Internet: XN Winterswijk IBAN: NL84RABO

Transcriptie

1 KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) Vereniging voor veldbiologie Afdeling Oost-Achterhoek Opgericht 29 april 1918 Secretariaat: Internet: Forsythialaan XN Winterswijk IBAN: NL84RABO Tel BIC RABONL2U Gagea 152 (APRIL, MEI, JUNI, JULI 2019) ERELID Ed Grotenhuis BESTUUR Voorzitter Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk Telefoon: Secretaris Wilma van Lochem Forsythialaan AN Winterswijk Telefoon: Penningmeester, ledenadministrateur en webmaster Ron Krabben Kardinaal de Jongstraat XS Lichtenvoorde Telefoon: Natuurhistorisch secretaris Fred Bos Bocholtsestraat BT Winterswijk Telefoon: Algemeen bestuurslid Hannie Waalders Kattenbergweg BH Winterswijk Telefoon: Pagina 1 van 28

2 WERKGROEPEN Coördinator Werkgroep Natuurbeheer Hermien Toebes Vardinkhof BG Winterswijk-Kotten Telefoon: Coördinator Werkgroep Mossen Louis-Jan van den Berg Van Basten Batenburgstraat CC Lichtenvoorde ljvdberg@upcmail.nl Telefoon: Mobiel: Coördinator Paddenstoelenwerkgroep Ed Grotenhuis De Eelinkes PX Winterswijk edgrotenhuis@planet.nl Telefoon: Coördinator Insectenwerkgroep Jan Stronks Raetmansweg CD Winterswijk-Ratum stronx16@hetnet.nl Telefoon: Coördinator plantenwerkgroep Fred Bos Bocholtsestraat BT Winterswijk ff.bos@zonnet.nl Telefoon: Pagina 2 van 28

3 Inhoud Voorwoord van de voorzitter 4 Wandeling landgoed Kotmans 14 december jaar bestaan KNNV 6 Oproep: gezocht vrijwilligers voor Wildcamera-project Winterswijk 8 Natuurwerkdag Kotmans in Miste op 19 januari 2019 Transitie naar een energieneutrale Achterhoek: bedachtzaam op weg of overhaast met missers? Op 9 maart: Maartse buien: dacht je anders? 15 Ook komend jaar extra plantenexcursies voor leden van KNNV en IVN 17 Activiteitenprogramma april, mei, juni, juli Buitengebeuren Winterswijk en omstreken 26 Redactioneel Gagea is een uitgave van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek en verschijnt vier maal per jaar. De doelstelling van het verenigingsblad is het informeren van de leden en donateurs in de breedste zin van het woord om de betrokkenheid te vergroten. De redactie behoudt zich het recht voor te lange stukken in te korten. Anoniem ingezonden stukken worden niet geplaatst.. Opzeggingen lidmaatschap en donateurs Schriftelijk bij de ledenadministratie van de KNNV afdeling Oost-Achterhoek. Er geldt een opzegtermijn van twee maanden. Om extra kosten te voorkomen, streven wij ernaar de contributies met behulp van een machtiging geautomatiseerd te laten betalen CONTRIBUTIE Leden 27,50 per jaar Huisgenootleden 7,50 per jaar Donateurs 22,50 per jaar (minimum) Jeugdleden 15,00 per jaar Pagina 3 van 28

4 Beste natuurvrienden, De geelsterren bloeien weer volop. Door het warme weer met de nodige records in februari kwam de natuur al vroeg in lentestemming, maar nu ìk het ben, zit ik in de Maartse buien. Toch zijn de kraanvogels ook al voorbij. Afgelopen weekend kreeg ik verschillende meldingen en ik hoorde dat ze zelfs al baltsend in het Korenburgerveen zijn gezien. Op 4 maart is onze jaarvergadering geweest. Er was helaas minder belangstelling dan waarop we gerekend hadden. We hebben het jubileumjaar nu definitief afgesloten. Financieel zijn we hier goed uitgekomen. Een contributieverhoging is voorlopig niet nodig. Maar op de kleintjes letten is altijd nodig. Als u de Gagea liever digitaal wilt hebben, geef dan Ron Krabben even een seintje, dan komt dat in orde. En dat scheelt ons weer in de kosten. Marije van Weperen is afgetreden als secretaris. Ik heb haar in de vorige Gagea al bedankt. Heel fijn is het dat we al heel snel Wilma van Lochem bereid hebben gevonden om haar plaats in te nemen. Op de vergadering is daarmee ingestemd. Ik wil haar van harte welkom heten in ons bestuur en wens haar een plezierige bestuursperiode toe. Op de vergadering is vervolgens uw voorzitter ook benoemd tot erelid. Hoe nu verder? Gewoon doorgaan met wat we al doen. Een belangrijk punt hierbij is een verder gaande samenwerking met de IVN afdeling Oost-Achterhoek. Daar blijven we ons voor inzetten. op hoger bestuurlijk niveau (nog) niet kan, kan wel op regionale schaal. Hoe goed de samenwerking gaat, kunt u o.m. merken aan de themaavonden. Samen kunnen we goede sprekers betalen. Komende week o.a. Albert Beintema met een zeer interessante lezing over de Pagina 4 van 28

5 Grutto, onze nationale vogel. Hij is een autoriteit op dit gebied. Deze week kreeg ik het bericht dat Wim de Leeuw overleden is. Hij heeft in de vorige eeuw in ons bestuur gezeten. Hij was toen ook excursiecoördinator en heeft de nodige excursies voor ons geleid. Hij was een echte vogelman en erg actief in de Vogelwerkgroep Zuidoost Achterhoek. We zullen hem missen. Foutje!! Door een misverstand is de frankering van de vorige Gagea niet goed verlopen, waardoor een aantal leden strafport moesten betalen. We bieden hiervoor onze excuses aan. Een aantal leden krijgt dezer dagen ook een herinnering voor de betaling van de contributie. Als u het vergeten bent, wilt u dit dan nog z.s.m. doen? Dat spaart ons weer werk. Wist u trouwens dat wij al vanaf 2007 onze contributie niet hebben hoeven te verhogen? In de serie velletjes Beleef de Natuur is kortgeleden ook een velletje voorjaarsbloeiers verschenen met ook daarbij: de Gagea! Die hadden we nog niet. Verder is achter in de laatste Natura de ledenkaart afgedrukt. U moet hem wel zelf invullen, maar hij kan toch mooi voordeel bij KNNV-uitgaven opleveren. Ik wens u dit voorjaar weer veel natuurplezier toe en ik hoop velen van u op onze activiteiten te mogen ontmoeten! Ziet u wat bijzonders of maakt u iets bijzonder mee? Uw stukje is welkom! Good Goan! Namens het bestuur: Ed Grotenhuis Pagina 5 van 28

6 Wandeling landgoed Kotmans 14 december jaar bestaan KNNV Rond de 40 mensen waren die middag op Landgoed Kotmans/Schrieverspad gekomen om de wandeling te maken van rond de 5,5 kilometer. Het was mooi droog weer met winterse temperaturen. Bij de blokhut van het Schrieverspad werden we verwelkomd met vuurpannen waar je je lekker aan kon warmen. De 4 vuurplekken gaven ook veel gezelligheid. Geroosterde appelschijfjes in schaaltjes stonden op de picknicktafels. Ook was er in de blokhut chocolademelk, koffie en thee. Daarbij was er een versnapering van speculaasbrokken, welke je zo kon pakken. Rond uur zijn we in groepen aan de wandeling begonnen. Een stukje over de harde weg en later over de bospaden. De boerderijen die er waren, lagen mooi achteraf in dit coulissenlandschap. Er waren zelfs mensen uit Egmond, Alphen aan de Rijn etc. gekomen om aan dit evenement deel te nemen. Ze waren hier in de buurt op vakantie. Hopelijk hebben ze ook van de wandeling genoten. Dit is wat Winterswijk te bieden heeft in deze omgeving. Pagina 6 van 28

7 Na rond anderhalve uur wandelen, werden we weer verwelkomd met glühwijn en oliebollen. Omdat niet iedereen glühwijn drinkt, was er ook nog koffie en thee gezet. Even gezellig met deze en gene nagebabbeld. Toen we eenmaal met ons allen nababbelden, kwamen 5 midwinterhoornblazers op de locatie. Na het lezen van een gedicht over hoe liefdevol voor andere mensen kunnen zijn en het wegjagen van boze geesten, zijn ze gaan blazen. Uit iedere midwinterhoorn kwam een ander geluid. Net voordat het donker werd, is dit laatste evenement vanwege het 100 jarig bestaan van onze KNNV-afdeling afgesloten. Rianne Maas Pagina 7 van 28

8 Oproep: gezocht vrijwilligers voor Wildcamera-project Winterswijk In maart 2019 start het burgerparticipatieproject WILDCAMERA zoogdieren in de achtertuin in de gemeente Winterswijk. In het kader van het dit burgerparticipatieproject zijn wij nog opzoek naar drie vrijwilligers die de gemeente hierbij willen ondersteunen. Als er mogelijk onder KNNV leden geïnteresseerden zijn die hier een bijdragen aan willen leveren, kunnen zij contact opnemen met de gemeente-ecoloog Arjen Poelmans. Het burgerparticipatieproject WILDCAMERA zoogdieren in de achtertuin is een initiatief van Silvavir ecologisch advies, Wageningen universiteit en de Zoogdiervereniging. De titel van het project zegt het al; we gaan achterhalen welke zoogdieren er in de achtertuinen rondscharrellen. Gedurende vier weken worden er bij inwoners van de gemeente Winterswijk volgens een vast protocol wildcamera s in tuinen geplaatst. Deze wildcamera s maken een foto zodra er een dier voor het oog van de camera beweegt, wat resulteert in prachtige foto s van verschillende zoogdieren. Dat is niet alleen leuk, spannend en leerzaam, het levert ook waardevolle informatie op over hoe wilde zoogdieren de omgeving van mensen gebruiken. Binnen verstedelijkte omgevingen kunnen achtertuinen een toevluchtsoord bieden voor verschillende (zoog)dieren. Om te achterhalen welke type tuinen dieren juist aantrekt of afstoot, plaatsen we de wildcamera's, elk type tuin is geschikt voor deelname. Het project is al in meerdere gemeentes van start gegaan, met verrassende resultaten. Nu is het de beurt aan de gemeente Winterswijk. Wilt u betrokken zijn bij de uitvoering van het project? We zijn nog opzoek naar drie vrijwilligers die de wildcamera s plaatsen en de verkregen beelden verwerken (~8 uur per maand). Na aanmelding volgt er een uitgebreide toelichting en instructie (middels een informatiebijeenkomst) over de werkwijze en wordt u regelmatig op de hoogte gehouden van de resultaten van het onderzoek en natuurlijk kan uw eigen tuin ook een maand meedraaien in het project!. Als u mee wilt werken aan het project of u heeft nog vragen dan kunt u contact opnemen met Arjen Poelmans, adviseur ecologie en landschap gemeente Winterwijk; apoelmans@winterswijk.nl of Aanmelden kan tot 1 maart Arjen Poelmans Beleidsmedewerker Ecologie en Landschap Pagina 8 van 28

9 Natuurwerkdag Kotmans in Miste op 19 januari 2019 Vandaag was de eerste KNNV natuurwerkdag van dit jaar. En wel bij landgoed Kotmans in Miste, waar we in het najaar ook zijn geweest om dennetjes, berken en andere ongewenste natuurverschijnselen tussen de heide weg te halen. De zogenoemde opslag. Ruim een week voor deze dag leken de vooruitzichten voor het weer eerst niet al te best, maar gedurende de week werden de weersvooruitzichten een stuk beter. Mooi winters weer zonder neerslag. En dat is gelukkig uitgekomen. Geen sneeuw, maar met lichte vorst en met de zon mooi aan de hemel konden we tijdens deze dag daar aan de slag. Eerst leek het erop dat we maar een kleine groep zouden hebben. Maar bij het VVV-kantoor (oude gemeentehuis) stonden 4 extra mensen te wachten om mee te helpen. 2 heren van het AZC en 2 andere mannen uit Winterswijk. Zij konden met enkelen van ons die de auto bij zich hadden, meerijden naar de plek van bestemming. Pagina 9 van 28

10 Omdat de kar nog onderweg was, moesten we nog heel even wachten. Dus eerst om ons warm te houden, een lekker kopje koffie of thee met een lekkere krentenwegge en dan aan de slag. Toen we bij Kotmans aankwamen, kwamen nog enkele vrijwilligers helpen, waardoor we een mooie gezellige grote groep van 15 mensen hadden om de eigenaar dhr. Henk Berenschot van dienst te zijn. Zelf hielp hij ook mee. Langs bosranden van de wandelpaden en langs het beekje hebben we de bosranden uitgedund door veel wilgen en diverse berken weg te knippen c.q. zagen. Dit zodat er meer licht in deze bosranden komt en ander natuurschoon meer kans heeft om zich te ontwikkelen. Zodat je Pagina 10 van 28

11 meer diversiteit krijgt in deze randen. Ook was er, zoals gewoonlijk, weer een uitstekende samenwerking binnen de groep. Dit geeft hierdoor toch wel een sociale verbinding. tevredenheid van dhr. Henk Berenschot. Als je goed in beweging bent, heb je ook geen last van de kou. Het was dus door de lichte vorst en het zonnetje aan de hemel een prachtige dag om te werken. Tussentijds nog een pauze gehad met weer heerlijke soep van Jopie en een pauze met koffie/thee met een koek. Rond uur waren we al helemaal klaar. Dit tot volle Rianne Maas Pagina 11 van 28

12 Transitie naar een energieneutrale Achterhoek: bedachtzaam op weg of overhaast met missers? Verslag van de thema-avond met Arjan van Unnik op woensdag 13 februari in Den Diek in Lichtenvoorde. Natuureducatie en Duurzaamheid zijn de twee streefdoelen van het IVN. Het staat vast dat de groeiende mensheid met zijn groeiende energieverbruik per hoofd binnen afzienbare tijd door de voorraad beschikbare fossiele brandstoffen zal zijn. Die belangrijke bron van energie is niet duurzaam. We zullen de transitie naar het gebruik van de energie van de zon, van de maan (getijden) en de aarde moeten maken, onontkoombaar. Niet alleen de beperkte beschikbaarheid van de fossiele energie is een probleem, het gebruik ervan met de onvermijdelijke produktie van CO2 is een nog acuter probleem. Er is een verhit publiek debat over hoe groot de opwarming van de aarde door het broeikaseffect zal zijn, hoe onvermijdelijk die is en hoe ernstig de consequenties zullen zijn. Maar verstandige mensen zullen de waarschuwingen van de klimaatwetenschappers serieus nemen en de transitie naar duurzame vormen van energie-opwekking ondersteunen. Daarbij blijft het wel zaak zijn verstand te behouden. Niet eisen dat iets moet, zonder na te rekenen of het ook kan. De kortste weg is niet altijd de meest verstandige. Pagina 12 van 28 Arjan van Unnik heeft zijn werkzame leven bij Shell doorgebracht en was daar laatstelijk hoofd van de wereldwijde afdeling kennismanagement. Wij kennen Shell vooral als producent van fossiele energie, maar de firma beschouwt zichzelf als producent van energie, in welke vorm dan ook. Zo hebben ze een belangrijk aandeel bij het aanleggen van windparken voor de Nederlandse kust. Er zullen mensen zijn die hun wenkbrouwen fronsen als iemand van Shell over de energie-transitie komt vertellen. Maar je mag gerust aannemen, dat ze wel kunnen rekenen. Na zijn pensionering is Arjan begonnen met het bouwen van zijn energie-neutrale woning. Voorts heeft hij zich gemengd in het debat

13 over de Energievisie (2017) van de gemeente Winterswijk. Hij was lid van de Energietafel die de gemeenteraad moest adviseren over de te kiezen Energiemix. Ik noem hem een klimaatrealist. Zijn presentatie bewoog zich van het private naar het algemene. Arjan rekent alle vormen van energieverbruik om naar dezelfde eenheid kwh en vervolgens om in kg CO2-emissie. De getallen vliegen ons om de oren, we doen ons best om het te volgen. Een gewoon gezin gebruikt van zijn kwh per jaar nu 62% aan gas, 12% aan electriciteit en 25% aan auto brandstof. Rekenen we dit om naar CO2- uitstoot, dan veranderen de verhoudingen: grofweg 8000kg CO2 verdeeld over 45% gas, 30% electriciteit en 25% vervoer. (We praten even niet over vervoer per vliegtuig, want dan veranderen de verhoudingen drastisch) Hoe komt dit? Vooral omdat de electriciteitscentrales zo n matig rendement hebben. Slechts 40 tot 50% van de brandstof wordt omgezet in electriciteit, de rest wordt warmte. Daarom staan de centrales allemaal in de buurt van grote wateren. Electrificatie van het private energieverbruik levert grote voordelen op: de electrische auto geeft 70% besparing op CO2-uitstoot en warmtepompen minstens 40%. Maar dan moet de electriciteit niet grijs zijn! En hier zijn er geruime tijd problemen: als de behoefte groot is (in de winter) is de opwekking klein. Dan zit er in de meeste warmtepompen ook nog een electrisch verwarmingselement om het warm genoeg te krijgen. Kunnen we de energie, die opgewekt wordt in tijden van overvloed niet opslaan? Vooralsnog niet; batterijen zijn voor deze omvang veel te duur. Opslag in de vorm van waterstof is een optie die uitvoerig onderzocht wordt, maar zal pas vanaf 2030 betaalbaar beschikbaar zijn voor het private gebruik. Dan wordt het tijd om naar het algemene te gaan: een privé persoon niet kan, kan de gemeenschap wel overwegen: windenergie, geothermie, grote terreinen met zonnecellen, waterkracht, biomassa voor gas of electra. is de juiste energiemix, zo vragen bestuurders zich nu af. Veel projecten met groene energie kunnen alleen gefinancierd worden dankzij subsidie, vooral de SDE+ subsidie, die betaald wordt uit belastinggeld. Voor de aanvraagronde voorjaar 2019 is er 5 miljard euro beschikbaar gesteld; in het najaar 2018 is er voor 7,7 miljard euro aangevraagd. Vaak wordt er overschreven en worden vele aanvragen niet gehonoreerd. De focus kan verschuiven, zodat bepaalde opwekkingsmethoden minder of geen subsidie meer ontvangen. Welke problemen kunnen zich dan voordoen bij het nastreven van een energieneutrale Achterhoek? Windenergie op zee of in de kuststreken kan met geen of veel minder subsidie gerealiseerd worden. Het tweede Windpark Borssele kost 300 miljoen subsidie in plaats van de door het kabinet geraamde kosten van 5 miljard. Zal windenergie in de Achterhoek dan Pagina 13 van 28

14 nog concurrerend blijven? Een ander probleem doet zich voor bij de aansluiting op het hoogspanningsnet. Dit netwerk verbindt vooral met de grote energiecentrales, die aan de kust of bij de grote rivieren liggen. In de Achterhoek is er een grote kringleiding over Zutphen, Lochem, Borculo, Winterswijk, Bredevoort, Doetinchem. Een flinke kostenpost is de aanleg van een kabel voor de verbinding met dit net: euro per km. Kleinere zonnparken kunnen niet te ver van dit net liggen, want dan zijn de kosten niet meer op te brengen. In het algemeen moet dit probleem opgelost worden: in tijden van veel opwekking moeten we de energie kunnen transporteren en er moet een afnemer voor zijn; in tijden van tekorten moet de electriciteit die we nodig hebben ons kunnen bereiken. Dit probleem is oplosbaar, maar dat zal niet snel gaan. Samenvattend: (ik gebruik het overzicht van Arjan van Unnik) Toch energieneutraal? dan moeten de randvoorwaarden gerealiseerd worden: Transport en afname van overschot zeker stellen. Of opslag. Reële kansen voor financiering / subsidie creëren. Of liever minimalisatie van CO2 uitstoot met kennis van de randvoorwaarden? + kunnen we aan groene energie daadwerkelijk genereren en importeren. + Hoe gebruiken we die energie zo efficiënt mogelijk (bijv. niet via gloeispiralen in warmtepompen beter is bijverwarmen op gas) Minder CO2 uitstoot dan bij krampachtig vasthouden aan energie neutraliteit Kritische succesfactor: meer kennis opbouwen bij bestuurders en beleidsmedewerkers. Het publiek op deze avond mengde zich geregeld in de discussie. Het was aandachtig en bedachtzaam. Al is het moeilijk om in een vloed van cijfers alle uitspraken kritisch te wegen, het werd in elk geval duidelijk, dat in de klimaatdiscussie geldt: bezint terwijl je begint. Ton Reerink Pagina 14 van 28

15 Op 9 maart: Maartse buien: dacht je anders? De mossenexcursie begon deze middag met onweer en eindigde met onweer. Daar tussendoor zon en hagel. Dit is kortgezegd de geschiedenis van deze excursie. Je kon het aan zien komen? Toch gingen enkele dapperen onverdroten op pad. We hoopten in het Meddoseveen wat bijzondere veensoorten te vinden. Dat viel helaas in het water. Het positieve is dat door de regen het waterpeil in het veen zichtbaar heeft verhoogd. Geschikt weer voor kraanvogels! Maar als je in de tuin dieper spit, zie je dat er nog veel meer moet vallen. Maar een tocht door het veen is altijd bijzonder. De excursie begon al goed met vier soorten op een oud betonnen paaltje; gewoon muisjesmos, gewoon pluisjesmos, muurachterlichtmos en gesnaveld klauwtjesmos, een van de meest voorkomende soorten in Nederland. Aan de rand van het veen vonden we breekblaadje, heideklauwtjesmos, gewoon gaffeltandmos en grijs kronkelsteeltje. De laatste is een soort van het zuidelijk halfrond die pas sinds de jaren zestig in Nederland voorkomt. Hij doet het vooral goed op de zandgronden en schijnt het door de stikstofbemesting zo goed te doen. Omdat hij zulke dichte zoden kan maken, verdringt hij inheemse soorten, ook bijzondere korstmossen en is men er, met name op de Veluwe en in de duinen niet gelukkig mee. Pagina 15 van 28

16 En dan heb je natuurlijk het veenmos; gewoon, gewimperd en fraai veenmos (het meest algemene). Verder vonden we hamerblaadje (een soort korstmos en een rode lijstsoort) en vrij veel resten van moeraswolfsklauw. Daarna werd het zo slechts dat we letterlijk en figuurlijk naar huis afdropen. Het bronsmos met zijn oranje steel en de vraag waarom peermos naar snijbonen ruikt, lieten we maar zitten. Bedankt Louis-Jan voor het leiden. Met je korte jas was je het meest verzopen. Ed Grotenhuis Pagina 16 van 28

17 Ook komend jaar extra plantenexcursies voor leden van KNNV en IVN Het IVN Oost Achterhoek en de KNNV Oost-Achterhoek organiseerden de afgelopen twee jaar met succes plantenexcursies voor eigen leden. In 2019 gaan we daarmee door! Doel is meer kennis over planten te krijgen. Daarnaast willen we meer te weten komen over waarom planten nu juist op een bepaalde plek groeien en kijken we naar de samenhang in het landschap. Het gaat niet alleen om bijzondere planten. Het is ook verrassend om te zien wat een gewone berm voor variatie te bieden heeft. Naast de excursies gaan we ook determineren. Ten eerste vragen we iedereen tijdens de excursies de flora mee te nemen zodat je aan het eind van de excursie in het veld zelf één of meer planten kan determineren. Daarnaast gaan we na afloop van de excursies om een uur of vier onder andere in de zogenaamde werkstee bij KNNV-organisator Fred Bos aan de Bocholtsestraat 49 in Winterswijk planten nader onder de loep nemen. Als de excursie wat verder weg van Winterswijk plaats vindt gaan we niet naar de werkstee maar naar een plek in de buurt. De excursies worden georganiseerd door Fred Bos en Louis Jan van den Berg van de KNNV en Els van Dijk en Thea Croese van het IVN. Belangstellenden kunnen zich opgeven bij Fred Bos (KNNV) tel of Jan Dirk Focker (IVN), tel Of voor diegenen die daarbij zijn aangesloten kan het natuurlijk via de groepsapp. De bijeenkomsten hebben elk een eigen thema met bijpassend excursiegebied. Naast flora en loep is goed schoeisel aan te bevelen. De geplande thema s en data zijn: Thema Dag en tijd Waarverzamelen 1. Voorjaarsflora Heksenbos Zat. 27 april 14:00 uur (Koningsdag) Steengroeveweg/Wesselerweg Winterswijk 2. Grassen, zeggen, russen Zat. 25 mei 14:00 Meenweg 2 Beltrum 'Tokke Wekke' nabij Oude Leerinkbeek uur 3. 'Zwakgebufferd veen' Zon. 23 juni 14:00 Hijinkhoekweg/ Harkel De Haar (Woold) 4. Pioniersvegetatie Needse Achterveld 5. Nat schraalland Heidegebiedje nabij Bekendelle uur Zat. 3 augustus 14:00 uur Zon. 8 september 14:00 uur Wassinkweg/ Boventweg W'wijk Fondsche brug, Lochuizen vanaf N824 Oude Deldenseweg nabij splitising met Achterveldweg Vreehorstweg/Veldhorstweg Winterswijk Pagina 17 van 28

18 Pagina 18 van 28

19 Activiteitenprogramma april, mei, juni en juli 2019 Algemene informatie over de activiteiten Lees deze als u aan een ervan deelneemt. Excursies Bij elke excursie zullen we niet meer herhalen wat er meegenomen moet worden. Het spreekt vanzelf dat passend schoeisel altijd verstandig is. Afhankelijk van het weer of terrein zijn vaak laarzen en soms regenkleding eveneens handig. Veldgids, kijker, loep e.d. zijn altijd nuttig. Als een excursie langer dan een dagdeel duurt, is een lunchpakket uiteraard zinvol. De excursies starten, tenzij anders vermeld, bij het VVV-kantoor in het voormalige gemeentehuis, Mevr. Kuipers-Rietbergplein 1, 7101 DD te Winterswijk. Op zaterdagen is het vertrek vanaf de parkeerplaats bij theater De Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk. Carpoolen Als we carpoolen bij excursies, worden de kosten gedeeld. Lezingen Lezingen worden in Winterswijk gehouden in de Zonnebrinkkerk, Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk. Deze is het makkelijkst te bereiken via de rotonde aan de Groenlose kant van Winterswijk. U rijdt dan richting centrum en blijft deze weg (Groenloseweg) alsmaar volgen. Bij de volgende rotonde gaat u rechtdoor, de weg buigt naar rechts en dan ziet u na ca 500 meter de kerk aan uw linkerhand. Tegenover de kerk is een ruime parkeerplaats (de Blikbak ). Voor IVN en KNNV leden geldt bij alle lezingen een entree van 3 euro, niet leden betalen 2 euro meer. Daar is een kopje koffie of thee bij inbegrepen. Pagina 19 van 28

20 Wanneer Woensdagavond 10 april Thema-avond Ecologisch tuinieren Plaats Den Diek, Dijkstraat 30, 7131 DP Lichtenvoorde Begin uur Einde Ca uur Spreker Richard Trenning. Bijzonderheden Momenteel nog niet bekend. Zie aankondigingen in de pers of bel met Hans Berndsen ( ) Wanneer Zaterdag 13 april Plantenexcursie Plaats Voorjaarsbossen bij Wüllen (D) Vertrek uur De Storm, Haitsma Mulierweg 11, 7101 BX Winterswijk Terug Eind van de middag. Leiding (en info) Fred Bos ( ) Meenemen Lunchpakket, flora, evt. loep Bijzonderheden Deze bossen op de kalk zijn van een botanische rijkdom, die wij in Nederland niet kennen. Vorig jaar toen we ook Vessum en Legden bezochten, hadden we o.m. gulden boterbloem, heelkruid, eenbes, oude vogelnestorchissen en drie soorten geelsterren. Van harte aanbevolen! Wanneer Zaterdag 20 april Floron, plantenexcursie in de bossen van Wichmond. Vertrek uur Station Zutphen noordzijde Terug Halverwege de middag. Leiding (en info) Fred Bos en Louis-Jan van den Berg Meenemen Flora en lunchpakket. Bijzonderheden De bossen rond kasteel Zuideras zijn vrij bekend. Wist u dat de RK-kerk van Vierakker die net boven Wichmond ligt, enige tijd geleden, vooral vanwege het interieur, uitgeroepen is de mooiste (neogotische) kerk van Nederland? Pagina 20 van 28

21 Wanneer Paaszondag 21 april KNNV-IVN wandeling Nationaal Landschap Winterswijk. Plaats Berenschotmolen, Wooldseweg AB Woold. Vertrek uur. Terug Ca uur Leiding (en info) KNNV en IVN natuurgidsen. Bijzonderheden De Bekendelle is een Natura 2000 gebied en niet voor niets! Het beloofd een interessante middag te worden. Voor verdere bijzonderheden: zie de aankondigingen in de pers of bel met André Hendriks ( ) Wanneer Zaterdag Koningsdag 27 april Plantenwerkgroep. Voorjaarsflora Heksenbos. Plaats Bij de ingang naar de achterste steengroeve, hoek Steengroeveweg en Wesselerweg in Winterswijk. Begin uur. Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos: of op ff.boszonnet.nl Opgave (en info) Bij Fred Bos (zie boven). Dit is verplicht, want de vergunning geeft toestemming voor slechts 10 personen. Dit om de rust te bewaren voor de oehoes. Meld je dus op tijd aan. Misschien kunnen we twee excursie na elkaar houden. Meenemen Flora en loep. Bijzonderheden Een bijzonder mooi, maar kwetsbaar gebied met veel bijzondere soorten. Normaal gesproken dus niet toegankelijk. Wanneer Woensdagavond 8 mei Thema-avond over Gidsgesteenten. Plaats De Huve Eibergen, Grotestraat 52, 7151 BD Eibergen. Aanvang uur. Einde Ca uur Lezinghouder Gerard Doornbos. Bijzonderheden De puinhoop, die wij Nederland noemen is opgebouwd uit gesteentes van diverse herkomsten. Zowel uit het zuiden, het oosten, als ook uit het noorden. Soms is een herkomstgebied aan te wijzen. Pagina 21 van 28

22 Wanneer Zondag 12 mei Excursie naar het Pinetum de Belten bij Vorden. Heel lang geleden zijn we daar ook eens geweest. Veel bijzondere naaldbomen met prachtige mostapijten. Vertrek uur bij het VVV kantoor, Mevr. Kuipers-Rietbergplein 1, 7101 DD Winterswijk Terug Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( ) Bijzonderheden Pas geleden kwam ik er langs en ben even gaan kijken. Zeer de moeite waard. Het Pinetum is gratis toegankelijk, maar een vrijwillige bijdrage is altijd welkom. Wanneer Zaterdag 18 mei Floron, plantenexcursie naar de IJsseluiterwaarden bij Cortenoever. Vertrek uur station Zutphen noordzijde. Terug In de loop van de middag Leiding (en info) Fred Bos ( ) en Louis-Jan van den Berg. Meenemen Flora en loep. Bijzonderheden De provincie Gelderland en Rijkswaterstaat werken samen met Staatsbosbeheer en de gemeente Brummen aan een plan voor natuurontwikkeling in Cortenoever ten zuiden van Zutphen. Er moet een nòg waardevoller natuurgebied ontstaan dan het nu al is door het uitdiepen van oorspronkelijke kronkelwaardgeulen. Hierdoor komt er meer water in de uiterwaarden. Daarnaast wordt het bloemrijke grasland uitgebreid. Ook de nog aanwezige resten van ooibossen worden uitgebreid. Wanneer Zondagmiddag 19 mei IVN-KNNV wandeling. Rammelen langs de Ramsbeek. Vertrek uur van de parkeerplaats aan de Kerkloolaan in Eibergen. Leiding (en info) IVN gidsen. Bijzonderheden De Ramsbeek is een beek die ontspringt in het Ellewieker veld, net over de grens in Duitsland, en wordt daarnaast gevoed door de Veengoot en het Zwilbroeker Veen. De waterloop stroomt langs Zwilbroek en Holterhoek en mondt ter hoogte van de Mallumse Molen bij Eibergen uit in de Berkel. Het heeft voornamelijk de functie van afwateringsbeek van de omliggende gebieden. In de beek zijn vistrappen aangelegd. Pagina 22 van 28

23 Wanneer Vrijdag 17 t/m zondag 19 mei houdt de landelijke insectenwerkgroep van de KNNV een weekend in Winterswijk. Zie de Natura bladzijde 28 van maart Wie interesse heeft, kan informatie vragen bij de organisatoren Arjan van der Veen, tel , en Kees van Brakel Wanneer Zaterdag 25 mei Plantenwerkgroep kijkt naar grassen, zeggen en russen Plaats Tokke Wekke nabij de Oude Leerinkbeek. Meenweg 2, Beltrum. Begin uur Einde Ca uur Leiding (en info) Fred Bos ( ), Louis-Jan, Els en Thea Bijzonderheden Grassen, zeggen en russen zijn niet voor iedereen weggelegd, maar wel bijzonder interessant! Wanneer Zondag 26 mei Excursie in het kader van Fête de la Nature. Dit is het grootste grassroots natuurfestival van Nederland. Tijdens het weekend van 25 & 26 mei vieren we overal in Nederland samen de natuur, in wilde natuurgebieden en in stadsparken. In het weekend van Fête de la Nature kan iedereen een evenement organiseren, van een speurtocht naar kevers in het bos tot guerrilla gardening of koken met wilde planten. Ook wij doen mee met deze excursie, maar de deelname is zeer beperkt. Plaats Willinks Weust, een van de rijkste natuurgebieden van Gelderland. Vertrek uur VVV kantoor Winterswijk. Terug Ca uur. Excursieleider Rody Schröder. Opgave (en info) Verplicht, want de vergunning staat slechts 10 deelnemers toe. Op tijd opgeven bij Fred Bos; Vol is vol. Bijzonderheden Gaat u ook al over uw nek van de Franse, maar vooral van die Engelse termen? Dan toch maar even de vertaling: Grassroots ("graswortels") is een Engelse term voor politieke processen die aan de basis worden ontwikkeld. Vaak betekent dit dat burgers in plaats van beleidsmakers initiatieven ontwikkelen en beslissingen nemen. Ook activisme vanuit gemeenschappen valt onder het begrip grassroots. Rody is een goede vogelaar. Van hem kunt u heel wat geluiden leren. dacht u van de spotvogel? Pagina 23 van 28

24 Wanneer Zondag 2 juni 2019 Libellenexcursie in de omgeving van Winterswijk Vertrek uur Terug uur Leiding (en info) Rob Lanjouw ( ) Meenemen Grote glazen pot met gat in deksel, Indien in bezit: Libellengids en net. Bijzonderheden Waar we heen gaan is nu nog niet bekend. Dit hangt af van het weer en de verschijningsdata van de te verwachten libellen. Bij twijfel over het weer: Bel Rob. Wanneer Woensdagavond 12 juni Thema-avond De oehoe in de Achterhoek. Plaats Zonnebrinkkerk Winterswijk. Begin uur. Einde Ca uur Spreker Geo Wassink, de oehoespecialist. Bijzonderheden Ja, wat moeten we nog over de oehoe zeggen? Al jaren bekend door de webcam opnames uit beleefdelente.nl Soms is de vogel de camera te slim af zoals toen de oehoe op een andere richel verderop ging broeden. Geo zet onze Winterswijkse oehoes in een breder perspectief. Zo is het goed ook eens over de grens te kijken wat daar gaande is. Wanneer Zondag 16 juni 2019 IVN-KNNV wandeling Vogels. Plaats Het Zwilbroeker Veen Vertrek uur bij de parkeerplaats 100 m voorbij de kerk van Zwilbroek (D) Terug Ca uur Leiding (en info) KNNV en IVN gidsen. Bijzonderheden Als het goed is, broeden de flamingo s. Er zijn altijd leuke dingen te zien en te horen. Bent u overigens wel eens in het Biologisch Station van Zwilbroek geweest? Wanneer 15 juni tot 30 juni Wolven, ortolanen en roggelelies. Plaats Govelin in het Wendland. Informatie Bijzonderheden Fred is daar twee weken aanwezig. Kampeerders mogen hun tent opslaan bij de vakantiewoning. Alleen met Fred als excursieleider mag je van het pad af de unieke akker in om beter te kunnen kijken. Pagina 24 van 28

25 Wanneer Woensdagavond 26 juni IVN-KNNV avondwandeling Plaats Hoek Banninksdijk/Haartseweg Aalten. Vertrek uur Terug Ca uur Leiding (en info) IVN natuurgidsen. Bijzonderheden Nog niet bekend. Zie de aankondigingen in de pers of bel André Hendriks ( ) Wanneer Zaterdag 29 juni Vlinders inventariseren. Plaats Dat wordt pas kort van te voren bepaald, omdat op dit ogenblik niet te overzien is vanwege het weer in de tussenliggende tijd. Vertrek uur vanaf De Storm. Terug Ongeveer uur. Leiding (en info) Jan Stronks ( ) Meenemen Vlindergids Bijzonderheden Jan heeft vorig jaar in mei bij ons een lezing gegeven over de Dagvlinderatlas van Winterswijk. Elk jaar wordt deze bijgehouden naar de laatste gegevens. De atlas is in te zien op: Krijgen we vandaag de iepenpage of de keizersmantel te zien? Waarschijnlijk niet, maar Jan weet genoeg andere interessante soorten. Is het slecht weer, gaat dan de excursie door? Bel in geval van twijfel. Wanneer Zaterdag 6 juli Floron plantenexcursie. Plaats Nieuwe natuurontwikkeling bij het Nonnenven in Kotten. Begin uur station Winterswijk. Terug In de loop van de middag. Leiding (en info) Louis-Jan van den Berg en Fred Bos ( ) Meenemen Flora en loep, lunchpakket en drinken. Bijzonderheden Hier zijn vorig jaar weer hele stukken afgeplagd. Kijken wat er nog in de zaadbank zit! Vetblad? Kleverige ogentroost? Wanneer Dinsdag 16 juli IVN-KNNV wandeling Fladder weg vlinders Plaats Oude steengroeve, Adamskampweg, Winterswijk. Vertrek uur Terug Ca uur Leiding (en info) IVN gidsen. Bijzonderheden Nog niet bekend. Zie de aankondigingen in de pers of bel André Hendriks ( ) Pagina 25 van 28

26 Buitengebeuren Winterswijk en omstreken Excursieprogramma april, mei, juni en juli 2019 Een overzicht van de excursies van KNNV, IVN, Floron en anderen. April Woensdag uur: IVN-KNNV thema avond Ecologisch tuinieren. Den Diek, Lichtenvoorde Zaterdag uur: KNNV plantenexcursie voorjaarsflora bij Wüllen (D) Zaterdag uur: Floron Planten Bossen van Wichmond Zondag uur: IVN-KNNV Wandeling Nationaal landschap, Bekendelle Winterswijk Zaterdag uur: KNNV-IVN Plantenwerkgroep flora Heksenbos Winterswijk Mei Woensdag uur: KNNV-IVN thema avond Gidsgesteenten. De Huve Eibergen Zondag uur: KNNV Pinetum Vorden Zaterdag uur: Floron Planten IJsseluiterwaarden Cortenoever Zondag uur: IVN-KNNV wandeling Ramsbeek Eibergen Zaterdag uur: KNNV-IVN plantenwerkgroep Flora Leerinkbeek Beltrum Zondag uur: KNNV Willinks Weust Winterswijk Juni Woensdag uur: KNNV-IVN Thema-avond Oehoe Achterhoek, Zonnebrinkkerk Winterswijk Zondag uur KNNV-IVN vogelwandeling Zwilbroek (D) Woensdag uur: IVN-KNNV avondwandeling Aalten Zaterdag uur: KNNV Vlinders inventariseren Winterswijk Juli Zaterdag uur: Floron planten Nonnenven Winterswijk Dinsdag uur: IVN-KNNV vlinderwandeling Adamskamp Winterswijk Pagina 26 van 28

27 Inlichtingen: KNNV afdeling Oost-Achterhoek IVN- wandelingen SMVV (Stichting Marke Vragender Veen) Floron Nadere informatie zie elders in de Gagea. André Hendriks, of Opgave VVV Lichtenvoorde of via De excursies starten op de parkeerplaats bij de kerk in Vragender. Website: Info: Fred Bos, tel en/of Louis-Jan van den Berg, tel Alleen op de excursiedag of Natuurmonumenten Kijk voor informatie op de website: activiteiten Geldersch Landschap Informatie via de website Kijk daar bij Evenementen. Voor de excursies van de Stichting Marke Vragender Veen, Natuurmonumenten en Geldersch Landschap moet worden betaald. Pagina 27 van 28

28 Ondergetekende, Naam:. Voorletters: ( O man / O vrouw ) * Adres:. Postcode: Woonplaats:.. Telefoon: Giro / Bank nr.: adres:... Geboortejaar:. Geeft zich op als: O Lid ( 27,50/ jaar) O Huisgenootlid ( 7,50/ jaar) O Donateur (minimaal 22,50/ jaar) * Heeft kennis van/ belangstelling voor... Hierbij machtig ik de penningmeester van de KNNV Oost-Achterhoek om mijn contributie/donatie van mijn bankrekening.. af te schrijven Aanmelding d.d.:... Handtekening: Pagina 28 van 28