stand en eventuele voorstellen zullen dan ook op uitvoerbaarheid en betaalbaarheid moeten worden bezien. De voorstellen zijn niet opgenomen op het Werkprogramma van de Europese Commissie voor 2013, maar staan wel vermeld op de roadmaps die de Commissie heeft vastgesteld. BIJLAGE 1 Groslijst van nieuwe dossiers op basis van het werkprogramma van de Europese Commissie Nr* Titel Thema 1. Jaarlijkse groeianalyse/europees Semester Europa De onder het gemeenschappelijk strategisch kader vallende fondsen en de economische governance in de EU 7. Landenspecifieke onderhandelingsmandaten voor de onder het gemeenschappelijk strategisch kader vallende fondsen voor de periode Initiatief betreffende e-facturering op het gebied van overheidsopdrachten aanbestedingsbeleid 30. Sociale investeringen voor groei en cohesie, met inbegrip van de tenuivoerlegging van het ESF voor De EU-strategie inzake aanpassing aan de klimaatverandering klimaat en energiebeleid 39. Herziening van de thematische strategie inzake luchtverontreiniging en van de daarmee samenhangende wetgeving Milieubeleid 40. Herziening afvalbeleid en -wetgeving Milieubeleid 54. Vaststelling van een EU-standpunt voor de ontwikkelingsagenda na 2015 Ontwikkelingsbeleid Groslijst van nieuwe dossiers die niet in het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2013 zijn opgenomen Disability Act Aanbestedingsbeleid Wederzijdse erkenning en samenwerking voor documenten van de burgerlijke stand Bestuur en Informatiebeleid Rol van lokale overheden in het EU ontwikkelingsbeleid EU ontwikkelingsbeleid * Nummering zoals is aangegeven in het werkprogramma van de Europese Commissie voor VNG De (VNG) is de koepelorganisatie van de Nederlandse gemeenten. De VNG is de vereniging van en voor alle mensen, die bestuurlijk en ambtelijk in de Nederlandse Gemeenten werken. Samen met alle gemeenten stáát de VNG voor kracht en kwaliteit van het lokale bestuur. De VNG heeft in Brussel een ambtelijke voorpost. Daarnaast werkt de VNG samen met veel andere organisaties en is lid van o.a. de Europese koepel van verenigingen, de Council of European Municipalities and Regions (CEMR) en de internationale koepel United Cities and Local Governments (UCLG). Vereniging van Nederlandse gemeenten Postbus GK Den Haag Tel. +31 (0)