Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Behandeld door Ons kenmerk Uw kenmerk Bijlage(n)

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg AC Den Haag Postadres Postbus EK Den Haag Overheidsidentificatienr T (algemeen) F (algemeen) Datum 7 december 2018 Betreft Stand van zaken fosfaatrechtenstelsel Behandeld door E. Hogervorst T e.hogervorst@minez.nl Geachte Voorzitter, Hierbij informeer ik uw Kamer over de stand van zaken met betrekking tot het fosfaatrechtenstelsel. Met deze brief geef ik ook invulling aan het verzoek om een reactie op het artikel LNV schuift met mest en fosfaatplafonds in V-focus en op een brief van de Vereniging van Agrarisch Recht Advocaten (commissieverzoek 22 november 2018, kenmerk 2018Z21579/2018D55827). In de bijlagen treft u de antwoorden op de feitelijke vragen van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur die tijdens de technische briefing van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) op 22 november jl. nog niet zijn beantwoord (commissieverzoek 27 november 2018, kenmerk 2018Z20046/ 2018D56682) en de antwoorden op de vragen van het lid De Groot (D66) over het bericht dat zelfzuivelaars een forfaitaire melkproductie van kilo per koe mogen hanteren (ingezonden 2 november 2018, kenmerk 2018Z19934). Uw kenmerk 2018Z21579/2018D Z20046/2018D Z19934 Bijlage(n) 2 Totaalbeeld verstrekte fosfaatrechten Het fosfaatrechtenstelsel, zoals dat door de Europese Commissie is goedgekeurd, bepaalt dat voor het houden van melkvee in Nederland fosfaatrechten nodig zijn. Buiten de ca. 17 duizend melkveehouderijen wordt er ook melkvee gehouden op andere bedrijven, bijvoorbeeld op jongvee-opfokbedrijven (waar jongvee opgroeit tot melkkoe) of gemengde bedrijven (waar koeien worden gehouden voor zowel melk- als vleesproductie). Ook voor melkvee op deze bedrijven zijn fosfaatrechten nodig. Daarom zijn ook aan deze bedrijven fosfaatrechten toegekend. Zoals uw Kamer eerder gemeld, o.a. bij brief van 29 maart jl. (Kamerstuk , nr. 281), is initieel ca. 85 miljoen kilogram aan fosfaatrechten toegekend via ruim initiële beschikkingen. Na 29 maart jl. zijn er nog ca initiële beschikkingen verstrekt naar aanleiding van extra aanmeldingen van veelal kleine ondernemers met melkvee. Nadien zijn er nog rechten verstrekt via de knelgevallenregeling en via bezwaar- en beroepsprocedures. Aan de andere kant zijn er ook rechten teruggekomen. Ten eerste door afroming bij verhandeling (fosfaatbank) en ten tweede door toepassing van de Beleidsregel fosfaatrechten jongvee en de Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij (de vleesveemaatregelen). In zijn totaliteit bedroeg het aantal rechten in de markt op 28 november jl. ca. 85,7 miljoen kilogram fosfaat. Pagina 1 van 18

2 De nu beschikbare cijfers bevestigen het beeld dat, ook wanneer de rechten die ten onrechte aan vleesveehouders zijn toegekend niet worden meegerekend, het uiteindelijke aantal toegekende rechten het sectorplafond voor de melkveehouderij van 84,9 miljoen kilogram fosfaat overschrijdt. De Europese Commissie heeft aangegeven dat Nederland de hoeveelheid fosfaatrechten onder het sectorplafond moet brengen. Dit betekent dat ik geen ruimte heb om extra rechten uit te geven. Het blijft van belang om het aantal rechten in de markt op een geleidelijke manier terug te brengen. Daarom zal ik de fosfaatbank voorlopig niet openstellen, zoals ook door uw Kamer gevraagd. Daarnaast roep ik alle vleesveehouders met jongvee bestemd om een zoogkoe te worden nogmaals op om gebruik te maken van de vrijstellingsregeling. Nader inzicht per categorie Zoals aangegeven zijn er naast het verstrekken van de initiële beschikkingen nog extra rechten verstrekt (via bezwaar- en beroepsprocedures en de knelgevallenregeling) en ook rechten teruggekomen (via afroming en de vleesveemaatregelen). Hieronder maak ik dit getalsmatig verder inzichtelijk. Bezwaren In totaal zijn tot 28 november bezwaren ingediend. Van de afgehandelde bezwaren zijn er (gedeeltelijk) gegrond verklaard. De (gedeeltelijk) gegrond verklaarde bezwaren zijn veelal te verklaren doordat RVO.nl in de bezwaarfase informatie van bedrijven aangereikt heeft gekregen die tot op dat moment niet bekend was bij RVO.nl. Dit betreft informatie die bepalend is voor het aantal fosfaatrechten dat moet worden toegekend. Concreet gaat het daarbij vaak om nieuwe informatie waaruit blijkt dat een bedrijf meer melk heeft geproduceerd dan bij RVO.nl bekend was. Fosfaatrechten worden toegewezen op basis van de forfaitair bepaalde hoeveelheid meststoffen die wordt geproduceerd met het melkvee dat op 2 juli 2015 werd gehouden. Voor de forfaits is de gemiddelde melkproductie relevant. Hoe hoger de gemiddelde melkproductie, hoe meer fosfaatproductie en hoe hoger dus het forfait en het aantal fosfaatrechten dat wordt toegekend. RVO.nl gaat voor de cijfers over de gemiddelde melkproductie uit van de gegevens die bij haar bekend zijn, namelijk de hoeveelheid melk die is geleverd aan een zuivelonderneming. Echter, veel ondernemers hebben in bezwaar aanvullende informatie verstrekt waaruit blijkt dat meer melk is geproduceerd dan geleverd aan de zuivelonderneming. Bijvoorbeeld omdat deze melk is gevoerd aan kalveren of in de put is beland vanwege antibioticagebruik. Daarnaast kan het zo zijn dat uit nieuwe informatie blijkt dat een bedrijf meer grondgebonden is dan uit de tot dan toe beschikbare gegevens bleek en dat daarom de generieke korting van 8,3% niet (volledig) van toepassing was. Een onderneming is grondgebonden indien de in een jaar geproduceerde hoeveelheid mest (in kilogrammen fosfaat) op eigen grond kan worden geplaatst. De hoeveelheid fosfaat die op eigen grond mag worden aangewend is afhankelijk van de eigenschappen van de grond. Een ondernemer kon door middel van een rapport van een erkend laboratorium aantonen dat zijn percelen relatief fosfaatarm waren en dat daarop dus jaarlijks meer mest kan worden aangewend. Een aanzienlijk aantal ondernemers heeft deze gegevens in de bezwaarfase alsnog aangeleverd bij RVO.nl. Tot slot is in de bezwaarfase nog Pagina 2 van 18

3 relatief veel informatie hersteld met betrekking tot het in- en uitscharen van dieren. De informatie die hiervoor initieel door ondernemers is aangeleverd, bleek vaak anders dan in de procedure van bezwaar is aangeleverd. In totaal is naar aanleiding van een (gedeeltelijke) gegrond verklaring van bezwaarschriften ca kilogram extra fosfaatrechten toegekend (tot 28 november 2018). Gemiddeld betreft dit per bezwaarmaker een relatief kleine hoeveelheid. Knelgevallenregeling Ruim ondernemers hebben zich aangemeld als knelgeval, waarvan er nog 844 moeten worden beoordeeld (veelal omdat daarbij ook een beroep wordt gedaan op een individuele disproportionele last). Aan de 470 ondernemingen die tot nu toe als knelgeval zijn aangemerkt, is in totaal ca kilogram fosfaat extra toegekend. Afroming bij transacties van rechten Bij verhandeling van fosfaatrechten wordt 10% afgeroomd ten behoeve van de fosfaatbank. Het aantal rechten dat d.d. 28 november jl. definitief is afgeroomd bedraagt ca kilogram fosfaat. Daarnaast zijn er nog transacties die nog niet zijn verwerkt, dit betreft momenteel ca kilogram fosfaat. Dit betreft de standaard verwerking waarin onder andere wordt gekeken of de leges zijn betaald en of sprake is van een blokkaderecht. RVO.nl heeft voor deze verwerking een termijn van 6 weken. Ik verwacht dat aan het eind van dit kalenderjaar voor ca kilogram aan fosfaatrechten is afgeroomd. Maatregelen vleesvee 1. Beleidsregel fosfaatrechten jongvee Bij de implementatie van het fosfaatrechtenstelsel bleek de definitie van jongvee in sommige gevallen onvoldoende duidelijk, waardoor er ook rechten naar vleesveehouders zijn gegaan voor vee waarvoor dit niet de bedoeling was. Om deze onduidelijkheid weg te nemen is de Beleidsregel fosfaatrechten jongvee opgesteld. Naar aanleiding van deze beleidsregel is de situatie van ondernemingen opnieuw beoordeeld, er zijn nog 8 ondernemingen in behandeling. Bij ondernemingen is het aantal rechten in totaal met ca kilogram fosfaat verminderd. Dit betreft jongvee dat uitsluitend bedoeld is voor de vleesproductie en dat nooit een kalf krijgt. Jongvee dat op een vleesveehouderij wordt gehouden met de bedoeling een kalf te krijgen valt wel onder het fosfaatrechtenstelsel, om te voorkomen dat jongvee uit de melkveehouderij via constructies met vleesveehouders opgroeit zonder fosfaatrechten. 2. Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij Vleesveehouders hebben wel de mogelijkheid om voor dit jongvee deel te nemen aan de Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij. Met behulp van deze regeling kunnen vleesveehouders hun bedrijfsvoering voortzetten zonder daarbij beperkingen van het fosfaatrechtenstelsel te ondervinden. Deze voorziening is getroffen omdat vleesvee niet valt onder het sectorplafond voor de melkveehouderij en de fosfaatproductie in de vleesveehouderij ook geen stijgende trend heeft vertoond in de afgelopen jaren. Ik heb in mijn brief die ik uw Kamer 18 juli jl. heb verzonden (Kamerstuk , nr. 308) de sectororganisaties Pagina 3 van 18

4 opgeroepen om de vrijstellingsregeling onder de aandacht te brengen van hun achterban en vleesveehouders aan te moedigen om gebruik te maken van de regeling. Voor de Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij hebben zich in totaal ondernemers gemeld, met in totaal ca kilogram fosfaatrechten. Er zijn tot nu toe meldingen beoordeeld, waarvan 481 ondernemingen beschikten over fosfaatrechten. Dit heeft ertoe geleid dat in totaal ca kilogram aan fosfaatrechten is ingeleverd. 501 meldingen moeten nog beoordeeld worden. Indien deze ondernemers voldoen aan de voorwaarden zal de ca kilogram dus nog oplopen richting de kilogram. Aanmeldingen van vleesveehouders die zich voor 8 november jl. hebben aangemeld voor de vrijstellingsregeling verwacht RVO.nl voor het eind van het kalenderjaar 2018 te hebben verwerkt. Vleesveehouders met rechten hebben echter nog steeds de mogelijkheid zich aan te melden voor de vrijstellingsregeling. Om vleesveehouders maximaal de mogelijkheid te bieden gebruik te maken van de vrijstellingsregeling, zal RVO.nl kennisgevingen van het vervallen van rechten die uiterlijk 31 december 2018 worden gedaan, met terugwerkende kracht registreren. Dat betekent dat deze vleesveehouders, mits zij voldoen aan de criteria, met ingang van 2018 gebruik kunnen maken van de vrijstellingsregeling. Ik moedig vleesveehouders nogmaals aan om gebruik te maken van de vrijstellingsregeling. Deze regeling biedt voor een vleesveehouder de mogelijkheid om zijn bedrijfsvoering voort te zetten zonder rekening te hoeven houden met het aantal fosfaatrechten waarover hij beschikt. Hoeveelheid fosfaatrechten versus daadwerkelijke productie Het is van belang het aantal rechten en de feitelijke productie van fosfaat van elkaar te onderscheiden. De fosfaat- en stikstofexcretie van de Nederlandse veehouderij wordt door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Deze rapportage is de basis voor de verantwoording aan de Europese Commissie. De indeling van de categorieën die het CBS hiervoor hanteert is niet gewijzigd met de introductie van het fosfaatrechtenstelsel. De prognose van het CBS is gebaseerd op het melkvee dat daadwerkelijk wordt gehouden en niet op het aantal fosfaatrechten dat is toegekend. Een verschil tussen de hoeveelheid rechten en de daadwerkelijke fosfaatproductie kan onder meer komen doordat de werkelijke fosfaatexcretie per koe, bijvoorbeeld door de samenstelling van het voer, lager is dan het forfait waarmee wordt gerekend. Ook kan het zo zijn dat niet alle rechten volledig benut worden. Van belang is ook dat jongvee dat op een vleesveehouderij wordt gehouden met de bedoeling een kalf te krijgen door het CBS niet wordt meegerekend als melkvee, maar onder de categorie overig. Deze dieren vallen wel onder het fosfaatrechtenstelsel en voor zover geen gebruik wordt gemaakt van de vrijstellingsregeling zijn voor deze dieren rechten nodig. Ik schat dat na verwerking van de meldingen voor de vrijstellingsregeling nog ca kilogram fosfaatrechten in de markt is voor jongvee dat op een vleesveehouderij wordt gehouden met de bedoeling een kalf te krijgen. Reactie op berichtgeving De vaste commissie voor Landbouw, Natuur heeft verzocht om een reactie op een artikel in V-focus en op een brief van de Vereniging van Agrarisch Recht Advocaten. In het artikel in V-focus van 17 november jl. over het Pagina 4 van 18

5 fosfaatrechtenstelsel wordt kortweg gesteld dat ik met het fosfaatplafond zou schuiven en dat sprake zou zijn van zwevende runderen. Dit is onjuist, zoals hierboven is weergegeven heeft het fosfaatrechtenstelsel geen gevolgen voor de indeling van dieren onder de plafonds noch voor de wijze waarop het CBS de fosfaat- en stikstofproductie berekent. De indeling van de categorieën die het CBS hanteert voor het berekenen van de fosfaat- en stikstofexcretie is niet gewijzigd, aangezien de prognose van het CBS is gebaseerd op het melkvee dat daadwerkelijk wordt gehouden en niet op de fosfaatrechten die zijn toegekend. Er is dus geen sprake van een overheveling van fosfaatproductie van de categorie overig naar de categorie melkvee, zoals in het artikel wordt gesuggereerd. Daarnaast wordt in het artikel een verkeerd beeld geschetst van de situatie rond vleesvee en wordt gesteld dat melkveehouders hiervan de dupe zouden zijn. Ook dit is onjuist. Zoals ik uw Kamer bij brief van 29 maart 2018 (Kamerstuk , nr. 281) heb toegelicht heeft de wetgever willen voorkomen dat jongvee uit de melkveehouderij via constructies met vleesveehouders buiten het fosfaatrechtenstelsel zou worden gehouden. Daarom zijn bij wet fosfaatrechten verplicht gesteld voor melkkoeien, voor jongvee voor de melkveehouderij en jongvee voor de vleesveehouderij dat bedoeld is om een kalf te krijgen. Rechten die zijn toegekend op basis van jongvee in de vleesveehouderij dat niet bedoeld is om een kalf te krijgen, zijn onrechtmatige staatssteun. De desbetreffende ondernemers hebben daarom een herbeschikking ontvangen. Met deze werkwijze is dus geen sprake van zwevende runderen waarvan niet duidelijk is of zij al dan niet aan de definitie van melkvee voldoen. Ook houden de maatregelen rondom vleesvee geen verband met de destijds vastgestelde omvang van de generieke korting. De omvang van de generieke korting is destijds in overleg met de sector tot stand gekomen. In het artikel wordt tot slot gesteld dat ruimte ontstaat onder het fosfaatplafond door de rechten die komen te vervallen in de vleesveehouderij. Dit is niet het geval. Ook wanneer de rechten die ten onrechte aan vleesveehouders zijn toegekend niet worden meegerekend, is de verwachting op basis van de nu beschikbare gegevens dat het uiteindelijke aantal toegekende rechten het sectorplafond overschrijdt. In de brief van de Vereniging van Agrarisch Recht Advocaten wordt gesteld dat de wetgeving met betrekking tot het fosfaatrechtenstelsel met spoed tot stand is gekomen. Dat klopt. Dit was nodig aangezien het sectorale fosfaatproductieplafond voor de melkveehouderij in 2014 werd overschreden en in 2015 en 2016 ook het nationale fosfaatproductieplafond werd overschreden. Nederland dreigde hierdoor de derogatie kwijt te raken, met alle gevolgen van dien. Het fosfaatrechtenstelsel is een maatregel om overschrijdingen in de toekomst te voorkomen. In de brief wordt kritiek geuit op de reikwijdte van de knelgevallenvoorziening. De knelgevallenvoorziening in de wet is bij algemene maatregel van bestuur aangevuld. Deze aanvulling betreft twee extra categorieën op basis van een advies van de onafhankelijke Commissie Kalden. Deze commissie heeft geadviseerd de knelgevallenvoorziening zodanig te beperken dat de generieke korting met niet meer dan 1%-punt zou stijgen. Deze keuze werd door de Pagina 5 van 18

6 sectorpartijen breed gesteund. Een ruimere knelgevallenvoorziening zou een hogere generieke korting betekenen. Hiervoor is geen draagvlak. Bovendien zou een hogere generieke korting ertoe leiden dat een nieuwe groep bedrijven in problemen komt, namelijk bedrijven die een korting van 8,3% nog net konden dragen, maar geen ruimte hebben in hun bedrijfsvoering om een hogere korting te absorberen. In de brief wordt gevraagd om extra capaciteit voor RVO.nl ten behoeve van de juridische procedures. Zoals tijdens de technische briefing van 22 november jl. aan uw Kamer is gemeld, is het aantal fte bij RVO.nl voor het fosfaatrechtendossier al uitgebreid van 100 naar 270 fte om de afhandeling van de juridische procedures te versnellen. RVO.nl heeft aangegeven dat de inzet van meer mensen geen extra meerwaarde geeft, omdat het telkens inwerken van nieuwe medewerkers door ervaren medewerkers ten koste gaat van de snelheid. RVO.nl heeft nu een goede balans tussen capaciteit, zorgvuldigheid en snelheid. Voor wat betreft de afhandeling van lopende procedures geldt verder het volgende. Naar aanleiding van de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) van 21 augustus jl. heeft RVO.nl bezwaarmakers in de gelegenheid gesteld nadere informatie aan te leveren waarmee een individuele disproportionele last kan worden aangetoond. Wanneer bedrijven aangeven de relevante informatie te hebben overlegd, wordt zo spoedig mogelijk een beslissing op bezwaar genomen op inhoudelijke gronden. Daarmee wordt dus niet gewacht tot na de uitspraak van het CBb begin Voor zover bedrijven hebben aangegeven nog nadere informatie te willen overleggen, wordt die informatie afgewacht alvorens een beslissing op bezwaar wordt genomen. Tot slot wordt in de brief gesteld dat ondernemers niet weten waar ze aan toe zijn. Ik realiseer me dat veel ondernemers belang hebben bij een beslissing op hun bezwaar. RVO.nl stelt alles in het werk om besluiten zo snel mogelijk en zorgvuldig te nemen. In mijn brief van 23 november jl. (Kamerstuk , nr. 328) geef ik de mogelijkheden aan die ondernemers hebben om hun fosfaatproductie en hun hoeveelheid fosfaatrechten in het kalenderjaar 2018 op elkaar af te stemmen. De meeste ondernemers beseffen zich terdege dat deze afstemming van groot belang is voor de gehele sector. Voor diegenen die dit nog niet hebben gedaan resteert nog enige tijd tot het einde van het kalenderjaar. Ik ga ervan uit dat ondernemers hierin hun verantwoordelijkheid nemen, uitgaande van de aan hen afgegeven beschikkingen. Carola Schouten Minister van Landbouw, Natuur Pagina 6 van 18

7 Bijlage 1 Beantwoording vragen van feitelijke aard over het fosfaatdossier Hieronder beantwoord ik de vragen van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur (commissieverzoek 27 november 2018, kenmerk 2018Z20046/2018D56682). Vragen van de leden van de VVD-fractie 1 Kunt u een overzicht verstrekken van het totaal aantal fosfaatrechten welke in het kader van de Fosfaatwet zijn toebedeeld aan de verschillende categorieën binnen de veehouderij? Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verstrekte fosfaatrechten aan verschillende categorieën bedrijven. Ik wijs erop dat dit een momentopname is. Door bedrijfsoverdrachten, wijzigingen van bedrijfsvormen (bijvoorbeeld een gemengd bedrijf dat zich volledig gaat richten op het houden van vleesvee) en overdracht van rechten zijn deze cijfers dynamisch. Omschrijving (bron gecombineerde opgave 2018) Fosfaatrechten (mln) Melkveebedrijven 78,3 Gemengde bedrijven 2,7 Niet-bepaald * 2,1 Jongveeopfokbedrijven voor melkvee 2,1 Zoogkoeienbedrijven 0,8 Minus: gerealiseerde en nog verwachte afroming in ,3 totaal 85,7 * Categorie niet-bepaald betreft vooral stoppers (zij vullen geen gecombineerde opgave in) en bedrijven met een bedrijfsoverdracht (gecombineerde opgave wordt nog door het oude bedrijf ingediend). 2 Wat is de actuele stand van zaken met betrekking tot de afwikkeling van de werkzaamheden door RVO (inclusief de overgenomen taken in het kader van het fosfaatreductieplan 2017)? Kunt u daarbij ingaan op het aantal besluiten dat genomen is, de hoeveelheid bezwaren, de afhandeling van bezwaren, het aantal ingestelde beroepen en indien mogelijk de afwikkeling daarvan, de hoeveelheid gesprekken en s en alle niet genoemde taken? Pagina 7 van 18

8 De stand van zaken met betrekking tot het fosfaatreductieplan 2017 is per 22 november 2018 als volgt. Er zijn door de samenwerkende zuivelorganisaties (ZuivelNL) primaire beschikkingen en gecombineerde beschikkingen over meerdere perioden verstuurd. RVO.nl heeft beschikkingen en gecombineerde beschikkingen verzonden. In totaal gaat het daarmee dus om beschikkingen. Deze besluiten hebben bezwaren opgeleverd, waarvan er zijn afgehandeld. 22% van de afgehandelde bezwaren is gegrond verklaard. Tegen besluiten die in het kader van het fosfaatreductieplan zijn genomen zijn beroepen ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven, waarvan er 352 zijn afgehandeld. 20% van de afgehandelde beroepen is gegrond verklaard. RVO.nl heeft telefoongesprekken, s en 31 officiële klachten over het fosfaatreductieplan ontvangen. 3 Wat is de actuele stand van zaken met betrekking tot de afwikkeling door RVO inzake de toekenning van fosfaatrechten voor het jaar 2018? Kunt u daarbij ingaan op het aantal besluiten dat genomen is, de hoeveelheid bezwaren, de afhandeling van bezwaren, het aantal ingestelde beroepen en indien mogelijk de afwikkeling daarvan, de hoeveelheid gesprekken en s (per maand) en alle niet genoemde taken? In totaal zijn tot 28 november bezwaren ingediend. Van de afgehandelde bezwaren zijn er (gedeeltelijk) gegrond verklaard. Dit betreft 46% van de afgehandelde bezwaren en ca. 10% van de initiële beschikkingen. Tegen besluiten die in het kader van het fosfaatrechtenstelsel zijn genomen is 776 keer beroep ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven, waarvan er 114 zijn afgehandeld. 10% van de afgehandelde beroepen is gegrond verklaard. RVO.nl heeft telefoongesprekken, s en 31 officiële klachten over het fosfaatrechtenstelsel ontvangen. 4 In het kader van de afwikkeling van bezwaarprocedures heeft RVO in de technische briefing aangegeven dat 46% van de bezwaren gegrond is. Kunt u aangeven tot hoeveel extra uit te geven fosfaatrechten dit heeft geleid? In totaal zijn tot 28 november bezwaren ingediend. Van de afgehandelde bezwaren zijn er (gedeeltelijk) gegrond verklaard. Dit betreft 46% van de afgehandelde bezwaren en ca. 10% van de initiële beschikkingen. In totaal is naar aanleiding van een (gedeeltelijke) gegrond verklaring van bezwaarschriften ca kilogram extra fosfaatrechten toegekend (tot 28 november 2018). Gemiddeld betreft dit per bezwaarmaker een relatief kleine hoeveelheid. Pagina 8 van 18

9 5 Kunt u aangeven wat de tien meest voorkomende reacties zijn van de reacties op de verstuurde zienswijzen over de brongegevens? Hebben deze reacties op de zienswijzen geresulteerd in de extra uitgifte van fosfaatreferentie? Zo ja, hoeveel? Door middel van een zienswijze konden veehouders in 2016 en 2017 reageren op de gegevens die bij RVO.nl geregistreerd stonden. Deze mogelijkheid is aan de veehouders geboden zodat RVO.nl bij de toekenning van de fosfaatrechten zo veel mogelijk over de juiste gegevens kon beschikken. Het zienswijzetraject had daarmee ook als doel om zoveel mogelijk bezwaar- en beroepsprocedures te voorkomen. De reacties richtten zich vooral op de volgende onderwerpen: - Het bedrijf geeft aan meer melk te hebben geproduceerd dan vermeld; - Het bedrijf is van mening meer dieren op de peildatum te hebben gehad dan vermeld; - Het bedrijf heeft meer grond dan vermeld of de fosfaatklasse moet anders zijn; - Er heeft inmiddels een bedrijfsoverdracht plaatsgevonden; - Vragen over de positie van hobbybedrijven of kinderboerderijen. Deze reacties hebben soms geleid tot wijzigingen in de referentiegegevens bij RVO.nl en soms ook tot het verstrekken van meer fosfaatrechten. Om welke hoeveelheid rechten het gaat is niet bekend, omdat dit niet apart is geregistreerd. 6 Waarom is het aantal reacties ten aanzien van bezwaar en beroep en/of reacties op de zienswijzen vele malen hoger uitgevallen dan verwacht? Op welke (beleids)informatie is de inschatting gemaakt? Het aantal te verwachten bezwaren en beroepen tegen besluiten van RVO.nl wordt gebaseerd op inschattingen van RVO.nl gebaseerd op ervaringen met eerdere regelingen. Bij het fosfaatreductieplan, waar het bedrijfsleven een aandeel had in de uitvoering, zijn die inschattingen in overeenstemming met het bedrijfsleven bepaald. Voorafgaand aan de inwerkingtreding van het fosfaatrechtenstelsel is een zienswijzetraject ingezet. Agrarische ondernemers kregen een servicebrief met daarin de uitnodiging om door middel van een zienswijze te reageren op de gegevens die bij RVO.nl geregistreerd stonden. Dit traject is ingezet met het doel het aantal bezwaren en beroepen te beperken. Bij beide stelsels bleek het aantal bezwaren en beroepen hoger uit te vallen. Dat heeft te maken met het ingrijpende karakter van de stelsels. 7 Wat is de uitkomst van de 800 servicebrieven over de herbeoordeling van grondgebondenheid? Bij deze groep van 800 bedrijven is de grondgebondenheid in het kader van bedrijfsoverdrachten opnieuw beoordeeld. Met de nieuwe beschikking zijn de referentiegegevens over de grondgebondenheid van deze bedrijven, indien van Pagina 9 van 18

10 toepassing, aangepast. De nieuwe beoordelingen zijn slechts genomen in het kader van bedrijfsoverdrachten. RVO.nl heeft niet specifiek voor deze groep bedrijven bijgehouden bij hoeveel bedrijven dit heeft geleid tot aanpassingen. 8 Welke beleidsaanbevelingen heeft RVO aan u gedaan ten aanzien van de Fosfaatwet, de uitvoering en wijzigingen ten opzichte van de wet, et cetera? RVO.nl heeft geadviseerd over de uitvoerbaarheid van de wet. Daarbij is geadviseerd zoveel mogelijk uit te gaan van robuuste en eenduidige normen. 9 Is de wijziging in de uitvoering van de wet in relatie tot de zelfzuivelaars een beleidswijziging in opdracht van u of van RVO? Er is geen sprake van een beleidswijziging met betrekking tot de zelfzuivelaars. Een aantal zelfzuivelaars heeft in eerste instantie fosfaatrechten verkregen op basis van de werkelijke melkproductie. Deze zelfzuivelaars hebben een herbeschikking ontvangen, omdat voor deze bedrijven voor de bepaling van de fosfaatexcretie moet worden uitgegaan van een melkproductie van kg per melkkoe. RVO.nl heeft geconstateerd dat de initiële beschikkingen daarmee geen rekening hielden en heeft die situatie namens mij gecorrigeerd. Vragen van de leden van de PVV-fractie 10 Klopt het dat in het jaar 2012 jongvee in de vleesveehouderij, vleeskoeien en zoogkoeien nog werden gerekend tot de categorie Overig rundvee en dat deze groepen in 2018 overgeheveld zijn naar de categorie Melkvee en dat zij meedelen in de fosfaatrechten voor de melkveehouderij? Zo ja, waarom is de mestproductieruimte (fosfaatrechten) van deze dieren niet meeverhuisd naar de categorie Melkvee? Dit klopt niet. De fosfaat- en stikstofexcretie van de Nederlandse veehouderij wordt door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Deze rapportage is de basis voor de verantwoording aan de Europese Commissie. De indeling die het CBS hiervoor hanteert is niet gewijzigd met de introductie van het fosfaatrechtenstelsel. Er is dus geen sprake van een overheveling van fosfaatproductie van de categorie overig naar de categorie melkvee. Ik wil benadrukken dat de berekening van de fosfaat- en stikstofexcretie door het CBS los staat van het fosfaatrechtenstelsel. Voor een nadere toelichting verwijs ik naar de hoofdtekst van deze brief. 11 Hoeveel fosfaatrechten zijn er naar het vleesvee gegaan (zowel van vleesveebedrijven als zoogkoeienbedrijven)? Pagina 10 van 18

11 De inschatting is dat ca kg fosfaat is toegekend voor jongvee in de vleesveehouderij dat bestemd is om een kalf te krijgen (zowel op vleesveebedrijven, zoogkoeienbedrijven als gemengde bedrijven), hiervan wordt naar verwachting ca kg fosfaat doorgehaald in verband met de Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij. Dus in totaal is er nog ca kg fosfaat voor jongvee in de vleesveehouderij dat bestemd is om een kalf te krijgen. 12 Hoeveel fosfaatrechten zijn er naar alleen jongvee-opfokbedrijven gegaan? Er zijn in 2018 ca. 2,1 miljoen kg fosfaatrechten toegekend aan bedrijven met alleen jongvee-opfok voor de melkveehouderij (zie antwoord 1). 13 Bedrijven die zowel melkvee als vleesvee hebben, mogen geen gebruik maken van de vrijstellingsregeling. Hoeveel fosfaatrechten voor het vleesvee blijven op de bedrijven die zowel melkvee als vleesvee hebben? Op basis van de registratie kan geen onderscheid worden gemaakt in het doel om rundvee te houden bij een gemengd bedrijf. Fosfaatrechten zijn niet gekoppeld aan dieren. 14 Hoeveel fosfaatrechten zijn er in totaal toegekend aan de melkveebedrijven voor het aantal nuchtere kalveren die weggaan als vleeskalf? Op de peildatum van 2 juli 2015 waren er circa nuchtere kalveren op melkleverende bedrijven die als kalf zijn geslacht. Dit komt overeen met kg fosfaatrechten. 15 Hoeveel melkleverende bedrijven telt Nederland nu? Hoe is de ontwikkeling van het aantal melkleverende bedrijven over de laatste tien jaar? Het aantal melkleverende bedrijven (leverend aan zuivelfabrieken, en zelfzuivelaars) is als volgt: JAAR aantal Pagina 11 van 18

12 (Gegevens RVO.nl) 16 Hoeveel fosfaat of fosfor komt er door kunstmest bij op de fosfaatbalans van Nederland? De monitoring van het fosfaatkunstmestgebruik in Nederland laat zien dat er de laatste jaren ongeveer 9-12 miljoen kg fosfaat uit kunstmest in de Nederlandse landbouw wordt gebruikt (bron: PBL). 17 Hoe zijn de ontwikkelingen qua export van fosfaat op de fosfaatbalans van Nederland? Ongeveer een kwart van de in Nederland geproduceerde hoeveelheid fosfaat wordt geëxporteerd. De export van dierlijke mest wordt door RVO.nl gemonitord op basis van de vervoersbewijzen dierlijke mest, die een bestemming hebben buiten Nederland. De export van fosfaat uit dierlijke mest is de afgelopen jaren flink gestegen (44% over de periode ). Dit jaar is met name de export naar Duitsland teruggelopen, export naar Frankrijk, België en overige bestemmingen zijn groeiende. De cijfers over de mestexport zijn te vinden op de website van RVO.nl. De cijfers over 2018 betreffen de periode tot 12 november De verwachting is dat de totale export over 2018 duidelijk lager zal zijn dan in de afgelopen jaren. Dit komt door een lagere druk op de mestmarkt in Nederland (reductie dieren), verscherping van de gebruiksnormen in Duitsland (minder plaatsingsruimte) en een beperking die de Duitse markt stelt aan het gebruik van digestaat (restproduct na vergisting). 18 Hoeveel runderen van zeldzame rundveerassen zijn er nu minder dan op 2 juli 2015? Runderen van zeldzame rassen kunnen als zodanig worden aangemeld in het I&R systeem, maar dat is niet verplicht. De laatste jaren laten een groei van het aantal registraties zien. Op 2 juli 2015 waren er runderen van zeldzame huisdierrassen geregistreerd. Op 21 november jl Ik beschik niet over absolute cijfers. Het aantal registraties komt niet één op één overeen met het aantal dieren. De toename in registraties kan onder ander het gevolg zijn van het fosfaatreductieplan, aangezien hier een uitzondering mogelijk was voor kalveren van runderen van zeldzame rassen indien deze waren geregistreerd. Pagina 12 van 18

13 19 Wat kan er gedaan worden voor de zeldzame rundveerassen op het gebied van fosfaatregels? Het gros van de zeldzame rundveerassen wordt gehouden voor de productie van vlees. De Beleidsregel fosfaatrechten jongvee en de Vrijstellingsregeling zoogkoeienhouderij hebben daardoor de problematiek voor zeldzame rundveerassen grotendeels opgelost. Het fosfaatrechtenstelsel is van toepassing op al het melkvee, hierin wordt geen onderscheid in ras gemaakt. Binnen het fosfaatrechtenstelsel wordt de fosfaatproductie mede bepaald door de gemiddelde melkproductie op een bedrijf. Gezien het gegeven dat runderen van zeldzame rassen veelal minder melk en daarmee ook minder fosfaat produceren dan runderen van typische melkveerassen vallen deze dieren logischerwijs in een lager forfait, wat maakt dat minder fosfaatrechten per dier nodig zijn. Vragen van de leden van de CDA-fractie 20 In de staatssteunbeschikking ten aanzien van de invoering van het fosfaatrechtenstelsel staat dat melkveebedrijven fosfaatrechten nodig hebben (overweging 19). In uw brief van 14 september 2018 (Kamerstuk , nr. 309) staat dat er circa primaire besluiten genomen zijn. In de factsheet fosfaatrechten 2018 verstrekt door RVO tijdens de technische briefing staat dat relaties initieel zijn beschikt. Waarom zijn er verschillen in de aantallen bedrijven die fosfaatrechten hebben gekregen? Kunt u dit nader toelichten? In de Europese Goedkeuringsbeschikking fosfaatrechtenstelsel van 19 december 2017 die uw Kamer is toegestuurd op 26 juni 2018 (Kamerstuk , nr.101) is bij overweging 19 vermeld dat melkveebedrijven fosfaatrechten nodig hebben. Dit is een berekening van het aantal bedrijven dat op de referentiedatum van 2 juli 2015 melk- of kalfkoeien op hun bedrijf hadden en melk produceerden voor de consumptie of verwerking. Ook voor melkvee op andere bedrijven zijn echter fosfaatrechten nodig, bijvoorbeeld op jongvee-opfokbedrijven (waar jongvee opgroeit tot melkkoe) of gemengde bedrijven (waar koeien worden gehouden voor zowel melk- als vleesproductie). De ca primaire besluiten zoals genoemd in de brief van 14 september 2018 betreft een afronding om uw Kamer een globaal beeld te geven. De beschikte relaties zoals genoemd in het factsheet betreft een specifieke weergave van de stand van zaken op dat moment. Ik wijs erop dat het verstrekken van beschikkingen, het nemen van beslissingen op bezwaar, het toekennen van rechten op grond van de knelgevallenregeling, het afromen van rechten bij transacties etc. maakt dat de situatie rond fosfaatrechten dynamisch is en dat cijfers moeilijk met elkaar vergeleken kunnen worden. Pagina 13 van 18

14 Vragen van de leden van de D66-fractie 21 Tijdens de briefing gaf RVO aan dat de uitvoering van het fosfaatreductieplan werd overgenomen van het bedrijfsleven in verband met de vleesveeproblematiek en het jongveegetal. Kunt u dit nader toelichten? Waarom was het niet mogelijk om slechts een gedeelte van het fosfaatreductieplan bij de RVO te beleggen? Het Fosfaatreductieplan melkveehouderij had tot doel de fosfaatproductie in Nederland voor het einde van 2017 terug te brengen tot het niveau dat is toegestaan op basis van de derogatiebeschikking Nitraatrichtlijn. Daarbij was afgesproken dat de zuivelsector de fosfaatproductie van aangesloten melkveehouders periodiek zou berekenen, de beschikkingen zou versturen en de verrekening van heffingen en bonussen met de melkgelden zou uitvoeren. RVO.nl zou datzelfde doen voor de niet-aangeslotenen. De uitvoering bleek echter complexer dan verwacht. De zuivelsector heeft daarom de toenmalige staatsecretaris van Economische Zaken verzocht het berekenen van de heffingen en bonussen te beleggen bij RVO.nl, hetgeen is gebeurd. De overige taken bleven uitgevoerd worden zoals was afgesproken. Voor meer informatie verwijs ik u naar de Kamerbrief van 12 mei 2017 (Kamerstuk , nr. 203). 22 De uitvoering van het fosfaatrechtenstelsel is gebaseerd op een wet die de uitvoering bij de overheid legt, zo gaf de RVO terecht aan bij de hoorzitting. Is het in theorie mogelijk om de uitvoering van het stelsel geheel of gedeeltelijk bij de sector te leggen, analoog aan bijvoorbeeld de uitvoering van het zuivelquotastelsel dat in april 2015 werd afgeschaft? Zo ja, welke wettelijke aanpassingen zouden daarvoor nodig zijn? Het fosfaatrechtenstelsel is geïntroduceerd nadat bleek dat de sector zelf een overschrijding van het plafond niet had weten te voorkomen. Overheidsingrijpen werd op dat moment ook door uw Kamer gewenst en noodzakelijk geacht, gelet op het publieke belang in verband met geldende milieueisen, waaronder het borgen van de waterkwaliteit. Theoretisch is het mogelijk om de uitvoering van publieke taken bij een private organisatie te beleggen. Voor het fosfaatrechtenstelsel zou dat een wijziging van de Meststoffenwet vergen. Het is echter kabinetsbeleid dat de uitvoering van publieke taken in beginsel onder volledige ministeriële verantwoordelijkheid plaatsvindt. Dit biedt maximale mogelijkheden voor controle door het parlement, dat de desbetreffende minister kan aanspreken op zijn ministeriële verantwoordelijkheid voor de gehele taakuitvoering. De uitvoeringstaken die RVO.nl in het kader van het fosfaatrechtenstelsel heeft en onder volledige ministeriële verantwoordelijkheid uitoefent, betreffen met name de toekenning van fosfaatrechten en het registreren van de in omloop zijnde fosfaatrechten. De toekenning van fosfaatrechten is een eenmalige taak die samenhangt met de introductie van het fosfaatrechtenstelsel. Het is niet denkbaar die taak in deze fase nog over te hevelen naar de sector. De registratie van in omloop zijnde fosfaatrechten is een structurele taak, die essentieel is voor de Pagina 14 van 18

15 handhaving van het fosfaatrechtenstelsel. Ik vind het daarom van belang de registratie publiek te borgen en zie geen aanleiding om deze taak, in afwijking van het kabinetsbeleid, buiten het publieke domein te beleggen. Overigens merk ik op dat de uitvoering van het zuivelquotastelsel was belegd bij het Productschap Zuivel. Bij de opheffing van de productschappen heeft het kabinet er vanuit haar visie op het openbaar bestuur voor gekozen de publieke taken vanuit de departementale verantwoordelijkheid van de centrale overheid te organiseren. Pagina 15 van 18

16 Bijlage 2 Beantwoording vragen De Groot (D66) Hieronder beantwoord ik de vragen van het lid De Groot (D66) over het bericht dat zelfzuivelaars een forfaitaire melkproductie van kilo per koe mogen hanteren (ingezonden 2 november 2018, kenmerk 2018Z19934). 1 Bent u bekend met het artikel 'Vreba melkvee wordt duurzame zelfzuivelaar'? 1 2 Bent u bekend met het artikel 'Zelfzuivelen met superkoeien'? 2 Ik ben bekend met beide artikelen. 3 Klopt het dat in het stelsel van fosfaatrechten wordt gerekend met forfaitaire fosfaatexcretie per koe welke afhankelijk is van de melkproductie? Artikel 21b van de Meststoffenwet bepaalt dat de productie van dierlijke meststoffen door melkvee voor de toepassing van het fosfaatrechtenstelsel forfaitair wordt vastgesteld. De uitgangspunten voor de forfaits worden in artikel 74 van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet benoemd. Melkproductie is hierin een bepalend onderdeel, omdat de gemiddelde excretie toeneemt naarmate koeien meer melk produceren. De forfaits zelf zijn vastgelegd in bijlage D van die regeling. 4 Klopt het dat zelfzuivelaars, die meer dan 50% van de geproduceerde hoeveelheid melk op het eigen bedrijf verwerken, een forfaitaire melkproductie van kilo en een ureumgehalte van 26 per koe mogen hanteren met een bijbehorende fosfaatproductie van 39,1 kilo per jaar? Er is sprake van een zelfzuivelaar indien een landbouwer voldoet aan de twee voorwaarden, genoemd in artikel 74, vierde lid, van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet. Allereerst moet de landbouwer meer dan 50% van de op het eigen bedrijf geproduceerde melk zelf verwerken tot eindproduct. Van een eindproduct is sprake indien het product niet verder bewerkt hoeft te worden en het product klaar is voor verkoop aan consumenten. Ten tweede moet die landbouwer minder dan 50% van de op het bedrijf geproduceerde melk aan een koper leveren. Een koper is een onderneming of groepering die van de landbouwer melk koopt om dit vervolgens in te zamelen, te verpakken, op te slaan, te koelen of te verwerken, dan wel een onderneming of groepering die van E/ 2 Pagina 16 van 18

17 de landbouwer melk koopt om dit vervolgens door te verkopen aan een of meer bedrijven die melk of andere zuivelproducten behandelen of verwerken. Een melkveehouder die voldoet aan deze twee voorwaarden mag een forfaitaire melkproductie van 7500 kilogram melk per koe per jaar hanteren met een bijbehorende fosfaatproductie van 39,1 kilo per jaar. De fosfaatproductie door melkvee wordt per kalenderjaar berekend, dit betekent dat per jaar wordt bepaald of men voldoet aan artikel 74, vierde lid, van de URM. 5 Wat is de reden dat zelfzuivelaars voor het berekenen van de fosfaatproductie een andere methode hanteren? 6 Wat maakt het moeilijk voor zelfzuivelaars om de fosfaatproductie te berekenen per kilo melk? Voor de groep zelfzuivelaars zijn over het algemeen onvoldoende gegevens voorhanden om het excretieforfait van melkkoeien op betrouwbare wijze te differentiëren. Immers, minder dan 50% van de geproduceerde melk wordt geleverd aan een koper. Door het lage aantal leveringen kan geen afgewogen beeld verkregen worden van de verschillen in de melkgift en het ureumgehalte die kunnen ontstaan naar aanleiding van het seizoen, de soort diervoeder en andere factoren die van invloed kunnen zijn op de melkgift en het ureumgehalte. Voor de groep zelfzuivelaars wordt daarom gerekend met een gemiddelde melkproductie van 7500 kilogram melk per koe per jaar en met 26 milligram ureum per 100 kg melk. 7 Hoe hoog schat u het risico in dat met deze constructie er een overmaat van fosfaat wordt geproduceerd door zelfzuivelaars? Sprake is slechts van een zelfzuivelaar als aan de twee voorwaarden genoemd in het antwoord op vraag 4 is voldaan. De groep zelfzuivelaars betreft een beperkte groep van ongeveer 200 landbouwers. Onder deze melkveehouders zullen zich ondernemers bevinden die boven de 7500 kilogram melk per koe produceren en ondernemers die minder dan 7500 kilogram melk per koe produceren. Ik acht het risico dat door deze groep een overmaat aan fosfaat wordt geproduceerd gelet op de omvang van de groep niet zo groot. Het fosfaatrechtenstelsel biedt andere melkveehouders wellicht wel een prikkel om hun melk zelf te gaan verwerken tot eindproducten. Dat vraagt echter investeringen en het aanboren van afzetmarkten. Dit betekent dat omschakelen enkel en alleen vanwege het fosfaatrechtenstelsel geen vanzelfsprekendheid is. 8 Bent u het eens met de stelling dat zelfzuivelbedrijven de fosfaatrechtenwetgeving omzeilen? Pagina 17 van 18

18 Indien een landbouwer voldoet aan de eisen zoals beschreven in het antwoord op vraag 4, is sprake van een zelfzuivelaar en kan de zelfzuivelaar rekenen met een gemiddelde melkproductie van 7500 kilogram melk per koe per jaar. Indien een landbouwer niet voldoet aan deze eisen, geldt de hoofdregel. Een landbouwer kan zich hierdoor niet voordoen als zelfzuivelaar als hij dit in feite niet is. 9 Deelt u de mening dat hierdoor oneerlijke concurrentie tussen melkveehouders ontstaat? Ik deel deze mening niet, voor elk bedrijf geldt hetzelfde wettelijke kader. Wel acht ik het in het kader van het milieu ongewenst als de gehanteerde norm voor zelfzuivelaars veel lager ligt dan de werkelijke gemiddelde melkproductie. 10 Bent u bereid om te kijken naar de mogelijkheden om ook zelfzuivelaars op te nemen in de reguliere wetgeving voor fosfaatrechten? Ik zal de vinger aan de pols houden waar het gaat om de fosfaatproductie door zelfzuivelaars. Als daar aanleiding toe is, zal ik bezien in hoeverre aanpassingen nodig en mogelijk zijn. 11 Hoe verhoudt de huidige lijn zich met uw visienota over kringlooplandbouw? 3 De beperking van de productie van fosfaat door middel van het fosfaatrechtenstelsel geldt zowel voor ondernemers die het merendeel van hun melk leveren aan zuivelondernemingen als voor ondernemers die het merendeel van hun melk zelf verwerken tot eindproducten. Het fosfaatrechtenstelsel houdt rekening met zelfzuivelaars, in die zin dat zelfzuivelen mogelijk wordt gemaakt. Zelfzuivelen past in een korte keten; dit strookt met mijn visie op de kringlooplandbouw. 3 Kamerstuk XIV, nr. 5. Pagina 18 van 18