Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE"

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel TECHNISCHE KEUZE VAN HET HVAC-SYSTEEM IN TERTIAIRE GEBOUWEN Fabrice DERNY MATRIciel sa

2 DOELSTELLINGEN Hoe moet men HVAC-installaties bepalen om te beantwoorden aan de comfortbehoeften en het verbruik van een tertiair gebouw te beperken: Verwarming Koeling Ventilatie 2

3 Plan van de uiteenzetting Comforteisen Verdeling van het verbruik Valorisatie van de natuurlijke energiebronnen Natuurlijke koeling Warmteproductie Koudeproductie Vergelijking van de alternatieven Biomassa Emissiesystemen Hygiënische ventilatie Energiedistributie Beheer van de installaties 7

4 Performante installaties ontwerpen Concept Kostprijs Rationaliteit Soberheid Efficiëntie + / - Hernieuwbare energiebronnen

5 Soberheid: comforteisen Alle soorten gebruik mogelijk? Ventilatie: comfortklasse volgens EN13779? Comfortkla sse Ventilatiedebiet Elektrisch verbruik van de ventilatoren Warmtebehoefte in verband met de ventilatie (warmterecuper ator u = 70%) Verbruik van primaire energie m³. h-1.persoon elekkwh.jaar- 1.m² warmtekwh.jaar- 1.m² primkwh.jaar- 1.m² Laag ,9 11,5 Gemiddeld 50 6,6 4,8 19,2 Uitstekend 70 9,3 6,7 26,9 verschil tussen 30 en 70 m³.h- 1.persoon 15 primaire kwh.jaar-1.m²bruto 15 primaire kwh.jaar-1.m² bruto Warmtebehoefte van een passiefgebouw Zonder rekening te houden met het verbruik in verband met de bevochtiging of ontvochtiging van de lucht

6 Soberheid: comforteisen Vochtigheidsrichtlijn? Geen bevochtiging Bevochtigingsrichtlijn: minstens 40% of 50% 35 Besoin net d'énergie pour chauffer et humidifier une crèche passive (kwh.m -2 brut.an) Koude richtlijntemperatuur? Pas de consigne Consigne HR 40% Consigne HR 50% Maximum 24 C Levend gebouw temperatuur varieert in functie van de weersomstandigheden buiten bijvoorbeeld minder dan 20 uren boven 28 C Putpunten te voeden met warm water? Sanitair?

7 Verdeling van het verbruik Spreiding primair energieverbruik volgens gebruik: /m_/an 2 kwh/m_/an Chauffage Refroidissement Eclairage Auxiliaires Spreiding van het verbruik in een modern kantoorgebouw met performante "traditionele" installaties. Bron: Studies MATRIciel 6

8 Natuurlijke energiebronnen van het milieu valoriseren /m_/an 2 kwh/m_/an Chauffage Refroidissement Eclairage Auxiliaires Natuurlijke verlichting Natuurlijke koeling Spreiding van het verbruik in een modern kantoorgebouw met performante "traditionele" installaties. Bron: studies MATRIciel 7

9 Impact van de isolatie op de thermische behoefte Het isolatieniveau verhogen doet de warmtebehoefte dalen, maar verhoogt de koudebehoefte.

10 Koelingpotentieel van de buitenlucht Het isolatieniveau verhogen doet de warmtebehoefte dalen, maar verhoogt de koudebehoefte. Hoe meer je isoleert, hoe meer je de koude van de lucht kunt benutten In België, Tbuiten> 24 C gedurende 150 h/jaar, hetzij 2% van de tijd!

11 FREE COOLING OVERDAG Gebruik van buitenlucht overdag Productie directe buitenlucht opening vensters (lawaai, verontreiniging) hygiënische ventilatie Beperkingen Inefficiënt tijdens kritieke periode Akoestiek (venster) Beperkt vermogen bron: energie+ 10

12 FREE COOLING 'S NACHTS of NIGHTCOOLING Gebruik van verse buitenlucht 's nachts Productie intensieve ventilatie met buitenlucht opslag in de inertie van het gebouw Voorwaarden gebouw 's nachts ongebruikt omgeving niet vervuild beheer risico indringers insecten bron: energie+ 11

13 ROSE = %beglazing x FS. Voorbeeld: ROSE = 0,3 om de comfortlimiet voor een kantoor naar het zuiden te bereiken. Stemt overeen met een beglazingspercentage van 0,3/0,4 = 75% met selectieve beglazing (FS = 40%). FREECOOLING: eisen De koelingsbehoefte beheersen Interne belasting tot minimum beperken (bureautica, verlichting) Architecturale impact Externe belasting tot minimum beperken (maximale grootte van de ramen, zonneschermen) Voorbeeld: geoptimaliseerde natuurlijk gekoelde kantoorgebouwen

14 FREECOOLING: eisen Thermische inertie beperking verlaagde plafonds geen tapijt zware vloer, plafond en/of muren Beheer van de akoestiek bron: energie+ 13

15 FREECOOLING: eisen Openingen Grote debieten 3 tot 6 vol/h: niet via de hygiënische ventilatie openslaande ramen of roosters met handmatige opening door aanwezigen) automatisch/handmatig openslaande ramen of roosters met automatische opening (luchtdichte gebouwschil) Architecturale impact (organisatie van de lokalen/gevel) 14

16 FREECOOLING: eisen Natuurlijke ventilatievoorzieningen zoals groene architecturale elementen Architecturale impact

17 Grootte van de openingen?

18 Begrip zomercomfort Voorbeeld: FREECOOLING: eisen Nederlandse ISSO-norm: het zomercomfort wordt verzekerd als de binnentemperatuur niet hoger is dan: 25,5 C gedurende meer dan 100 uur/jaar 28 C gedurende meer dan 20 uur/jaar Voor een gemiddelde zomer of een zomer met hittegolf (te bepalen door de Bouwheer) En niet hoger dan de buitentemperatuur bij hittegolf. Regeling: Uren 22 tot 6u Tbuiten <Tbinnen Tbinnen> 24 C (opening) Tbinnen <18 C (sluiting) Wind, regen

19 MECHANISCHE FREECOOLING? Met het hygiënische ventilatiesysteem: freecooling 's nachts alleen activeren als DT meer is dan 8K

20 MECHANISCHE FREECOOLING? Door overdimensionering van het ventilatiesysteem Bijvoorbeeld met een volledig mechanische FC: Alternatief voor lage gebouwen: gemengde of hybride FC nb pers 300 pers Débit hygiénique m³/h Volume du bâtiment m³ Débit FC 2 Vol/h Débit FC m³/h Durée ventilation hygiénique 2500 h/an Durée FC mécanique 1000 h/an Puissance groupe de ventilation 0.7 W/m³/h

21 NATUURLIJKE VENTILATIE nachtventilatie en freecooling Voorbeeld: het «Bethaniënhuis» in Zoersel Toepassing van hybride ventilatie 20

22 NATUURLIJKE KOELING VAN EEN WATERNETWERK VIA LUCHT: free chilling Als er een koelingsbehoefte ontstaat in het tussenseizoen of in de winter: kantoren, informaticaruimtes,. De koelgroep bypassen om het koudwaternetwerk op natuurlijke wijze af te koelen met een luchtkoeler (Tbuiten max = 8 C) of een koeltoren (Tbuiten max = 15 C) Terugverdientijd: ong. 3 jaar

23 Natuurlijke bodemkoude: geocooling Principe Warmte-uitwisseling met de vloer Min of meer diep Open of gesloten systeem Thermisch evenwicht of verstoord evenwicht Voordeel Energieprestaties Beperkte oppervlakte Omkeerbaar Nadelen Kostprijs Levensduur? bron: energie+ 22

24 Geothermische boringen

25 Geothermische installatie Met koeling door geocooling: Bepaling van het verwarmingstype: geothermische WP Isolatieniveau brengt de koude- en warmtebehoeften in evenwicht. Architecturale impact

26 Zomer Winter Natuurlijke bodemkoude: Canadese put Warmterecuperator enkel op de extractielucht Enkel Canadese/Provençaalse put Warmterecuperator op extractielucht + Canadese/Provençaalse put 17 C 17,9 C 6,4 C 24 C 18 C 18 C 25

27 Canadese put Door de zeer zware investering, het condensatieprobleem, de extra lastverliezen en het onderhoud, is de Canadese/Provençaalse put geen prioriteit. In de winter staat hij in concurrentie met de warmterecuperator. In de zomer laat hij toe om het comfort te verbeteren, maar zijn rol blijft klein in vergelijking met andere passieve koudestrategieën, zoals een juiste bepaling van de beglaasde oppervlakten, buitenzonnebeschermingen, intensieve natuurlijke ventilatie of inertie. Geothermische warmtewisselaar 26

28 Canadese put Uitvoering Diepte > 2 m Helling (wegvloeien condensaat) + dompelpomp Luchtsnelheid (niet laminaire stroom) Toegankelijkheid (controle, onderhoud) bron: Cenergie 27

29 Natuurlijke koude valoriseren Keuze van de natuurlijke koudebron in functie van de eisen Eigenschap Mogelijk/gewenst Niet gewenst "Levend" gebouw in de zomer Lucht/vloer Vloer «Groen» uitzicht Lucht Vloer Geen verlaagd plafond of valse vloer Lucht/vloer Vloer Samenwerking aanwezigen Lucht Vloer

30 Keuze van de warmteproductie Functie van de koudebron Koudeproductie Warmteproductie mogelijk Koudegroep Gascondensketel Biomassa ketel Free cooling of free chilling Diepte > 2 m Elektrische warmtepomp lucht/water (+ Helling (wegvloeien condensaat) extra ketel) + dompelpomp Luchtsnelheid Warmtepomp (niet laminaire lucht/water stroom) opgas (+ extra Toegankelijkheid (controle, ketel) onderhoud) Geocooling Elektrische warmtepomp water/water (+ extra ketel) Warmtepomp water/water op gas (+ extra ketel) 29

31 C Thermische opslag Met geothermie: behoefte aan seizoensgebonden herlading van de bodem: warme putten in de winter en koude in de zomer Evolution de la tem pérature du sol avec une géotherm ie tem pérature initiale tem pérature après 20 ans avec besoins de chaud et de froid équilibrés tem pérature après 20 ans sans besoin de froid tem pérature après 20 ans sans chauffage 4.0 JAN FEB MAR APR MAY JUN JUL AUG SEP OCT NOV DEC Als er alleen warmte wordt geput, koelt de bodem met de jaren af

32 Primaire energierendementen Vergelijking ketels/wp Voorbeeld: installatie van 120 kw in een kantoorgebouw: Ofwel 1 ketel van 120 kw Ofwel 1 elektrische WP van 34 kw + 1 ketel van 90 kw Ofwel 1 WP op gas van 35 kw + 1 ketel van 90 kw Balans Ketel ELEK WP + ketel WP op gas + ketel Verbruik primaire energie 100% 89% 76% Rend primaire energie

33 Primaire energie «Primaire energie»

34 Keuze van de koudeproductie Voorbeeld catalogus: koelvermogen/geabsorbeerd vermogen = 3,6 kw / 1,3 kw = 2,8 = koude PER Criteria energie-efficiëntie: Compressortype: neiging om draaiende machines te kiezen Regeling: een Turbocor compressor met variabele snelheid bereikt PER van met deellast Machine met watercondensatie met geïntegreerde free chillingmodule Productietemperatuur tijdens sturing: hoogste mogelijk + 1 C van T water = + 3% elektrisch verbruik

35 Vergelijking van alternatieven Traditionele installatie: gascondensketel + koudegroep met compressie + free chilling Warmtepomp lucht/elektrisch water + extra gasketel + koudegroep met compressie + free chilling Warmtepomp lucht/water gas + extra gasketel + koudegroep met compressie + free chilling Houtketel + koudegroep met compressie + free chilling Warmtepomp vloer/water + extra gasketel + free chilling + geocooling + extra koudegroep met compressie Gascondensketel + free cooling Warmtepomp lucht/elektrisch water + extra gasketel + free cooling Warmtepomp lucht/water gas + extra gasketel + free cooling Houtketel + free cooling Voorbeeld: installatie van 120 kw in een kantoorgebouw: Ofwel 1 ketel van 120 kw Ofwel 1 elektrische WP van 34 kw + 1 ketel van 90 kw 34

36 Primair energieverbruik (kwh/m²/ jaar)

37 CO2-uitstoot (ton CO2/jaar)

38 Energiefactuur ( /jaar)

39 Biomassa? 38

40 Biomassa? Zeer goede CO 2-balans Vervuilende lokale uitstoten problematisch in de stad Investering, plaatsruimte, onderhoud, D Industrieel risico in verband met de ketel toevlucht tot derden-investeerder hangt vooral af van de kwaliteit van de brandstof geen erkenning van lokale leveranciers, ondanks het recente bestaan van normen Balans van de uitstoot van broeikasgassen van huisverwarming, gezamenlijk en industrieel (ADEME 2005b) en ADEME/EDF 2006) 39

41 Biomassa? Zeer goede CO2-balans Vervuilende lokale uitstoten problematisch in de stad Investering, plaatsruimte, onderhoud D Industrieel risico in verband met de ketel toevlucht tot derden-investeerder hangt vooral af van de kwaliteit van de brandstof geen erkenning van lokale leveranciers, ondanks het recente bestaan van normen Vergelijking van de uitstoot van vervuilende stoffen meegenomen naar de eenheid inkomende energie in kleine installaties van de huissector (CITEPA, 2003) 40

42 Biomassa? Zeer goede CO2-balans Vervuilende lokale uitstoten problematisch in de stad Investering, plaatsruimte, onderhoud Industrieel risico in verband met de ketel toevlucht tot derden-investeerder hangt vooral af van de kwaliteit van de brandstof geen erkenning van de lokale leveranciers, ondanks het recente bestaan van normen 41

43 Emissiesystemen Verwarmen via hygiënische ventilatie Aandacht voor te grote debieten: het verwarmingsvermogen wordt berekend volgens de norm EN die vaak hogere vermogens oplegt dan wat het hygiënische debiet kan vervoeren. De reactivering gebeurt met verse lucht Onmogelijk lokaal te regelen in functie van de gratis winsten. Tenzij er plaatselijke batterijen geplaatst zijn. enkel als: ventilatiedebieten dicht aanleunen bij koeldebieten (conferentiezaal, vergaderzaal) behoefte aan lucht en koeling het hele jaar door (blinde lokalen) 1

44 Emissiesystemen Verwarmen via hygiënische ventilatie? Voorbeeld voor een appartement (bron: studie MATRIciel): 2

45 Emissiesystemen Algemene regels Water netwerk of all air? Energie vervoeren met lucht = 20% vervoerverbruik (opgelet voor dynamische balken) Energie vervoeren met water = 2% vervoerverbruik Temperatuurstelsel verenigbaar met productiesysteem: WP: stelsel 60/40 of minder: overgedimensioneerde radiatoren of convectoren; stralingsplafonds Condensketel: stelsel 70/50 radiatoren of convectoren Geocooling of free chilling: stelsel 17/20 volledig of gedeeltelijk plafond of stralingsvloerplaat Actieve vloerplaten of "slab cooling" Koude plafonds 3

46 Actieve vloerplaat of slab cooling Voordelen Inertie van het systeem: vermindering van het vermogen van de productie-uitrusting Werking bij hoge temperatuur voor koeling en lage temperatuur voor verwarming: optimalisatie van het productierendement, met name in geval van geothermie Geen zichtbare eindeenheid

47 Actieve vloerplaat of slab cooling Nadelen Geen verlaagd plafond en/of technische vloer Moeilijk beheer: Moeilijke zonering, onmogelijk om lokalen met tussenwanden of met verschillende winsten te beheren (zonlicht, bureautica, bezettingsdichtheid, ) Aanzienlijk risico van oververhitting in de winter: af te raden in "verwarmingsmodus", warmte/koudesystemen moeten ontdubbeld worden Risico van energievernietiging max 35/20 W/m² laag/hoog

48 Emissiesystemen Verenigbaar alternatief met installatie met geothermische productie: stralingseilandjes. Werking bij lage watertemperatuur voor verwarming Bij hoge temperatuur voor koeling Compromis koelplafonds met natuurlijke convectie = idem koelplafonds met meer vermogen Flexibel beheer van het uitgestoten vermogen Mogelijke integratie van akoestiek en technieken Behoud van de inertie van de vloerplaat om de warmtewinsten "effen te maken"

49 Hygiënische ventilatie Herinnering: waarom ventileren? Zorgen voor ademhalingscomfort door de toevoer aan verse lucht (O2) en de afvoer van vervuilde lucht (CO2, micro-organisme, toneruitstoot, verontreinigende stoffen van materialen, ) Comfortcriteria: RGPTRGPT: «De invoer van verse lucht en de afvoer van vervuilde lucht gebeuren aan 30 m3 lucht per uur en per aanwezige werknemer in deze lokalen.» NBN EN : Ventilatie in niet-residentiële gebouwen - Specificaties van de prestatie voor ventilatie- en airconditioningsystemen

50 Hygiënische ventilatie Herinnering: waarom gebouwen afdichten om lucht aan te voeren met een ventilator? Controle van de juiste hoeveelheid nodige lucht Terugwinnen van warmte en vocht die worden afgevoerd met de vervuilde lucht

51 Hygiënische ventilatie Controle van de juiste hoeveelheid nodige lucht Dimensionering van de debieten: dimensionering van de openingen en leidingen voor het maximale debiet, maar het werkelijke debiet zo precies mogelijk regelen in functie van de bezetting: zelfregulerende organen van de openingen met meerdere debieten, variabele snelheid van de ventilatoren Bijvoorbeeld in een gebouw van 300 personen de "uitstekende" eisen volgen, hetzij 54 m³/h, leidt tot een overconsumptie van kwh/jaar voor verwarming (met warmteterugwinning) en 9500 kwh /jaar aan elektriciteit of 2200 /jaar.

52 Hygiënische ventilatie Traditionele situatie: totale flexibiliteit Oplossing 1: beredeneerde flexibiliteit Oplossing 2: Zelfregelende kleppen met meerdere debieten

53 Hygiënische ventilatie Controle van de juiste hoeveelheid nodige lucht Regeling van de debieten van de ruimten met variabele bezetting: Regeling van het debiet van de ventilators naargelang de bezettingsgraad van de grote ruimte door CO2-sonde (debiet door 2 delen vermindert het verbruik met 2 2,5) Gemotoriseerde kleppen per verdieping om een verschillend uurschema per huurder mogelijk te maken (verplicht in de huidige EPB-reglementering) Voorbeeld (concreet geval): In een gebouw van 6 verdiepingen van 1200 m² worden 3 verdiepingen niet verhuurd. De ventilatie ervan kost /jaar Hybride ventilatie Het mechanische ventilatiesystemen stoppen buiten het verwarmingsseizoen. Heropstarten in een warme periode: communicatie nodig aan de bewoners.

54 Hygiënische ventilatie de verwerking van de verse lucht stroomlijnen Definitie: De relatieve luchtvochtigheid = het beeld van het vermogen van de lucht om water te absorberen in de vorm van damp (100% RV = mist) = beeld van de "drogende" aard van de lucht. In de winter doet het verwarmen van de buitenlucht dit vermogen toenemen: de relatieve luchtvochtigheid neemt af en de lucht wordt droger. ARAB: «In gesloten werklokalen die voorzien zijn van dergelijke apparaten of installaties moet bovendien een relatieve luchtvochtigheid van 40 tot 70% gehandhaafd worden, onder voorbehoud van technologische eisen.» Ordes van grootte: Bevochtiging van de ventilatielucht in de winter = 25% van het verbruik in verband met de luchtbehandeling Overstappen van een instructie voor luchtvochtigheid van 40% naar 50% = het verbruik in verband met de bevochtiging verdubbelen De lucht ontvochtigen in de zomer (instructie van %) = een aanzienlijke vernietiging van energie veroorzaken Besluit: De comforteisen herbekijken door zo weinig mogelijk te bevochtigen en niet meer te ontvochtigen.

55 Hygiënische ventilatie Bijzonder geval: ontvochtiging en koelplafonds = 33[kJ/kg] voor de koeling en 37-31= 6 [kj/kg] voor de naverwarming, hetzij xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 39 [kj/kg] of 13 [Wh/m³]. Waterstelsel 15/18 C 70 [g/h] / 36 [kg/h] = 1,9 [g/kg]

56 Hygiënische ventilatie Bijzonder geval: ontvochtiging en koelplafonds = 22 [kj/kg] = 7,3 [Wh/m³] xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Waterstelsel 17/20 C Waterstelsel 17/20 C

57 Hygiënische ventilatie Recupereren van warmte en vocht die worden afgevoerd met vervuilde lucht Warmterecuperator op afgevoerde lucht met hoog rendement (> %) Vochtrecuperator: hygroscopisch wiel

58 Hygiënische ventilatie Bijzonder geval van scholen Vergelijking dubbele stroomverluchting met warmterecuperatie individuele ventilatie met CO2- beheer

59 Hygiënische ventilatie Bijzonder geval van scholen Vergelijking Hypothesen de CO2-uitstoot van een volwassene bedraagt 21,5 l/h en van een kind 21,5 l/h x 50% (bron: Recknagel) het CO2-gehalte buiten bedraagt 450 ppm Het nominale verse luchtdebiet wordt gedimensioneerd met 22 m³/h/persoon,

60 Hygiënische ventilatie Bijzonder geval van scholen Vergelijking Het systeem zonder warmteterugwinning leidt tot een toename van de warmtebehoefte. Toch is de toename niet zo groot als met een balansventilatiesysteem zonder warmteterugwinning want een CO2-sonde maakt het mogelijk om het nodige hygiënische ventilatiedebiet te allen tijde aan te passen. In ruil daarvoor daalt het verbruik van de ventilators. Dit evenwicht hangt echter af van het gedimensioneerde nominale ventilatiedebiet en derhalve van de gebruikte norm voor deze berekening.

61 Distributie Verlies van lussen > <zonneproductie Luslengte m T lus - T omgeving = 40 C Online verliezen (accessoires inbegrepen) Jaarlijkse verliezen Gelijke oppervlakte van zonnesensors (Zonneproductie 500 kwh/m²) Niet geïsoleerd W kwh 100 m² Weinig geïsoleerd W kwh 27 m² Goed geïsoleerd 850 W kwh 15 m²

62 Verdeling van het verbruik Spreiding primair energieverbruik volgens gebruik: /m_/an 2 kwh/m_/an Chauffage Refroidissement Eclairage Auxiliaires Spreiding van het verbruik in een modern kantoorgebouw met performante "traditionele" installaties. Bron: studies MATRIciel 20

63 Distributie Variabele snelheid valoriseren Pompen: regelingen met behulp van 2-wegkleppen Ventilators: regelende ingrepen op de snelheid van de ventilators (aanwezigheidsdetectie, CO2, verversingsbehoefte, )

64 Distributie Variabele snelheid valoriseren Pompen: regelingen met behulp van 2-wegkleppen Ventilators: regelende ingrepen op de snelheid van de ventilators (aanwezigheidsdetectie, CO2, verversingsbehoefte, ) Voorbeeld: verfrissing van kantoren met een all air systeem

65 Distributie Variabele snelheid valoriseren Voorbeeld: verfrissing van kantoren met een all air systeem Traditioneel beheer: Mengkleppen geregeld naargelang hygiënisch debiet Gepulseerd debiet dat overeenstemt met de koelingsbehoeften Voorgesteld beheer: IN DE WINTER Hzvent = Hzvent_min %AN =% 100% Vroue = 100%

66 Distributie Variabele snelheid valoriseren Voorbeeld: verfrissing van kantoren met een all air systeem Voorgesteld beheer: IN HET TUSSENSEIZOEN HZVENT = HZVENT_MIN %AN =% 100% VWIEL = 100% INDIEN THERVATTING> (THERVATTING_CONS_ZOMER - 2 C) : MODULATIE VAN DE WARMTETERUGWINNING MET LIMIET (= VWIEL = 0% EN TPULS_VLOERPLAAT = TPULS_VLOERPLAAT_MIN_ZOMER) ALS THERVATTING > THERVATTING_CONS_ZOMER: CASCADE MET (IN CHRONOLOGISCHE VOLGORDE): INGREEP OP KOUDE BATTERIJ VAN GP MET LIMIET TPULS_VLOERPLAAT = TPULS_VLOERPLAAT_MIN_ZOMER; MODULATIE VAN DE VENTILATORSNELHEID HZVENT IN COMBINATIE MET BEHOUD VAN %AN = 100%

67 Distributie Variabele snelheid valoriseren Voorbeeld: verfrissing van kantoren met een all air systeem Voorgesteld beheer: IN DE ZOMER HZVENT = HZVENT_MIN %AN =% 100% VROUE = 100% ALS THERVATTING > THERVATTING_CONS_ZOMER: CASCADE MET (IN CHRONOLOGISCHE VOLGORDE): INGREEP OP KOUDE BATTERIJ VAN GP MET LIMIET TPULS_VLOERPLAAT = TPULS_VLOERPLAAT_MIN_ZOMER; MODULATIE VAN DE VENTILATORSNELHEID HZVENT IN COMBINATIE MET EEN MODULATIE VAN HET GEHALTE VERSE LUCHT VOLGENS EEN REGRESSIE [(= HZVENT HZVENT_MIN,% AN = 100%); (HZVENT =50 HZ, %AN = %ANMIN)]

68 Distributie Variabele snelheid valoriseren Voorbeeld: verfrissing van kantoren met een all air systeem Resultaten: REGELING IN VARIABELE SNELHEID VAN DE GROEP TRADITIONELE REGELING VAN DE GROEP

69 Distributie De omvang van de ventilatiegroepen kiezen Doelstelling: 0,35 W/m³/h elektrisch vermogen Catégorie PSFP en W/m³.s SFP 1 < 500 SFP SFP SFP Voorbeeld voor een gepulseerd luchtdebiet (400 m³/h) Pulsie Lastverliezen Geabsorbeerd vermogen Rendement van de motor Elektrisch verbruik per m³ verplaatste lucht Groep 450 m³/h 248 Pa 113 W 73,3% 0,28 Wh/m³ Groep 600 m³/h 190 Pa 89 W 66,6% 0,22 Wh/m³ -22%

70 Beheer van de installaties VERBRUIK = BEHOEFTE / rendement RENDEMENT = h productie x h distributie x h emissie x h regeling Het beheer uitdenken samen met het ontwerp van de installatie! Het gebouw niet omvormen tot een gasfabriek!

71 Globaal voorbeeld: korte alma Tegenvoorbeeld 18 C Globaal voorbeeld: korte alma Recuperatiebatterij 23 C

72 NATUURLIJKE VENTILATIE: Tools

73 NATUURLIJKE VENTILATIE nachtventilatie en freecooling Bepaling van de luchtdebieten: beschikbare debieten Grafiek geldig voor 1m² venster en 1m² schouw 31

74 NATUURLIJKE VENTILATIE nachtventilatie en freecooling Bepaling van de luchtdebieten: beschikbare debieten Eenzijdige ventilatie: luchtdebiet in m³/s door een open raam 32

75 NATUURLIJKE VENTILATIE nachtventilatie en freecooling Bepaling van de luchtdebieten: beschikbare debieten Eenzijdige ventilatie: Luchtdebiet in m³/s via een laag raam in combinatie met een identiek venster dat hoger staat in dezelfde ruimte 33

76 Interessante tools en websites Energie+ ( Gids Duurzame Gebouwen Fiche G_ENE03: Transmissieverliezen beperken Fiche G_ENE07: Een passieve koelstrategie toepassen Fiche G_ENE08: De optimale productie- en opslagwijze voor verwarming en sanitair warm water kiezen Fiche G_ENE10: Verwarming, koeling en sanitair warm water: efficiënte installaties garanderen Voorbeeldgebouwen 8

77 Wat u moet onthouden van de uiteenzetting Soberheid van het programma: gebruik/comfortcriteria De gratis energiebronnen valoriseren: natuurlijke koude (maar ook natuurlijk licht) Het ontwerp van de gebouwschil hangt ook af van de keuze van het HVAC-systeem Een systeem kiezen met een hoog rendement aan primaire energie met een globale warmte/koudevisie De "details" inzake distributie, uitstoot niet over het hoofd zien Het beheer ontwerpen samen met het systeem 35

78 Contact Fabrice DERNY Projectverantwoordelijke MATRIciel : 010/ derny@matriciel.be 36

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: De EPB-eisen vanaf 2015: hoe ze toe te passen? Leefmilieu Brussel Voorbeeld 2: Kantoren en diensten Thomas LECLERCQ - Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Doelstelling van de

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel!

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! Seminarie Duurzaam Bouwen: De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! 4 maart 2016 Leefmilieu Brussel Ontwerp en dimensionering van warmtepompsystemen Aandachtspunten en tools, op

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam gebouw : Energie

Opleiding Duurzaam gebouw : Energie Opleiding Duurzaam gebouw : Energie Leefmilieu Brussel AUDIT VAN DE VENTILATIE- EN KLIMATISATIE-INSTALLATIES Jonathan MATTHEWS ICEDD Doelstellingen van de presentatie De belangrijkste mankementen in bestaande

Nadere informatie

ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP. Dirk Saelens. Afdeling Bouwfysica, Departement Burgerlijke Bouwkunde, K.U.

ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP. Dirk Saelens. Afdeling Bouwfysica, Departement Burgerlijke Bouwkunde, K.U. NAV STUDIENAMIDDAG MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK: AANPAK VAN ONTWERP TOT REALISATIE NAAR EEN PASSIEVE WONING OP BASIS VAN TRADITIONELE BOUWMETHODES ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Een performantieniveau bepalen Isabelle BRUYERE MATRIciel sa Doelstelling(en) van de presentatie Waarom een energiedoelstelling bepalen? Benadering

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP : ONTWERP HERFST 2018 Optimalisatie: de eindtoestellen Piotr KOWALSKI 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N Identificeren van de verschillende types afgifte-elementen

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 3.1 Systemen: inleiding Piotr Wierusz-Kowalski LENTE 2015 p.kowalski@mkengineering.be www.mkengineering.be 2 DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Leefmilieu Brussel Warmte-emissie systemen: principes en uitdagingen Raphaël Capart ICEDD asbl Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de collectieve en gelijkgestelde woning

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de collectieve en gelijkgestelde woning Opleiding Duurzaam gebouw Leefmilieu Brussel Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de collectieve en gelijkgestelde woning Thomas Leclecrq MATRIciel sa Doelstelling(en) van de presentatie Uitdagingen

Nadere informatie

Verwarming en ventilatie

Verwarming en ventilatie Verwarming en ventilatie Gebouwen met hoge energieprestaties Mei 2013 Christophe Delmotte, Ir Laboratorium Luchtkwaliteit en ventilatie WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Bladzijde

Nadere informatie

Ventilatie van kantoorgebouwen

Ventilatie van kantoorgebouwen Ventilatie van kantoorgebouwen Geert Bellens Projectleider Duurzaam bouwen Cenergie Opleiding Energieverantwoordelijke - BIM Een beetje geschiedenis Kwaliteit binnenlucht: ++ Energie: 0 Gedwongen ventilatie

Nadere informatie

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Stefan Van Loon, technical consultant Ruimteverwarming in combinatie met balansventilatie 1 Programma Definitie passiefhuis zeer laagenergie

Nadere informatie

Koelen zonder airco? Cool!

Koelen zonder airco? Cool! Koelen zonder airco? Cool! Luk Vandaele en Luc François, WTCB Iedereen snakt wel naar de zon en s zomers verdragen we wel wat hogere temperaturen, maar dan toch liever niet binnenskamers. In werkomstandigheden,

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Fabrice DERNY Geothermische energie MATRIciel SA Doelstelling(en) van de presentatie De doelstellingen en toepassingsgebieden van geothermie afbakenen

Nadere informatie

Seminarie Duurzaam Bouwen

Seminarie Duurzaam Bouwen Seminarie Duurzaam Bouwen De EPB in 2015 : hoe toepassen? Thomas LECLERCQ - Manuel da CONCEIÇÃO NUNES Hoe de EPB resultaten van mijn project optimaliseren? MATRIciel Plan van de uiteenzetting 1. Eisen

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Onderzoek naar elektriciteitsverbruik Stéphane Barbier CENERGIE DOELEN Gemiddeld consumptie Zijn factuur analyseren Wat is het elektriciteitsverbruik

Nadere informatie

& Toe te voegen documenten aan het kandidatuurdossier 2009

& Toe te voegen documenten aan het kandidatuurdossier 2009 Bijlage 1: Objectieven in het kader van energieconcept & Toe te voegen documenten aan het kandidatuurdossier 2009 1.OMSCHRIJVING ENERGIECONCEPT: Voorbeeldgebouwen m.b.t hun energieconcept minimaliseren

Nadere informatie

GRONDIGE ENERGIEAUDIT

GRONDIGE ENERGIEAUDIT BRUSSEL BESTEK ENERGIEAUDITS GRONDIGE ENERGIEAUDIT MINIMUM BESTEK Doel De energieaudit heeft als doel enerzijds een staat van het energieverbruik van een gebouw of een productieproces op te stellen, rekening

Nadere informatie

PASSIEVE GEBOUWEN, FEEDBACK EN AANBEVELINGEN. Speciale elementen en aanbevelingen. Luc MEHAUDENS Operations manager Technical installlations n.v.

PASSIEVE GEBOUWEN, FEEDBACK EN AANBEVELINGEN. Speciale elementen en aanbevelingen. Luc MEHAUDENS Operations manager Technical installlations n.v. PASSIEVE GEBOUWEN, FEEDBACK EN AANBEVELINGEN Speciale elementen en aanbevelingen Walshoutem, 8 februari 2018 Luc MEHAUDENS Operations manager Technical installlations n.v. SECO SECO -Activiteitengebied

Nadere informatie

PASSIEVE GEBOUWEN. Thomas Daye Projectleider - SWECO. De aanpak van het studiebureau ten aanzien van passiefbouw 08/02/2018.

PASSIEVE GEBOUWEN. Thomas Daye Projectleider - SWECO. De aanpak van het studiebureau ten aanzien van passiefbouw 08/02/2018. PASSIEVE GEBOUWEN De aanpak van het studiebureau ten aanzien van passiefbouw 08/02/2018 Thomas Daye Projectleider - SWECO Est devenu Samenvatting Casestudy 1. Voorstelling van het project 2. Thermisch-dynamische

Nadere informatie

Duurzame woningverbetering

Duurzame woningverbetering Duurzame woningverbetering Op weg naar energieneutraal Houten, 20 februari 2017 Kees Stap Gemiddelde energierekening Maandrekening Gemiddeld energieverbruik jaar 15% 1500 m3 aardgas 5% 80% verwarming warmwater

Nadere informatie

Energie berekenen A 21 C. 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3. Infiltratieverliezen

Energie berekenen A 21 C. 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3. Infiltratieverliezen Energie berekenen :: Vorming energiecoördinatoren :: Brussels Hoofdstedelijk Gewest :: Leefmilieu Brussel, 15 may 2007 :: Lionel Wauters, Cenergie cvba 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3.

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Leefmilieu Brussel Energie becijferen Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba Doelstelling(en) van de presentatie Opfrissen van de theoretische

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 3.4 Systemen - Theoretische begrippen Koeling Piotr Wierusz-Kowalski HERFST 2014 p.kowalski@mkengineering.be www.mkengineering.be 2 DOELSTELLING(EN)

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Ventilatie: ontwerp en afstelling Leefmilieu Brussel Keuze van een hygiënisch ventilatiesysteem voor een tertiair nieuwbouw- of renovatieproject Lieven INDIGNE CENERGIE Doelstellingen

Nadere informatie

RVP goes green. Hoe springt de RVP om met energie? juin 8, Rijksdienst voor Pensioenen ~

RVP goes green. Hoe springt de RVP om met energie? juin 8, Rijksdienst voor Pensioenen ~ RVP goes green Rijksdienst voor Pensioenen ~ www.rvp.fgov.be Agenda ~ Doel: verlagen van de CO 2 -uitstoot ~ Installaties voor de warmteproductie ~ Installaties voor de koudeproductie ~ Bezoek ter plekke

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Energiestromen in het systeem voor verwarming/sww op basis van drie voorbeelden Jonathan FRONHOFFS CENERGIE

Nadere informatie

N 1. solution. climate BUILDINGS. for sustainable - 1 NL1

N 1. solution. climate BUILDINGS. for sustainable - 1 NL1 N 1 climate solution for sustainable BUILDINGS NL1-1 Een SAPP ceiling is zowel ecologisch als architecturaal het aangewezen klimaatsysteem voor zeer uiteenlopende projecen. Smart Acoustic Passive Power

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 3.1 Systemen: inleiding HERFST 2015 Op basis van de presentatie van MK engineering Stéphane BARBIER Pulsis sprl info@pulsis.be www.pulsis.be

Nadere informatie

TECHNISCHE EN ECONOMISCHE HAALBAARHEIDSSTUDIE

TECHNISCHE EN ECONOMISCHE HAALBAARHEIDSSTUDIE TECHNISCHE EN ECONOMISCHE HAALBAARHEIDSSTUDIE DIT FORMULIER MOET ALLEEN INGEVULD TE WORDEN VOOR EEN NIEUW GEBOUW VAN MEER DAN 000 M² EN MINDER DAN 0 000 M² OF VOOR EEN ZWARE RENOVATIE VAN MEER DAN 5 000

Nadere informatie

Renovatie kantoorgebouw CIT-Blaton

Renovatie kantoorgebouw CIT-Blaton Renovatie kantoorgebouw CIT-Blaton Alain Bossaer 14 maart 2007 A 2 M Waarom passief bouwen? Bron: Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 2 A 2 M 1 3 A 2 M 4 A 2 M 2 Een passief gebouw Duitse

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.

Nadere informatie

Damien Picard, 07/09/2017 DESIGN OPTIMALISATIE TOOL

Damien Picard, 07/09/2017 DESIGN OPTIMALISATIE TOOL Damien Picard, 07/09/2017 DESIGN OPTIMALISATIE TOOL Gegeven 1: gebouw concept door architect voorgesteld Gebouwontwerp 2: ruwe schatting van koel en verwarmingsvermogen / energie Automatiseren 3: Voor

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Ventilatie: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Ventilatie in de woning: Oefeningen François LECLERCQ MATRIciel Dimensionering van de ventilatie in een woning Appartement

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN ENERGIEBEHEER (ENERGIEVERANTWOORDELIJKE) LENTE 2018 De energieverantwoordelijke: delen van ervaringen Opvolging van het verbruik en REG-maatregelen op de Sibelga-site Stéphane

Nadere informatie

Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo

Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo Geert De bruyn & Luc Stijnen Kamp C Westerlo,, 4 oktober 2002 Het bouwteam Bouwheer Provincie Antwerpen Architectuur en ruimtelijke

Nadere informatie

LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT

LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT Bodemgeschiktheid Bodemgeschiktheid Beschermingsgebied grondwater Milieuverontreiniging Grondwatervergunningen Open geothermische

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: De EPB-eisen vanaf 2015: hoe ze toe te passen? Leefmilieu Brussel Voorbeeld 3: Renovatie van kantoren Thomas LECLERCQ - Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Doelstelling van de

Nadere informatie

De Life Cycle Cost van luchtbehandelingsgroepen

De Life Cycle Cost van luchtbehandelingsgroepen van luchtbehandelingsgroepen WEYNS GUIDO GSM 0475/280.134 GEA Heat Exchangers / GEA Happel Belgium Rekening houden met latere exploitatiekosten (verbruik & onderhoud)! => goedkope luchtgroep => eindklant

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Sint-Bernardsesteenweg nummer 269 bus 3 bestemming appartement type softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): 379 Het berekende energieverbruik is een inschatting

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERWARMING EN SANITAIR WARM WATER: ONTWERP HERFST 2018 Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Danielle MAKAIRE Op basis van de presentatie van CENERGIE Doelstelling(en)

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel TERTIAIRE GEBOUWEN: (R)EVOLUTIE VOORBEELDGEBOUWEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstellingen

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN ENERGIEBEHEER (ENERGIEVERANTWOORDELIJKE) HERFST 2017 Onderzoek naar elektriciteitsverbruik Pascal ONS E²=MC Op basis van een presentatie van Cenergie 2 DOELSTELLINGEN VAN DE

Nadere informatie

Energieprestatie en binnenklimaat van gebouwen

Energieprestatie en binnenklimaat van gebouwen Energieprestatie en binnenklimaat van gebouwen EPB-Rapport Administratieve gegevens van het project Naam van het project Straat Gemeente Referentie kadaster Containers 3 stuks Mechelen 1-A-1 Nummer Postcode

Nadere informatie

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning Opleiding Duurzaam gebouw Leefmilieu Brussel Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning Thomas GOETGHEBUER MATRIciel sa Doelstelling(en) van de presentatie Uitdagingen van het ontwerp van

Nadere informatie

D2Recool. Duurzaam klimaatsysteem voor een comfortabel binnenklimaat. Product informatie

D2Recool. Duurzaam klimaatsysteem voor een comfortabel binnenklimaat. Product informatie D2Recool Duurzaam klimaatsysteem voor een comfortabel binnenklimaat Product informatie D2Recool: Duurzame en effectieve klimaatbeheersing De D2Recool productlijn is één van de klimaatsystemen van Dutch

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel VERWARMINGSINSTALLATIES EN SWW INSTALLATIES EFFICIENT ONTWERPEN Kasper DERKINDEREN CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Hoe een verwarmings

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Gedeeltelijke en gefaseerde Leefmilieu Brussel van het systeem voor verwarming en SWW Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Een overzicht geven van de

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: De EPB-eisen vanaf 2015: hoe ze toe te passen? Leefmilieu Brussel Voorbeeld 1: Residentieel Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Doelstelling van de presentatie Hoe een woongebouw

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Het efficiënt ontwerpen van een koelinstallatie Filip GRILLET Cenergie CVBA Doelstellingen van de presentatie Concept en componenten hydraulisch

Nadere informatie

BESLUIT VAN 21 FEBRUARI 2013: GEWIJZIGDE BEREKENINGSMETHODE VANAF 1 JANUARI 2014

BESLUIT VAN 21 FEBRUARI 2013: GEWIJZIGDE BEREKENINGSMETHODE VANAF 1 JANUARI 2014 BESLUIT VAN 21 FEBRUARI 2013: GEWIJZIGDE BEREKENINGSMETHODE VANAF 1 JANUARI 2014 Wijziging van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 21 december 2007 tot vaststelling van de eisen op

Nadere informatie

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning

Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning Opleiding Duurzaam gebouw Leefmilieu Brussel Technische keuze van het HVAC- en SWW-systeem in de woning François Leclercq en Maxime Hardy MATRIciel sa Doelstelling(en) van de presentatie Uitdagingen van

Nadere informatie

Streefdoel Nulenergie voor een Voorbeeldgebouw

Streefdoel Nulenergie voor een Voorbeeldgebouw 1 Streefdoel Nulenergie voor een Voorbeeldgebouw Leefmilieu Brussel 2007-2013 : (R)EVOLUTIE VOORBEELDGEBOUWEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstellingen van de presentatie

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Onderzoek naar elektriciteitsverbruik Stéphane Barbier CENERGIE DOELEN Gemiddeld consumptie Zijn factuur analyseren Wat is het elektriciteitsverbruik

Nadere informatie

11/09/2012 CASE 1. kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen

11/09/2012 CASE 1. kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen CASE 1 kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen 1 kantoor GRONTMIJ randvoorwaarden gebouw Grondige renovatie kantoor, vernieuwbouw!!! Conditionering: Betonkernactivering (50% GLV, 100% 1 ste en 2 de verdiep)

Nadere informatie

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2): certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende

Nadere informatie

Verwarming & Sanitair DuraHome warmtepompen

Verwarming & Sanitair DuraHome warmtepompen Verwarming & Sanitair DuraHome warmtepompen Bosta... a perfect fit! Waarom een warmtepomp? Fossiele brandstoffen worden schaars en daardoor kostbaar. Bovendien veroorzaakt het gebruik van fossiele brandstoffen

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel FOLLOW UP VAN EEN DUURZAAM GEBOUW Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba Doelstelling(en) van de presentatie Nut van

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Efficiënt beheer van de technische installaties Fabrice DERNY MATRIciel sa Doelstelling(en) van de presentatie De energie-impact van het beheer van

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel TERTIAIRE GEBOUWEN: (R)EVOLUTIE VOORBEELDGEBOUWEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstellingen

Nadere informatie

Oververhitting THERMISCH COMFORT. Seminarie Duurzame gebouwen. 21 juni 2019

Oververhitting THERMISCH COMFORT. Seminarie Duurzame gebouwen. 21 juni 2019 Seminarie Duurzame gebouwen Oververhitting 21 juni 2019 THERMISCH COMFORT Van subjectieve definitie naar objectieve benadering Muriel BRANDT Studiebureau écorce INLEIDING Sedert het begin van de jaren

Nadere informatie

DE EFFICIËNTE EN MILIEUVRIENDELIJKE OPLOSSING VOOR DE PRODUCTIE VAN SANITAIR WARM WATER

DE EFFICIËNTE EN MILIEUVRIENDELIJKE OPLOSSING VOOR DE PRODUCTIE VAN SANITAIR WARM WATER EOS PLUS HP DE EFFICIËNTE EN MILIEUVRIENDELIJKE OPLOSSING VOOR DE PRODUCTIE VAN SANITAIR WARM WATER Lucht-water warmtepomp voor de productie van Sanitair Warm Water zonder gebruik van gas. Deze pomp, speciaal

Nadere informatie

TRUE LIFE INSIDE LINEA CLIMA

TRUE LIFE INSIDE LINEA CLIMA TRUE LIFE INSIDE LINEA CLIMA LMF ontwerpt en produceert componenten en toestellen voor airconditioning, verwarming en luchtbehandeling. Werkt op een oppervlakte van ruim 6000 vierkante meter, met apparatuur

Nadere informatie

Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw

Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw Ludo Thijs Product Coördinator Heating All Seasons CLIMATE COMFORT Heating Air/air Heat Pumps Applied Systems Refrigeration TOP SECRET SECRET INTERNAL USE ONLY

Nadere informatie

SANITAIR WARM WATER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 10 februari 2017

SANITAIR WARM WATER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 10 februari 2017 Seminarie Duurzaam Bouwen SANITAIR WARM WATER 10 februari 2017 Kiezen tussen de verschillende alternatieven voor de productie en verdeling van SWW: op basis van welke criteria? Thomas LECLERCQ Matriciel

Nadere informatie

Tabel orde van grootte. 15 of X kwh/m².jaar ,2x15 of 1,2 x X. 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] x0.6 (vanaf 2018) % - -

Tabel orde van grootte. 15 of X kwh/m².jaar ,2x15 of 1,2 x X. 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] x0.6 (vanaf 2018) % - - Criteria Eenheid EPB Brussel 20 (NE of NGE) LE ZLE Huisvesting Tertiair Netto-energiebehoeften voor verwarming of X kwh/m².jaar 60 30 1,2x of 1,2 x X 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] -

Nadere informatie

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp Pagina 1 van 7 Joran van Reede MBGOO17B4..-05-2019 Pagina 2 van 7 Inleiding Voor u ligt een verslag over de installatie techniek van de Bieschbos hal. In

Nadere informatie

Nulenergie in Brussel: perspectieven?

Nulenergie in Brussel: perspectieven? Nulenergie in Brussel: perspectieven? Seminarie Duurzaam Gebouw 22 maart 2013 Ir. Ismaël Daoud Politiek adviseur, Duurzaam bouwen en Energie Kabinet d'evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu,

Nadere informatie

90% DOUBLE300. Voor een gezonder luchtklimaat. WarmeTerugWinning rendement (WTW)

90% DOUBLE300. Voor een gezonder luchtklimaat. WarmeTerugWinning rendement (WTW) DOUBLE300 Voor een gezonder luchtklimaat De Double300 bestaat uit 1 unit die werkt op basis van een Fancoil met WTW (WarmteTerugWinning). De unit kan ventileren, direct verwarmen en eventueel koelen op

Nadere informatie

Duurzaam gekoeld ventileren. Door Willem van Dijk

Duurzaam gekoeld ventileren. Door Willem van Dijk Duurzaam gekoeld ventileren Door Willem van Dijk Even Voorstellen Willem van Dijk Technisch Commercieel Adviseur De afgelopen 30 jaar, vanuit de praktijk en bij verschillende bedrijven op het gebied van

Nadere informatie

LUX op energiezuinige stand

LUX op energiezuinige stand Seminarie Duurzaam Bouwen: LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Casestudy: Nieuwe kantoorgebouwen François LECLERCQ MATRIciel Doelstelling van de presentatie Het energiebesparingspotentieel

Nadere informatie

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMF & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 21.00 uur Ervaringen

Nadere informatie

Centrale stookplaatsen

Centrale stookplaatsen Centrale stookplaatsen Ludo Thijs Product Coördinator Heating TOP SECRET SECRET INTERNAL USE ONLY PUBLIC 2 Werking van warmtepomp Expansie ventiel Aangezogen buitenlucht Verdamper Condensor Watercircuit

Nadere informatie

Toelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB

Toelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB Energiezuinige zwembaden: Case Study Bart Callens is Senior Project Engineer bij VK Engineer. Daar leidt hij het projectteam van ingenieurs en design assistants, zowel voor sportinfrastructuur, maar eveneens

Nadere informatie

PLANNEN VAN HET GEBOUW

PLANNEN VAN HET GEBOUW PLANNEN VAN HET GEBOUW BEREKENINGEN Energie Prestatieregelgeving voor de Bouw Het luchtdichtheidsniveau van het gebouw moet in het lastenboek geïmponeerd worden en moet door een Blower Door test gecontroleerd

Nadere informatie

Hoe verbruikt ú minder gas?

Hoe verbruikt ú minder gas? Hoe verbruikt ú minder gas? Ardo de Graaf 06-520 56179 52 0 NB s zomers meer zon op noordelijk halfrond s Winters meer zon op zuidelijk halfrond Warme golfstroom zomer&winter, deze komt ongeveer tot het

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

Itho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem. uw nieuwe. woning

Itho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem. uw nieuwe. woning Itho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem uw nieuwe woning Water/water warmtepomp: - Verwarming in koude maanden door gebruik van bodemwarmte - Koeling in warme maanden door gebruik van

Nadere informatie

Info sessie warmtepompen met bodem energie

Info sessie warmtepompen met bodem energie Info sessie warmtepompen met bodem energie Waarom warmtepomp Werking warmtepomp Waarom hybride Werking hybride Leo Janssen TPA Vaillant T.b.v Omgevings Dienst Midden Holland November 2013 Waarom een warmtepomp?

Nadere informatie

Vraaggestuurde ventilatie in scholen en kantoorgebouwen: analyse van werking door metingen

Vraaggestuurde ventilatie in scholen en kantoorgebouwen: analyse van werking door metingen Vraaggestuurde ventilatie in scholen en kantoorgebouwen: analyse van werking door metingen 20-10-2016 Bart Merema 20 oktober 2016 Antwerpen Introductie Case studie: Dilbeek Case studie: Testleslokalen

Nadere informatie

Analyse energieverbruik

Analyse energieverbruik Analyse energieverbruik International School of Amsterdam (ISA) Jan 217 24-1-217 J.A. Meerkerk Advies Tel. 6-53319418 j.a.meerkerk@online.nl 1 Inhoudsopgave 1 ENERGIEVERBRUIK... 3 2 GASVERBRUIK... 4 3

Nadere informatie

Hulpenergie in de EPW

Hulpenergie in de EPW VEA 1 Module 3.5 Hulpenergie in de EPW Versie 2.0 1 Hoofdstukkenoverzicht EPW 8 Controle oververhitting 10.5 Verbruik voor koeling 7.7 Transmissieverliezen 7.8 Ventilatie verliezen 7.9 Interne winsten

Nadere informatie

Monitoring en simulatie van een GEOTABS kantoorgebouw nabij Brussel: doorgedreven opvolging bevestigt en verbetert de verwachte performantie

Monitoring en simulatie van een GEOTABS kantoorgebouw nabij Brussel: doorgedreven opvolging bevestigt en verbetert de verwachte performantie Monitoring en simulatie van een GEOTABS kantoorgebouw nabij Brussel: doorgedreven opvolging bevestigt en verbetert de verwachte performantie Wim Boydens, Boydens engineering Het GEOTABS concept Gebruik

Nadere informatie

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, ir. F.W. (Freek) den Dulk Nieuwe eis per 1 januari 2006 EPC 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 Energieprestatie van woonfuncties en

Nadere informatie

Het Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s

Het Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s Het Varken als kachel I r. M a u r i c e O r t m a n s Hoeveel warmte produceren varkens? Vo e lbare w a rmteproductie: B ig 23 kg: 4 2 Wa t t Vleesva rken 11 0 k g: 1 2 7 Wa t t K raamzeug: 3 7 5 Wa t

Nadere informatie

Alezio. >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >> Behoud van het milieu. Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht!

Alezio. >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >> Behoud van het milieu. Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht! ZONNESYSTEMEN HOUT WARMTEPOMPEN CONDENSATIE OLIE/GAS Alezio WARMTEPOMPEN LUCHT/WATER EASYLIFE Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht! >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >>

Nadere informatie

Hulpenergie in de EPW

Hulpenergie in de EPW Module 3.5 Hulpenergie in de EPW Versie 2.0 1 Hoofdstukkenoverzicht EPW 8 Controle oververhitting 10.5 Verbruik voor koeling 7.7 Transmissieverliezen 7.8 Ventilatie verliezen 7.9 Interne winsten 7.10 Zonnewinsten

Nadere informatie

PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN

PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN CoolingWays ontwikkelt en levert, in samenwerking met Robur, verwarmingssystemen die werken op aardgas. Hierdoor kunnen wij zeer hoge

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN REGELING LENTE 2018 Keuze van het ventilatiesysteem in woningen François DELSA Op basis van de presentatie van MATRIciel Doelstellingen van de presentatie

Nadere informatie

GEBRUIK EN BEHEER VAN DUURZAME GEBOUWEN

GEBRUIK EN BEHEER VAN DUURZAME GEBOUWEN Seminarie Duurzame Gebouwen GEBRUIK EN BEHEER VAN DUURZAME GEBOUWEN 18 mei 2018 Beheer van een tertiair gebouw Ervaringen van een energieverantwoordelijke Stéphane GODFRIND DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE

Nadere informatie

Stramien bezorgt pakuis tweede leven 3/7/2011

Stramien bezorgt pakuis tweede leven 3/7/2011 Stramien bezorgt pakuis tweede leven 3/7/2011 In opdracht van SD Worx bouwde Stramien cvba een voormalig pakhuis in de Brouwersvliet te Antwerpen om tot kantoren. Binnen het ontwerpproces werden duurzaamheid

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat certificaatnummer 20120515-0001118936-00000005-8 nummer postnummer Voorhavenlaan 33 9000 bus gemeente A 101 Gent bestemming type appartement - softwareversie 1.3.3 berekend

Nadere informatie

Verwarminginstallaties

Verwarminginstallaties Verwarminginstallaties Energiediagnose van een bestaande installatie Verbeteren van een bestaande installatie Een nieuwe installatie ontwerpen Verwarminginstallatie met warm water? 1 Verlies? Verlies?

Nadere informatie

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen PHP-leden die meewerkten aan dit project: Architectuur: A2M architecten Zetel CIT Blaton Zicht van de straatgevel; bron: A2M architecten 1. Context en doelstelling van het gebouw Het doel was een renovatie

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN AFSTELLING LENTE 2019 Klimaatregeling via het ventilatiesysteem Paulo SEIXAS Op basis van de presentatie van CENERGIE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE

Nadere informatie

Grip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool?

Grip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool? Grip op je energieprestaties -wat doet de NZEB-tool? Masterclass door Clarence Rose, DNA in de Bouw / Azimut Bouwbureau en Carl-peter Goossen, DNA in de Bouw / BouwNext 2 Masterclass Introductie NZEB-tool

Nadere informatie