Dr. Chr. J. VAN KETWICH.

Transcriptie

1 IN MEMORIAM.

2

3 Dr. Chr. J. VAN KETWICH. CHRISTIAAN JAN VAN KETWICH werd geboren te Zwolle. den Februari bezocht het Gymnasium1 in zijne geboortestad, werd student te Leiden in 1838, en na in de letteren te hebben afgelegd, studeerde in de Theologie, waarin hij April 1845 werd bevorderd tot doctor, na openbare verdediging van een academisch proefschrift, getiteld Simonia. Nadat 4 jaren te Santpoort en 29 Schoonhoven als predikant bij de Ned.- Hervormde Kerk was werkzaam geweest, nam zijn emeritaat en vestigde zich metterwoon hier ter stede. Nog meer dan 25 jaren heeft VAN KETWICH hier geleefd en gewerkt, en zich in verschillende opzichten jegens de stad inwoning verdienstelijk gemaakt, o. heeft hare belangen behartigd als voorzitter-regent van het Burgerweeshuis, als mede-regent van het Oudemannen- en -vrouwenhuis en als voorzitter der Commissie van oppertoezicht en beheer van de Kweekschool voor de Zeevaart. In deze laatste hoedanigheid werd hij in 1895 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Bovenal moet hier vermeld worden zijne werkzaamheid als lid en secretaris der commissie, belast met het

4 beheer van het fonds ter bevordering van godsdienst. in vrijzinnigen geest, die naar de plaats van het huis waar dat onderwijs wordt gegeven, gewoonlijk Middelweg wordt genoemd. In die hoedanigheid is hij jaren lang met ijver werkzaam geweest, en had hij gelegenheid de vrijzinnige beginselen op godsdienstig gebied, waarvan hij een overtuigd voorstander was, op allerlei te bevorderen. Even groot was zijn voor de Nederlandsche Gustaaf-Adolf-vereeniging, die hij vele jaren lang als lid en secretaris van het hoofdbestuur heeft gediend. Zijne verdiensten als zoodanig werden in 1896 door den Groothertog van Luxemburg gehuldigd door de benoeming tot Ridder in de burgerlijke en militaire Orde van Adolf van Nassau, en aan geopende groeve in hartelijke woorden herdacht door zijn opvolger in het Secretariaat der Vereeniging, den Heer H. P. SCHIM VAN DER de Remonstrantsche gemeente alhier. Na een welbesteed leven trok hij zich op een leeftijd, die vrij bleef van gebreken, uit het openbare leven terug, doch behield zijne belangstelling in de vereenigingen en instellingen, waaraan hij vroeger zijne krachten had totdat in het voorjaar van 1903 door eene uitterende ziekte werd aangetast, waaraan hij op den December van hetzelfde jaar overleed.

5 ADRIAAN P. M. VAN OORDT. Na het Gymnasium Erasmianum in zijne geboorteplaats Rotterdam met bijzonder goed gevolg te hebben afgeloopen onder den rector Schneither en diens schoonzoon, den conrector Dr. Adr. Mees, werd hij in Juni 1860 als 1 der met eene prijs begiftigde leerlingen van de hoogste klasse bevorderd naar de en den October 1860 ingeschreven aan de Universiteit te Utrecht als student in de theologie. Met lof (cum laude) deed hij den April 1861 het eerste examen en werd 16 Juni 1862 tot candidaat bevorderd. 3 April 1865 deed candidaatsexamen philos. theor. et litt. Nadat hij het doctoraal examen in de godgeleerdheid met goed gevolg had afgelegd, maakte met zijn broeder, H. C. van der van Oordt, eene reis door Amerika en zette zich, daarvan thuisgekomen, met ijver aan zijne theol. dissertatie. Toen na veel studie gereed was gekomen, trof hem de teleurstelling dat op geheel het-

6 zelfde onderwerp even te voren een ander promoveerde, waardoor hij ontmoedigd werd. Toch is niet dit, maar gezondheidstoestand, de oorzaak geweest dat hij, hoewel hij eenige malen den kansel beklom, van het predikambt afzag en evenmin is gepromoveerd. Zijne sympathie bleef echter voor dit ambt. Na zijn huwelijk in 1871 vestigde hij zich metterwoon te Leiden en ging dat jaar in de rechten studeeren, maar slechts zeer kort, want reeds in Januari werd hij eigenaar der en uitgeverszaak onder de firma E. J. Bril1 te dier stede. vond daarbij een vriend jeugd, den heer Frans de Stoppelaar, bereid om als zijn compagnon op te treden, hetgeen in Augustus van dat jaar plaats vond. Door energie, dank ook aan zijne uitgebreide degelijke wetenschappelijke ontwikkeling, bracht de zaak E. J. voortdurend tot ontwikkeling, breidde haar steeds uit ten der wetenschap en voerde hare hulpmiddelen hoog op, dat zij eene wereldvermaardheid kreeg. werd in 1873 o. a. de verzameling lettertypen vermeerderd met de Chineesche en Japansche typen, terwijl in volgende jaren telkens nieuwe Oostersche typen werden aangeschaft als de noodzakelijkheid daarvan bleek. In 1883, toen de zaak van het Rapenburg, waar zij steeds gevestigd was geweest, naar den Ouden Rijn werd overgebracht in het voormalig gebouw van het

7 Heilige Geest of Armen Wees- en Kinderhuis, kwam voor den dag, hoeveel sympathie had weten te wekken. Eenige vrienden uit de hooge wetenschappelijke kringen brachten hunne welgemeende wenschen voor den bloei en overhandigden een souvenir hunner belangstelling in den vorm pendule. Maar reeds vroeger, in 1878, ontving de firma te Parijs de gouden medaille voor hare verzameling tersche uitgaven, welke door Prins Hendrik, in het Paleis v. te Amsterdam, persoonlijk aan het hoofd der firma overhandigd werd. Was al spoedig benoemd tot lid van het Historisch Genootschap te Utrecht, in 1877 nam de Ned. Maatschappij van Letterkunde hem op onder hare leden. werd hij 25 November 1883 door den Koning van wegens verdienstelijke Oostersche uitgaven, benoemd tot ridder in de Kroonorde en bij gunst van 12 April 1889 vereerd met het Commandeurskruis der orde van van toen het groote werk Tabari onder redactie van prof. de Goeje door zijne firma werd uitgegeven en in 1889 ter gelegenheid van het Orientalisten-congres- te Stockholm werd hij gehuldigd door de toekenning der ridderorde van Wasa van Zweden. Bij al dezen vooruitgang en erkenning van zijnen arbeid ontbrak het hem niet aan smartelijke teleurstellingen. Veel leed wedervoer hem! In 1895 na een zich plotseling geopenbaard hebbend van

8 8 maanden, verloor hij zijn eerstgeboren zoon in den hoopvollen van ruim 23 jaren. Toen daarna bemerkte dat geen kinderen er over dacht hem in zijne zaak op te volgen, besloot hij, om haar voortbestaan beter te verzekeren, in 1896 haar grondslag op anderen voet te stellen door haar te veranderen in eene naamlooze vennootschap met een raad van Commissarissen, waardoor het karakter dezer zaak tot een hoog peil werd opgevoerd. Dat hier eene uitgebreide plaats aan gen over deze zaak is ingeruimd, was om iets meer dan de oppervlakte te kunnen aanwijzen van het arbeidzaam leven, den stillen en bescheiden aard en den beslisten vasten wil van Adr. P. M. van Oordt. Dat in Leiden, de stad zijner inwoning gedurende zoovele jaren, vertrouwen in hem stelde, blijkt o.a. daaruit dat in 1878 tot lid van het Bestuur der Leidsche Spaarbank gekozen werd. Tal van jaren was hij ook regent van het Heilige Geest of Armen Wees- en Kinderhuis, waarvan hij vele jaren de secretaris was. Ook was hij lid van de Gemeente-Commissie der Hervormde Kerk te Leiden, welke betrekking hij neerlegde bij zijn vertrek naar Valkenburg. Zooals was voor zijn arbeid, was ook voor zijn gezin, voor allen die zijn hulp vroegen. Vijand van lofspraak, maar evenzeer van elk aan anderen, gaf de overtuiging, te hebben welgedaan, hem de meeste voldoening. En in stilte wel te doen en

9 met raad en daad te helpen was zijn lust. Hij stelde zich zelden op den voorgrond, maar waar het noodig was, was zijne kieschheid tegenover opmerkelijk. In de laatste jaren levens troffen hem vele en zware beproevingen, droeg die met waardige onderwerping, en de woorden van onderscheidene bij uitvaart op den laatsten dag des jaars 1903 gesproken, getuigden niet alleen van oprechte droefheid, maar ook van warme hulde en dankbaarheid voor het vele dat hij gedaan had. De woorden van prof. de Goeje: hebben ervaren de trouwheid van zijn karakter; hebben zijn koenheid en waardigheid bewonderd, met tegenspoeden had te worstelen,.. taak zal kunnen worden overgenomen, doch de door hem achtergelaten, niet gemakkelijk worden vertolkten wat in veler hart omging, de groote schare van deelnemenden, bijeen op het kerkhof aan de Groenesteeg.

10 S. KUTSCH LOJENGA. den avond van den langsten dag des jaars overleed in het Hôpital Wallon Ds. SALVUS Op 16 September 1842 te Leeuwarden geboren, heeft van 1866 af achtereenvolgens de Doopsgezinde Gemeente te Westzaan-Zuid, De Bolsward en Leiden als gediend. Onverwacht is de kracht van zijn sterk lichaam gebroken en aan het werkzame leven een einde gekomen. Zeventien jaren heeft in Leiden gearbeid. Wat heeft LOJENGA in die jaren niet al aangevat, onder hoe velerlei werk niet zijne schouders gezet. denken aan wat hij voor het ut heeft gedaan, aan zijne belangstelling voor de Kindervoeding en zooveel meer. En dat alles moest gedaan worden in den dien ambt hem overliet. gemeente weet, met welk een trouw ambt als pastor heeft vervuld. Hij was een populair man in den besten zin des woords. kwam en gaarne in de huizen gemeenteleden en velen,

11 niet alleen, maar vooral, eenvoudigen naar de wereld, heeft door zijne prediking en omgang gesterkt en vertroost. Er is een tijd geweest, dat men wetenschap het hoogst achtte. Hoe gering dunkt ons meerderheid tegenover een gemoedsbestaan dat die veerkracht schenkt, die treffend heeft ten toon gespreid! Hij heeft veel leed waardig gedragen. En nu hij is heengegaan, denken velen met weemoed terug aan dien opgewekten man met zijn gouden hart en ziel, die toen de dood hem riep, vertrouwend het eeuwige licht te is geschreden.

12