Inleiding tot feministische theologie (1988)
|
|
- Tania Jacobs
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inleiding tot feministische theologie (1988) Sieth Delhaas Abdij van Heeswijk, februari en maart 1988 Inleiding Ik zou mijn lezing willen beginnen met een citaat uit een interview met een 60-jarige vrouw, die zoals ze zelf zegt -, alleen maar lagere school heeft en veel verdriet heeft gehad over het niet gestudeerd hebben. Ik sprak met haar ter gelegenheid van het afscheid ven prof. Catharina Halkes, hoogleraar Feminisme en Christendom te Nijmegen Deze vrouw heeft gedurende zes semesters de wekelijkse avondcolleges over Feminisme en Christendom in Nijmegen gevolgd. Zij zegt: Ik wilde iets doen in de maatschappij met het inzicht dat ik door Tine (Prof. Halkes) heb gekregen. Ik heb niet veel ander capaciteiten dan mijn inspiratie en mijn aandacht voor jongeren. Mijn eigen zeven kinderen zijn de deur al uit. Ik trok altijd al naar jongeren, die bijvoorbeeld door toedoen van ouderen aan het zwerven zijn geraakt. Daarom hebben we sinds januari (1986) vier jonge mensen in huis. Ze leven aan de rand van de maatschappij. Ze kunnen niet veel, doen niet veel, ze zijn eigenlijk nergens toe in staat, alleen uitgaan en uitdollen. Zestien tot achttien jaar zijn ze. Soms worden gepakt nadat ze winkeldiefstallen plegen. Ik probeer ze weer uit de cel te praten. Wie heeft er baat bij dat ze daar zitten? Ik zie dankzij Tine Halkes, dat een mens naar Gods beeld en gelijkenis is geschapen en daardoor veel kracht in zich heeft. Dus ook ik heb die kracht. Maar ook deze kinderen hebben hún kracht. Ik zie hoe ze zich staande proberen te houden in deze vijandige maatschappij. Dat is een heel pijnlijk maar boeiend proces om mee te maken. Met dit citaat ben ik onmiddellijk aangeland bij twee aspecten, die kenmerkend zijn voor feministische theologie én die een bijdrage kunnen leveren aan het thema van deze dag: het goddelijke in de mens. Die twee aspecten zijn: de ervaring van de vrouw en de bewustwording van de vrouw ven het goddelijke ook in háár. Bewustwording en bevrijding Hoe zijn vrouwen pas in onze tijd, eigenlijk nog maar sinds een jaar of vijftien, tot het bewustzijn gekomen, dat ook zij beeld van God zijn? Dus deelhebben aan het goddelijke? Natuurlijk heeft dit enerzijds te maken met de ontwikkelingen in de mensengeschiedenis én de persoonlijke geschiedenis van vrouwen zélf. Er zijn in het verleden vele vrouwen geweest, die hun twijfels hebben uitgesproken en ook neergeschreven over de heerschappij ven de man over de vrouw. De Spaanse kloosterabdis Teresa van Avila ( ) is daar zo n 1
2 voorbeeld van. Haar geschriften verraden een voortdurende weerstand tegen de rol die haar als vrouw wordt opgedrukt. Zij klaagt over de ketenen waardoor haar geslacht gebonden is en is jaloers op de mannen, die de vrijheid hebben om in het openbaar te spreken en te verkondigen. Haar klacht aan Christus, waarin ze tot uitdrukking brengt dat haar positie toch wel heel erg verschilt van die van de vrouwen waar Jezus tijdens zijn leven zo gelijkwaardig nee omging, is door de kerkelijke inquisitie uit haar boeken geschrapt. Telkens drukt de geestelijkheid vrouwen, die in opstand komen tegen de macht van mannen over hen weer terug met verwijzing naar het goddelijk gezag, dat mannen over vrouwen van God zelf zouden hebben gekregen. Anderzijds lezen wij ook in verhalen van vrouwen, die de mogelijkheid hadden hun gedachten en ervaringen op te schrijven en helaas zijn vele eeuwen lang slechts adellijke en religieuze vrouwen daartoe in staat geweest dat zij haar eigen geloofsrelatie met God hebben. Dat ze God zelf niet ervaren als een onderdrukker en minachter van vrouwen. En zeker is de manier waarop Jezus met vrouwen omging én haar opriep om haar plaats in dit leven in te nemen, een bevestiging van de geloofservaring van deze vrouwen geweest. Feministische theologie in Nederland is heel sterk beïnvloed door Amerikaanse feministische theologes. Het boek van Mary Daly Voorbij god de Vader is voor vele vrouwen in ons land een blikopener geweest en nog -, hoe de zaken theologisch en structureel in elkaar zitten. Die Amerikaanse traditie van bewuste vrouwen wortelt stevig in de vorige eeuw en is daar eigenlijk nooit helemaal weg geweest. In de VS is de feministische beweging in tegenstelling tot ons land -, altijd religieus gefundeerd geweest. Toen in ons land de eerste feministische golf wegebde, nadat de vrouwen het vrouwenkiesrecht hadden verkregen (1919), hadden de christelijke vrouwen daar nauwelijks inbreng in gehad. Zij waren nog altijd vervuld van het goddelijk gezag van de man over hen. In Amerika lag dat heel anders. Daar hadden met name de Quaker-vrouwen zich ingezet in de strijd tegen de zwarte slavernij. Hun Quaker-traditie stoelde op gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Tijdens hun strijd voor de afschaffing van de slavernij stootten zij echter op het feit, dat zij als vrouw niet in het openbaar mochten spreken voor gemengde man/vrouw-gezelschappen. Cady Stanton Uit die ervaring van vrouwen ontstond in 1848 de beweging voor vrouwenrechten in Amerika. Voor de eerste bijeenkomst in Seneca Falls schreef een zekere Cady Stanton, die als meisje het voorrecht had genoten Grieks en Latijn te kunnen studeren, een aantal stellingen. Eén daarvan luidde, dat het een vanzelfsprekende waarheid is, dat alle mannen en vrouwen als gelijken geschapen zijn, dat zij door de Schepper begiftigd zijn met zekere onvervreemdbare rechten waaronder leven, vrijheid en het streven naar geluk. Ik citeer: Het streven van het mensdom is de geschiedenis van steeds weerkerende schendingen en overweldigingen van de kant van de man tegen vrouwen, met als resultaat de vestiging van een totale dwingelandij over haar. Haar voor die tijd ongehoorde stellingen beperkten zich niet tot de samenleving. Zij schreef bovendien in een verklaring voor bedoelde bijeenkomst, dat de man niet slechts in de samenleving de vrouw een ondergeschikte plaats toekende, maar bovendien apostolisch gezag 2
3 opeiste door haar van het ambt van priester of predikant uit te sluiten en, op een enkele uitzondering na, van elke deelname aan kerkelijke aangelegenheden. In een Noord-Amerikaanse krant schreef zij: Als zij, die tegen elke vorm van vernieuwing zijn, geen andere argumenten meer kunnen vinden, grijpen zij naar de Bijbel als laatste houvast. De Bijbel is uitgelegd om geweld, slavernij, zware straffen en de onderdrukking van vrouwen te legitimeren. Cady Stanton, zelf een diepreligieuze vrouw, was er tijdens haar leven steeds vaster van overtuigd geraakt, dat religieus bijgeloof van vrouwen zelf haar onderdrukking en gevangenschap doen voortduren. Meer dan welke andere nadelige invloed voor vrouwen dan ook. Bovendien zou er nooit enige vordering op theologisch gebied gemaakt kunnen worden, totdat de belachelijkheid van het oude bijgeloof zou zijn weggenomen. Toen dan ook de kerk van Engeland de oude vertaling van de bijbel van 1611 in 1870 wilde herzien en er ook in Amerika groepen werden gevormd om deze revisie van de bijbel voor te bereiden, waren de feministen zeer ontsteld, dat bij die herziening geen enkele vrouw werd betrokken. En er waren op dat gebied toch al heel wat kundige vrouwen. Er was bijvoorbeeld een zekere Julie Smith, die op haar eentje vijf vertalingen van de Bijbel had gemaakt uit het Grieks, Hebreeuws en Latijn. Sommige geleerden rekenden die vertalingen zelfs tot de beste van die tijd. Cady Stanton vond in 1895 zij was toen 80 jaar de tijd gekomen om een Vrouwenbijbel te schrijven. Ze vond, dat er nu eindelijk eens duidelijkheid geschapen moest worden over het nooit aflatende strijdpunt of de Bijbel nu bevrijdend, dan wel onderdrukkend voor de vrouw was. Zij zelf had haar mening op dit punt al jaren geleden gevormd. Er kwam een comité van Engelse en Amerikaanse deskundige vrouwen onder wie Griekse, Hebreeuwse en Latijnse wetenschappers, die de bijbel dus in de grondtalen konden bestuderen. Zij gingen bij hun werk na wat de werkelijke positie van de vrouw was in de joodse en christelijke godsdienst. De Woman s Bible, die het resultaat was van dit onderzoek, werd een rechtstreekse uitdaging aan één van de belangrijkste theologische leerstellingen van de kerk, namelijk de autoriteit en de onfeilbaarheid van het bijbels woord. Cady Stanton ging ervan uit: de bijbel is geen goddelijke inspiratie, maar een historisch document en een produkt en de neerslag van eigen geloofserveringen van de eigen tijd en cultuur. Deze vaststelling vooraf dus voordat haar medewerksters in Engeland en Amerika aan haar kritisch onderzoek van die bijbelgedeelten begonnen waarin vróuwen voorkomen of nogal opvallend afwezig zijn, maakte ruimte voor een onderzoek van de teksten, ontdaan van het drukkende goddelijk gezag. 3
4 Vermeldenswaard is, dat de Woman s Bible in 1895 door The Hartford Seminary Record uitgeroepen werd tot the most humorous book of the year. Maar al snel raakte het boek onder het stof van een gewelddadige tijd waarin onrechtvaardigheid, gelegitimeerd door het goddelijk woord, werd voortgezet en niet alleen ten opzichte van vrouwen. Godsdienst en onrecht verdragen elkaar niet. Dat lijkt op het eerste gezicht een vreemde constatering, maar in feite is het waar. Telkens weer duiken er mensen in de geschiedenis op, die het onrecht in de wereld, dat godsdienstig wordt gelegitimeerd, aan de kaak stellen. Feministische theologie Vandaar dat het niet vreemd is dat al vanaf het eind van de zestiger jaren van de twintigste eeuw feministische theologie opnieuw een rol binnen de Amerikaanse kerken speelt. En alweer gaat het om de ongelijke rechten tussen mensen: de strijd, die de zwarten in Amerika nu zelf aangebonden hebben voor gelijke burgerrechten Vooral de bewustwording van zwarte Amerikanen heeft een vervolg gekregen in de bewustwording en radicalisering van vrouwen van verschillende huidskleur. De grote nationale kerken kregen rechtstreeks met die radicalisering te maken omdat zwarten ook binnen de kerken aanspraak maakten op gelijkwaardigheid. Zo was het een vanzelfsprekend gevolg, dat ook vrouwen haar gelijkwaardigheid aan de orde gingen stellen. Feminisme en Christendom ontmoetten elkaar opnieuw. De tweede feministische golf, die dan aanrolt brengt de Woman s Bible na tachtig jaar opnieuw over het voetlicht. Mary Daly heeft intussen haar boek Voorbij god de Vader geschreven en over de hele wereld maken de kerken zich op om de bijeenkomst van de Wereldraad van Kerken voor te bereiden. Op deze zeven jaarlijkse assemblee zal voor het eerst het thema vrouw en geloof aan de orde komen. Het is 1975 en de Verenigde Naties hebben het Jaar van de Vrouw uitgeroepen. Natuurlijk waren vrouwen binnen de kerken in Nederland ook al vooral sinds de Tweede Wereldoorlog bezig met emancipatie van vrouwen én mannen. Vandaar toen via boeken en de ontwikkelingen binnen de Wereldraad de feministische theologie in Nederland belandde, er een goed bewerkte akker lag, waarin het zaad zich snel kon ontwikkelen. Eind 1975 al beginnen Catherine Halkes in Nijmegen en Renée van Eyden een mannelijke theoloog en ex-priester in Utrecht colleges feministische theologie. Nu, ruim tien jaar later, is de stroom van feministische theologie breed en diep en ook onstuitbaar geworden. Eigen ervaring Ik grijp even terug naar het citaat, dat ik u voorlas aan het begin van mijn inleiding. De ervaring van een vrouw, die helemaal niet theologisch geschoold en dan gebruik ik wat de wetenschap daaronder verstaat heel zelfbewust in verband wordt gebracht met de openbaring die haar vanuit de traditie, de bijbel en de gemeenschap ven haar kerk, ondanks alle onderdrukkende elementen, heeft weten te bereiken. Door het onderricht van een andere vrouw, met gelijksoortige onderdrukkingservaringen vanuit die kerk, de traditie én bijbel, en de verhalen van zoveel andere vrouwen, vinden zij steun bij elkaar in hun weg in dit leven. Een weg, die zij wensen te gaan in relatie met de godheid, die zij via haar eigen traditie 4
5 hebben leren kennen. Maar die zij, bewust-geworden van de onderdrukkings- elementen, die de werkingsgeschiedenis van de bijbel en de traditie zijn binnengeslopen, kritisch willen benaderen en onderzoeken. En daarin laten zij haar eigen geloofs- en levenservaringen meespelen. Dat is wat mij boeit als ik het verhaal van deze voor onze samenleving eenvoudige, in mijn ogen grote, vrouw hoor: zij heeft zichzelf herkend als mens, als beeld van god en dat wil zeggen: god heeft zijn/haar krachten in mij klaar gelegd om daarmee als bondgenoot van de Scheppende mee te werken in de geschiedenis en in de wereld. Zij heeft het goddelijke in zichzelf mogen zien. Dat is wat vrouwen overkomt in onze tijd door bezig te zijn met feministische theologie. Zij hebben zichzelf onttrokken aan het onterechte mannelijke gezag, dat zich op allerlei manieren telkens weer wist te plaatsen tussen haar en haar Levensbron. Als priester, als echtgenoot, als vader of in welke andere hoedanigheid dan ook. Vanuit die nieuwe levenshouding stellen opstandige vrouwen vandaag vragen aan de bestaande, traditionele theologie. Zij vragen waarom deze mannelijke theologie heeft gehandeld zoals ze dat heeft gedaan, Waarom ze vrouwen heeft klein gehouden, haar heeft genegeerd, haar heeft verminkt tot minderwaardige wezens. Uitgangspunten a. Feministische theologie is een weg en geen doel. b. Feministische theologie is bevrijdingstheologie. Maar zij beperkt zich niet alleen tot vrouwen. Omdat vrouwen het onderdrukt zijn aan eigen lijf en leden ondervinden en omdat ze de laagste plaats innemen in het netwerk van onderdrukten, zie Schüssler Fiorenza s In Memory of her hebben zij ook de bevrijding op het oog van anderen, zoals zwarten, armen, homofielen en vreemdelingen en allen die tot slaven gemaakt zijn en gekoloniseerd zijn door een op uitbuiting gericht sociaaleconomisch systeem. Vrouwen zetten zich vanuit de feministische theologie in voor de bevrijding van alle onderdrukte groepen. c. Feministische theologie gaat uit van de ervaring. Dat wil niet zeggen dat deze theologie zich baseert op het gevóel van vrouwen, het is veel meer ervaring in het eigen leven, die getoetst en verwerkt wordt in de ontmoeting met anderen, en die de realiteit in het geloofsleven brengt. d. Feministische theologie is voluit oecumenisch. Vanuit de gemeenschappelijke ervaring van vrouwen: dat zij zich als vrouwen binnen het christendom miskend en geminacht weten, hebben vrouwen elkaar binnen de feministische theologie gevonden en leren kennen. Bovendien ontstaat er een steeds sterker inzicht dat vrouwen in het verleden geen deel hebben gehad een de schisma s en geloofsruzies die zich binnen de geschiedenis van de kerk hebben voltrokken Temeer nu vrouwen bij bestudering van die geschiedenis ontdekken dat de oorzaak van die twisten en scheuringen vaak nauwelijks iets met het geloof te maken hadden Vrouwen worden zich daarom meer bewust van haar gezamenlijke geschiedenis: als met opzet tweederangs gemaakte en gehouden schepsels. Vrouwen willen nu met behulp van de feministische theologie zoeken naar nieuwe vormen van gemeenschap-zijn, liturgie, apostolaat, overdracht en uitleg. 5
6 Terecht gekomen in dit bevrijdingsproces uit een onderdrukkende godsdienst en cultuur want beiden hebben elkaar steeds ondersteund komen vrouwen vanuit haar eigen ervaring tot de conclusie dat de heersende godsdienst en ik beperk mij nu tot het christendom en de heersende cultuur failliet zijn. Volgens hen zijn de oorzaken onder neer: - Vrouwen hebben geen wezenlijke bijdrage mogen leveren aan godsdienst en cultuur; - Mannen hebben door een eenzijdige mannelijke vormgeving van theologie en cultuur zichzelf overschat en misvormd; - Deze eenzijdige vormgeving heeft een god gecreëerd die als instrument kon worden gebruikt om de mens het recht te verschaffen medemensen en de schepping uit te buiten. Zichtbare tekens van dit failliet zijn: - Het atoomwapenarsenaal dat zo omvangrijk is, dat het mens en schepping vele malen kan vernietigen; - De honger bij tweederde van de wereldbevolking; - De toenemende uitbuiting van de totale kosmos. Het zijn voor opstandig geworden vrouwen juist in deze tijd drijfveren om niet langer te zwijgen en zich niet langer bij de bestaande orde neer te legen. Niet alleen dc zorg om wat zich in de wereld afspeelt, dwingt haar daartoe Vanuit een nieuw zelf bewustzijn eist zij ook de haar altijd onthouden medeverantwoordelijkheid op voor al het bestaande. Duizenden en duizenden vrouwen wereldwijd hebben de dienst aan man, maatschappij en onderdrukkende godsdiensten opgezegd en nemen dagelijks op kleine en grote kruispunten in haar leven een radicale beslissing, waaraan ze voorheen gedachteloos zouden zijn voorbijgegaan. Vrouwen zelf moeten onderkennen, dat haar rol in de wereld vandaag beslissend is voor de overleving van het menselijk ras. Vrouwen zullen moeten opstaan en de afgod die zich in de mammon de verpersoonlijking van de geldgod overal opdringt, moeten onttronen, De afgod, die de onderschikinning man vrouw heeft gepresenteerd als een goddelijke ordening om de mensheid als slaven aan zich te kunnen onderwerpen. De Duitse theologie Dorothee Sölle schrijft in een van haar boeken, dat de Scheppende in onze tijd juist zijn oproep tot mensen om de wereld te bewaren, tot vrouwen richt. Zij weten wat het betekent om uitgebuit te worden. Vanuit die positie kunnen zij woede en trots ontwikkelen en omzetten in een hoop op een nieuwe toekomst Als de helft van de mensheid, de vrouwen, eindelijk, zich bewust van liet goddelijke in haarzelf, haar scheppingsopdracht ter hand neemt, dan wordt het: lachen, en juichen en zingen! 6
Feministische theologie dertig jaar daarna (2004)
Feministische theologie dertig jaar daarna (2004) Sieth Delhaas Bijeenkomst groepje vrouwelijke studenten o.l.v. Irene Pronk in het Vrouwencafé in Amsterdam, 10 november 2004 Met Irene sprak ik af dat
Speurtocht van Tine Halkes (1985) boekrecensie
Speurtocht van Tine Halkes (1985) boekrecensie Die machtsstructuren dringen we opzij Sieth Delhaas Hervormd Nederland, 18 mei 1985 Inleiding Ik heb een paar jaar geleden zo duidelijk ontdekt hoe afhankelijk
GELOOF EN WETENSCHAP. Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief.
GELOOF EN WETENSCHAP Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief. 1. HET HARMONIEMODEL De leer van de twee boeken Het Ptolemaeïsche of Aristotelische wereldbeeld
Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen
Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A
ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een
Wie iets van de diepe lagen van het Johannesevangelie wil begrijpen, moet goed lezen en goed luisteren.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik vind het evangelie volgens Johannes een moeilijk evangelie. Soms moet ik 2, 3 keer lezen wat er staat en dan nog vraag ik me af of ik er iets van
Ineke Uytenbogaardt: kerk staat voor de keus (1987)
Ineke Uytenbogaardt: kerk staat voor de keus (1987) Gaan we door met of zonder vrouwen? Sieth Delhaas Hervormd Nederland, 9 mei 1987 Inleiding Ineke Uytenbogaardt (40) wist toen ze in 1979 met het maatschappelijk
Het begrip van heil, exclusiviteit, heilsnoodzaak van het apostelambt en navolging in de Nieuw-Apostolische Kerk
Het begrip van heil, exclusiviteit, heilsnoodzaak van het apostelambt en navolging in de Nieuw-Apostolische Kerk 1. Het heil 1.1. In de Heilige Schrift wordt het begrip heil gebruikt in de zin van redding,
Laat uw Koninkrijk komen en Uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel
Laat uw Koninkrijk komen en Uw wil gedaan worden op aarde zoals in de hemel Deze week gaan we ontdekken dat God Zijn schepping heel gaat maken en dat wij daarbij ingezet worden. 2 19 Gods Koninkrijk komt
Macht en onmacht in relaties (1993)
Macht en onmacht in relaties (1993) Sieth Delhaas Lezing te houden voor de Begijnenhofbijeenkomst te Eindhoven op zondag 19 december 1993, alsmede een verslag van dezelfde lezing in opdracht van het Platform
Opdracht Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring
Opdracht Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring Inleiding De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring was een invloedrijk document in de geschiedenis. Een veel besproken document ook! Daarom ga je tijdens
5,6. Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober 2004 5,6 36 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inhoudsopgave: Voorwoord Het Christendom Het ontstaan van het Christendom Christelijke stromingen Video
Kerk in Actie zoekt enthousiaste theologen
Kerk in Actie zoekt enthousiaste theologen Geloof jij in de kracht van Bijbelverhalen? Vind je het een uitdaging te ontdekken wat Bijbelverhalen betekenen voor mensen in een ander land? Heb je visie om
Zondag 9 oktober over de maaltijd van de Heer. Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26
Zondag 9 oktober 2016 - over de maaltijd van de Heer Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26 Vandaag vieren we met elkaar als gemeente avondmaal. Heilig Avondmaal. Eigenlijk gebruik ik die woorden
Inhoud. Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14
Inhoud Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14 Inleiding Je hoort of leest vaak over mensenrechten. Maar kun je ook een paar mensenrechten opnoemen?
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Thea Rienksma van Kerk en Wereld: Feministische theologie pelt schillen van patriarchale samenleving (1981)
Thea Rienksma van Kerk en Wereld: Feministische theologie pelt schillen van patriarchale samenleving (1981) Sieth Delhaas Hervormd Nederland, 18 april 1981 Inleiding Thea Rienksma, 33 jaar, getrouwd, werkt
Wie is de Heilige Geest?
Wie is de Heilige Geest? De Heilige Geest is God, net als God de Vader en God de Zoon. Soms lijkt het of we over drie personen praten, maar het is allemaal dezelfde God. Hij is één. Net als water dat er
Athanasius. tegen de heidenen / over de menswording van het woord
De overwinning van het christendom ~ Athanasius tegen de heidenen / over de menswording van het woord Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Eginhard Meijering d a m o n BW_ATHANASIUS_v_ALEXANDRIE_02-01-2013.indd
Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?
Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen
De drie-engelenboodschap, ACTUEEL!
De drie-engelenboodschap, ACTUEEL! Missie De missie van de Kerk van de Zevende-dags Adventisten is de verkondiging van het eeuwig evangelie zoals verwoord in de drieengelenboodschap van Openbaring 14:6-12.
Monica Wolffensperger en Nienke van Dijk: Vrouwensynode als eerste stap naar vrouwenkerk (1987)
Monica Wolffensperger en Nienke van Dijk: Vrouwensynode als eerste stap naar vrouwenkerk (1987) Sieth Delhaas Hervormd Nederland, 22 augustus 1987 Inleiding Het symposium Vrouw en Macht waarmee het tweede
De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie
De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie Faith and Order Paper 214 Opzet Waarom willen we deze tekst bespreken? Uitleg over het ontstaan van deze tekst Presentatie van enkele grondgedachten van
Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop
AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
aanroeping van de Geest-, Door de Geest is Hij aanwezig, is Hij bezig in het brood en in de wijn,
Dienstnummer: 1259 zondag: 8 e zondag van de herfst datum: 12-11-2017 plaats: De Bron, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): 1 Korintiërs 10:16-17; Johannes 6:51-57 liederen: ps 25:2,4; Weerklank
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het valt mij steeds weer op: Wil je iets begrijpen van het evangelie van Matteüs, dan moet je het Oude Testament er bij houden. Op belangrijke momenten
Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst
Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst 1 1 Waarom heet dit vak Rooms-katholieke Godsdienst? Niet neutraal Specifiek mensbeeld Stevige vorming vereist Kennis van de Spreken vanuit eigen levensbeschouwing,
De Organische Kerk. Iets Nieuws. Voor het geval je geïnteresseerd zou zijn
De Organische Kerk Iets Nieuws Voor het geval je geïnteresseerd zou zijn We zijn het moe naar de kerk te gaan en besluiten daarom zelf KERK te zijn Wij zijn Christenen. Ons verbond met de Heer is levend.
Thema: Een kantelende tijd, vernieuwing of verloedering?
Zondag 5 maart 2017 Tekst: Johannes 13: 1 17 Thema: Een kantelende tijd, vernieuwing of verloedering? Dia 1 Drie boeken die ieder voor zich een zekere verbrokkeling weergeven binnen onze samenleving: Hoe
zondag 14 mei 2017 in het Kruispunt zondag cantate
zondag 14 mei 2017 in het Kruispunt zondag cantate eerste lezing (lector) Openbaring 14, 1-8 lied Liedboek 726, 1. 2. 6. Hoor, een heilig koor... evangelielezing (lector) Johannes 16, 5-15 lied Liedboek
FOR THE SOWER JES.55:10 FOR THE EATER korte Bijbelse boodschappen van. Otis Q. Sellers, Bijbelleraar
SEED & BREAD FOR THE SOWER JES.55:10 FOR THE EATER korte Bijbelse boodschappen van Otis Q. Sellers, Bijbelleraar Vertaling Stichting Lachai Roï, Lelystad, Nederland www.lachairoi.org Nr. 129 De volgorde
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Feest van het Koninkrijk
Feest van het Koninkrijk H and -out 2 e t h ema - a v o n d IN GODS AANWEZIGHEID Tijd voor gebed Neem ook deze avond de tijd om stil te worden als inleiding op het gebed. Als moment van bewustwording om
Van Bethlehem tot Golgotha
Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?
Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Tekst: Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan!! Thema: De vervulling van Gods beloften, in verleden, heden en toekomst!!
1 Preek 24 januari 2010 Schriftlezing Jesaja 61:1-9 en Lucas 4:14-21 Tekst: Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan!! Thema: De vervulling van Gods beloften, in verleden, heden
Ds. S. Runia Leerjaar 3
Ds. S. Runia Leerjaar 3 Oude Testament 3e jaar Volgens de onderlinge taakverdeling tussen de docenten Oude Testament komt in het laatste cursusjaar de derde reeks boeken van TeNaCH aan de orde, die de
1 e Paasdag 2019 Een nieuw begin. Lezing Paasevangelie : Johannes 20 : 1-18
1 e Paasdag 2019 Een nieuw begin Lezing Paasevangelie : Johannes 20 : 1-18 Afgelopen vrijdag, Goede Vrijdag, hebben we stilgestaan bij de weg die Jezus is gegaan, zijn kruisweg, in 14 afbeeldingen. De
Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in
Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in 1. We willen gereformeerd zijn 2. We geloven in genade 3. We zijn samen op reis Gereformeerd onderwijs voor christenen Met de Bijbel op weg de wereld
Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag lijden voor de Kerk van Jezus Christus
AVONDMAALSVIERING KONINGSKERK 13-09 - 2009 door ds. L. Krüger Schriftlezing: Koloss. 1: 24-29 (NBV) Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag
SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus
SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI 2017 Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus Aan het eind van zijn leven schreef Maarten Luther: 1 "Alles wat ik gedaan heb, is het Woord van
Liturgie voor de Avondmaalsdienst van 26 oktober 2014
Liturgie voor de Avondmaalsdienst van 26 oktober 2014 Welkom en mededelingen en aansteken van de kaarsen Psalm 121: 1 en 3 Ik sla mijn ogen op Votum en groet Inleiding naar Mattheüs 22: 36 40 Waar een
Annekee Schilthuis-Stokvis: dat waarin je zelf gelooft, is nog niet altijd een gewonnen zaak (1987)
Annekee Schilthuis-Stokvis: dat waarin je zelf gelooft, is nog niet altijd een gewonnen zaak (1987) Geboren 1935, studiesecretaris van de Sectie Vrouw, Kerk en Samenleving van de Raad van Kerken in Nederland
Wat bedoelen we daarmee en waarom gaat de mens ernaar op zoek.
Wat bedoelen we daarmee en waarom gaat de mens ernaar op zoek. Alleen God is echt bovenatuurlijk Buiten wat wij menselijk natuurlijk vinden Er is meer tussen hemel en aarde Satan Engelen en demonen Goede
Zondag 21 mei zondag Rogate bidt. Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27
Zondag 21 mei zondag Rogate bidt Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27 Bij het voorbereiden van deze dienst, stootte ik op een vraag vergelijkbaar met de vraag van vorige week. Vorige week op
Meisleiding van het Brein Het Fundamentalisme. Prof. John A. Dick
Meisleiding van het Brein Het Fundamentalisme Prof. John A. Dick Inleiding 1. Een Amerikaan in Vlaanderen 2. Sprekend over het fundamentalisme kan verrassingen brengen 3. Fundamentalisme verschijnt soms
Jezus de enige betrouwbare man 1(1985)
Jezus de enige betrouwbare man 1(1985) Over een conferentie van zwarte feministische theologen in Zuid- Afrika Sieth Delhaas Wending, maart 1985 Inleiding Acht maanden vasthoudend werken christendom, kerk
breder langer dieper hoger
breder langer dieper hoger breder langer dieper hoger Tien bijbelstudies met portretten uit Gods wereldwijde kerk Iwan Dekker & Mathilde Schouwstra Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Bij de productie
Begrijp je wel waarom je bidt? (Mc.8,16-17)
Begrijp je wel waarom je bidt? (Mc.8,16-17) Collecte voor Benin vanavond. Flyer in postvakjes: Benin bidt! (achterkant: bidt u mee?) Eerste aandacht hierin naar groei in geloof / kerk-zijn / uitstraling.
Geloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God.
GELOVEN Encycliek Lumen Fideï zegt: Geloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God. PROBLEEM VAN PAROCHIES
. De school uitgangspunten en visie. 1.1. Naam en logo. De naam Rehoboth komt uit de Bijbel (Genesis 26:22).
. De school uitgangspunten en visie 1.1. Naam en logo De naam Rehoboth komt uit de Bijbel (Genesis 26:22). Het betekent: de Heer heeft ons ruimte gemaakt. De Heer geeft ruimte om in vrede en liefde met
Bijbelteksten die vaak gebruikt worden in het gesprek rondom homoseksuele relaties
Bijbelteksten die vaak gebruikt worden in het gesprek rondom homoseksuele relaties In bijna elk gesprek of discussie rondom homoseksuele relaties en het (in)zegenen van andersoortige levensverbintenissen,
Descartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Eucharistie vieren. Dankzegging
Eucharistie Eucharistie vieren viering van de eucharistie is in de Kerk van levensbelang. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) noemt de viering van het EDe sacrament van de eucharistie bron en hoogtepunt
De evangeliën en hun betrouwbaarheid
De evangeliën en hun betrouwbaarheid blok F - nivo 3 - avond 3 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik en intro 19.20 Discussie: het evangelie van Judas 19.30 Historisch betrouwbaar?
CW Het Lichaam van Christus. Rubriek "Thema's" Opstandingsleven. Opstandingsleven
CW Het Lichaam van Christus Rubriek "Thema's" Opstandingsleven 1 / 8 >> Galaten 2:19-21 >> Onze identificatie met Christus, Paulus zegt in Gal.2:20 iets wat bij de meeste mensen idioot overkomt: Met Christus
De Bijbel Open (23-02)
1 De Bijbel Open 2013 8 (23-02) Zoals u wellicht weet vieren veel christenen dit jaar het feit dat de Heidelbergse Catechismus (HC) 450 jaar geleden werd gepubliceerd. Ik denk dat er nauwelijks een ander
Conferentie over 150 jaar slavernijverleden in Mennorode van 19-21 oktober 2012
Conferentie over 150 jaar slavernijverleden in Mennorode van 19-21 oktober 2012 Begin jaren tachtig was ik aanwezig op het eerste Moravial georganiseerd in Hernhut. (Het Moravial is een internationale
TWEEDE FEMINISTISCHE GOLF: EEN HISTORISCH ONDERZOEK
VROUWENEMANCIPATIE Naam :............... TWEEDE FEMINISTISCHE GOLF: EEN HISTORISCH ONDERZOEK Klas: Nr. : Datum : Vak: geschiedenis SCORE: / De zogenaamde eerste feministische golf speelde zich af aan het
COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK
COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK INHOUDSTAFEL INLEIDING Een integraal en solidair humanisme a) Bij het aanbreken van het derde millennium 1 b) De betekenis van dit document 3 c) Ten dienste van
De Vliegende Start Toets 1 - vragen
Toets 1 - vragen Les 1: Waarom Jezus? Getoetste stof: hoofdstuk 1 1. Naar wiens beeld en gelijkenis is de mens geschapen? 2. Wat maakt de mens zo uniek in vergelijking tot dieren en wat stelt hem in staat
In de geest van Jezus leven
In de geest van Jezus leven Tien woorden rond Pinksteren Op de avond voordat Jezus werd verraden en gevangen genomen, beloofde Hij de apostelen dat Hij hun de Heilige Geest zal sturen. Dat gebeurde op
Het sacrament van. De wijding. Sacramenten
Het sacrament van De wijding Sacramenten DSacramenten Deze geloofsboekjes gaan over de zeven sacramenten. Sacramenten zijn tekens, in woord en gebaar, die we in Jezus Naam in de gemeenschap van de Kerk
Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14
Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei 2016 Johannes 14 Als iemand in deze tijd zou zeggen: Ik ben de weg, de waarheid en het leven, zouden we hem al snel fundamentalistisch noemen. We leven in een multiculturele
Genesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004. Pasen is opstaan
Gelezen: Genesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004 Pasen is opstaan Gemeente, Het woord, het werkwoord dat bij Pasen hoort is: opstaan. Daarbij horen de afgeleide zelfstandige naamwoorden:
Het sacrament van. De wijding. Sacramenten
Het sacrament van De wijding Sacramenten DSacramenten Deze geloofsboekjes gaan over de zeven sacramenten. Sacramenten zijn tekens, in woord en gebaar, die we in Jezus Naam in de gemeenschap van de Kerk
Op een donkere avond zie je de ontelbare sterren aan de hemel. Je kunt je zo klein en zo groot weten in dat gebeuren: jij mag
Maartenskerk verkondiging 17 februari 2019 Psalm 8 en Hebreeën 11, 1-3; 8-10; 13-16 Teun Kruijswijk Jansen I We kennen allemaal de verwondering over de natuur waar we in mogen leven. Zoals vrijdag ineens
Geloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Preek over de Sabbat. Lieve Gemeente,
Lieve Gemeente, Wanneer u in het verleden orthodox bent opgevoed dan zult u zich vast nog wel herinneren, dat het niet wenselijk was om op zondag te werken of anderen voor jou te laten werken. Ook sporten,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is bijzonder om te ontdekken, hoe veel overeenkomsten er zijn, tussen het verhaal van de opstanding zoals Matteüs dat vertelt, en het boek Daniël,
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Het ontstaan van het baptisme
Het ontstaan van het baptisme In 1609 werden in Amsterdam vijftig Engelsen, die vanwege geloofsvervolging het moederland waren ontvlucht, op de belijdenis van hun geloof gedoopt. Dit jaar vieren miljoenen
Het sacrament van. Het huwelijk. Sacramenten
Het sacrament van Het huwelijk Sacramenten Sacramenten IIn de Bijbel Deze geloofsboekjes gaan over de In het evangelie willen Farizeeën Jezus op de proef stellen zeven sacramenten. Sacramenten met een
Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 15, Morgendienst / Middagdienst. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 15, 16-19 Morgendienst / Middagdienst Broeders en zusters, 1. Zingen : Lied 215 : 1-3 2. Schuldbelijdenis door het zingen van Psalm 51 : 4 en 5 3. Genadeverkondiging
OVERDENKING Wij volgen een leesrooster en daarin staat de tekst uit Deuteronomium aangegeven. Ik heb dat netjes gevolgd. Maar ik heb twee verzen meer
OVERDENKING Wij volgen een leesrooster en daarin staat de tekst uit Deuteronomium aangegeven. Ik heb dat netjes gevolgd. Maar ik heb twee verzen meer gelezen dan eigenlijk stond aangegeven. Die gaan over
De Vraag Aangaande Feestdagen en Verjaardagen
1/5 De Vraag Aangaande Feestdagen en Verjaardagen Dit essay is het antwoord op de veel gestelde vraag over waarom Jehovah's Getuigen geen verjaardagen en feestdagen vieren. Het is onmogelijk de toestand
Lieve Troch: Basis ik vind het een vies woord (1987)
Lieve Troch: Basis ik vind het een vies woord (1987) Geboren 1949, staffunctionaris bij het Diocesaan Pastoraal Centrum te Breda voor catechese met volwassenen en kadervorming; voorzitter van de diocesane
Getuige zijn geeft de opdracht tot verantwoording, tot verantwoordelijkheid. Jij daar, ja jij, zeg het maar, waarvan ben jij nu getuige?
Overweging in de Oecumenische viering 24 januari 2010: Lezing uit Lucas 24 (stemmenspel) Geliefde zusters en broeders, getuigen van onze Heer, Jij bent mijn getuige. Je zult maar zo n opdracht krijgen,
Zondag 10 juni 2018 Job 2
Zondag 10 juni 2018 Job 2 Vorige week zijn we begonnen met de lezingen uit Job. Job wordt getroffen door het grootst mogelijke ongeluk. Hij is een sprookjesachtig rijk man, maar verliest in één dag al
Het verhaal over de opstanding is de climax van het Nieuwe Testament. Het is een verhaal dat aansluit bij ons diepste mens-zijn.
Lieve gemeente, Zopas zijn we de dienst begonnen met tegen elkaar te zeggen dat Christus waarlijk is opgestaan. Een prachtig begin van de Paasmorgen. Toch voelen we het vaak als een lastige uitspraak.
1. De God van Jakob. Lezen: Psalm 146
1. De God van Jakob Lezen: Psalm 146 Welgelukzalig is hij die de God Jakobs tot zijn Hulp heeft, wiens verwachting op de Heere zijn God is. Psalm 146:5 Gelukkig Psalm 146 is een lofpsalm. De dichter prijst
Lezen: Exodus 15:1-6 en 19-21; Romeinen 8:14-17 Bijzonderheid: dienst ter afsluiting van de week van gebed, die als thema had Recht door zee!
Lezen: Exodus 15:1-6 en 19-21; Romeinen 8:14-17 Bijzonderheid: dienst ter afsluiting van de week van gebed, die als thema had Recht door zee! Lieve mensen, Deze dienst markeert het einde van de gebedsweek.
Ik heb het niet zo op mist. Het maakt ons wereldje klein. Het is gevaarlijk omdat je geen zicht hebt, niet verder dan wat voor ogen is..
Themadienst: Waar zijn onze doden? Laatste zondag kerkelijk jaar 27 november 2011 Schriftlezing: 1 Korintiërs 15: 12-19 Zingen: gezang 300: 1,2 Schriftlezing: 1 Korintiërs 15: 20-28 Zingen: gezang 300:
Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/
Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik
Tom Wright & Hermeneutiek. Hans Burger
Tom Wright & Hermeneutiek Hans Burger 2014 09 18 Welkom Romeinen 12,1-2 1 Broeders en zusters, met een beroep op Gods barmhartigheid vraag ik u om uzelf als een levend, heilig en God welgevallig offer
Johannes 18,28-40 Delft, 13 april, morgendienst
Johannes 18,28-40 Delft, 13 april, morgendienst [slide 1-3 we beginnen de preek met moltalk ; een gesprekje met drie kinderen. Zij hebben het wie is de mol spel gespeeld. De opdracht is: Jezus moet koning
Verkondiging Maartenskerk. 13 mei Genesis 9, 8-17 en Hebreeën 11, 1-7. Teun Kruijswijk Jansen. Leven onder de regenboog.
Verkondiging Maartenskerk 13 mei 2018 Genesis 9, 8-17 en Hebreeën 11, 1-7 Teun Kruijswijk Jansen I Leven onder de regenboog. kunstwerk van Mirjam Verhoef De regenboog is een teken, een symbool, dat boven
Het Christendom in Rome
Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden
GAVEN van de GEEST (2)
GAVEN van de GEEST (2) OPENBARINGSGAVEN Albert van Klinken 1 11 toespraken (1) 1. Hoor Israël, de Here is onze God, de Here is één. (Gerard Elbers) 2. De Heilige Geest in het Oude Testament. (Philip Nunn)
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor
Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners
Leidingdeel Zendingsreizen - Schets 2 Van roeping tot resultaat
Leidingdeel Zendingsreizen - Schets 2 Van roeping tot resultaat A) Doel 1. Betekenis benoemen De jongeren horen hoe Paulus geroepen werd tot zendeling onder de heidenen, die er allemaal gebeurde voordat
HEB JE EVEN VOOR HEN? THOLEN, 26 MEI 2019
HEB JE EVEN VOOR HEN? THOLEN, 26 MEI 2019 HEB JE EVEN VOOR MIJ? JESAJA 58:1-5 (BGT) De Heer zei tegen mij: Jesaja, je moet heel hard roepen. Houd jezelf niet in, maar schreeuw zo hard mogelijk. Laat je
Wat is opvallend aan de profetie van Openbaring 13:11?
Deel 8 Wat is opvallend aan de profetie van Openbaring 13:11? Openbaring 13:11 En ik zag een ander beest opkomen uit de aarde en het had twee horens als die van het Lam, en het sprak als de draak. Zowel
Samenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5
Samenvatting Filosofie Wegen naar wijsheid, hoofdstuk 4 en 5 Samenvatting door een scholier 1742 woorden 4 juli 2010 4,3 21 keer beoordeeld Vak Filosofie Hoofdstuk 4 Denken over de mens Filosofische vragen
BIJBELSTUDIE. De brief van Paulus aan de EFEZIËRS. Leren wandelen in de liefde. Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus
BIJBELSTUDIE De brief van Paulus aan de EFEZIËRS Leren wandelen in de liefde Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Baron van Nagellstraat 9a 3781 AP Voorthuizen Tel.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Niemand kan er om heen in deze dagen: het is verkiezingstijd. Woensdag stemmen we voor een nieuwe Tweede Kamer. En we worden overspoeld door debatten,