KRW Noorderzijlvest, tussenstand toestand, trends, voortgang maatregelen

Transcriptie

1 KRW Noorderzijlvest, tussenstand 7-8 toestand, trends, voortgang maatregelen

2

3 Inleiding De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) richt zich op de bescherming van alle oppervlakte- en grondwater en stelt zich ten doel dat in 7 een goede toestand is bereikt in alle wateren en dat er duurzaam wordt omgegaan met water. De uitvoering van de KRW vindt plaats op het niveau van deelstroomgebieden. Het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest is gesitueerd in de deelstroomgebieden Rijn-Noord en Nedereems. Om doelen en maatregelen op te stellen zijn binnen de deelstroomgebieden oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen aangewezen. De begrenzing hiervan is in 9 vastgesteld. In 9 zijn de ecologische en chemische doelen en maatregelen om de goede toestand van oppervlaktewater en grondwater te bereiken bestuurlijk vastgesteld. De doelen en maatregelen zijn per waterlichaam opgenomen in factsheets, die de basis vormden van het Stroomgebiedbeheerplan 9-5 en het Waterbeheerplan Noorderzijlvest 9-5. De factsheets (opgesteld in een landelijk gebruikt format, met alle informatie per waterlichaam) en het Stroomgebiedbeheerplan moeten eens per zes jaar worden herzien. Deze notitie behandelt de tussenstand halverwege de lopende planperiode 6 -. De huidige toestand van de waterkwaliteit en de trends sinds 9 worden beschreven. Ook wordt een overzicht gegeven van de voortgang van de maatregelen. Momenteel worden watersysteemanalyses uitgevoerd voor alle 5 waterlichamen. Mede op basis daarvan zal het doelbereik en het handelingsperspectief worden beschreven. Deze worden samen met voorgenomen technische doelen maatregelaanpassingen in februari 9 met het Algemeen Bestuur gedeeld en vormen de basis voor de gebiedsprocessen die in het najaar van 9 van start gaan. Huidige toestand waterkwaliteit. Inleiding Voor de input van de gebiedsprocessen zal het waterschap gebruik maken van de toestand 8 (gemiddelde over het toetsjaar 8 en de twee voorafgaande meetjaren) van de waterkwaliteit. Omdat deze gegevens nog niet alle beschikbaar zijn, is voor deze tussenstand de over een periode van drie jaar gemiddelde toestand in 7 gebruikt. Tabellen en geven een overzicht van de toestand van de waterkwaliteit van de KRW-waterlichamen, over de periode 5-7 in het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest. Hieronder wordt de toestand van de waterkwaliteit nader beschreven aan de hand van een aantal parametergroepen. Daarnaast is de toestand van de zwemwaterkwaliteit beschreven (Tabel 3) en meegenomen in het KRW-proces. Maatregelen ten behoeve van een verbetering van de zwemwaterkwaliteit hebben veelal een directe relatie met de KRW.. Waterkwaliteit volgens KRW-beoordeling Totaalbeeld toestand De waterkwaliteit in het beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest laat nog steeds een groot verschil zien tussen de biologische en de algemeen fysisch-chemische parameters. Hierbij loopt het aantal waterlichamen met een goede score voor biologische parameters achter bij die voor de fysische chemie. Dit is een verklaarbaar verschil, omdat ingezette maatregelen in het algemeen sneller effect hebben op de fysisch-chemische toestand dan op de biologie. Maatregelen om de waterkwaliteit verder te verbeteren blijven echter nodig om overal op tijd de goede chemische en ecologische toestand te bereiken.

4 Macrofauna Overige waterflora Vis Fytoplankton Fosfor totaal Stikstof totaal Zoutgehalte Temperatuur Zuurgraad Zuurstofverzadiging Doorzicht Tabel : Toestand van de waterkwaliteit van de waterlichamen in het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest, periode 5-7 (biologische en algemeen fysische parameters); de vier KRWbeoordelingsklassen zijn aangegeven met de kleuren groen, geel, oranje en rood; wit = geen data, NVT = parameter is niet van toepassing op het betreffende watertype, GN = geen norm beschikbaar voor het betreffende watertype. Algemeen fysische chemie % van te beoordelen waterlichamen Goed Matig Ontoereikend 33 Slecht Oordeel per waterlichaam Kanalen Damsterdiep-Nieuwediep Hoendiep-Aduarderdiep Boterdiep-Winsumerdiep Kanalen-DG hellend-gestuwd Maren-DG Fivelingo Maren-DG Reitdiep Matslootgebied Meren Leekstermeer Paterswoldsemeer Beken Reitdiep-Kommerzijl NVT NVT Benedenlopen Eelder- en NVT NVT Peizerdiep Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep NVT NVT Dwarsdiepgebied NVT NVT Zwak brakke wateren Lauwersmeer GN NO Kustpolders GN Toestand ecologie De ecologie wordt beschreven aan de hand van vier biologische kwaliteitselementen: macrofauna, overige waterflora, vis en fytoplankton. Per biologische kwaliteitselement is een beoordeling uitgevoerd met als klassen: goed, matig, ontoereikend of slecht. Om aan de doelstelling goed ecologisch potentieel (GEP) te voldoen moet voor elk kwaliteitselement de klasse goed gehaald worden. De ecologische doelen worden niet overal gehaald (Tabel ). Wel kreeg in 7 in van de 5 waterlichamen tenminste één biologische parameter het oordeel goed. Vooral bij de meren valt

5 Ammonium Abamectine Imidacloprid Linuron Propoxur Zink 3 Tabel : Toestand van de waterkwaliteit van de waterlichamen in het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest, periode 5-7 (specifiek verontreinigende stoffen en chemie); de kleuren rood en blauw geven aan of de norm voor een bepaalde stof is overschreden; alleen stoffen met een overschrijding in minimaal waterlichaam zijn opgenomen. Specifiek verontreinigende stoffen Chemie % van te beoordelen waterlichamen Fluorantheen Voldoet Voldoet niet 7 7 Oordeel per waterlichaam Kanalen Damsterdiep-Nieuwediep Hoendiep-Aduarderdiep Boterdiep-Winsumerdiep Kanalen-DG hellend-gestuwd Maren-DG Fivelingo Maren-DG Reitdiep Matslootgebied Meren Leekstermeer Paterswoldsemeer Beken Reitdiep-Kommerzijl Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep Dwarsdiepgebied Zwak brakke wateren Lauwersmeer NO Kustpolders op dat er nog veel moet verbeteren. Omdat in 8 in Nederland een aantal biologische maatlatten is aangepast, zal de toestand over de jaren 6-8 mogelijk een ander beeld geven. Daarbij is de verwachting dat vooral de overige waterflora in scheepvaartkanalen beter zal scoren. Algemeen fysisch-chemische parameters Van de nutriënten vormt fosfor nog steeds een probleem met een score goed in minder dan de helft van de waterlichamen waarvoor een norm is vastgesteld. De twee zwak brakke waterlichamen kennen nog geen norm voor fosfor. De kennisinstituten onderzoeken momenteel het effect van fosfor op de ecologie van brakke wateren. Daaruit moet in een goede norm kunnen worden afgeleid. Stikstof scoort goed in 8% van onze waterlichamen. Let op: de scores voor nutriënten in Tabel zijn getoetst aan de landelijke normen. Deze zijn voor een aantal waterlichamen strenger dan de normen die Noorderzijlvest voorheen hanteerde (zie hoofdstuk 3).

6 Met uitzondering van de zuurgraad (ph) en het doorzicht, scoren de overige fysisch-chemische parameters vrij goed. In meer dan de helft van de waterlichamen is de ph te hoog (basisch). Een structureel probleem vormt het doorzicht. Hiervoor voldoen slechts van de waterlichamen. Specifiek verontreinigende stoffen en chemie (PAK s) Ammonium voldoet in 73% van de waterlichamen. Alleen in de beide zwak brakke wateren en twee kanalen wordt de norm niet gehaald. Vier bestrijdingsmiddelen voldoen niet in de drie waterlichamen die in het deelstroomgebied Nedereems liggen. Hierbij moet worden opgemerkt dat in dit deelstroomgebied slechts op meetpunt wordt gemeten. Van de zware metalen voldoet alleen zink niet aan de norm in het waterlichaam Kanalen-DG hellend-gestuwd. In 5 was ook koper hier nog een probleemstof. Fluorantheen (PAK) voldoet niet meer aan de norm door verandering van toetsingsmethodiek. Dit zien we terug bij alle waterbeheerders in Nederland. De methodiek wordt volledig bepaald door generiek beleid..3 Zwemwaterkwaliteit Tabel 3: Toestand van de waterkwaliteit op zwemlocaties in het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest voor de toetsjaren - 7; de vier beoordelingsklassen zijn aangegeven met de kleuren blauw, groen, geel en rood; wit = geen officiële zwemlocatie (meer). % van te beoordelen zwemlocaties Uitstekend Goed 9 Aanvaardbaar Slecht 7 Oordeel per zwemwaterlocatie Lauwersmeer, strand Meerkoet Lauwersmeer, strand Lepelaar Lauwersmeer Oostmahorn, Oostmahorn Suyderoogh, Lauwersoog Lauwersmeer, strand Brilduiker Reitdiep, Garnwerd Ruskenveen, Groningen Lettelberterplas, Lettelbert Akkerhoeve, Niebert Hoornseplas, Groningen Paterswoldsemeer de Lijte, Haren Strandheem, Opende Ronostrand, Een Rosworld, Zeijen Recreatieplas Kardinge, Groningen Tabel 3 toont de beoordeling van de officiële zwemlocaties in het beheergebied van Noorderzijlvest voor de afgelopen zes jaar. Elke toetsing is gebaseerd op gegevens van het toetsjaar en de drie daaraan voorafgaande jaren. De toetsingen zijn uitgevoerd door het waterschap en gevalideerd door Europa. De zwemwaterkwaliteit is grotendeels goed tot uitstekend. Opvallend is dat over de gepresenteerde jaren het percentage uitstekend beoordeelde locaties sterk toeneemt.

7 5 3 Trends in waterkwaliteit (indicatie doelbereik) 3. Inleiding Hieronder worden voor ieder waterlichaam de toetsingswaarden van de belangrijkste KRWparameters over de periode 9 7 grafisch weergegeven in relatie tot de beoordelingsklassen. Omdat de waarde voor een bepaald jaar is gebaseerd op de gegevens van het betreffende jaar en de twee daaraan voorafgaande, mag op deze gegevens geen trendanalyse worden uitgevoerd. De grafieken geven echter wel een indruk van de kans om de gestelde doelen uiterlijk in 7 te bereiken. De 5 waterlichamen zijn gegroepeerd in de volgende categorieën: kanalen, meren, beken en zwak brakke wateren. Per categorie worden de opvallendste resultaten kort behandeld. Per waterlichaam zijn de resultaten weergegeven op twee pagina s. Om de leesbaarheid te bevorderen, worden de vier onderscheiden biologische parameters bovenaan beide pagina s getoond. Het gaat om macrofauna, overige waterflora, vis en fytoplankton. Onder de biologie worden de volgende parameters weergegeven (zie Tabel en ): Nutriënten Ammonium en zoutgehalte Algemeen fysisch-chemische parameters Voor de niet-biologische parameters zijn waar mogelijk de resultaten voor 8 al meegenomen om een beter beeld van de trends te krijgen. De beoordelingsklassen worden aangegeven met de kleuren die hiervoor zijn vermeld in Tabel en. Voor de nutriënten zijn de beoordelingsklassen vanaf 8 weergegeven volgens de landelijke normen (zie hoofdstuk ). 3. Kanalen In vijf van de zeven waterlichamen lijkt de score van macrofauna in de loop der jaren beter te worden terwijl in twee geen sprake is van een trend. In twee waterlichamen is de goede toestand al bereikt. Voor twee van de zeven waterlichamen wordt doelbereik in 7 moeilijk. Voor de overige waterflora is slechts in één waterlichaam sprake van een trend. Dit betreft Maren-DG Reitdiep, waar de toestand tussen en 7 van matig naar slecht is veranderd. De goede toestand is nog nergens behaald en lijkt voor 7 ook niet mogelijk. Wel moet worden opgemerkt dat voor de kanalen een positief effect op de beoordeling wordt verwacht van de recente aanpassingen aan de maatlatten. De score voor vis neemt toe in vijf van de zeven waterlichamen. In Hoendiep- Aduarderdiep en Kanalen-DG hellend-gestuwd is geen sprake van een trend, maar hier is de goede toestand al bereikt. Ook voor de overige vijf waterlichamen kan het doel tijdig worden bereikt of is dat reeds bereikt. In geen enkel waterlichaam is sprake van een trend in de score voor fytoplankton. Voor Matslootgebied zijn geen gegevens beschikbaar en in Damsterdiep-Nieuwediep is de score net bereikt, maar voor de overige vijf waterlichamen wordt het moeilijk. Nutriënten Fosfor blijft een probleem. In drie van de zeven waterlichamen neemt de concentratie momenteel toe. In twee daarvan is de toestand al ontoereikend of slecht. Voor Kanalen-DG geldt dat de toestand in 8 volgens de oude norm van goed naar matig zou gaan, maar volgens de landelijke normen is in dit jaar de toestand zelfs slecht. In twee van de vier waterlichamen zonder trend (Hoendiep- Aduarderdiep en Matslootgebied) is de toestand goed, in de beide andere matig en slecht.

8 6,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 3,5 3 Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 mg P/l,, mg N/l,5, Ammonium en zoutgehalte Ammonium (jrgem, dimensieloos),8,6,,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP

9 Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) 7,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP Algemeen fysische chemie Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) 8 6 Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Damsterdiep-Nieuwediep (M3) SGBP SGBP SGBP

10 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) 8,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP Nutriënten Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) Hoendiep-Aduarderdiep (M7b),, SGBP SGBP SGBP 3 3,5 SGBP SGBP SGBP 3 3 mg P/l,, mg N/l,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

11 Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 9,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP ,,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP Algemeen fysische chemie 35 3 Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP 3 Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Hoendiep-Aduarderdiep (M7b) SGBP SGBP SGBP

12 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 3,5 Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 3,,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

13 Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ),,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Algemeen fysische chemie 35 3 Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Boterdiep-Winsumerdiep (M3) SGBP SGBP SGBP

14 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l),,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP Nutriënten,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3 3,5 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3 3 mg P/l,, mg N/l,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

15 Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) 3 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP 3 Doorzicht (zomergem, m),,, Kanalen-DG hellend-gestuwd (M) SGBP SGBP SGBP

16 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten Maren-DG Fivelingo (M3) Maren-DG Fivelingo (M3),, SGBP SGBP SGBP 3 3,5 SGBP SGBP SGBP 3 3,,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

17 Temperatuur (max. waarde, ⁰C) 5 Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, ,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Algemeen fysische chemie Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Maren-DG Fivelingo (M3) SGBP SGBP SGBP

18 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg N/l 6 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, ,,, Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten Maren-DG Reitdiep (M3) Maren-DG Reitdiep (M3),, SGBP SGBP SGBP 3 3,5 SGBP SGBP SGBP 3 3 mg P/l,,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

19 Temperatuur (max. waarde, ⁰C) 7 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Maren-DG Reitdiep (M3) SGBP SGBP SGBP

20 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 8,,, Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP 3 Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Nutriënten Matslootgebied (M) Matslootgebied (M),, SGBP SGBP SGBP 3 3,5 SGBP SGBP SGBP 3 3,,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6 Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP 3,, 3,,

21 Temperatuur (max. waarde, ⁰C) 9,,, Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP 3 Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Matslootgebied (M) SGBP SGBP SGBP

22 Stikstof levert een positief beeld op: in alle zeven waterlichamen is sprake van een dalende concentratie. In zes van de zeven waterlichamen is sprake van de goede toestand, zowel volgens de oude als de nieuwe normen. Alleen in Kanalen-DG hellend-gestuwd is een duidelijk effect van de normaanpassing zichtbaar. Volgens de oude norm zou hier in 8 voor het eerst de goede toestand zijn bereikt, maar volgens de landelijke normen is het oordeel matig en zelfs bijna slecht. Ammonium en zoutgehalte Ammonium vertoont nergens een lineaire trend, maar wel de nodige schommelingen in de tijd. In vijf van de zeven waterlichamen voldoet de stof in alle toetsjaren aan de norm. Maar in Boterdiep- Winsumerdiep en Maren-DG Reitdiep is in alle jaren juist sprake van normoverschrijding. Ook voor het zoutgehalte is nergens sprake van een trend maar in enkele waterlichamen wel van forse schommelingen. In vijf van de zeven waterlichamen is de toestand goed. In Maren-DG Fivelingo is het oordeel in 7 en 8 matig maar in de voorafgaande jaren varieert het tussen goed en slecht. Met uitzondering van 9 (ontoereikend) is de toestand in Maren-DG Reitdiep in alle jaren slecht. Algemeen fysische chemie De watertemperatuur vertoont weinig schommelingen, maar is in 8 in de meeste waterlichamen relatief hoog. In alle jaren is overal de goede toestand bereikt. In vier kanalen wordt echter in 8 bijna de score matig gehaald. Bij het beoordelen van de zuurgraad (ph) wordt zowel aan de minimum- (richting zuur) als de maximumwaarde (richting basisch) getoetst. Er is nergens sprake van een echte trend. Toch lijkt zowel de minimum- als de maximumwaarde op een aantal plaatsen in de laatste jaren wat hoger. Slechts in twee waterlichamen (Hoendiep-Aduarderdiep en Matslootgebied) was de toestand in alle jaren goed. In het Boterdiep-Winsumerdiep is de ph in alle jaren te hoog (score matig ). In de overige waterlichamen varieert het oordeel tussen goed en matig, waarbij laatstgenoemd oordeel altijd wordt veroorzaakt door een te hoge ph. De zuurstofverzadiging is altijd goed in alle zeven waterlichamen. Er is nergens sprake van een trend over de hele periode. Wel neemt in een paar waterlichamen de waarde wat af in de eerste jaren van de meetperiode. Het doorzicht vertoont alleen in Maren-DG Fivelingo een trend. Daarbij wordt in 7 en 8 de goede toestand bereikt. De helft van de toetsjaren in Kanalen-DG hellend-gestuwd laat de goede toestand zien terwijl in de andere jaren dit oordeel net niet wordt gehaald. In Maren-DG Reitdiep variëren de beoordelingen tussen slecht en matig. De overige waterlichamen scoren meestal matig. 3.3 Meren De score van macrofauna vertoont geen trend in het Leekstermeer en is in alle toetsjaren matig. In het Paterswoldsemeer neemt de score af en valt in 6 en 7 nog maar net in de klasse goed. Voor de overige waterflora is in beide meren sprake van een dalende trend, maar zijn de waarden in het Paterswoldsemeer in 6 en 7 weer iets hoger. In het Leekstermeer is het oordeel in de laatste vier toetsjaren slecht en lijkt de goede toestand in 7 niet haalbaar. In 6 en 7 scoort het Paterswoldsemeer ontoereikend. Hier liggen de klassengrenzen echter zo dicht bij elkaar dat het tijdig weer bereiken van de goede toestand, die in en al werd vastgesteld, haalbaar lijkt. De score voor vis laat in geen van beide meren een trend zien en het oordeel is in alle jaren slecht. De goede toestand zal moeilijk haalbaar zijn. In beide meren lijkt de score voor fytoplankton gedurende de laatste jaren licht te stijgen. Hierbij wordt in het Leekstermeer in 6 en 7 het oordeel matig gehaald terwijl de scores voor het Paterswoldsemeer alle jaren binnen deze klasse vallen. De goede toestand lijkt voor beide meren haalbaar.

23 Nutriënten De concentratie van fosfor neemt in beide meren af. Hierbij zijn de oordelen voor de eerste twee toetsjaren in beide meren één klasse hoger dan in de overige jaren. In het Leekstermeer gaat de toestand van ontoereikend matig en lijkt het oordeel goed bereikbaar. Het Paterswoldsemeer scoort al acht jaar lang goed. Net als de kanalen, laten beide meren een positief beeld voor stikstof zien: er is sprake van een dalende concentratie. In het Leekstermeer gaat de toestand van slecht via ontoereikend naar matig en is de goede toestand binnen bereik. Het Paterswoldsemeer laat voor stikstof hetzelfde beeld zien als voor fosfor: matig in de eerste twee toetsjaren en daarna altijd goed. Ammonium en zoutgehalte Ammonium vertoont in het Leekstermeer vergelijkbare schommelingen als in de kanalen. De stof voldoet in alle toetsjaren aan de norm. In het Paterswoldsemeer wordt de norm gedurende de eerste drie toetsjaren juist overschreden. Daarna volgt een dalende trend en voldoen alle waarden aan de norm. Het zoutgehalte vertoont geen duidelijke trend in het Leekstermeer, maar in de laatste jaren zijn de waarden wat lager. In het Paterswoldsemeer is sprake van een zeer licht stijgende trend, maar de concentraties zijn in alle jaren laag. In beide meren is gedurende de hele meetperiode sprake van de goede toestand. Algemeen fysische chemie De watertemperatuur vertoont ook in de meren weinig schommelingen, maar is net als in de kanalen, in 8 (en in het Paterswoldsemeer ook in 7) relatief hoog. In het Leekstermeer valt de score in 8 nog net in de klasse goed. Het Paterswoldsemeer is dit zowel in 7 als 8 niet meer het geval. In beide jaren is de score matig, waarbij in 8 de klassengrens met ontoereikend dicht wordt genaderd. In het kader van de klimaatveranderingen lijkt deze parameter hier mogelijk een zorgpunt te worden. Net als in de kanalen is voor de zuurgraad in de meren geen sprake van een echte trend, maar lijken met name de maxima in de laatste jaren wat hoger. Door een te hoge ph is in de meeste jaren het oordeel voor het Leekstermeer matig en in 7 en 8 zelfs ontoereikend. Het Paterswoldsemeer scoort in alle jaren matig maai in vier toetsjaren, waaronder 8, ligt de score op de klassengrens met slecht. Opmerkelijk is dat in het Paterswoldsemeer door te lage minimumwaarden in vier toetsjaren ook een score matig wordt bereikt. De zuurstofverzadiging vertoont in beide meren wel een schommeling maar geen trend. In alle toetsjaren scoren de meren goed. Het doorzicht in het Leekstermeer is in alle toetsjaren ongeveer cm, waarmee altijd sprake is van de score slecht. In het Paterswoldsemeer volgt het doorzicht een golfpatroon waarbij het oordeel varieert tussen ontoereikend en matig.

24 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP Nutriënten Leekstermeer (M) Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP 3 3 SGBP SGBP SGBP 3,,5,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP 3, 5,,

25 Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 3,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP 3 Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie 35 3 Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP 3 Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP ,,, Leekstermeer (M) SGBP SGBP SGBP

26 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l,,, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP ,,, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3 Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Nutriënten Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3 3 Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3,,5,,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3, 5,,

27 Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 5,,, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP ,,, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3 Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie 35 3 Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP 3 Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP ,,, Paterswoldsemeer (M7) SGBP SGBP SGBP

28 6 3. Beken In drie van de vier waterlichamen lijkt de score van macrofauna in de loop der jaren licht te verbeteren. In het waterlichaam Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep is geen sprake is van een trend, maar is de score in de eerste toetsjaren wat hoger. Voor de Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep geldt voor alle toetsjaren het oordeel matig en voor de overige waterlichamen het oordeel ontoereikend. De scores voor de overige waterflora vertonen veel variatie tussen de vier waterlichamen. Voor Reitdiep-Kommerzijl lijkt sprake van een lichte afname met schommelingen rond de klassengrens tussen matig en ontoereikend. In de Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep daalt de score gedurende de eerste toetsjaren en begint daarna weer te stijgen. Het omgekeerde patroon is zichtbaar in de Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep en het Dwarsdiepgebied. Het oordeel is in alle jaren goed in de benedenlopen en in alle jaren matig in de bovenlopen. In het Dwarsdiep varieert het oordeel tussen matig en goed. De score voor vis vertoont nergens een echte trend. Reitdiep-Kommerzijl laat weinig variatie zien. In alle toetsjaren is het oordeel ontoereikend. In de andere drie beken zijn de scores in de eerste twee toetsjaren veel hoger dan in de daaropvolgende. Hierbij zijn de verschillen tussen de jaren het grootst in de Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep en het Dwarsdiepgebied. In de benedenlopen is het oordeel in de eerste twee toetsjaren goed en daarna altijd slecht. In het Dwarsdiep is het oordeel na twee jaar met een goede toestand altijd ontoereikend. De bovenlopen nemen een tussenpositie in: na twee jaar met een goede toestand volgt een jaar met het oordeel ontoereikend en vier jaren met een oordeel op de grens van matig en goed. Fytoplankton is een biologische parameter die in stromende wateren niet wordt beoordeeld. Nutriënten Fosfor vertoont nergens een duidelijke trend, maar in Reitdiep-Kommerzijl en Benedenlopen Eelderen Peizerdiep de concentratie tussen 5 en 8 af te nemen. In Reitdiep-Kommerzijl scoort fosfor volgens de oude norm in alle jaren matig maar volgens de nieuwe norm ontoereikend, ondanks de afname in concentratie. Als de afname doorzet lijkt het tijdig bereiken van het doel haalbaar. Volgens zowel de oude als de nieuwe normen is het oordeel in alle jaren goed In de beneden- en bovenlopen en in alle jaren ontoereikend in het Dwarsdiep. Evenals in de kanalen en de meren, levert stikstof in de beken een positief beeld op: in alle vier waterlichamen is sprake van een dalende concentratie en in alle jaren is het oordeel volgens beide normen overal goed. Ammonium en zoutgehalte Ammonium laat in de beken hetzelfde patroon zien als in de kanalen en de meren: er is geen sprake van een lineaire trend, maar wel van de nodige schommelingen in de tijd. In de beneden- en de bovenlopen is de concentratie in alle jaren laag. In het toetsjaar 9 ligt de score voor Reitdiep- Kommerzijl op de grens van overschrijding. In alle toetsjaren voldoet de stof verder aan de norm in de vier beken. Het zoutgehalte vertoont nergens een trend maar er zijn schommelingen vergelijkbaar met die in ammonium. Net als ammonium is het zoutgehalte ook in alle jaren opvallend laag in de Benedenlopen en Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep. In alle jaren wordt in de beneden- en bovenlopen en ook in het Dwarsdiep de goede toestand bereikt. Hier vormt Reitdiep-Kommerzijl een uitzondering. Omdat voor dit waterlichaam de chlorideconcentratie hoger dan mg/l moet zijn om de goede toestand te bereiken is de kleurverdeling in de grafiek omgekeerd aan die voor de meeste andere waterlichamen. Met zoutgehalten van ruim mg/l scoort Reitdiep-Kommerzijl in alle jaren slecht. Het lijkt er niet op dat hier de goede toestand in 7 kan worden gehaald.

29 Algemeen fysische chemie De watertemperatuur vertoont in de beken wat meer schommelingen dan in de kanalen en de meren, maar is in 8 in de meeste beken ook relatief hoog. In Reitdiep-Kommerzijl, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep en Dwarsdiepgebied wordt in alle jaren de goede toestand bereikt, maar in 8 ligt de toetswaarde in Reitdiep-Kommerzijl en Dwarsdiepgebied zeer dicht tegen de klassengrens met matig aan. Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep is ons enige waterlichaam met een afwijkende normstelling (klassengrens goed/matig: 8 ⁰C, tegen 5 ⁰C voor de overige waterlichamen). Juist in dit waterlichaam zijn in de periode 3 5 de hoogste toetswaarden uit ons beheergebied aangetroffen. In die periode werd de klassengrens voor het oordeel slecht ruim overschreden. Maar ook in de drie daaropvolgende jaren scoorde het waterlichaam slecht. In de periode 9 was de watertemperatuur relatief laag (, -,7 ⁰C) maar was het oordeel toch ontoereikend. De toetswaarde voor watertemperatuur in Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep is structureel te hoog. Door de klimaatverandering zal dat zonder het nemen van maatregelen waarschijnlijk niet snel verbeteren. Ook de beken laten geen echte trend zien voor de zuurgraad, al lijken de maxima in Reitdiep-Kommerzijl wel licht toe te nemen. In Reitdiep-Kommerzijl, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep en Dwarsdiepgebied liggen alle minimum toetswaarden binnen de beoordelingsklasse goed. De maxima scoren echter altijd (Reitdiep-Kommerzijl) of in meerdere toetsjaren matig of ontoereikend. Het oordeel voor zuurgraad in Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep wijkt af van dat in alle andere waterlichamen door het feit dat de in alle jaren behaalde score matig wordt veroorzaakt door een te lage in plaats van een te hoge ph. In drie van de vier beken is voor de parameter zuurstofverzadiging geen sprake van een trend. Alleen in het Dwarsdiep neemt de toetswaarde geleidelijk af over de gehele meetperiode. Het oordeel gaat daarbij van goed naar matig. In de bovenlopen is de score in de meeste jaren ook matig, maar in tegenstelling tot in het Dwarsdiep wordt hier de score bepaald door een te hoge zuurstofverzadiging. Voor de waterlichamen Reitdiep-Kommerzijl en Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep geldt in alle jaren de goede toestand. Doorzicht is een fysisch-chemische parameter die in stromende wateren niet wordt beoordeeld. 7

30 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 8 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3,,,, NVT,, Nutriënten Reitdiep-Kommerzijl (R7) Reitdiep-Kommerzijl (R7) 5 SGBP SGBP SGBP 3 SGBP SGBP SGBP 3 3,5 3,,,5,5, Ammonium en zoutgehalte,8,6,,,, Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP

31 Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 9 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3 Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3,,,, NVT,, Algemeen fysische chemie Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP Doorzicht (zomergem, m),,, Reitdiep-Kommerzijl (R7) SGBP SGBP SGBP 3 NVT

32 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 3,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Nutriënten Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) 5 SGBP SGBP SGBP 3 SGBP SGBP SGBP 3 3,5,, 3,5,5, Ammonium en zoutgehalte,8 Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 5 Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3,6,, 5,,

33 Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Doorzicht (zomergem, m) 3,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Algemeen fysische chemie Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 8 6 Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 Benedenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT 8 6,,,

34 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 3,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Nutriënten 5 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 3,5 3,,,5,5, Ammonium en zoutgehalte,8 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 5 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3,6,, 5,,

35 Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 33,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Algemeen fysische chemie 35 3 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiepdiep (R) SGBP SGBP SGBP Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 Bovenlopen Eelder- en Peizerdiep (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT 8 6,,,

36 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 3 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, ,,, Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Nutriënten Dwarsdiepgebied (R) Dwarsdiepgebied (R) 5 SGBP SGBP SGBP 3 SGBP SGBP SGBP 3 3,5,, 3,5,5, Ammonium en zoutgehalte,8 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 5 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3,6,, 5,,

37 Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 35 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, ,,, Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT Algemeen fysische chemie 35 3 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP ,,, Dwarsdiepgebied (R) SGBP SGBP SGBP 3 NVT

38 Zwak brakke wateren Zowel in het Lauwersmeer als in de NO Kustpolders is geen trend voor macrofauna te zien. Het aantal beschikbare gegevens is echter, vooral in NO Kustpolders, te klein om hierover een goede uitspraak te kunnen doen. In het Lauwersmeer is de score altijd goed, maar in de NO Kustpolders nooit. De score voor overige waterflora neemt af in het Lauwersmeer en vanaf toetsjaar 3 ook in de NO Kustpolders. In beide waterlichamen varieert het oordeel tussen matig en ontoereikend. De maximale scores laten zien dat de goede toestand in beide waterlichamen haalbaar is. De score voor vis laat in geen van beide waterlichamen een trend zien. Vis scoort altijd matig in het Lauwersmeer, maar de goede toestand lijkt binnen bereik. Het oordeel in de NO Kustpolders is in alle jaren goed. In het Lauwersmeer neemt de score voor fytoplankton licht toe en de goede toestand is inmiddels bereikt. Van een trend is geen sprake in de NO Kustpolders. Hier is het oordeel in alle jaren matig, maar liggen de scores wel zeer dicht tegen de klassengrens met goed aan. Nutriënten Fosfor is een parameter waarvoor in de beide zwak brakke waterlichamen nog geen norm beschikbaar is. De basis voor een goede normstelling wordt geleverd door de uitkomsten van lopend onderzoek naar de achtergrondbelasting en het effect van fosfor in brak water op de ecologische parameters. In de grafieken zijn de landelijke normen voor het betreffende watertype (M3) ter indicatie als achtergrond weergegeven. Deze zijn waarschijnlijk strenger dan de normen in ontwikkeling. In het Lauwersmeer is geen sprake van een trend. Gemiddeld over alle jaren is de toetswaarde, mg/l. In de NO Kustpolders is deze waarde veel hoger: gemiddeld,5 mg/l in de periode 9 6 en daarna oplopend tot,33 mg/l in toetsjaar 8. Het positieve beeld dat de kanalen, meren en beken laten zien voor stikstof, geldt ook voor beide zwak brakke wateren: er is sprake van een dalende trend. In het Lauwersmeer daalt de concentratie binnen de klasse matig en bereikt in 8 voor het eerst de goede toestand. In de NO kustpolders scoort stikstof in alle jaren goed, ook na de forse aanscherping van de KRW-norm in 8. Ammonium en zoutgehalte Zoals in de meeste waterlichamen, vertoont ammonium ook in de beide zwak brakke wateren de nodige schommelingen in de tijd maar is er geen sprake van een lineaire trend. Opvallend is dat de norm in beide waterlichamen fors wordt overschreden in alle toetsjaren. De situatie in het Lauwersmeer en de NO Kustpolders vertoont een sterke overeenkomst met die in Boterdiep- Winsumerdiep en Maren-DG Reitdiep. Evenals in Reitdiep-Kommerzijl, moet het zoutgehalte in beide zwak brakke waterlichamen hoog zijn om de goede toestand te halen. Voor het Lauwersmeer en de NO Kustpolders zijn de klassengrenzen voor het oordeel goed respectievelijk 5 mg Cl/l en > 75 mg Cl/l. Voor het Lauwersmeer stijgen de toetswaarden tussen 9 en 5 licht, maar vertonen ze in de jaren daarna een daling. In alle toetsjaren is het oordeel matig. Voor de dalende trend vanaf 5 leek het tijdig bereiken van de goede toestand haalbaar. Het zoutgehalte in de NO Kustpolders stijgt in de periode 9. Daarna is er geen sprake meer van een duidelijke trend. In alle jaren scoort dit waterlichaam goed. Algemeen fysische chemie De watertemperatuur vertoont alleen in de NO Kustpolders een licht stijgende trend. In beide zwak brakke waterlichamen is het oordeel in alle toetsjaren goed en wordt de hoogste temperatuur gemeten in 8. Voor de zuurgraad is ook in de zwak brakke wateren geen sprake van een trend. In het Lauwersmeer vallen de maxima in de eerste drie toetsjaren en in 8 net binnen de klasse

39 matig. In de overige jaren is het oordeel goed, maar liggen de maxima zeer dicht tegen de klassengrens met matig aan. In de NO Kustpolders geldt gedurende alle toetsjaren de goede toestand. De zuurstofverzadiging vertoont in het Lauwersmeer geen trend, maar neemt in de NO Kustpolders sinds licht toe. In alle toetsjaren scoren de zwak brakke wateren goed. Het doorzicht vertoont in geen van beide waterlichamen een trend, maar is in het Lauwersmeer in de tweede helft van de toetsperiode bijna cm beter dan in de eerste. Gedurende de laatste vier toetsjaren wordt hier net het oordeel matig gehaald. In de NO Kustpolders is gedurende alle toetsjaren sprake van het oordeel matig. 37

40 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l 38,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,, NVT 3,5 3,5, Ammonium en zoutgehalte,8 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3,6,, 8 6,,

41 Doorzicht (zomergem, m) Temperatuur (max. waarde, ⁰C) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) 39 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie 35 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP 3 Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, Lauwersmeer (M3) SGBP SGBP SGBP

42 Ammonium (jrgem, dimensieloos) Zoutgehalte (zomergem, mg Cl/l) mg P/l mg N/l NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, ,,, NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP ,,, NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP Nutriënten NO Kustpolders (M3) NO Kustpolders (M3), SGBP SGBP SGBP 3 SGBP SGBP SGBP 3,, NVT 3,5 3,5,5, Ammonium en zoutgehalte,8 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3,6,, 8,,

43 Zuurstofverzadiging (zomergem, %) Doorzicht (zomergem, m) Zuurgraad (zomer, ph min-max ) NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3,,,,,, Algemeen fysische chemie Temperatuur (max. waarde, ⁰C) NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 NO Kustpolders (M3) SGBP SGBP SGBP 3 8 6,,,

44 Voortgang maatregelen Tabel : Voortgang KRW-maatregelen waterschap Noorderzijlvest als percentage van de totale opgave per type maatregel voor de eerste twee planperioden (SGBP -5; SGBP 6-); groen = uitgevoerd per 3 december 7; blauw = in uitvoering of afgerond in 8; lichtblauw = in uitvoering in 9. % 8 6 Halverwege de tweede KRW-planperiode liggen we op schema voor het grootste deel van de maatregelen uit het KRW-maatregelenpakket 6- dat op 6 september 5 door het Algemeen Bestuur van Noorderzijlvest is vastgesteld en is omschreven in het Uitvoeringsprogramma maatregelen KaderRichtlijn Water 6-. Tabel laat zien dat eind 7 voor 9 van de maatregeltypen % van de individuele maatregelen was afgerond (groene balken). In 8 zijn nog vier vispassages en ongeveer km natuurvriendelijke oevers (NVO s) aangelegd en is een beekherinrichtingsproject afgerond. Verder is in 8 subsidie verkregen voor, en gestart met projecten die onder andere acht maatregelen in het Paterswoldsemeer en twee maatregeltypen uit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer omvatten (blauwe balken in Tabel ). De lichtblauwe balken in Tabel geven maatregelen aan waarvoor krediet is verkregen om in 9 te starten. Acht van de veertien maatregeltypen zullen hiermee op tijd zijn gerealiseerd. De aanpak van de RWZI Marum maakt dat van de twee nog niet afgeronde maatregelen van het type vermindering belasting RWZI er een op tijd (uiterlijk ) kan worden afgerond. De daarmee samenhangende laatste maatregel van het type aanleg zuiveringsmoeras kan dan ook tijdig worden uitgevoerd. De aanpak van de RWZI Winsum moet worden gefaseerd naar de volgende planperiode ( 7). Voor de

45 3 aanleg van NVO s resteert nog circa % van de opgave. Moeilijk te verwerven gronden vormen daarbij een vertragende factor. Om dit op te lossen worden onder andere overheden en terreinbeheerders die geschikte terreinen bezitten actief benaderd voor samenwerking. De verwachting is dat in vrijwel de gehele resterende opgave kan worden gehaald. Van de resterende inrichtingsmaatregelen is het grootste deel gepland voor de jaren. De aanpak van puntemissies bestaat uit saneringen van ongezuiverde lozingen en een riool-overstort waarvoor we afhankelijk zijn van de voortgang bij twee gemeenten. Van de kennismaatregelen zal alleen het onderzoek naar vermindering van blauwalgoverlast in het Lauwersmeer waarschijnlijk niet worden uitgevoerd. Voor dit gebied kunnen we echter de resultaten van het vergelijkbare onderzoek in het Paterswoldsemeer toepassen. Samenvattend kan worden gesteld dat we in vrijwel alle voorgestelde maatregelen voor de eerste twee KRW-planperioden zullen hebben uitgevoerd. Uit de momenteel lopende regionale analyse worden begin 9 het doelbereik en de effectiviteit van de huidige maatregelen afgeleid. Daarna zal een voorstel voor een aanvullend maatregelenpakket voor de periode 7 aan het Algemeen Bestuur worden voorgelegd.