PROGRAMMATIE: ZIE BLADZIJDEN

Transcriptie

1 Mededelingenblad bedeeld aan de bewoners van de Zomerstraat, de Brugstraat, Eethoek, Hogendries, Apostelhuizen (deel), Nerenweg (deel) en de Heirweg (deel) ter gelegenheid van Fortunekermis 2008, Kalken. PROGRAMMATIE: ZIE BLADZIJDEN

2 bij de omslag, illustratie 1. Jaarmarkt voor paarden, 22 oktober Samenstelling en historisch onderzoek: André Van De Sompel ISSN BD V.U. CAFÉ DE SCHORPIOEN, HEIRWEG 8, 9270 KALKEN Inhoud - Editoriaal Sfeerbeelden binnenactiviteiten Fortunekermis, 20 en 21 oktober Sfeerbeelden jaarmarkt voor paarden, 22 oktober Grasduinen in de geschiedenis van Fortunekermis De achtste dag van Fortunekermis Financiële steun voor Fortunekermis tijdens de jaren Kalkense schuttersmaatschappijen, periode , deel Feest in Kalken, Uitsmijter Programma Fortunekermis Affiche Fortunekermis Editoriaal In dit achtste mededelingenblad ter gelegenheid van Fortunekermis brengen we enkele nieuwe gegevens rond het fenomeen Fortunekermis. Illustraties 2 tot en met 13 geven een terugblik op de kermis van vorig jaar. In deze editie beperken we ons niet tot Fortunekermis. Er zijn twee speciale leesstukken: een rond Kalkense schuttersmaatschappijen en een rond Leon De Lathouwer. Die bijdragen kaderen in het algemene kermis- en feestthema. Rond dat thema werkte de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken de fotoen documentententoonstelling Kermis in Kalken uit. Die expo kan u dan ook tijdens Fortunekermis bezoeken. De omkaderende activiteiten van Fortunekermis 2008 moeten borg staan voor een aangenaam weekend voor iedereen. 114

3 Sfeerbeelden binnenactiviteiten Fortunekermis 20 en 21 oktober Voor ieder wat wils: een concert, een dansje, foto s kijken, boogschieten, wafels eten en bollen. 115

4 Sfeerbeelden jaarmarkt voor paarden 22 oktober

5 Grasduinen in de geschiedenis van Fortunekermis. Over Fortunekermis konden we na voorgezet archiefonderzoek in het gemeentelijk archief een aantal nieuwe gegevens noteren. Die gegevens dateren enerzijds uit de periode tussen de twee wereldoorlogen (het interbellum) en anderzijds uit de periode eind de jaren 1960 begin de jaren De achtste dag van Fortunekermis. Tijdens de tweede helft van de jaren 1920 konden de organisatoren van de kermis rekenen op een bescheiden gemeentelijk hulpgeld. Meteen kwamen we ook te weten dat ook de zondag na Fortunekermis enkele kermisactiviteiten werden ingericht. In 1925 ontvingen herbergiers Camiel Bracke en Jan Van Wesemael van het gemeentebestuur de som van vijftig frank voor priem van den velokoers op den achtsten dag der kermis van fortuin gegeven door de vereenigde Herbergiers der Zomerstraat. In 1928 ontving herbergier Jan Van Wesemael hulpgeld voor het organiseren van een paardenkoers in de Zomerstraat op 28 oktober 1928, zijnde de achtste dag van de kermis. De tekst op de kwijting van de som van vijftig frank als hulpgeld voor de editie van 1929, een som van vijftig frank aan de Zomerstraatkermis St Denijs, suggereert dat door sommigen Fortunekermis als de achtste dag van de parochiale St.-Denijskermis aanzien werd. 2. Financiële steun voor Fortunekermis tijdens de jaren Organisatoren van wijkgebonden feesten en kermissen konden bij twee lokale instanties terecht voor financiële steun voor de initiatieven. Vooreerst was er het gemeentebestuur en vanaf 1970 klopte men aan bij het gemeentelijk sport- en feestcomité Sport-en Nering Kalken. Voor de editie van 1966 vroeg herbergier-bakker Achiel Rogiers een milde steun voor de jaarlijkse jaarmarkt van maandag 17 oktober. 1 Laarne, Gemeentearchief Kalken, Openbare feesten, jaren

6 Enkele jaren later, in 1969, vroegen Michel Vergaelen en brouwer Henri Verstraeten, namens de Verenigde Herbergiers, een kleine bijdrage voor hun kermis van 19 en 20 oktober. Tijdens de jaren 1970 droeg het Kalkense gemeentelijk sport- en feestcomité financieel bij tot de organisatie van wijkgebonden kermisactiviteiten 2. Het feit dat vanaf 1970 steun diende gevraagd te worden bij het gemeentelijk sportcomité, inspireerde de initiatiefnemers van Fortunekermis meer dan waarschijnlijk om vanaf 1971 steun voor de kermis te vragen onder de vorm van een sportcomiteit. Voor de kermiseditie van 1970 vroeg en verkreeg het feestcomité van de Verenigde herbergiers van de Zomerstraat financiële ondersteuning. Voor het feestcomité ondertekenden Helena Van den Broecke, Madeleine Hoogewijs en Albert De Clercq. In een schrijven van 20 september 1971 vroegen Michel Vergaelen ( ), Albert De Clercq, Lena Van Den Broecke en Madeleine Hoogewijs steun voor onder andere het inrichten van een jaarmarkt, folkloristische spelen en biljartwedstrijden. Een beperkte financiële steun was hun deel. Bij brief van 25 september 1972 vroeg het sportcomitéit Zomerstraat steun voor de inrichting van een eerste cyclocrosswedstrijd voor korporatieven der openbare diensten (WAOD s). Het gemeentelijk sportcomiteit verleende een steun van 780 frank maar verwachtte dan ook dat twaalf toegangskaarten aan 60 frank aan de man/vrouw gebracht zouden worden voor het jaarlijkse bal van het gemeentelijke sportcomité. Voor de jaarmarkt van de kermiseditie 1973 vroegen en verkregen ondertekenaars Arthur Poppe en brouwer Cesar Verstraeten een financiële steun. 2 VAN DE SOMPEL A., De kermistraditie voorbij: honderd jaar wielersportbeleving in Kalken ( ). Een verkennende studie, in Vruchten van het platteland 16, Laarne,

7 De Kalkense schuttersmaatschappijen, ca Deel 1. Duiding van de Kalkense schuttersmaatschappijen. In 2004 diende Vlaanderen een kandidatuur in om het boogschieten door de UNESCO te laten erkennen als Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid. Een ronkende omschrijving dat wel, maar het boogschieten heeft dan ook een heel lange traditie 3. Omstreeks 1900 is het schieten op de liggende wip ontstaan om bij slecht weer en in de winter overdekt te kunnen schieten. Voor wat Kalken betreft, vonden we de eerste gegevens over schietingen op de liggende wip in Illustratie 14. Koningschieting bij een Kalkense schuttersmaatschappij (De Pluim?). Mogelijk in zaal De Pluim, gezien het podium dat er aanwezig was

8 Deze bijdrage gaat over het boogschieten op de liggende wip en de maatschappijen die in de periode in Kalken actief waren 4. Zo'n veertig jaar terug waren er in Kalken meer dan een dozijn schuttersmaatschappijen op de liggende wip actief. We sommen de schuttersmaatschappijen hieronder op: 1. De Vissersclub, bij Madeleine Lijntje Baert op de Kalkensteenweg, Wetteren. 2. De Maandagschutters, bij Hector en Roger Willems in café De Poorkuip in de Vromondstraat. 3. De Casino, bij de familie De Veirman in café In de Casino in Kalkendorp. 4. Den Boombos, bij Edgard Goethals (later De Graeve café De Witte Spreeuw) in de Uitbergsestraat. 5. De Vaart, bij de familie Theofiel Van Caenegem in café De Vaart in de Vaartstraat. 6. t Roosken, bij Etienne Ongena en Irene De Ruyver in café t Roosken in de Koffiestraat. 7. Hussevelde, bij Prosper Fiers en Marc en Annie Hendrickx- Colman in café De Vriendenkring in de Husseveldestraat. 8. De Nieuwe Wip (oorspronkelijk een maatschappij staande wip), bij Bernard Naert Haentjens, in de latere liedjesestaminet Den Unkerzak in de Koffiestraat. 9. De Pluim, bij Valère Van Bogaert en Margriet Van Acker in café De Pluim in de Koffiestraat. 10. Cambrinus, bij onder andere de familie Van Laere in café Cambrinus in de Koffiestraat. 11. Sint-Sebastiaan (oorpronkelijk een maatschappij staande wip), bij Marcel De Vogelaere in de Koninklijke Harmonie in de Koffiestraat. 12. De Speelvogels, bij Marc Hanselaer in Het Volkshuis in de Koffiestraat. 13. t Schuurken, bij de familie Arthur en Lena Poppe-Van Den Broecke in de Zomerstraat. 4 Gesprekken met Roger Goethals, 1 en 8 oktober

9 Zij zorgden voor de organisatie van de koningsschietingen, de winteren zomerschietingen en de kermisschietingen ter gelegenheid van de parochiekermis en de wijkkermissen. Elke schuttersmaatschappij had een thuishaven: een herberg met of zonder zaaltje. In een relatief korte tijdspanne verdwenen echter de meester maatschappijen. Meerdere oorzaken kunnen daarvoor aangewezen worden, maar daarover in een volgend mededelingenblad meer. Gewoonlijk kwamen in het begin van het jaar, in februari of maart, vertegenwoordigers van die schuttersmaatschappijen samen om een algemeen programma voor de schietingen vast te leggen. Men wou absoluut vermijden dat er, buiten de kermisperiodes, twee schietingen op de zelfde dag in een en het zelfde dorp zouden ingericht worden. Had elke maatschappij in het begin van het nieuwe (zomer)seizoen, dat meestal kort vóór of rond Pasen van start ging, een koningschieting, dan stonden zij jaarlijks in voor de organisatie van meerdere wipschietingen in de thuisbasis. Bovendien werd op sommige maatschappijen een beroep gedaan om ter gelegenheid van wijkkermissen gelegenheidsschietingen in te richten in een of andere wijkherberg (bijvoorbeeld in de Bontinkstraat, op den Heirweg, op Eesvelde, enz...). De maatschappijen hadden doorgaans tien tot twintig leden-schutters. Men kon lid zijn van meer dan één maatschappij. Blijkbaar werd geen lidgeld betaald. Een maatschappij kon de kas spijzen door het inrichten van schietingen. Eens per jaar werd een teerfeest gehouden: s morgens de koningschieting, s middags een souper en s namiddags een prijsschieting voor de leden. Het bestuur van een schuttersmaatschappij had als voornaamste leden de voorzitter, de penningmeester en de koning (diegene die bij de recentste koningschieting de hoofdvogel of koningsvogel had afgeschoten). De koning van een maatschappij had als ander voorrecht de eerste pijl te schieten bij een door de eigen maatschappij ingerichte schieting. Meestal deed hij dat zonder de bedoeling een hoofdvogel af te schieten. Na die openingspijl begon de eigenlijke schieting. In een maatschappij was een andere belangrijke taak weggelegd voor de schrijver roeper. Hij noteerde bij een eigen organisatie van een 121

10 schieting de deelnemende maatschappijen en het aantal schutters, zorgde voor de verdeling van de premies en zorgde ervoor dat de schieting vlot verliep door het afroepen van de schietbeurten per maatschappij. Illustratie 15. Koning Albert Van Laere. Illustratie 16. Koning André Braeckman. Illustratie 17. Schuttersmaatschappij Den Boombos ter gelegenheid van een koningschieting. wordt vervolgd. 122

11 Feest in Kalken, Deze bijdrage namen we in dit mededelingenblad op in herinnering aan Leon De Lathouwer. Zijn sportieve successen zetten Kalken en omgeving meer dan eens in vuur en vlam. Zondag 20 juni 1948 werd Leon De Lathouwer te Sint-Truiden eindwinnaar van de Ronde van België voor liefhebbers. Hij won ook twee ritten: een rit in lijn en een tijdrit. 's Anderendaags werd Leon in Kalken op een uitbundige manier gevierd. Hierna volgt het verslag van die viering zoals die in dagblad Het Volk van dinsdag 22 juni 1948 werd opgenomen. Illustratie 18. Leon De Lathouwer ter gelegenheid van de viering na zijn overwinning in de Ronde van België, Kalken, 21 juni

12 Een Vlaams dorp viert feest... Leon De Lathouwer gehuldigd te Kalken. Als we vroeger zegden "Kalken" zagen we in onze verbeelding het stemmige plaatsje langs de baan van Gent naar Dendermonde, met zijn kleine kerktorentje en het pleintje dat ervoor ligt te blaken in de zon. Enkele jaren geleden reeds zegden we "Kalken" en we dachten:meneer Piens en De Wannemaecker. Als vandaag de telefoon rinkelt en we horen "Kalken", omvat dit woord alles wat betrekking heeft op de sport in onze rijke jongerenschaar door de prestatie van de kampioen in wording: Leon De Lathouwer. Er was geen zon gister om het mooie landschap met goud te tooien. De lucht was grauw en er viel een zijpelende regen. Doch dit kon niet schaden aan de feeststemming. Want het was feest te Kalken. En als een Vlaams dorp kermis viert, weten de mensen er hoe het moet ook. We voelden de vreugdestemming reeds aan toen we van Kalkendorp naar Eesvelde toerden. Een meer spontane uiting hebben we zelden meegemaakt. De vorige avond was "hun" kampioen als overwinnaar van de Ronde van België, te Sint-Truiden in de bloemen gezet en reeds waren zijn dorpsgenoten druk aan het werk om hem waardig te huldigen in zijn eigen midden. Spontaan en uitbundig werden de handen uit de mouwen gestoken en met de meest primitieve middelen een warme hulde voorbereid. Alle huizen werden bevlagd en op de vensterruiten met witsel, langs hek en haag met gekleurde papieren banden, werd hij verwelkomd: Leve onze kampioen, Leve Leon de Lathouwer. Het regende nog harder toen de gevierde dan eindelijk op Eesvelde per auto aankwam. Te Wetteren, immers, was hij vooraf door Sport en Nering gefeliciteerd. En toen volgde daar, aan de rand van de gemeente, een onvergetelijke bloemenhulde, een welkomstgroet door een lieve juffrouw en een hartelijk gemeend proficiat door zijn fiere, gelukkige burgervader, dhr. Tibbaut en dhr Edgard Peckstadt, namens de Belgische Wielrijdersbond. 124

13 En onmiddellijk daarop een indrukwekkende stilte. De menigte boog het hoofd tijdens een minuut ingetogenheid in herinnering van de gevallen kameraad, Richard De Poorter 5. Een klaroen schalde Te Velde en links en rechts werd een traan weggepinkt. En dan keerden we terug tot het jonge leven. De jeugdige kampioen nam plaats in de feestkoets, natuurlijk omringd door zijn onafscheidbaren: zijn vader, dhr. Piens, dhr. Verhoeven en verzorger Clement. En die stoet? Wel, dat was Kalken. Dat was de fanfare. Dat waren ruiters, Kajotters, voetballers, oudstrijders, duivenliefhebbers, schutters en zo meer. En dan... volk, en steeds maar meer volk; die hun Leon op de handen dragen en hem vergezelden naar het gemeentehuis, waar hij officieel zou worden gehuldigd. En langs die lange weg? Twintig keer staan blijven en bloemen, steeds maar bloemen. Zelfs Meneer Pastoor, met zijn twee onderpastoors, stond op het kerkplein zijn beroemde parochiaan toe te juichen. En dan kwam die mensenzee aan het gemeentehuis, waar Leon, naast dhr burgemeester, in het kleine deurgat nog even voor de fotograaf zou poseren, terwijl het Nationaal Lied werd uitgevoerd. Daar binnen kreeg dan het officieel gedeelte van de plechtigheid zijn beslag. In aanwezigheid van het volledige gemeentebestuur werd de erewijn geschonken en het woord gevoerd door dhr Burgemeester; verder door dhr Demets voorzitter van Schelde en Durme; dhr. Peckstadt, van de K.B.W.B. en dhr de Jager, adjunct algem. bestuurder van Dagblad Het Volk. Zo vierde Kalken haar jeugdige kampioen. Een athleet die voor het ogenblik, in de rangen der jongeren de hoogste trap heeft bereikt. We voegen onze huldeblijken bij die zijner verkleefde aanhangers en hopen dat dit de springplank moge zijn tot een mooie sportieve loopbaan. 5 Richard Depoorter uit Ichtegem verongelukte op 16 juni 1948 bij de afdaling van de Sustenpass in de Ronde van Zwitserland nadat hij, gevallen bij het dalen, overreden werd door een volgwagen. 125

14 Uitsmijter. De aanleg van de E3 (de huidige E17) vanaf omstreeks 1970 betekende een grote verandering in het leven van de bewoners van het noorden van Kalken. Meteen kregen wielerliefhebbers er een aantal bruggen bij om de krachten te meten. Illustratie 19. Leden van wielertoeristenclub bedwingen de nieuwe brug Zomerstraat Brugstraat, blijkbaar kort na de aanleg ervan. Programma voor Fortunekermis Concert door de Koninklijke Harmonie Sinte-Cecilia Kalken. Tijdens vorige edities bleek eens te meer dat de inbreng van de plaatselijke muziekmaatschappij tot de kermissfeer belangrijk is. Daarom nodigen Alfonsine, Marc, Isabelle en Geert iedereen opnieuw uit op het openingsconcert door de Koninklijke Harmonie Sinte- Cecilia Kalken op zaterdag 20 oktober van 19 tot 20 uur. 126

15 2. Fototentoonstelling. In tegenstelling tot vorige tentoonstellingen, werd geopteerd de fotoen documenttentoonstelling Kermis in Kalken te programmeren. t Zal trouwens de laatste gelegenheid zijn om die tentoonstelling te bezoeken. 3. Gaaibolling en wafelbak. De bedoeling van het gaaibolspel is van op een zekere afstand zoveel mogelijk gaaien (bijvoorbeeld houten blokjes vastgehecht aan het loopvlak met scharnieren) bovenaan een hellend vlak af- of om te bollen. Ter gelegenheid van Fortunekermis wordt er gespeeld in series van zes personen. Iedere speler heeft vijf beurten met twee bollen. Inleg 1,00 per persoon per spel. Verdeling: 3,00 en 2,00. Tussen de volkse spelen door kan aangezeten worden voor een lekkere wafel naar het recept van Viva Red BV. Deze activiteiten worden in goede banen geleid door Viva Red BV. 4. Schieting op de liggende wip, zonder vizier. De Floerentoeters staan opnieuw in voor de organisatie van deze namiddagschieting. 5. De jaarmarkt voor paarden. Op de jaarmarkt voor paarden anno 2005 werden niet minder dan 22 paarden aangeboden, tijdens die van 2006 waren dat er 25 en vorig jaar mochten 34 paarden en pony s opdraven. Keurders Edmond en Marcel Gentier maken er reeds meerdere jaren werk van om de prijswinnaars aan te duiden. 6. Bevlagging. De bevlagging van de onmiddellijke omgeving van herberg De Schorpioen gebeurt onder het thema Met Vlag en Wimpel, Feest in Kalken, Wenst U als toekomstig organisator van openbare (wijk)activiteiten mee te werken aan de editie 2009, neem dan gerust contact op met de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken, p.a. André Van De Sompel (0477/ ). 127

16 Gemeente LAARNE KALKEN 2008 WIJK ZOMERSTRAAT VERMAARDE FORTUINKERMIS in en rond café De Schorpioen, Heirweg 8, 9270 Kalken Zaterdag 18 oktober Van 19 tot 20 uur: CONCERT door de Koninklijke Harmonie Sinte-Cecilia Kalken Vanaf uur: Dansgelegenheid Zondag 19 oktober uur : Kaarting - series van 4-1,25 inleg uur : Wafelbak en gaaibolling uur : Schieting op de liggende wip Maandag 20 oktober JAARMARKT VOOR PAARDEN 125,00 prijzen 5,00 tegemoetkoming in vervoerkosten per ingeschreven paard. De paarden moeten van 10 uur tot 12 uur aanwezig zijn. Doorlopend van zaterdag tot maandag: FOTOTENTOONSTELLING Kermis in Kalken. Organisatie jaarmarkt en tentoonstelling in samenwerking met de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken. 128