Licht in de verpleeghuiszorg. Toine Schoutens Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid SOLG Technische Universiteit Eindhoven

Transcriptie

1 Licht in de verpleeghuiszorg Toine Schoutens Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid SOLG Technische Universiteit Eindhoven

2 Gezonde verlichting w at doet licht via het oog: zien, zonder licht geen zicht directe hersenstimulatie regulering slaap/waak ritme

3 Hoe komt het licht in de hersenen? De lichtdeeltjes (fotonen) gaan via het netvlies naar de oogzenuw en worden gesplitst in een gedeelte dat gaat naar de visuele cortex (waarneming)

4 Hoe komt het licht in de hersenen?.. Een ander gedeelte van het licht gaat via het zenuw stelsel naar de Nucleus Suprachiasmaticus (SCN), beter bekend als de biologische klok.

5 P ijnappelklier pijnappelklier hersenbalk hypofyse Licht onderdrukt de aanmaak van het hormoon melatonine. Dit hormoon moet s nachts worden afgegeven door de pijnappelklier (epifyse). Melatonine wordt beschouwd als het slaaphormoon en is tevens een antioxidant.

6 De biologische klok regelt: Cognitieve processen zoals: concentratie, alertheid reactiesnelheid slaap stemming

7 Gezonde verlichting De biologische klok Directe verbinding met het oog via de oogzenuw en andere hersengebieden waar belangrijke functies zijn gesitueerd

8 Ooggevoeligheid Spectrale gevoeligheid voor (psycho) biologische effecten Scotopische visuele curve (l max = 505 nm) Photopische visuele curve (l max = 555 nm)

9 Biologische ritmiek

10 Prestatie in relatie tot bioritmiek performance (%) 12 temp ( o C) Sleep Performance score Temperature time (h) 36.4

11 Ontregelingen van biologische ritme Ploegendienst Nachtdienst Jet lag Slaap/waak stoornissen (bv( bij Alzheimer) Ingaan zomertijd en wintertijd Winterblues?

12 Lichtbehoefte

13 P robleemstelling: Ouderen komen te weinig buiten SCN atrofieert langzaam Verlies cognitieve functies Slaap/waak stoornissen (sundowning( sundowning) Medicijngebruik te hoog Valincidenten

14 Sundow ning (zw erven en dw alen in avond en nacht) is de belangrijkste aanleiding voor opname in een verpleeghuis

15 Ambient bright light improves behavior and circadian rhythm of older adults with dementia J. Van Hoof, Hogeschool Utrecht, TU/e M.P.J. Aarts TU/e C.G.. Rense MediluX A.M.C. Schoutens SOLG/ TUe

16 vraagstelling Kan licht van invloed zijn op het gedrag en het slaap/waak ritme van dementerende bejaarden?

17 demografie Eindhoven, Vitalis Zorg Groep Locatie De Weerde, afd. de Beekakker 26 bewoners, gemiddelde leeftijd 85 jr met ziekte van Alzheimer of vasculaire dementie 3 huiskamers waarvan 1 controle STRATO verlichtingsinstallatie met regelbare intensiteit en kleurtemperatuur

18

19 218 8,00 Room 1 Room 2 Room 3

20 Lichtsituatie Beekakker 1

21 meetmethoden Gedragsobservatie Intramurale Psychogeriatrie GIP Meting (oor)temperatuur Lichtmeting verticale lichtintensiteit Actimetrie Melatonine bepaling

22 1400 Average measured vertical illuminance Illuminance [lx] Sampling time Control room Baseline Intervention rooms Baseline Control room Intervention 1 Intervention rooms Intervention 1 Control room Intervention 2 Intervention rooms Intervention 2

23

24

25 Uitvoering Informed Consent bij 42 bewoners, 26 van hen worden ge includeerd (19 vrouwen, 7 mannen) 0 meting, bij de proefpersonen wordt gedurende 3 dagen de (oor)temperatuur gemeten (11 maal/etmaal) Verticale verlichtingssterkte wordt gemeten (11 maal/etmaal) Omgevingslicht wordt gemeten GIP lijsten worden ingevuld door 2 personeelsleden Speeksel wordt opgevangen voor melatonine bepaling Enkele bewoners worden uitgerust met actimeters

26

27 planning

28 GI P 5 subschalen Apathisch gedrag Bewustzijnsstoornissen Rusteloos gedrag Depressieve stemming Angstig gedrag

29 resultaten

30 GI P 5 subschalen Mann Whitney U test en Wilcoxon signed ranks test (verschillen tussen groepen en tussen stadia) Medianen testen, niet parametrisch Baseline: Verschil angstig en depressief gedrag. Beschouwing: Apathisch gedrag, bewustzijnsstoornissen, rusteloos gedrag Algemeen: Fluctuaties Resultaat: Na blauw licht, significante verbetering rusteloos gedrag.

31 Oortemperatuur Gemiddelde T.oor,, gemiddelde spreiding T.oor (amplitude), gemiddelde T.oor in de late nacht Onafhankelijke t test test en afhankelijke t tests tests Makkelijker te interpreteren: gemiddelden en spreiding Resultaat: Hogere amplitude na blauw licht (0.6 K). Ook statistische trend in verschillen in gemiddelde T.oor (meer stabiliteit).

32 Table 3. Results (p values) of nonparametric Wilcoxon signed ranks tests (GIP), and results of parametric paired samples t tests (tympanic temperature), after interventions 1 and 2, compared to baseline conditions. Control group Intervention group Intervention 1 Intervention 2 Intervention 1 Intervention 2 GIP subscale * Apathic behaviour Disturbances of consciousness Restless behaviour Depressive/sad sad behaviour Anxious behaviour T tymp parameter Mean temperature Mean range Mean late night temperature * Asymptotic significant differences (α = 0.05) are marked bold and underlined. Significant differences (2 tailed, α = 0.05) are marked bold and underlined.

33 Conclusies Verlichting met relatief hoge intensiteit en blauwig spectrum, heeft een significant positief effect op: rusteloos gedrag en dag/nachtritme Er is aangetoond dat deze verlichting een goede aanvulling vormt op het natuurlijk daglicht

34 Aanbevelingen De lichttechniek is gereed om te worden toegepast in zowel nieuwbouw als renovatie Bij implementatie rekening houden met sfeer, comfort, welzijn en psychofysiologie Ouderen zouden meer buiten moeten komen Verder onderzoek is wenselijk

35 Voorbeelden uit de praktijk Voorbeelden uit de praktijk

36 European Lighting Centre Eindhoven Onderwijs (masteropleiding( TU/e) Research & Development Business Development Kunst & Cultuur Maatschappelijke projecten Start najaar 2008

37 Vragen?