Kinderevangelisatiemethode. bij. dehand TOERUSTING. deel 1-4

Transcriptie

1 Kinderevangelisatiemethode bij dehand TOERUSTING deel 1-4

2 KINDEREVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Toerustingsdeel 1 t/m 4 T01 - De Bijbelse basis T02 - Hoe organiseer ik een kinderclub? T03 - Hoe leid ik een kinderclub? T04 - Hoe spreek ik met kinderen over het geloof?

3 Copyright 2017 Commissie evangelisatie Hersteld Hervormde Kerk Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook en evenmin in een geautomatiseerd gegevensbestand worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Commissie evangelisatie Hersteld Hervormde Kerk Vendelier 51D 3905 PC Veenendaal

4 Voorwoord Kinderevangelisatie is belangrijk en noodzakelijk. Nu de kerk steeds meer aan de rand van de samenleving komt te staan, groeit er een generatie op die nauwelijks weet heeft van God en Zijn Woord. Veel kinderen in Nederland hebben nog nooit gehoord over de Heere Jezus. De noodzaak om ook kinderen te bereiken met het Evangelie is dringender dan ooit. De kinderevangelisatiemethode BIJ DE HAND is ontwikkeld om dit werk te ondersteunen. De titel BIJ DE HAND is in de eerste plaats een opdracht. Dat is wat in het werk van kinderevangelisatie gedaan mag worden: de kinderen bij de hand nemen en bij Jezus brengen. Zoals eens de moeders hun kinderen bij Jezus brachten, mogen ook wij de kinderen vertellen over Hem. Opdat de kinderen hun vertrouwen zullen stellen op de Heere Jezus Christus. De titel BIJ DE HAND is in de tweede plaats ook een belofte. Het is de belofte van God dat Gods hand het werk wil zegenen. Uiteindelijk zijn wij slechts een klein schakeltje. Het is Zijn hand die uit genade zondige kinderen het geloof in Jezus Christus wil schenken. De titel BIJ DE HAND laat in de derde plaats zien wat deze methode wil zijn: iets wat je altijd bij de hand hebt tijdens het werk van kinderevangelisatie. In de toerustingsdelen geven we vele praktische aanwijzingen over het organiseren en leiden van een kinderclub. Ook komt de vraag naar voren: Hoe spreek ik met een kind over het geloof? De twee lessenseries Rondom Jezus en Het leven van Jezus bieden een compleet pakket waar gelijk mee aan de slag gegaan kan worden. Een werkgroep van vrijwilligers heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het materiaal en het schrijven van de lessen. Op deze plaats willen wij hen heel hartelijk bedanken voor het gedane werk en de vele uren die hieraan besteed zijn.

5 We hopen dat deze methode bijdraagt aan de opbouw van Gods Koninkrijk en de uitbreiding van Gods Koninkrijk. We wensen u/jou als leidinggevende van harte Gods zegen toe in dit werk. Ds. A.A.F. van de Weg voorzitter commissie evangelisatie

6 Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Inhoudsopgave... 5 I - De Bijbelse basis 1. Waarom evangelisatie? Waarom kinderevangelisatie? Wie is het kind? Wie ben ik als evangelist? Wat moet ik zeggen? Wat zijn belangrijke verschillen tussen de islam en het christelijk geloof? Met een moslim spreken over Jezus.45 II - Hoe organiseer ik een kinderclub? 1. Het opzetten van een kinderclub Mogelijkheden en doel Wie, wat, waar, wanneer Werving Organisatie en taakverdeling Een beloningssysteem? Gebruik van ondersteunend materiaal Begroting en financiën Administratie en rapportage Eventuele uitbreiding van het werk III - Hoe leid ik een kinderclub? 1. Het programma... 73

7 2. Voorbereiding Zingen Bidden Introles Bijbelles De Bijbeltekst aanleren Bijbelquiz Werkje Regels op de club Band opbouwen met kinderen Kinderen en hun achtergrond Culturen en religie Medewerkers Gebed Verdere verdieping IV Hoe spreek ik met kinderen over het geloof? 1. Zeven regels voor het spreken met kinderen De heilsgeschiedenis uitgelegd aan kinderen Geloven in de Heere Jezus uitgelegd aan kinderen Bijbelse kernwoorden uitgelegd aan kinderen

8 I De Bijbelse basis In dit eerste deel leggen we de Bijbelse basis voor dit belangrijke werk. Er worden enkele Bijbelse lijnen getrokken rondom het waarom van kinderevangelisatie. Het eerste hoofdstuk staat stil bij de vraag waarom we moeten evangeliseren. Het tweede hoofdstuk laat zien dat kinderen hierbij niet mogen worden overgeslagen. In het derde hoofdstuk worden enkele Bijbelse lijnen getrokken rondom de vraag: Wie is het kind? Het vierde hoofdstuk beantwoordt de vraag: Wie ben ik als leider of leidster? Het vijfde hoofdstuk gaat over de vraag wat de inhoud van kinderevangelisatie moet zijn. In hoofdstuk zes en zeven wordt ingegaan op belangrijke verschillen tussen het christelijk geloof en de islam en hoe je met moslims kunt spreken over de Heere Jezus.

9 10 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 1. Waarom evangelisatie? Waarom zou je eigenlijk evangeliseren? Het is goed om bij deze vraag stil te staan. Vooraf, als je nadenkt over de vraag of je moet of mag evangeliseren. Maar ook als je bezig bent en de moed jou misschien weleens in de schoenen zakt. Het is dan goed om telkens weer te beseffen waarvoor, en voor Wie, je het doet. In dit hoofdstuk staan we stil bij vier Bijbelteksten die antwoorden geven op de vraag: Waarom evangelisatie? 1.1 Vanwege het bevel van Christus Gaat dan henen, onderwijst al de volken, dezelve dopende in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes; lerende hen onderhouden alles, wat Ik u geboden heb. Matth. 28:19 De eerste reden om te evangeliseren is omdat Christus je dit beveelt. Vlak voor Zijn hemelvaart spreekt de Heere Jezus met Zijn discipelen. Het bevel dat Hij daar geeft staat bekend als het zendingsbevel. Het Evangelie van de opgestane Heere Jezus Christus mogen de discipelen niet voor zichzelf houden, maar moet verkondigd worden over de gehele wereld. Deze opdracht is in de eerste plaats gericht aan de discipelen, maar heeft ook betekenis voor de kerk als geheel. Eerder al had de Heere Jezus de oproep gedaan om het zout der aarde te zijn (Matth. 5:13-16), een oproep gericht aan alle gelovigen van alle tijden. In Handelingen 8 vers 4 lezen we hoe de gelovigen hier ook gehoor aan geven: ze verkondigen het Woord. De Koning van de Kerk beveelt: Ga dan heen! Het is Christus Zelf Die ervoor gekozen heeft dat op deze wijze Zijn Kerk wordt uitgebreid. Hij bouwt Zijn Kerk door de verkondiging van het Woord. Hij gebruikt het getuigenis van Zijn dienaren om Zijn Kerk te bouwen. Evangeliseren is daarom ook nooit ons project. Het is slechts deelnemen aan (met eerbied gesproken) Zijn project. Je doet het niet voor jezelf maar voor Hem. Tegelijk ontneemt dit wel alle vrijblijvendheid. Hij beveelt het! Niet iedereen is geroepen tot het speciale werk van evangelisatie. Maar elke christen heeft wel de opdracht om in woord en daad getuigenis af te leggen van de hoop die in hem is. 1.2 Vanwege de ontferming van Christus

10 T01 De Bijbelse basis Pagina 11 En Hij, de scharen ziende, werd innerlijk met ontferming bewogen over hen, omdat zij vermoeid en verstrooid waren, gelijk schapen, die geen herder hebben. Matth. 9:36 In de bus, in de trein, op straat, elke dag kom je overal mensen tegen die niet in de Heere Jezus geloven. Wat doet het met jou als je deze mensen ziet? Als de Heere Jezus een menigte van mensen ziet, dan wordt Hij met ontferming bewogen. De Heere Jezus wordt tot in het diepst van Zijn hart geraakt als Hij de menigte ziet. Hij ziet een menigte die Hem niet kent als Verlosser. De Heere Jezus ziet hen als schapen zonder herder, vermoeid en belast. Een schaap zonder herder is een hulpeloos beest. Het kan nauwelijks eten vinden en nog minder bescherming bieden tegen aanvallen van wilde dieren. Een schaap zonder herder overleeft niet lang. Zo is het met al de mensen die God niet kennen. Het is een menigte die zonder herder ronddwaalt en op het punt staat verloren te gaan. Raakt dit jouw hart op dezelfde wijze als dat het de Heere Jezus raakte? Direct na deze geschiedenis volgt in Mattheüs 10 de zendingsrede van de Heere Jezus. Het is het moment waarop de Heere Jezus voor het eerst Zijn discipelen eropuit stuurt om het Evangelie te verkondigen. Het begin van evangelisatie ligt in het hart van Jezus, dat met ontferming bewogen is. Dat brengt Hem ertoe de discipelen op weg te sturen. Dat mag jou er vandaag toe brengen op weg te gaan. 1.3 Vanwege de schrik des Heeren Wij dan, wetende den schrik des Heeren, bewegen de mensen tot het geloof ( ) Want de liefde van Christus dringt ons. 2 Kor. 5:11, 14 In de tweede brief aan Korinthe spreekt Paulus over zijn eigen arbeid als evangelist. Hoeveel heeft hij er niet voor overgehad om het Evangelie te brengen. Hij is gegeseld, gestenigd, heeft schipbreuk geleden, is in levensgevaar geweest, heeft vele malen in de gevangenis gezeten (2 Kor. 11:23-28). Je zou zeggen: Man, stop ermee. Maar hij ging door. Waarom? In 2 Korinthe 5 geef hij twee redenen. Ten eerste: hij weet de schrik des Heeren. Paulus verwijst hiermee terug naar het vers ervoor. Daar zegt hij dat ons hele leven eens voor

11 12 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND de rechterstoel van Christus openbaar zal worden. We moeten verantwoording afleggen van onze daden. Vol ontzag spreekt Paulus over dit oordeel van de Heere. Het is daarom de begeerte van Paulus om Hem welbehaaglijk te zijn (1 Kor. 5:9). Een Engelse predikant zei eens dat, als hij voor de rechterstoel van Christus zou staan, hij zou wensen niemand ontmoet te hebben met wie hij niet over Christus gesproken had. Ten tweede, zo zegt Paulus, is het de liefde van Christus die hem dringt. Het gaat hier om de liefde van Christus voor Paulus. Heel Zijn gang van lijden en sterven was daarvan een bewijs. Wie deze liefde persoonlijk kent wordt gedrongen om goed over Christus te spreken. Paulus kon niet anders dan het Evangelie verkondigen. De liefde van Christus die in hem woonde, dreef hem voort. Daarom beweegt Paulus de mensen tot het geloof. Dit woord mag ook vertaald worden met overtuigen of overreden. De werkwoordsvorm wijst op een voortdurend iets. Paulus sprak dus niet af en toe en terloops eens over het Evangelie, waarbij men zelf maar moest kijken wat men ermee deed. Nee, hij was voortdurend bezig de mensen op allerlei wijze te overtuigen van het geloof in Christus. De liefde van Christus en de schrik des Heeren drongen hem ertoe. Laat dit vandaag de dag ook jou ertoe aansporen om jouw mond te openen. 1.4 Vanwege de eer van God Looft den HEERE, roept Zijn Naam aan, maakt Zijn daden bekend onder de volken. Zingt Hem, psalmzingt Hem, spreekt aandachtelijk van al Zijn wonderen. Ps. 105:1-2 Ten slotte nog een laatste en belangrijkste reden, waarom je moet evangeliseren. Het verkondigen van het Evangelie draagt bij aan de eer van God. Psalm 105 roept ons op om de HEERE te loven. Allereerst door Zijn naam aan te roepen. Dit betekent een aanroepen in geloof, waarbij je alles van Hem verwacht. Ten tweede wordt de oproep gedaan om Zijn daden bekend te maken onder de volken. Het gaat hier om al de volken buiten Israël. Ook aan de andere volken moet de Naam van de HEERE bekendgemaakt worden. Er moet gesproken worden over de wonderen die Hij gedaan heeft. Ook voor vandaag geldt deze oproep. Evangelisatie bestaat voor een belangrijk deel ook uit het goed spreken van de Heere tegenover mensen die Hem niet kennen. Je mag laten zien hoe goed het is om Hem te dienen. Je mag vertellen Wie Hij voor jou is. Op deze wijze wordt God geëerd.

12 T01 De Bijbelse basis Pagina 13 Bijzonder is het wanneer die lof ook uit de mond van kinderen mag klinken (Ps. 8:3). Heel het werk van evangelisatie is uiteindelijk gericht op de eer van God. God is immers jouw Schepper, Die jou geschapen heeft naar Zijn beeld om te leven tot eer van Hem.

13 14 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 2. Waarom kinderevangelisatie? De volgende vraag waar we bij stilstaan is: Waarom kinderevangelisatie? We hebben gezien dat het onze opdracht is het Evangelie te verkondigen. De vraag kan echter opkomen of het Evangelie ook aan kinderen verteld moet worden. Er zijn mensen die vinden dat kinderevangelisatie niet nodig is, omdat kinderen toch wel behouden zijn. Anderen doen niet aan kinderevangelisatie omdat ze denken dat een kind niet kan geloven. Een groeiende groep mensen vindt dat kinderevangelisatie eigenlijk verboden zou moeten worden. Een kind moet in vrijheid opgevoed worden en niet geïndoctrineerd worden met een bepaalde religie. Later kan het kind dan zelf een keuze maken. Het is waar dat in de Bijbel nauwelijks direct gesproken wordt over het specifieke werk van kinderevangelisatie. Als de Bijbel over kinderen spreekt, gaat dit meestal over verbondskinderen. Toch mogen we van daaruit wel de lijnen doortrekken. Telkens weer laat de Heere zien dat kinderen erbij horen. Verschillende teksten wijzen ons op de noodzaak en de mogelijkheid van kinderevangelisatie. 2.1 Christus sluit de kinderen niet uit En Hij zeide tot hen: Gaat heen in de gehele wereld, predikt het Evangelie aan alle creaturen. Mar. 16:15 Als Christus aan Zijn discipelen verschijnt na Zijn opstanding, geeft Hij bevel het Evangelie te verkondigen in de hele wereld en aan alle creaturen. De woorden alle creaturen laten zien dat in de verkondiging van het Evangelie de groep van kinderen niet wordt uitgezonderd. Een derde van de wereldbevolking bestaat uit kinderen. Dit zijn dus meer dan twee miljard kinderen wereldwijd. Stel eens voor dat deze hele groep uitgezonderd zou worden van de verkondiging van het Evangelie. Het kan niet anders dan dat Jezus ook in Markus 16 de kinderen op het oog heeft. Tegelijk zien we dan dat aan hen geen ander Evangelie verkondigd moet worden dan aan volwassenen. Volwassenen en kinderen hebben beiden hetzelfde Evangelie nodig. Volwassenen en kinderen zijn beiden in zonden ontvangen en geboren en kunnen beiden alleen gered worden door het bloed van Jezus Christus. Wanneer we deze lijn doortrekken naar het werk

14 T01 De Bijbelse basis Pagina 15 van evangelisatie, betekent dit dat we ook daarin kinderen niet mogen uitsluiten. De taak van kinderevangelisatie is om dat Evangelie in eenvoudige bewoordingen bij het hart van de kinderen te brengen. 2.2 Het Oude Testament sluit de kinderen niet uit En dat zij hun hoop op God zouden stellen, en Gods daden niet vergeten, maar Zijn geboden bewaren. Ps. 78:7 In Psalm 78 lees je de oproep aan de ouders om de grote daden van God te vertellen aan hun kinderen. Het was heel belangrijk in het oude Israël, dat de verhalen van Gods grote daden aan de kinderen werden doorgegeven. Dit was een dure plicht van elke ouder. Je leest dit ook in Deuteronomium 11 vers 19. Daar klinkt de oproep om overal, in huis en op de weg, bij het opstaan en het neerliggen, met de kinderen te spreken over de Heere. Ook in het Oude Testament zie je dat de HEERE de kinderen niet uitsluit. Het is van het grootste belang hen bekend te maken met de woorden en daden van de HEERE. Wat voor de verbondskinderen geldt, kun je doortrekken naar het werk van evangelisatie vandaag de dag. Het is voor elk kind belangrijk om al vroeg bekend te worden met de HEERE. Elk kind moet horen van de grote daden van de HEERE. In Psalm 78 vers 7 wordt heel kernachtig weergegeven waarom je dit moet doen. Drie dingen worden genoemd. Ten eerste, opdat zij hun hoop op God zouden stellen. Ten tweede, opdat zij bekend worden met Gods daden. Ten derde, opdat ze Gods geboden houden. Deze drie zaken vormen de kern van evangelisatie onder kinderen. Het is belangrijk om vast te stellen dat kinderen ook in het Oude Testament zeker niet buitengesloten worden. 2.3 Christus nodigt ze En zij brachten kinderkens tot Hem, opdat Hij ze aanraken zou; en de discipelen bestraften degenen, die ze tot Hem brachten. Maar Jezus, dat ziende, nam het zeer kwalijk, en zeide tot hen: Laat de kinderkens tot Mij komen, en verhindert ze niet; want derzulken is het Koninkrijk Gods. Voorwaar zeg Ik u: Zo wie het Koninkrijk Gods niet ontvangt gelijk een kindeken, die zal in hetzelve geenszins ingaan. En Hij omving ze met Zijn armen, en de handen op hen gelegd hebbende, zegende Hij dezelve. Mar. 10:13-16

15 16 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Ook de Heere Jezus laat de kinderen niet links liggen. De geschiedenis uit Markus 10 is daar een belangrijk voorbeeld van. Een aantal mensen, waarschijnlijk moeders, brengen hun kinderen bij Jezus. De discipelen bestraffen hen. Ze zijn in de veronderstelling dat voor de Heere Jezus een kind van geen betekenis is. In de maatschappij van die tijd telt een kind nauwelijks mee. Voor de Heere Jezus is dit echter anders. Hij roept ze bij Zich, Hij omhelst ze, legt de handen op en zegent ze. Het laat zien dat in het Koninkrijk van God kinderen ook een plaats hebben. Christus Zelf nodigt ze. Hun kind-zijn maakt hen niet ongeschikt. Het tegenovergestelde is het geval. Jezus leert dat de discipelen moeten worden als kinderen. Ditzelfde onderwijs zien we ook in Mattheüs 18 vers 1-14, Markus 9 vers en Lukas 9 vers Hier neemt de Heere Jezus een kind als voorbeeld voor de discipelen. De Heere Jezus stelt een kind in het midden en vraagt Zijn discipelen ernaar te kijken. Hij zegt: U moet worden gelijk dit kind. Het vertrouwen, de kwetsbaarheid en afhankelijkheid van een kind worden hier als voorbeeld gebruikt. In verband met kinderevangelisatie wordt ook vaak de tekst uit Mattheüs 18 vers 6 genoemd: Maar zo wie een van deze kleinen die in Mij geloven, ergert, het ware hem nutter, dat een molensteen aan zijn hals gehangen, en dat hij verzonken ware in de diepte der zee. Hoewel het hier vooral gaat om degenen met een geloof als een kind, kan het ook toegepast worden op gelovige kinderen. De les van de Heere Jezus is duidelijk: in het Koninkrijk van God moeten volwassenen meer op kinderen gaan lijken, dan kinderen op volwassenen. De nodiging en het onderwijs van Christus leren dat volwassenen niet meer geschikt zijn voor Gods Koninkrijk dan kinderen. Laten we ons daarom niet boven hen verheffen. 2.4 De Bijbel spreekt ze aan Gij kinderen, zijt uw ouderen gehoorzaam in den Heere; want dat is recht. Eert uw vader en moeder (hetwelk het eerste gebod is met een belofte), opdat het u welga, en dat gij lang leeft op de aarde. En gij vaders, verwekt uw kinderen niet tot toorn, maar voedt hen op in de lering en vermaning des Heeren. Ef. 6:1-4

16 T01 De Bijbelse basis Pagina 17 In de Bijbel worden kinderen rechtstreeks aangesproken. Je ziet dit in de brief aan de gemeente van Efeze. Verschillende groepen worden hier aangesproken, onder wie kinderen. In het vermanende gedeelte van de brief worden ze opgeroepen om de geboden van God te onderhouden. Heel specifiek wordt voor hen het zesde gebod er uitgelicht. Paulus voegt er de belangrijke woorden aan toe: in de Heere. Dit laat zien dat de gevraagde gehoorzaamheid alleen in, door en vanuit het geloof in Jezus Christus is te volbrengen. De kinderen worden opgeroepen tot geloofsgehoorzaamheid. In Kolossenzen 3 vers 20 lees je eenzelfde oproep aan de kinderen. Ook in 1 Johannes 2:13 worden kinderen aangesproken. Paulus en Johannes volgen hier een oudtestamentische lijn. Ook daar worden zowel volwassenen als kinderen aangesproken en opgeroepen de Heere te vrezen. We zien deze oproep heel duidelijk in Deuteronomium 31. Mozes doet daar de oproep dat met regelmaat de wet van de HEERE moet worden voorgelezen. Ook hier kun je de lijnen doortrekken: het feit dat de Bijbel kinderen aanspreekt en oproept, betekent dat je in het werk van kinderevangelisatie niet tegen hen mag zwijgen. Vergadert het volk, de mannen, en de vrouwen, en de kinderen, en uw vreemdelingen, die in uw poorten zijn; opdat zij horen, en opdat zij leren, en vrezen den HEERE, uw God, en waarnemen te doen alle woorden dezer wet. En dat hun kinderen, die het niet geweten hebben, horen en leren, om te vrezen den HEERE, uw God, al de dagen, die gij leeft op het land, naar hetwelk gij over de Jordaan zijt heengaande, om dat te erven. Deut. 31: Ze mogen de Heere loven Uit den mond der kinderkens en der zuigelingen hebt Gij sterkte gegrondvest, om Uwer tegenpartijen wil, om den vijand en wraakgierige te doen ophouden. Ps. 8:3 We zagen in het vorige hoofdstuk dat de belangrijkste reden om te evangeliseren is, dat het tot eer van God is. Ook uit de mond van kinderen mag de lof van de Heere klinken. Psalm 8 spreekt hierover. De Heere wil het eenvoudige getuigenis van een kind maar al te vaak gebruiken om volwassenen stil te zetten. In Mattheüs 21 vers lees je hoe de kinderen Jezus toeroepen: Hosanna den Zone Davids! De overpriesters en Schriftgeleerden

17 18 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND ergerden zich aan het geroep van deze kinderen. Ze vragen: Hoort U wel wat deze zeggen? Ja, antwoordt Jezus, deze kinderen vervullen de profetie van Psalm 8 vers 3. Als nu de overpriesters en Schriftgeleerden zagen de wonderheden, die Hij deed, en de kinderen, roepende in den tempel, en zeggende: Hosanna den Zone Davids! namen zij dat zeer kwalijk; En zeiden tot Hem: Hoort Gij wel, wat dezen zeggen? En Jezus zeide tot hen: Ja; hebt gij nooit gelezen: Uit den mond der jonge kinderen en der zuigelingen hebt Gij U lof toebereid? Matth. 21:15-16 Kinderen mogen de Heere dienen en loven. In de Bijbel vinden we verschillende geschiedenissen van mensen die al jong de Heere leerden kennen. In 2 Kronieken 34 vers 1-3 lezen we over Josia. Hij was acht jaar oud toen hij koning werd. We lezen hoe hij rond zijn zestiende jaar de God van zijn vader David ging zoeken. Ook hij zal daarvoor al over de Heere gehoord hebben. Naäman de Syriër wordt door een jong meisje erop gewezen dat de Heere hem kan genezen van zijn melaatsheid. Zij moet al jong de Heere hebben gediend. Hetzelfde zien we bij Daniël en zijn vrienden. Ze waren waarschijnlijk ongeveer veertien jaar oud toen ze weggevoerd werden. Toch bleven ze staande, midden in de vreemde cultuur van Babylon. Jozef was zeventien jaar toen hij verkocht werd (Gen. 37), toch kende hij de Heere al. Maria was waarschijnlijk ongeveer zestien jaar toen de engel de geboorte van de Heere Jezus aankondigde. Ook zij diende de Heere. Met vele andere voorbeelden zou deze lijst aangevuld kunnen worden. Wat het wil zeggen moge duidelijk zijn: het dienen van de Heere is niet voorbehouden aan volwassenen of oude mensen. Ook kinderen kunnen en mogen de Heere loven. Het is jouw taak om hun te leren de Heere te loven en te dienen. 2.6 We kunnen er niet onderuit Hierboven zijn een heel aantal redenen gegeven om aan kinderevangelisatie te doen. Als de Heere jou roept goed van Hem te spreken, mag je niet zwijgen tegenover de kinderen. Als Christus de kinderen niet buitensluit, mag jij dat ook niet doen. De getuigenissen uit de Bijbel mogen jou hoop en moed geven in dit werk. De Heere wil het werk zegenen. Zoals Christus Zijn hart openstelde voor kinderen, zo mag ook jij dat doen. Zoals Christus de kinderen omhelsde, mag ook jij de kinderen omhelzen. Je mag ze vertellen van Gods grote daden, leren

18 T01 De Bijbelse basis Pagina 19 in Zijn wegen te wandelen. Opdat ook zij hun hoop op God zullen stellen. In gehoorzaamheid aan Hem kun je er niet onderuit om aan kinderevangelisatie te doen. 3. Wie is het kind? Nu we hebben gezien dat het noodzakelijk is om ook kinderen het Evangelie te verkondigen, is het goed om eerst stil te staan bij de vraag: Wie is het kind? Vanuit de psychologie en pedagogiek zijn hier allerlei dingen over te zeggen. In dit hoofdstuk willen we enkele Bijbelse lijnen trekken. Van groot belang is het om na te denken over de vraag: Kan een kind wederom geboren worden? Ook is het nodig oog te hebben voor de verschillen tussen kinderen. Elke paragraaf bevat opnieuw een belangrijke reden om aan kinderevangelisatie te doen. 3.1 Het kind: een schepsel en zondaar Er is niemand die verstandig is, er is niemand die God zoekt. Rom. 3:11 Allereerst is het kind, net als elk mens, een schepsel van God. Vanaf het eerste moment kent de Heere het nieuwe leven en omringt Hij het met Zijn zorg (Ps. 139:13-14). De mens, en ook het kind, is geschapen als beelddrager van God. De mens, en ook het kind, is geschapen met de hoge roeping om God te loven. Tegelijk is elk mens, en ook het kind, een zondaar voor God. Elk kind dat geboren wordt, wordt geboren na Genesis 3. Het doopformulier zegt dat wij en onze kinderen in zonden ontvangen en geboren en daarom kinderen des toorns zijn, zodat wij in het rijk van God niet kunnen komen, tenzij wij van nieuws geboren worden. David belijdt in Psalm 51 zijn zonden voor de HEERE: ik ben in ongerechtigheid geboren. Het kind komt niet als een onbeschreven blad ter wereld, maar als een gevallen mens. Vaak wordt gedacht dat het kind onschuldig is. Het wordt neutraal geboren en kan door onderwijs tot een goed mens opgevoed worden. Deze gedachte is on-bijbels. De boodschap van bekering, afkeer van de zonde, moet ook aan de kinderen gebracht worden. Ook van kinderen geldt: er is niemand die verstandig is, er is niemand die God zoekt (Rom. 3:11). Ook in het werk van kinderevangelisatie staan we met beide benen midden in de realiteit van een gevallen wereld. De kinderen zijn schepsel

19 20 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND en zondaar tegelijk. Tegelijk geldt ook voor het kind, dat God niet wil dat het verloren gaat, maar tot bekering komt (2 Petr. 3:9). 3.2 Het kind: wedergeboorte noodzakelijk Jezus antwoordde en zeide tot hem: Voorwaar, voorwaar zeg Ik u: Tenzij dat iemand wederom geboren worde, hij kan het Koninkrijk Gods niet zien. Joh. 3:3 Aangezien elk kind een zondaar is, geldt ook voor kinderen: Tenzij dat iemand wederom geboren worde, hij kan het Koninkrijk Gods niet zien. Ook voor kinderen is het nodig dat de Heilige Geest in onze harten ontsteekt een oprecht geloof, hetwelk Jezus Christus met al Zijn verdiensten omhelst, Hem eigen maakt, en niets anders meer buiten Hem zoekt (NGB art. 22). Het wonder van de wedergeboorte werkt God zonder ons in ons. De vraag is of de HEERE dat werk ook in de harten van kinderen kan of wil doen? Het antwoord op deze vraag bepaalt in belangrijke mate de inhoud en het doel van kinderevangelisatie. Als het antwoord nee is, kunnen we ons afvragen of kinderevangelisatie wel nodig is. Het zou dan kunnen dienen als voorbereiding op een later moment, waarop men als volwassene wel tot geloof kan komen. Het kan dan in algemene zin goed zijn de kinderen bekend te maken met het Woord van God. Het doel van kinderevangelisatie zal dan daartoe beperkt moeten worden. De serie kinderevangelisatie is echter geschreven vanuit de overtuiging, dat het antwoord op deze vraag ja is. In het vijfde hoofdstuk zullen we zien dat dit gevolgen heeft voor de inhoud van de kinderevangelisatie. Er zijn verschillende argumenten te geven voor de overtuiging dat de HEERE ook in het leven van kinderen de wedergeboorte wil werken. Een heel aantal argumenten is al in het vorige hoofdstuk naar voren gekomen. (1) Ze worden niet buitengesloten van de Evangelieverkondiging. (2) Ze worden in de Bijbel opgeroepen om de Heere te loven en te gehoorzamen. (3) De Heere Jezus Zelf zegent hen en legt de handen op. In Efeze 6 vers 1 worden ze opgeroepen hun ouders te gehoorzamen in de Heere. Deze toevoeging wijst erop dat ook kinderen door het geloof Christus ingelijfd kunnen zijn. Ook zagen we in het vorige hoofdstuk een heel aantal voorbeelden van kinderen die al jong de Heere dienden. We kunnen hier de geschiedenis van Samuël nog aan toevoegen. Hij was nog een kind toen de Heere hem riep. Dankzij het onderwijs van Eli leerde hij antwoorden: Spreek, want Uw knecht hoort (1 Sam. 3:10). Kortom: je mag

20 T01 De Bijbelse basis Pagina 21 het werk doen in de hoop en verwachting dat de Heere macht heeft ook kinderharten te veranderen. Wat een zegen is het, als je mag zien dat het Evangelie vrucht draagt in het leven van kinderen. 3.3 Het kind: is in ontwikkeling En Joas deed was recht was in de ogen des HEEREN, al de dagen van de priester Jojada. 2 Kron. 24:2 Bij het voorgaande moet wel een belangrijke kanttekening gemaakt worden. Een kind is een kind, ook in deze dingen. Het is bekend dat een kind een tijd heel intensief met iets bezig kan zijn en dit na een tijdje weer geheel los kan laten. Een kind kan het ene moment met volle overtuiging de ene volwassene nazeggen, en na een tijdje instemmen met de (tegengestelde) woorden van een ander. Het denken van een kind is nog in volle ontwikkeling. Dit geldt ook voor zijn religieuze denken en handelen. Voor de kinderevangelisatie geeft dit een grote verantwoording. Juist op dat moment mag het Woord sturend aanwezig zijn in het leven van de kinderen. Aan de andere kant moet het ons voorzichtig maken om al te grote conclusies te trekken. Van koning Joas lezen we dat hij in zijn jeugd de Heere diende, maar later in zonde is gevallen (2 Kron. 24:1-27). Toen de priester Jojada wegviel, vergat hij de Heere. De taak van kinderevangelisatie is vooral het zaad strooien, de groei en de vrucht mogen we overgeven in de handen van de HEERE. 3.4 Het kind: nog een leven voor zich!? En gedenk aan uw Schepper in de dagen uwer jongelingschap, eer dat de kwade dagen komen, en de jaren naderen, van dewelke gij zeggen zult: Ik heb geen lust in dezelve. Pred. 12:1 Wanneer is de beste tijd om de Heere te leren kennen? Het antwoord is: zo vroeg mogelijk! Hier zijn vele redenen voor te geven. Ten eerste leert de Bijbel dat bekering geen uitstel kan dulden: heden zo gij Zijn stem hoort (Ps. 95:7). Ten tweede maakt elke afwijzing ons hart steeds harder (2 Kor. 6:1-2, Hebr. 4:7). Ten derde: Wie vroeg de Heere leert kennen heeft, als de Heere het geeft, nog een heel leven voor zich waarin hij of zij de Heere mag dienen en grootmaken.

21 22 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Ten vierde: Misschien dat alle beslommeringen van het leven maken dat we later geen tijd meer hebben om aan de HEERE te denken. Dit brengt de Prediker ertoe om op te roepen: Zoek uw Schepper in uw jonge jaren. Ten vijfde: Wie bekering uitstelt, kan het uitstellen tot het te laat is (Openb. 6:15-17). Ook kinderen kunnen sterven. Die ene les kinderevangelisatie kan voor een kind de eerste en laatste keer zijn dat het met het Evangelie in aanraking komt. Deze laatste reden is misschien wel de belangrijkste. Hier komt nog bij dat een kind (menselijkerwijs gesproken) eerder openstaat voor het Evangelie dan een volwassene. Een kind is vaak nieuwsgierig en staat open voor nieuwe dingen. Een volwassene heeft al een heel leven achter de rug. Wie het kind heeft, heeft de toekomst. Op vele plaatsen in de evangeliën roept Christus ons op om te worden als een kind. Hij bedoelt hiermee niet dat we het verstand van een kind moeten krijgen. Hij bedoelt hiermee wel dat we het hart van een kind moeten krijgen. Nederig, vol vertrouwen en afhankelijk, dat is hoe de Heere ons wil hebben. Een kind wordt hierin tot voorbeeld gesteld. Het is mooi als kinderen al jong nederig, vol vertrouwen en afhankelijk van de Heere mogen zijn. 3.5 Het kind: geen twee hetzelfde Ik loof U, omdat ik op een heel vreselijke wijze wonderbaarlijk gemaakt ben; wonderlijk zijn Uw werken, ook weet het mijn ziel zeer wel. Ps. 139:14 Geen twee kinderen zijn hetzelfde. Elk kind is een uniek schepsel van God. Elk kind heeft ook een eigen achtergrond en krijgt bepaalde waarden en normen mee in de opvoeding. Het is nodig om ons hier bewust van te zijn. Het is belangrijk om je te verdiepen in de kinderen die op de club aanwezig zijn. Wat is hun achtergrond? Welk patroon van waarden en normen krijgen ze van thuis mee? In de Nederlandse situatie moeten we ook niet vergeten om oog te hebben voor moslimkinderen. Hieronder gaan we kort in op vier groepen kinderen. Onkerkelijk kind Allereerst is er het onkerkelijke kind. We bedoelen hiermee het kind dat zonder kerk of geloof is opgegroeid. In een aantal gevallen zal een oma of opa nog wel bij de kerk betrokken zijn geweest, hoewel ook dat lang niet altijd het geval is.

22 T01 De Bijbelse basis Pagina 23 Het zijn vaak kinderen van een generatie die zelf ook al onkerkelijk is opgegroeid. De grote secularisatiegolf ligt alweer een generatie achter ons. Je kunt er niet meer van uitgaan dat God en kerk bekende begrippen zijn. De huidige generatie ouders (en kinderen) leeft in een postmoderne tijd. Alles is relatief, de waarheid is een persoonlijke keuze. Het is in het werk van evangelisatie belangrijk om niet over te komen als het dwingende kerkelijke instituut. Juist in deze generatie is het persoonlijke getuigenis van groot belang. De openheid voor andere meningen kan ook kansen bieden. Laat de kinderen zien hoe goed het is om de Heere te dienen. Moslimkind Een belangrijke doelgroep zijn de kinderen van ouders die moslim zijn. Het is nodig om aan deze groep specifieke aandacht te besteden. Zij hebben een waarden- en normenpatroon meegekregen dat in een aantal opzichten overlapt met het onze. Tegelijk zijn er belangrijke verschillen. Hetzelfde geldt voor het Godsbeeld van deze kinderen. Zo zal de boodschap dat God een Vader voor Zijn kinderen is, voor hen vernieuwend zijn. Een heel aantal Bijbelverhalen, ook over de Heere Jezus, zullen bij hen bekend zijn. Vaak bevatten deze wel belangrijke verschillen. Zo erkent men Christus als profeet, maar niet als de hoogste profeet en zeker niet als de Zoon van God. Het is nodig om je specifiek in hun leef- en denkwereld te verdiepen. Aangezien de verwachting bestaat dat deze groep de komende jaren groeit, besteden we in deze methode speciale aandacht aan deze doelgroep. Voor een moslimkind is het een enorme stap om tot geloof in de Heere Jezus te komen. Nog veel sterker dan bij andere kinderen, zal dit leiden tot onbegrip, weerstand en vijandschap in de eigen familie en sociale omgeving. Heel belangrijk is daarom om te proberen vanaf het begin niet alleen de kinderen, maar ook de moslimouders te bereiken met het Evangelie. Kerkelijk kind Verder zullen er op de club ook kerkelijke kinderen zijn. Dit kunnen randkerkelijke kinderen zijn of kinderen van betrokken ouders. Je moet bij de laatste groep in het oog houden dat de kinderevangelisatie in de eerste plaats niet voor hen bedoeld is. Een goede regel is om te stellen dat ze alleen mogen komen als ze een onkerkelijk vriendje of vriendinnetje meenemen. De eerste groep, van randkerkelijke kinderen, is natuurlijk ook van harte welkom. Bij deze categorie horen ook kinderen die van huis uit niet kerkelijk zijn, maar op een

23 24 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND christelijke school geschiedenissen uit de Bijbel horen. Meestal zullen deze kinderen al min of meer bekend zijn met de geschiedenissen die behandeld worden. Dit geeft hun een grote voorsprong op de kinderen voor wie de verhalen echt nieuw zijn. Op bepaalde momenten kunnen zij ingeschakeld worden en een extra bijdrage leveren. Ook hier is het goed om je te verdiepen in de kerkelijke achtergrond. Veel van deze kinderen zullen gedoopt zijn. Van gedoopte kinderen mag je weten dat de Heere hun rijke beloften heeft gegeven. Toch betekent dit niet dat zij het Evangelie niet nodig hebben. Het is niet zo dat elk kerkelijk kind ook een gelovig kind is. Helaas niet. Ook deze kinderen hebben het nodig dat de Heilige Geest hen vernieuwt. Ook deze kinderen moet het Evangelie verkondigd worden. Gelovig kind Zoals we hierboven hebben gezien kunnen er ook kinderen zijn die de Heere mogen kennen en dienen. Het is voor ons niet altijd zichtbaar en het is niet aan ons om hierover te oordelen. Toch zou het een miskenning van het werk van God zijn, om te doen alsof deze kinderen er niet zijn. We doen het werk immers in de verwachting dat God het wil zegenen. We geloven dat de Heilige Geest het wonder van de wedergeboorte ook in het hart van kinderen werkt. Deze kinderen mag worden gewezen op het leven als christen in woord en daad. Ze mogen aangemoedigd worden om ook andere kinderen te vertellen over de Heere Jezus. Juist deze kinderen hebben veel begeleiding nodig. Ze zitten vol vragen. Het is goed om met hen persoonlijk het gesprek aan te gaan en hier ook tijdens de Bijbelvertellingen aandacht voor te hebben. Elk kind is uniek We hebben enkele groepen van kinderen besproken. Het is niet de bedoeling om elk kind in een hokje te plaatsen. Het belangrijkste is dat je bewust bent van de veelsoortigheid van kinderen op de club. Het is nodig om je te verdiepen in de verschillende achtergronden. Wie de kinderen goed kent, kan in de persoonlijke gesprekken veel directer aansluiten bij hun ervaringen. Elk kind is door God geschapen. Als God werkt in de levens van mensen en kinderen, werkt Hij persoonlijk. Hart voor hart worden mensen voor Hem ingewonnen. Ook in kinderevangelisatie is de persoonlijke benadering daarom noodzakelijk.

24 01 De Bijbelse basis Pagina 25.6 Nog meer redenen voor kinderevangelisatie n het vorige hoofdstuk noemden we vier redenen om aan kinderevangelisatie e doen. In dit hoofdstuk zochten we een antwoord op de vraag: Wie is het kind? e antwoorden die we gevonden hebben geven weer nieuwe redenen om het erk van kinderevangelisatie ter hand te nemen: 1. Het kind is schepsel en zondaar. Dit betekent enerzijds dat het kind verloren gaat, wanneer het Christus niet kent. Anderzijds betekent het dat de Heere ook hen met het Evangelie wil bereiken. Het feit dat een kind verloren kan gaan, mag ons aansporen tot evangeliseren. 2. De HEERE heeft de macht om ook in het leven van kinderen het wonder van de wedergeboorte te werken. We zagen voorbeelden in de Bijbel van kinderen die de HEERE dienden. Deze overtuiging maakt dat we met verwachting aan het werk moeten en mogen. 3. Het kind is in ontwikkeling. Het is van het grootste belang om juist op dit belangrijke moment in hun leven met het Woord aanwezig te zijn. De uitdrukking: hoe ouder hoe kouder is ook hier van toepassing. Je mag hun het Woord niet onthouden! 4. Een kind heeft een leven voor zich. Als de Prediker oproept de Heere op jonge leeftijd te zoeken, is het onze opdracht om aan (jonge) kinderen over Hem te vertellen. 5. Elk kind is een uniek schepsel van God. Het is nodig dat je heel persoonlijk het Evangelie aan het hart legt.

25 26 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 4. Wie ben ik als evangelist? In dit hoofdstuk komen we een stapje dichterbij. In het werk van kinderevangelisatie is het niet alleen van belang te vragen Wie is het kind?, maar ook: Wie ben ik als leiding? Vooral bij het werk onder kinderen komt er heel veel aan op jou als leider of leidster. Jij bent degene die het verhaal vertelt, die de kinderen begeleidt en de liederen aanleert. Jij bent degene die de kinderen ziet, ook wanneer je niet aan het woord bent. Misschien ben jij voor vele kinderen wel de enige christen die zij kennen. Het is daarom belangrijk wat je zegt, wat je doet en wie je bent. 4.1 Ben ik geschikt? Maar wij hebben dezen schat in aarden vaten, opdat de uitnemendheid der kracht zij van God, en niet uit ons. 2 Kor. 4:7 De eerste vraag die je jezelf moet stellen is: Ben ik geschikt? Vooropgesteld moet worden dat van zichzelf elk mens ongeschikt is voor het werk van evangelisatie. Wij zijn aarden vaten, zo zegt Paulus. Het is niet te bevatten dat de heilige God het werk van evangelisatie in handen geeft van zulke zondaren als wij zijn. Toch doet Hij dit. Daarom mag je niet te makkelijk zeggen dat je niet geschikt bent. Als jij je geroepen weet, dan wil de Heere jou ook geschikt maken. Eigendom van Christus? Een christen is een mens met zonden en tekortkomingen, maar ook een mens die door Christus vernieuwd is. Een mens die door genade het leven buiten zichzelf in Christus zoekt. Juist deze mensen kan en wil de Heere gebruiken. Misschien dat jij met deze dingen worstelt. Als je worstelt met vragen rondom de toe-eigening, betekent dit niet dat je ongeschikt bent. De vraag is of je van harte verlangt de boodschap van Gods Evangelie aan anderen door te geven. Uiteindelijk is dit een persoonlijke gebedszaak voor en met de HEERE. Denken dat je het zelf goed kunt en weet, maakt je niet geschikt voor evangelisatiewerk. Wél dat je je eigen tekortkomingen en ongeschiktheid inziet (Rom. 7:18), maar graag anderen wil laten delen in het wonder van de liefde van God, Die Zijn Zoon juist voor zondaren wilde overgeven.

26 T01 De Bijbelse basis Pagina 27 Geroepen voor kinderevangelisatie? Het bovenstaande betekent niet dat elk mens geschikt is voor kinderevangelisatie. Elke christen is geroepen het Evangelie uit te dragen, maar niet elke christen is geroepen voor het werk van kinderevangelisatie. De Heere heeft elk mens unieke talenten gegeven, die hij mag gebruiken in Zijn Koninkrijk. Niet iedereen heeft echter dezelfde talenten. De een heeft van de Heere gaven gekregen om vooral met intellectuelen om te gaan. Moeiteloos mengt zo iemand zich in elk debat, maar weet niets te zeggen als een kind op zijn schoot klimt. Een ander kan niets met intellectueel gepraat, maar weet met enkele woorden het hart van een kind te raken. Het is goed om je talenten te gebruiken op de plaats waar ze het meest tot hun recht komen. Opnieuw kan de vraag gesteld worden: Hoe weet ik of ik geroepen ben voor kinderevangelisatie? De belangrijkste vraag is deze: Heb je er zin in? Dat klinkt misschien gek, maar toch is het belangrijk. Als je het werk ziet als verplicht corvee zal je snel afhaken. Alleen als je ernaar verlangt het werk te doen, gedreven door de liefde van Christus, alleen dan kun je het ook volhouden. Voel je de noodzaak om kinderen te bereiken met het Evangelie? Gaat jouw hart uit naar de kinderen, zoals het hart van Christus naar hen uitging? Heb jij hen lief? Kun jij luisteren naar kinderen en je voor hen openstellen, ook al zijn ze anders? Als de Heere jou deze gaven heeft gegeven, dan mag je die gebruiken. Als je door anderen gevraagd wordt, mag er niet te makkelijk nee gezegd worden. God kan dingen op jouw weg plaatsen. Hij wil jou geschikt maken. Je mag dit aan Hem voorleggen in gebed. Door Zijn Woord en door de dingen in jouw leven wil Hij antwoord geven op die gebedsvragen. 4.2 Getuige van Christus Zo zijn wij dan gezanten van Christuswege. 2 Kor. 5:20 Paulus zegt: wij zijn gezanten (ambassadeurs) van Christuswege. Zoals een ambassadeur in een vreemd land de koning vertegenwoordigt, zo vertegenwoordig je als medewerker bij het kinderevangelisatiewerk Christus voor kinderen die Hem niet kennen. Dit is een hoge roeping en een grote opdracht. Het vraagt veel van jou als leidinggevende. Christus vraagt van jou dat jij Zijn beeld toont in jouw daden en in jouw spreken. Misschien dat jij wel de enige christen bent waar het kind mee in aanraking komt. Belangrijk is dan de

27 28 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND vraag: Wat straal ik uit? In de volgende paragraaf gaan we hier verder op in. Eerst wijzen we op de andere kant van het gezanten zijn van Christus. Behalve een hoge roeping is dit namelijk ook een grote bemoediging. Wie het werk van kinderevangelisatie ter hand neemt, is niet voor zichzelf bezig. Je moet nooit vergeten dat het Koning Christus is Die de Kerk regeert. Je bent een werktuig in Zijn hand. Je bent slechts een middel dat Christus wil gebruiken om Zelf Zijn Kerk te bouwen en uit te breiden. Hijzelf wil jou ook bekwaam maken voor dit werk (Ef. 4:11). Als je geen vrucht ziet is dat geen bewijs dat jouw werk voor niets geweest is. Het werk van evangelisatie wordt wel vergeleken met een schakelketting. God gebruikt jou als een schakeltje in Zijn hand. Soms gebruikt Hij heel veel schakeltjes voordat iemand tot geloof komt. Jij als leidinggevende bent dan slechts één schakel in het grote plan van God. Maar wel een schakel die God wil gebruiken om een zondaar tot geloof te brengen. Dit kan bemoedigend zijn in het werk. Tegelijk houdt het ons wel telkens afhankelijk van Hem. Het is daarom ook noodzakelijk om heel dicht bij Hem te leven. 4.3 Een leesbare brief Als die openbaar zijt geworden, dat gij een brief van Christus zijt, en door onzen dienst bereid, die geschreven is niet met inkt, maar door den Geest des levenden Gods, niet in stenen tafelen, maar in vlezen tafelen des harten. 2 Kor. 3:3 Behalve het beeld van een ambassadeur gebruikt Paulus ook het beeld van een brief. Tegenover de buitenwereld ben jij een brief van Christus, zo zegt hij. De afzender van deze brief is Christus Zelf. Ook wanneer je daar zelf misschien (nog) niet van overtuigd bent, ziet de buitenwereld jou als een gelovig christen. Jouw daden en jouw woorden worden gekoppeld aan de naam van Christus. Belangrijk is daarom de vraag: Wat is er in deze brief te lezen? Het is een brief geschreven door de Geest van God in het hart. Hoe kun je in de brief van jouw leven het Evangelie van Christus tonen? In de eerste plaats is het hiervoor nodig om heel dicht bij Hem te leven. Alleen wie dagelijks in Zijn nabijheid en aan Zijn voeten is, kan Zijn beeld uitdragen. Juist daarom is het nodig dat je eigendom van Christus bent. Als jouw spreken niet oprecht is, niet voortkomt uit jouw hart en niet samenvalt met jouw leven, dan val je zo door de mand. Vooral kinderen hebben hier een heel scherp oog voor. Belangrijk is ook hier weer om te zien dat Christus ons hierin niet alleen

28 T01 De Bijbelse basis Pagina 29 laat. Het is de Geest van God Die deze brief in jouw hart wil schrijven. Hij kan jou vernieuwen naar het beeld van Christus (Kol. 3:10). In plaats van naar het vlees te wandelen, heb je de opdracht om te wandelen naar de Geest. In Galaten 5 somt Paulus op wat dit betekent. Allereerst worden we daar gewezen op de voortdurende strijd die dit kost. Het kost strijd en zelfverloochening om te worden wie Christus wil dat we zijn. In die zin ben je nooit klaar en schiet je altijd tekort. Ten tweede worden we gewezen op vele werken van het vlees. Dit vleselijke leven moet gekruisigd worden. Daartegenover staat de vrucht van de Geest. Je kunt dit lezen als het profiel van een kinderevangelist. De volgende vruchten worden genoemd: Liefde Heb de kinderen lief. Blijdschap Laat zien welke vreugde het dienen van de Heere geeft. Vrede Laat zien dat de vrede met God in uw hart heerst. Geduld Heb geduld met de kinderen, zoals God geduld heeft met jou. Goedertierenheid Zoek het goede voor de kinderen, zoals God het goede voor jou zoekt. Goedheid Wees welwillend, mild en edelmoedig. Geloof Dit betekent hier: wees betrouwbaar. Zachtmoedigheid Wees vriendelijk tegen de kinderen. Matigheid laat zien dat jouw schat in de hemel is, en niet op aarde. En ik zeg: Wandelt door den Geest en volbrengt de begeerlijkheden des vleses niet. Want het vlees begeert tegen den Geest, en de Geest tegen het vlees; en deze staan tegen elkander, alzo dat gij niet doet hetgeen gij wildet. Maar indien gij door den Geest geleid wordt, zo zijt gij niet onder de wet. De werken des vleses nu zijn openbaar; welke zijn overspel, hoererij, onreinigheid, ontuchtigheid, afgoderij, venijngeving, vijandschappen, twisten, afgunstigheden, toorn, gekijf, tweedracht, ketterijen, nijd, moord, dronkenschappen, brasserijen, en dergelijke; van dewelke ik u tevoren zeg, gelijk ik ook tevoren gezegd heb, dat die zulke dingen doen, het Koninkrijk Gods niet zullen beërven. Maar de vrucht des Geestes is liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid. Tegen de zodanigen is de wet niet. Maar die van Christus zijn, hebben het vlees gekruist met de bewegingen en begeerlijkheden. Indien wij door den Geest leven, zo laat ons ook door den Geest wandelen. Gal. 5:16-25

29 30 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 4.4 Gebed om de Heilige Geest Ten slotte is het belangrijk om voortdurend te bidden om de werking van de Heilige Geest. Jijzelf kunt anderen niet overtuigen, dat kan alleen uit genade door de kracht van de Heilige Geest. Het is de Heilige Geest Die onwillige harten een voor een moet inwinnen voor het Evangelie van Jezus Christus. Als een kind tot geloof komt, als het zaad vrucht mag dragen, is dat altijd het gevolg van Gods genade. Het werk van de Heilige Geest is dan ook onmisbaar. Het gebed om de krachtige werking van de Heilige Geest is dan ook voortdurend nodig. Vraag ook anderen het werk met gebed te ondersteunen.

30 T01 De Bijbelse basis Pagina Wat moet ik zeggen? In dit hoofdstuk staan we stil bij de vraag: Wat moet ik eigenlijk zeggen tegen de kinderen? Wat is de inhoud van de boodschap van kinderevangelisatie? We hebben eerder al gezien dat zij geen ander Evangelie nodig hebben dan de volwassenen. Vanuit de Bijbel willen we in dit hoofdstuk enkele lijnen trekken. 5.1 Geen tijdverdrijf En ik zag de doden, klein en groot, staande voor God ( ) en de doden werden geoordeeld uit hetgeen in de boeken geschreven was, naar hun werken. Openb. 20:12 Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat kinderevangelisatie iets anders is dan een vorm van kinderopvang met een christelijk tintje. Het is geen bezigheidstherapie of tijdverdrijf. Net als bij elke verkondiging staan we ook bij de verkondiging onder kinderen op de grens van tijd en eeuwigheid. In Openbaring 20 zien we de doden groot en klein staan voor Gods troon. De kleinen die genoemd worden kunnen mensen van weinig aanzien zijn, of die klein van postuur zijn, maar we mogen zeker ook denken aan kinderen. Ook zij zullen eens staan voor Gods rechterstoel. Ook zij zullen geoordeeld worden. Ook zij hebben het bloed van Christus nodig. Dit is de achtergrond waartegen we kinderevangelisatie bedrijven. Uiteindelijk doen we het om hen te redden van het eeuwige verderf! Geen tijdverdrijf maar een levensbelangrijke noodzaak. Kinderen hebben hetzelfde Evangelie nodig als volwassenen. Eigenlijk is er maar weinig onderscheid tussen volwassenen en kinderen. In beide gevallen is het een wonder van God als een mens tot geloof komt. In beide gevallen is dit het werk van God Zelf, waarvoor Hij alleen de eer mag krijgen. In beide gevallen werkt de Heere door de verkondiging van Zijn Woord. De inhoud van het Evangelie is dus niet anders dan dat voor volwassenen: Alleen door het geloof in Jezus Christus kunnen we zalig worden. Alleen Zijn bloed kan verlossen van de zonde. 5.2 Drie doelen En dat zij hun hoop op God zouden stellen en Gods daden niet vergeten, maar Zijn geboden bewaren.

31 32 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Ps. 78:7 Al eerder noemden we Psalm 78 vers 7. Er worden daar drie doelen genoemd, waarom Joodse ouders hun kinderen over de Heere moeten vertellen: (1) dat zij hun hoop op God zouden stellen, (2) dat ze Zijn daden niet vergeten, (3) dat ze Zijn geboden bewaren. We kunnen dit toepassen op de praktijk van kinderevangelisatie. We bespreken ze hieronder in omgekeerde volgorde ten opzichte van de Bijbeltekst, waarbij we eindigen bij het belangrijkste. Deze volgorde is geen didactische volgorde. Onze overtuiging is dat alle drie, telkens opnieuw, aan de orde moeten komen. Zijn geboden bewaren Want dit is de liefde Gods, dat wij Zijn geboden bewaren; en Zijn geboden zijn niet zwaar. 1 Joh. 5:3 Het eerste doel is: dat de kinderen leren Gods geboden te bewaren. We geloven dat de God Die de wereld gemaakt heeft, spreekt door Zijn Woord. In Zijn Woord en wetten laat Hij zien hoe Hij wil dat wij leven. We geloven dat Zijn geboden en wetten heilzaam zijn. Om deze reden is het goed dat we de kinderen leren om in Zijn wegen te gaan. We mogen uitleggen hoe de Heere vraagt dat we leven, en waarom dat goed is. Let wel: het mag niet worden tot een verhaal met een moraal, dat kinderen leert lief, aardig en vriendelijk te zijn. We geloven immers niet in zaligheid door goede werken. Ook niet voor kinderen. Ook hier moet de belangrijke nieuwtestamentische toevoeging geleerd worden: in de Heere. Het leven naar Gods wil kan alleen vanuit een waar geloof in de Heere Jezus Christus. Hij is Degene Die de wet vervuld heeft. De oproep God te gehoorzamen gaat dus altijd samen met de oproep om te geloven in de Heere Jezus. Daarnaast kunnen de kinderen vanuit de geboden ook te weten komen wat zonde is en hoe heilig en rechtvaardig God is. Gods daden niet vergeten Smaakt en ziet dat de HEERE goed is; welgelukzalig is de man die op Hem betrouwt. Ps. 34:9

32 T01 De Bijbelse basis Pagina 33 Ten tweede moeten we de kinderen de grote daden van God vertellen. De vertelling zal een belangrijk onderdeel van de Bijbelclub zijn. Dit is niet voor niets. In het grootste deel van de Bijbel vertelt de HEERE over Zichzelf door middel van geschiedenissen. De Bijbel staat vol met geschiedenissen. Behalve dat God zegt dat Hij betrouwbaar is, laat Hij nog veel vaker zien dat Hij betrouwbaar is. Deze Bijbelse methode mogen we ook in het werk van kinderevangelisatie gebruiken. Heel eenvoudig mogen we de kinderen bekendmaken met al de grote geschiedenissen over God en de Heere Jezus, die we in de Bijbel vinden. Centraal staat hier het werk van de Heere Jezus. Hij is immers Degene om Wie het gaat. De geschiedenissen van Zijn leven mogen dan ook de eerste plaats innemen. Tegelijk is het ook belangrijk om heel het Woord aan het woord te laten. In elke geschiedenis zien we immers de trouw, de macht en de genade van de HEERE. In de verhalen moet dan ook de eerste focus liggen op wat God doet en Wie Hij is. Ten tweede dienen de andere figuren uit de geschiedenis voor de kinderen als voorbeeld. Vaak hoe het wel en soms hoe het niet moet. In de evangeliën laten de mensen rondom Jezus vaak zien welke reactie er mogelijk is op Zijn boodschap. De vraag is telkens: Wat heeft het de kinderen vandaag te zeggen? Let wel: de Bijbelse geschiedenissen zijn dus geen mooie verhalen om de kinderen bezig te houden zoals een sprookje kinderen kan boeien. Nee, het zijn waargebeurde geschiedenissen die ook voor vandaag iets te zeggen hebben. De God van toen is dezelfde God als de God van vandaag. Hun hoop op God stellen Wat moet ik doen opdat ik zalig worde? En zij zeiden: Geloof in den Heere Jezus Christus, en gij zult zalig worden, gij en uw huis. Hand. 16:30-31 Het belangrijkste doel van kinderevangelisatie is echter dit: dat zij hun hoop op God zouden stellen. Kinderevangelisatie wil geen nette burgers maken van de kinderen, maar hen redden van de ondergang. De Bijbelse geschiedenissen die jij vertelt, de liederen die jij zingt, de teksten die de kinderen leren, de werkjes die ze maken, allemaal hebben ze uiteindelijk maar één doel: dat deze kinderen leren hun hoop op God te stellen. Het is nodig dat hiervoor het werk en de Persoon van Christus centraal staat.

33 34 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Hun hoop op God stellen is hetzelfde als geloven in de Heere Jezus Christus. Zo eenvoudig was ook het antwoord van Paulus aan de stokbewaarder. Het is uw belangrijkste taak om de kinderen te brengen aan de voeten van de Heere Jezus. Telkens weer zal Zijn vergevende liefde voor zondaren verteld moeten worden. Telkens weer zal in de vertellingen duidelijk moeten worden dat de Heere een betrouwbaar God is, vol van genade. Telkens weer mag je de kinderen wijzen op het offer van Christus voor zondaren. In de persoonlijke gesprekken met kinderen moet hierover gesproken worden. Als de Heere opening geeft in deze gesprekken is het jouw taak om hier gebruik van te maken. De HEERE wil het gebruiken als een schakeltje in Zijn plan. 5.3 Zaaien en nodigen O alle gij dorstigen, komt tot de wateren, en gij die geen geld hebt, komt, koopt en eet, ja, komt, koopt zonder geld en zonder prijs, wijn en melk! Jes. 55:1 Een andere manier om het doel van kinderevangelisatie te beschrijven is door middel van de tweeslag zaaien en nodigen. Beide begrippen komen we in de Bijbel tegen. Beide worden gebruikt om de Evangelieverkondiging mee aan te duiden. Beide begrippen moeten niet tegenover elkaar gezet worden, maar ze vullen elkaar aan. In het werk van kinderevangelisatie heb je de taak te zaaien en te nodigen. Zaaien Zie, een zaaier ging uit om te zaaien. Matth. 13:3 Het verkondigen van het Evangelie wordt wel vergeleken met het zaaien van zaad. Vooral het werk onder kinderen bestaat voor een belangrijk deel uit het zaaien van het Woord van God. Dit betekent dat je telkens de Bijbel mag opendoen en de kinderen bekend mag maken met de geschiedenissen uit de Bijbel. Het zaad van het Evangelie moet met ruime hand gestrooid worden. Het is wel belangrijk op welke akker dit zaad valt. Alleen als het zaad in goede aarde valt geeft het vrucht. Het is ook onze opdracht om oog te hebben voor de stenen en doornen in de akkers ofwel de harten van de kinderen. Welke gedachten of dingen staan in de weg om Christus te dienen? Probeer deze

34 T01 De Bijbelse basis Pagina 35 zaken ter sprake te brengen. Als je zaait, doe je dat in de verwachting dat Christus door Zijn Geest vrucht zal geven. Het is immers geen krachteloos en dood zaad dat we zaaien, maar het levende Woord van God. Nodigen En met veel meer andere woorden betuigde hij en vermaande hen, zeggende: Wordt behouden van dit verkeerd geslacht. Hand. 2:40 Waar het woord zaaien een passieve klank kan hebben, duidt het woord nodigen meer op activiteit. Het werk is niet beperkt tot zaaien. Je mag ook nodigen. De kinderen mogen van harte worden opgeroepen en uitgenodigd om in de Heere Jezus te geloven. Telkens moet deze nodiging terugkeren. De woorden van de Dordtse Leerregels gelden ook voor kinderevangelisatie: Dat het Evangelie zonder onderscheid moet verkondigd en voorgesteld worden, met bevel van bekering en geloof (Dordtse Leerregels 2.5). De verkondiging is nooit een vrijblijvendheid, ook niet voor kinderen. Je mag aandringen en aansporen, zoals ook Paulus en Petrus dat deden (Hand. 2:40, 2 Kor. 5:11 en 20). Je doet dit in de stellige overtuiging van de noodzaak van het werk van de Heilige Geest in het hart van de kinderen. Je doet het in de wetenschap dat Gods verkiezende genade de oorzaak is van elk mens dat tot geloof komt. Deze zaken maken de nodiging echter niet overbodig, maar dringen er des te meer toe aan, omdat God Zijn verkiezende genade in de kracht van de Heilige Geest juist daardoor realiseert. 5.4 De inhoud van het onderwijs In deze paragraaf denken we na over de inhoudelijke kant van het onderwijs aan de kinderen. Wat moet ik hun vertellen? Het is noodzakelijk om hier telkens de juiste balans in te vinden. Het is niet onze bedoeling om alle onderwerpen in elke les aan de orde te laten komen. Wel is het de bedoeling om in het aanbod als geheel een Bijbels evenwicht te hebben. Belijdenis als kader De inhoud en de kaders van de kinderevangelisatie worden gegeven met de inhoud en kaders van onze belijdenis. De vroegkerkelijke belijdenissen en de Drie Formulieren van Enigheid worden gezien als een goede samenvatting van

35 36 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND de leer van de Bijbel. Het is onze overtuiging dat we hetzelfde en het volledige Woord van God aan de kinderen moeten vertellen als aan de volwassenen. Dit betekent niet dat we niet op het een meer de nadruk mogen leggen dan op het ander. Ook is het goed om na te denken over de vraag wat we eerst en wat we later aan de kinderen leren. Niet alles tegelijk Als een kind leert rekenen, dan begint het niet met breuken en exponenten. Rekenen begint met tellen en door de jaren heen wordt de kennis steeds uitgebreid. Sommige zaken uit de wiskunde zullen op de basisschool nooit aan de orde komen. Wie alles tegelijk wil aanleren is een slechte onderwijzer. Dit geldt ook voor de omgang met papa en mama. Sommige dingen over papa en mama weet het kind vanaf het eerste moment. Andere zaken zullen papa en mama pas later vertellen. Sommige dingen blijven misschien wel altijd verborgen. Een kind mag vertrouwen op papa en mama, ook wanneer het niet alles van hen weet. Wat geldt voor het leren rekenen en voor de omgang met papa en mama, geldt ook voor het leren kennen van de Heere. Niet alles kan tegelijk, niet alles hoeft op hetzelfde moment. In het werk van kinderevangelisatie moeten we prioriteiten stellen. Wat zeggen we eerst en wat zeggen we daarna? Het belangrijkste eerst Op grond van Psalm 78 vers 7 komen we tot de volgende drie punten waar de inhoudelijke prioriteit ligt: De Persoon van de drie-enige God en Zijn betrokkenheid bij deze wereld en bij het leven van het kind. De Persoon en het werk van Jezus Christus. De weg tot zaligheid alleen door het geloof in Jezus Christus. Hiermee komen tegelijk een heel aantal andere punten mee, die hier niet van zijn los te maken. Andere zaken gelden als noodzakelijke achtergrondkennis. Zo kan de betrokkenheid van God bij de wereld niet ter sprake komen zonder over de schepping te spreken. De Persoon van Christus kan niet ter sprake komen zonder over de zonde te spreken. De weg tot zaligheid betekent dat we ook moeten spreken over de onmacht van de mens en het werk van de Heilige Geest. In steeds wijdere cirkels zal dus ook steeds meer van de Bijbelse waarheid aan de orde komen. Het centrum wordt echter gevormd door de drie

36 T01 De Bijbelse basis Pagina 37 genoemde punten. Deze drie punten wijzen op het heilswerk van de drie-enige God. Respect voor het Woord In de methode als geheel zullen al de bovengenoemde zaken aan de orde komen. Het is echter onmogelijk om al deze zaken elke les aan de orde te laten komen. De vraag is dan: Wat vertel je tijdens een Bijbelles wel en wat niet? Het antwoord is dat je ook hierin respect moet hebben voor het Woord van God. Tijdens de Bijbellessen ben je geroepen om aan de kinderen duidelijk te maken wat God hun in dit Bijbelgedeelte wil leren. Zoals ook de Heere Jezus de ene keer het ene, de andere keer het andere uitlegde aan Zijn discipelen, zo mag jij dat ook doen. Je bent niet geroepen om elke keer de gehele Bijbel uit te leggen. Wie zo de Bijbel leest en uitlegt zal de grote rijkdom van het Woord van God ontdekken. Elke keer mag je dan een ander aspect van Gods Woord voor het voetlicht halen. Dit voorkomt ook dat alle lessen dezelfde boodschap krijgen. In de lesmethode is daarom bij elke les een kerngedachte geformuleerd. Deze kerngedachte staat centraal tijdens de lessen.

37 38 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 6. Wat zijn belangrijke verschillen tussen de islam en het christelijk geloof? In dit hoofdstuk staan we stil bij een aantal belangrijke verschillen tussen de islam en het christelijk geloof. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om wie Jezus is, de opstanding uit de doden, het werk van de Heilige Geest, erfzonde en de doop. 6.1 Drie-eenheid Jezus als de Zoon van God In de islam wordt Jezus zeker niet gezien als de Zoon van God. De Koran zegt over Allah: Hij is God als enige, God de bestendige. Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt en niet één is er aan Hem gelijkwaardig (Soera 112:1-4). Ook staat er: Hoe zou Allah een zoon kunnen hebben als hij geen wederhelft heeft, hij schept alles, hij weet alles (Soera 6:101). Verder staat er: verheven is de majesteit van Allah, hij heeft geen gemalin noch een zoon (Soera 72:3). De Koran zegt dat de moslim moet zeggen: Als Allah een zoon zou hebben, zou ik de eerste zijn hem te aanbidden (Soera 43:81). Er zijn nog veel meer soera s hierover, maar heel duidelijk blijkt in ieder geval dat volgens moslims Jezus geen God of Zoon van God is. In de islam wordt dat als Godslastering gezien. Men denkt dat christenen geloven in meer goden en een mens tot God hebben gemaakt. Er leven veel verkeerde ideeën over hoe christenen denken over Jezus als Zoon van God. Men denkt dat dit betekent dat God een seksuele relatie heeft gehad waaruit een zoon is voortgekomen. Dit is uiteraard niet wat de Bijbel zegt, maar wel hoe men dit zich vaak voorstelt. De Koran spreekt wel positief over Jezus. Jezus is volgens moslims een profeet die de Heilige Geest heeft. Over niemand anders, zelfs niet over Mohammed, wordt dit verder gezegd (zie o.a. Soera 2:253). Ook staat er in de Koran dat Jezus in het tegenwoordige leven en in het hiernamaals hoog in aanzien zal staan en behoren tot hen die in de nabijheid van God zijn (Soera 3:45). Kennen moslims de Heilige Geest? Wordt God in de koran weleens geest genoemd? Nee, moslims kennen de Heilige Geest niet als Persoon, maar Gods geest wordt wel de Heilige Geest genoemd. Het concept van de Heilige Geest speelt verder

38 T01 De Bijbelse basis Pagina 39 geen rol in de islam. Er wordt niet gebeden tot de Heilige Geest of over gepreekt. Bijzonder is dat de Heilige Geest bijna uitsluitend genoemd wordt in verband met Jezus (in Soera 2:87, 2:253, 5:110). Zie bijvoorbeeld Soera 2:87: Wij hebben Isa, de zoon van Marjam, de duidelijke bewijzen gegeven en hem gesterkt met de heilige geest. Het enige andere vers waarin de Heilige Geest genoemd wordt staat in Soera 16:102: Zeg: De heilige geest zond het van jouw Heer vandaan met de waarheid neer om hen die geloven te sterken en als leidraad en goed nieuws voor hen die zich [aan God] overgeven. Hieruit blijkt dat de Heilige Geest God is. En deze Geest heeft Jezus versterkt. Over Mohammed wordt zoiets nooit gezegd in de Koran! De liefde van God De liefde van God is voorwaardelijk: als je God liefhebt en het goede doet zal Hij van je houden en anders niet. Soera 3:32: Zeg: Gehoorzaamt Allah en Zijn gezant, maar als jullie je afkeren: Allah heeft de ongelovigen niet lief. In de islam is het hoogste wat je kan zijn slaaf van god. Er is geen liefdevolle relatie met God. Christenen worden kinderen van God genoemd maar dit wordt in de islam duidelijk afgewezen. 6.2 Heilsfeiten Het sterven van Jezus In Soera 4: staat dat Jezus niet gekruisigd is maar dat het leek of Hij werd gekruisigd. Hij is in de hemel opgenomen: Zij zeggen: Wij hebben de masieh 'Isa, de zoon van Marjam, Gods gezant gedood? Zij hebben hem niet gedood en zij hebben hem niet gekruisigd, maar het werd hun gesuggereerd. Zij die het daarover oneens zijn, verkeren erover in twijfel. Zij hebben er behalve het afgaan op vermoedens geen kennis van; zij hebben hem vast en zeker niet gedood. Echter, God heeft hem tot Zich omhoog gebracht. God is machtig en wijs. Er is niemand van de mensen van het boek die niet voor zijn dood in hem zal geloven en op de opstandingsdag zal Hij over hen getuige zijn. Moslims geloven niet dat Jezus plaatsvervangend voor de zonde heeft geleden. God is God dus Hij heeft dit niet nodig, Hij kan de zonde vergeven als Hij dit wil. Het wordt ook als onrechtvaardig gezien, omdat iedereen verantwoordelijk dient te zijn voor zijn eigen daden. Volgens de islam zal er op de dag des oordeels geen

39 40 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND middelaar zijn (Soera 2:48, 2:123, 2:254), iedereen draagt z n eigen straf (Soera 17:13-15, Soera 53:38-42). Opstanding van Jezus uit de dood Moslims geloven niet dat Jezus is opgestaan uit de dood. Volgens hen is Hij niet gestorven, maar opgenomen in de hemel (zie NT02 les B). De meeste moslims geloven dat als je goed leeft je waarschijnlijk wel naar de hemel gaat. Een goede moslim ben je door het volgen van de vijf zuilen: het uitspreken van de geloofsbelijdenis, de rituele gebeden, het geven van aalmoezen, het vasten tijdens de ramadan en de pelgrimstocht naar Mekka. Wat geloven moslims over de wederkomst van Jezus of Mohammed? De visies hierop zijn erg verschillend. De meeste moslims geloven dat Jezus terugkomt voor de dag des oordeels. Vanwege een vers in de Koran, Soera 19:33: En vrede zij met mij op de dag dat ik geboren werd, op de dag dat ik sterf en op de dag dat ik weer tot leven word opgewekt. Er is een theologische discussie of dit nu betekent dat Jezus is gestorven, of dat Hij terugkomt om dan te sterven (omdat het anders niet klopt met het feit dat Hij niet gekruisigd zou zijn). Moslims geloven dat Hij terugkomt om de christenen te bewijzen dat ze het mis hadden over Hem en Hij zal tegen hen getuigen (Soera 4:159). Wat geloven moslims over de eindtijd? Met betrekking tot de eindtijd gelooft men dat wanneer de dag des oordeels daadwerkelijk aanbreekt, er in de natuur heftige dingen gebeuren: de hemel zal splijten, de sterren zullen vallen, de zon en maan zullen verduisterd worden, zie bijvoorbeeld Soera 75: Wanneer dan de ogen verblind worden en de maan wordt verduisterd en de zon en de maan worden samengevoegd, op die dag zal de mens zeggen: Waar is een toevluchtsoord? Welnee, er is geen schuilplaats. In de periode hiervoor worden er verder geen specifieke dingen verwacht. 6.3 Hemel Kan een moslim er zeker van zijn dat hij/zij naar de hemel gaat? In de islam bestaan er veel verschillende visies hierover. De meest voorkomende visie is dat als je als goed moslim leeft je in de hemel zal komen. Ook zijn er moslims die geloven dat je eerst naar de hel zal gaan, en daarna naar

40 T01 De Bijbelse basis Pagina 41 de hemel, ook als moslim. Dit is gebaseerd op Soera 19:68-72: Maar, bij jouw Heer, Wij zullen hen en de satans verzamelen en dan zullen Wij hen rondom de hel op de knieën voorgeleiden. Dan zullen Wij bij iedere groepering hen eruit halen die het hevigst tegen de Erbarmer tekeergingen. Dan kennen Wij hen die het meest verdienen te braden het best. Er is niemand onder jullie die er niet naar zal afdalen. En het is voor jouw Heer een besluit dat gevallen is. Dan redden Wij hen die godvrezend zijn en laten de onrechtplegers daarin op de knieën achter. Er moet wel bij gezegd worden dat dit niet iets is wat de meerderheid gelooft. 6.4 De duivel In de islam wordt ieders leven gezien als een test. De duivel is de persoon die probeert om ervoor te zorgen dat je faalt voor deze test, door je steeds maar weer op het slechte pad te brengen. Er is veel angst voor de duivel (sheytan) en demonen (djinn). Ook komt er vaak veel bijgeloof bij. 6.5 Bijbel en erfzonde Koran en Bijbel In de islam wordt de Koran gezien als heilig en onfeilbaar. Alles wat erin staat komt regelrecht uit de hemel. De Koran is door de engel Gabriël aan Mohammed gedicteerd in de loop van 23 jaar en is dus helemaal perfect. Er staan geen fouten in, dit zou anders immers betekenen dat Allah fouten heeft gemaakt. Vaak wordt de Koran gebruikt om wetenschappelijke ontdekkingen aan te tonen, bijvoorbeeld de ontwikkeling van een embryo, of het ontstaan van de aarde. Belangrijk is wel dat het gaat om een Arabische Koran, want een vertaling is per definitie fout omdat Arabisch de meest perfecte taal is. Allah koos deze taal om zich in uit te drukken. Naast de Koran kent men ook andere geschriften (hadith en sunna). De hadith zijn overleveringen van Mohammed, en de sunna zijn verhalen over zijn leven. De hadith heeft aanvullende regels, die niet op een lager niveau staan dan de Koran, maar net zo bindend zijn. Voor moslims is ook de Bijbel een heilig boek. In de Koran staat dat ook de Bijbel openbaring van God is. Men gelooft echter dat de huidige Bijbel door christenen vervalst is. Alles in de Bijbel wat in

41 42 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND tegenspraak is met de Koran is vervalst. De huidige Bijbel is daarom niet betrouwbaar. De erfzonde Moslims geloven dat Adam en Eva verleid zijn door de sheytan (duivel). Ze hebben een fout gemaakt en daarom zijn ze uit het paradijs verdreven. Het gevolg van hun fout is, dat ze op aarde door de sheytan verleid worden om het slechte te doen. Men wordt echter niet met de erfzonde geboren, maar juist zonder zonde en met de neiging tot het goede. Adam toont direct berouw en daarom vergeeft Allah hem (Soera 7:22-23), maar het gevolg van hun daad is dat ze wel uit de tuin moeten (Soera 7:24) en ook zullen sterven (Soera 71:17-18). 6.6 Doop Rituele wassing In de islam bestaat er niet zoiets als de doop. Daarom is er in de Koran niets te vinden over dopen. Wel bestaat er zoiets als wudu en ghusl. Wudu (in het Turks: Aptes) is de rituele wassing voor het dagelijkse gebed (vijf keer per dag). Hoewel de meningen hierover verschillen, wordt er door sommigen gezegd dat hiermee de zonden worden weggewassen: men wast onder andere de ogen, mond, oren, handen, voeten, en daarmee wordt als het ware (dus niet werkelijk) de zonde weggewassen die men heeft begaan met die lichaamsdelen. Deze interpretatie geeft echter niet iedereen aan deze rituele wassing. Voor velen is het een lichamelijke reiniging om lichamelijk en spiritueel rein voor Allah te staan. Je reinigt je omdat je verschijnt voor God om te bidden en dat is een belangrijk moment. Ghusl wordt gezien als een grote rituele reiniging, die het lichaam reinigt van onzuiverheid en onkuisheid. Daarom doet men deze wassing wanneer men seksuele gemeenschap heeft gehad, gemenstrueerd heeft, een kind heeft gebaard of de islam net heeft aangenomen (dus eerst onreine ongelovige was). Ook wordt dit gedaan wanneer men is gestorven. Tevens wordt het aangeraden om dit te doen voordat men de bedevaart naar Mekka maakt.

42 T01 De Bijbelse basis Pagina Relatie met God Evangeliseren Er bestaat een islamitische equivalent van evangeliseren, dit wordt dawah genoemd. Dawah betekent eigenlijk: uitnodiging. Je nodigt iemand uit om de islam aan te nemen; dit wordt door het uitleggen van het geloof gedaan, omdat het doel van de islam is dat alle godsdienst voor Allah is. Volgens moslims is het geloof met name de aanvaarding van bepaalde feiten: dat Allah God is en Mohammed zijn profeet. Door deze woorden (shahada) uit te spreken word je moslim. Het klinkt heel koud en onpersoonlijk, en dat is het ook, er is geen Vader-kind relatie. De Koran zegt hierover in Soera 5:18: De joden en de christenen zeggen: Wij zijn de kinderen Gods en Zijn beminden. Zeg: Waarom straft Hij jullie dan voor jullie zonden? Maar nee, jullie zijn mensen die behoren tot hen die Hij geschapen heeft! Hij vergeeft aan wie Hij wil en Hij straft wie Hij wil. Van God is de heerschappij over de hemelen en de aarde en wat tussen beide is. Bij Hem is de bestemming. Ook staat er: Ik heb de mensen en de djinn (demonen) slechts gemaakt om mij te dienen (Soera 51:56). Desondanks ervaren moslims dit niet zo. Ze ervaren toch wel geborgenheid en vertrouwen op God in alles. Dit komt misschien omdat velen deze teksten niet kennen en niet weten hoe Allah zichzelf beschrijft. Veel mensen kunnen niet lezen, nemen de moeite niet om het te lezen, of kunnen geen Arabisch lezen of begrijpen. Wanneer men deze teksten wel kent, wordt het ervaren als rechtvaardig. Men is er simpelweg niet van op de hoogte dat er een liefhebbende, vergevende God is, Die graag een relatie wil met de mens, en daarom Zelf mens is geworden. In ieder mens zit het verlangen naar de ware God, en deze liefde voor Hem projecteren moslims op Allah. Hoe kun je bij Allah komen, volgens de islam? Het belangrijkste is dat je moslim moet zijn. Je moet de vijf zuilen van de islam volgen (Soera 2:177): De islamitische geloofsbelijdenis aanvaarden (shahada) Vijf keer per dag bidden Vasten tijdens de ramadan Aalmoezen aan de armen geven In elk geval éénmaal in het leven een bedevaart naar Mekka maken

43 44 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Verder moet een mens zoveel mogelijk goede dingen doen. Er zijn verschillende theologische scholen die niet allen dezelfde visie en interpretatie hebben maar meestal is de visie dat de goede daden de slechte daden moeten overtreffen op de dag des oordeels. Er komt dan een weegmoment waarop dit door God beoordeeld wordt. Je kunt niet zeker zijn van jouw redding maar moet vertrouwen op God terwijl je het goede doet. Zij die geloven en goede daden doen, zij zullen in een hof verblijd worden (Soera 30:15). Mag je met al je zorgen en vragen naar Allah toegaan? Luistert hij? Moslims mogen en zullen met al hun zorgen en vragen naar Allah gaan, maar de relatie met hem is niet hetzelfde als met God. Allah heeft de mens niet geschapen om hem lief te hebben, maar om hem te dienen. Soera 51:56: Ik heb de mensen en de dieren slechts geschapen om Mij te dienen. Woont Allah in gelovige moslims? Nee, dit concept bestaat niet in de islam. Een moslim heeft geen persoonlijke relatie met Allah, zoals dat in het christendom is.

44 T01 De Bijbelse basis Pagina Met een moslim spreken over Jezus In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het spreken met moslims over de Heere Jezus. En op welke manier je een brug kunt slaan tussen de islam en wat de Bijbel ons leert. 7.1 Hoe moslims naar christenen kijken Moslims praten graag over geloof en al helemaal met een christen. Van jongs af aan wordt hun verteld dat christenen misleide mensen zijn, dat deze arme mensen in een leugen zijn gaan geloven, terwijl Jezus de islam predikte en alle christenen dus moslim zouden moeten zijn. Vanuit een soort ongeloof dat mensen überhaupt geloven dat een mens een god zou kunnen zijn en de overtuiging dat het geloof waarschijnlijk iets is wat cultureel zo is gegroeid, wil een moslim christenen graag informeren over de islam. De islam gelooft dat alle profeten in het Oude en Nieuwe Testament de islam predikten, maar dat men telkens de profeten (soms opzettelijk, soms onopzettelijk) verkeerd interpreteerde. Moslims zien het als hun taak om deze misleide mensen naar het volmaakte, perfecte geloof te brengen: islam. Een moslim zal altijd zeggen: Ik geloof ook in Jezus, maar ik geloof dat Hij een profeet is! Achterdocht Moslims staan er absoluut voor open dat je hun vertelt over Jezus, maar zorg ervoor dat je stevig in je schoenen staat, en maak er geen ellenlange discussie van. Vertel vooral over Zijn liefde en Zijn offer! Dit is niet makkelijk. Vooral omdat men in de opvoeding heel achterdochtig is gemaakt tegenover evangeliseren. Missionaire werkers worden echt gezien als slecht. Het zijn mensen die jou op het verkeerde pad willen brengen, weg van Allah en het perfecte geloof. Er gaan bijvoorbeeld verhalen rond dat men betaald wordt om je te bekeren, of dat in arme landen mensen onder druk gezet worden, door te zeggen dat ze dan medische hulp of voedselhulp zullen krijgen. Hoe dan wel? Hoe dan wel evangeliseren? Als je de getuigenissen van moslims leest, zul je zien dat het vaak geen wetenschappelijke of theologische discussies zijn die hen naar Jezus hebben geleid. De Heere maakt soms gebruik van wonderen om hen in aanraking te brengen met het Woord van God. Bedenk dat het vaak gaat om het planten van een zaadje, dat pas later zal gaan groeien.

45 46 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Toon interesse in hun geloof Het is ten eerste belangrijk om interesse in hun geloof te tonen. Dit zorgt ervoor dat je een brug kunt bouwen naar iemands hart. Luister goed, en probeer aanknopingspunten te vinden in je eigen geloof. Let wel op dat je niet vervalt in relativisme: uiteindelijk is het allemaal hetzelfde. Dit is absoluut niet waar. Sla de brug Een ex-moslima die tot geloof gekomen is vertelde hoe ze erg geraakt werd door het verhaal van de overspelige vrouw. In de islam is er een soortgelijk verhaal, maar de vrouw was zwanger door haar misdaad, beschreven in een hadith (Sahih Muslim ). Jezus zegt: Degene die zonder zonde is, werpe de eerste steen. Mohammed zegt: Laat haar kind geboren worden, breng haar dan naar mij. Zij werd gestenigd zodra het kind geboren was. De ex-moslima schrijft: De liefde en vergeving van Christus, tegenover de onrechtvaardigheid van het beroven van een kind van zijn moeder, raakte mij diep. Door over de liefde van Jezus te vertellen, raak je mensen echt! Vertel over de zonde en het offer van Christus In de islam wordt gezegd, dat als je een goede moslim bent, uiteindelijk al je zonden gewoon door Allah worden vergeven. Hij is God, dus Hij kan dat gewoon. Door erop te wijzen dat alle zonden die wij begaan een gevolg hebben, en dat iemand daarvoor moet betalen, kun je het Evangelie uitleggen. God is liefdevol, maar ook rechtvaardig. Noem bijvoorbeeld hoe onrechtvaardig het zou zijn als de moordenaar van een familielid vrij zou mogen rondlopen, zonder straf, omdat de rechter zou zeggen: Ik ben een liefdevolle rechter, ik vergeef je! Dat zou niemand accepteren. Hoeveel meer moet er wel niet geboet worden voor alle onrechtvaardigheid op deze wereld? Een mens echter zou daar nooit zelf voor kunnen betalen! En goede werken compenseren dit niet! De moordenaar zou bij de rechter niet wegkomen met een moord omdat hij bijvoorbeeld veel vrijwilligerswerk doet. En daarom hebben we Jezus nodig, zowel God als mens, om voor ons te betalen. Hij neemt de straf op Zich, omdat Hij van ons houdt! Je zult dan te horen krijgen: Is dat dan niet onrechtvaardig? Dat iedereen de straf ontloopt, en Hij alles moet dragen? Leg uit dat Hij dit uit liefde voor ons deed, zodat wij Hem uit wederliefde zouden dienen.

46 T01 De Bijbelse basis Pagina 47 Uiteindelijk is er niet één bepaalde manier om te evangeliseren, het gaat erom, zonder ophouden van Hem en Zijn liefde te getuigen, en veel te bidden voor moslims!

47 II Hoe organiseer ik een kinderclub? In het eerste deel zijn een aantal Bijbelse lijnen getrokken rondom kinderevangelisatie. Dit tweede deel gaat in op alle ins en outs rondom de organisatie van een kinderclub. Een goede organisatie is erg belangrijk. Tegelijk komt er wel heel wat bij kijken. In dit deel word je stap voor stap meegenomen bij het opzetten van een kinderclub. Alle zaken die van belang zijn komen aan de orde. Het gaat in dit deel vooral om alle praktische zaken. Waar moet ik aan denken als ik een club wil beginnen? Hoeveel medewerkers heb ik nodig? Hoe verdeel ik de taken? Welke materialen heb ik nodig? Dit deel geeft een antwoord op deze en andere vragen.

48 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Het opzetten van een kinderclub 1.1 Goede organisatie is belangrijk Het opzetten van een kinderclub vergt een goede voorbereiding. Het is om verschillende redenen belangrijk om dit van tevoren goed te organiseren. 1. Ten eerste zorgt het voor continuïteit van de club en draagt het bij aan de betrouwbaarheid. Trouw zijn is in dit werk heel belangrijk. Beloften en afspraken moeten worden nagekomen. 2. Ten tweede bespaart het veel tijd. Wie van tevoren alles goed op orde heeft komt minder snel voor onverwachte zaken te staan. 3. Ten derde kunnen onderlinge misverstanden vaak voorkomen worden door een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden vooraf. 4. Ten vierde brengt het transparantie. Zowel voor kerkenraad en gemeente, als voor ouders en kinderen. 1.2 Plan van aanpak Het is goed om van tevoren een plan van aanpak te maken. Bespreek dit altijd met de kerkenraad. Als er een evangelisatiecommissie in de gemeente actief is, moet deze ook bij het project betrokken worden. In onderling overleg kan het plan vervolgens naar wens aangepast worden. Een helder plan van aanpak zorgt ervoor dat alle partijen weten waar ze aan toe zijn. Een kerkenraad is eindverantwoordelijk voor het werk dat verricht wordt. Daarnaast kan met behulp van de kerkenraad het werk onder de aandacht gebracht worden in de gemeente en om voorbede gevraagd worden. Zie bijlage T02.01 voor een plan van aanpak 1.3 Stappenplan Op de volgende pagina kun je een stappenplan vinden voor de opzet van een kinderclub. Deze stappen komen in de volgende hoofdstukken terug. Je kunt ze verwerken in je plan van aanpak.

49 50 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Stappenplan opzet kinderclub Stap 1 De mogelijkheden inventariseren Stap 2 Het doel bepalen Stap 3 Tijd en plaats vaststellen Stap 4 Vrijwilligers zoeken Stap 5 Een naam bedenken Stap 6 De manier van werven bepalen en voorbereiden Stap 7 De invulling van de clubtijd vaststellen Stap 8 Taken verdelen binnen de organisatie Stap 9 Een beloningssysteem bedenken Stap 10 Stap 11 Stap 12 De nodige materialen voorbereiden Een goede EHBO-doos kopen Een begroting maken

50 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Mogelijkheden en doel 2.1 Stap 1 - de mogelijkheden inventariseren Zoek uit wat er al aan (kinder)evangelisatie in het dorp of de wijk gebeurt en kies een buurt waar nog niets voor kinderen wordt gedaan wat betreft evangelisatie. Overleg zo nodig met andere kerken om een en ander af te stemmen. Misschien kun je ook kijken of er mogelijkheden voor samenwerking zijn. De vijver van vrijwilligers wordt hierdoor een stuk groter. In het geval van samenwerking met een andere gemeente is een heldere opzet en doelstelling nog belangrijker. Probeer in ieder geval anderen niet voor de voeten te lopen of met hen te concurreren. 2.2 Stap 2 - het doel bepalen Ten tweede is het belangrijk om helder te hebben wat je precies wilt. Wat is de doelgroep? Welke kinderen wil je bereiken? Wat zijn dat voor kinderen? Je kunt beter gericht in één wijk(je) werken dan je op een hele stad richten. 1. Verwacht ik veel moslimkinderen? Zorg dan dat je meer weet over hun achtergrond. In deze methode is speciale aandacht voor deze doelgroep. Ook is het boekje Evangeliseren onder Moslimkinderen, uitgegeven door IKEG, aan te raden. Bovendien heeft de stichting Evangelie & Moslims veel informatie. 2. Wat doen we met kerkelijke kinderen? Het is niet de bedoeling dat de club alleen uit kerkelijke kinderen bestaat. Een optie is dat ze alleen mogen komen als ze een onkerkelijk vriend(innet)je meebrengen.

51 52 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 3. Wie, wat, waar, wanneer 3.1 Stap 3 - tijd en plaats vaststellen Zoek een geschikte ruimte, die ook voor langere tijd gehuurd of gebruikt kan worden en bepaal de aanvangstijd, tijdsduur en frequentie van de club. Hoeveel kinderen verwacht je? Wat is het maximale aantal kinderen dat je aanvaardbaar vindt? Pas de locatie hierop aan. Het succes van een kinderclub staat of valt met de plaats waar de kinderclub wordt georganiseerd. Doe het bij voorkeur zo dicht mogelijk in de buurt van de doelgroep. Probeer een neutrale plaats te vinden. Een zaal van de kerk is een te hoge drempel. Een reformatorische school eigenlijk ook. Denk bijvoorbeeld aan een buurthuis, een zaaltje onder in een (bejaarden)flat, een peuterspeelzaal o.i.d. Heel mooi is ook een omgebouwde en vrolijk geverfde oude SRV-wagen waar club in gehouden kan worden. In de zomer en met droog weer zijn een paar kleden op een grasveld midden tussen de flats ideaal. Het is gratis, open en laagdrempelig. Houd er rekening mee dat vaak een vergunning van de gemeente nodig is voor bijvoorbeeld gebruik van een SRV-wagen, grasveld et cetera. Wat de tijd betreft is het natuurlijk nodig om rekening te houden met de schooltijden. Dit betekent dat je de keuze hebt tussen woensdagmiddag, zaterdagochtend, zaterdagmiddag, of vroeg op een avond. Voor de woensdagmiddag is het moeilijk om mannelijke medewerkers te vinden. s Zaterdagsmorgens heb je concurrentie met de wens om uit te slapen en verschillende sportclubs. Daarentegen is het een voordeel dat sommige ouders het wel gemakkelijk vinden om dan een gratis oppas te hebben, zodat zij rustig boodschappen kunnen doen. s Zaterdagsmiddags gaan veel mensen weg. Vroeg op een avond zit je met verschillende etenstijden en in de winter is het op die tijd donker. Kortom, wel even iets om goed over na te denken. De situatie kan ook per buurt verschillen. Houd in de planning rekening met schoolvakanties. Eventueel kun je tijdens een van de vakanties een meerdaagse kinderclub organiseren. Het is meestal het beste om de gewone club dan tijdelijk te onderbreken.

52 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 53 Wees niet teleurgesteld als er in het begin weinig kinderen komen. Wanneer er begonnen wordt met kinderwerk, dan moet de club nog bekend worden onder kinderen. Houd er daarnaast rekening mee dat niet alle kinderen even trouw komen en sommige kinderen zelfs maar af en toe. Vaak zul je ook tegenkomen dat kinderen bijvoorbeeld alleen om de andere week kunnen omdat ze dan bij papa zijn. Denk na over hoe vaak een club georganiseerd wordt. Een keer per week, een keer in de twee weken of maandelijks? Van belang is ook om rekening te houden met de mogelijkheden van de medewerkers. Beter is om langzaam te starten, dan om na de start het aantal clubmomenten weer te moeten verminderen. 3.2 Stap 4 - vrijwilligers zoeken Het is belangrijk om voldoende vrijwilligers te hebben. Als je in een grote gemeente zit en je kunt genoeg medewerkers krijgen, heb je een ander startpunt dan in een kleine gemeente waar je niet veel medewerkers kunt verwachten. In het eerste geval kun je een rooster maken, zodat je elkaar kunt afwisselen. In een kleine gemeente zul je waarschijnlijk de invulling van de clubtijd en de frequentie moeten laten afhangen van het aantal medewerkers dat je kunt krijgen en hun beschikbaarheid. De werving van medewerkers gebeurt vaak in overleg met de kerkenraad. Besef dat de tijd van veel mensen beperkt is en niet iedereen dit werk voor lange tijd zal willen en kunnen doen. De aanvulling van het team zal dus een punt van aandacht blijven. Zie verder: Toerusting deel 1 De Bijbelse basis hoofdstuk Stap 5 - een naam bedenken Bedenk een naam voor de kinderevangelisatieclub. Er zijn al een paar clubs van de HHK die KiBi-club heten, de afkorting van KinderBijbel-club. Je kunt die naam gebruiken of een originele naam verzinnen.

53 54 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 4. Werving 4.1 Stap 6 - de manier van werven bepalen en voorbereiden De club staat of valt natuurlijk met het feit of er kinderen komen. Daarom is het nodig om kinderen te werven én om ze vast te houden. De belangrijkste manier van werven is de persoonlijke uitnodiging. Een folder is hierbij een handig hulpmiddel. Zorg ervoor dat daarop ook richting de ouders de informatie helder en volledig is. 4.2 Persoonlijke uitnodiging Een persoonlijke uitnodiging kan op drie manieren: Als leden van de evangelisatiecommissie langs de deuren gaan voor evangelisatie, kunnen zij gericht een uitnodiging geven aan de mensen met kinderen. Zij kunnen persoonlijk de club aanprijzen. Straatwerk voorafgaand aan de club, waarbij kinderen worden uitgenodigd om mee te gaan. Wanneer dit gedaan wordt door dezelfde mensen die de club leiden, raakt de buurt vertrouwd met de medewerkers. Kinderen van de club (en eventueel van de gemeente) die vriendjes uit de straat uitnodigen. Het is raadzaam om kinderen van de kerkelijke gemeente alleen toe te laten als ze samen met een onkerkelijk vriendje of vriendinnetje komen. Zorg in al deze gevallen wel dat de kinderen toestemming hebben van hun ouders. Het is belangrijk om vertrouwen te kweken. 4.3 Andere manieren van werven Er zijn ook andere manieren om te werven. Wees hierin creatief. Zorg voor een goede naamsbekendheid. Denk bijvoorbeeld aan: Vlak voordat de club voor het eerst van start gaat uitnodigingsfolders in de wijk rondbrengen. Als er vanuit de gemeente gefolderd wordt voor volwassenen, een folder voor de kinderevangelisatie er bijvoegen. Folders na toestemming neerleggen in de wachtkamer van (christelijke) huisartsen of tandartsen. Folders na toestemming in buurthuizen of winkels leggen.

54 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 55 Toestemming vragen voor een aanplakbiljet, bijvoorbeeld bij het zwembad, bij supermarkten of bij scholen. Een advertentie in de plaatselijke krant zetten of een redactioneel stukje schrijven. 4.4 Wervingsmateriaal Op de website van de evangelisatiecommissie is wervingsmateriaal te bestellen. Je vindt daar uitdeelboekjes waar je een sticker met een uitnodiging voor de club achterop kunt plakken. Deze kun je goed gebruiken bij het straatwerk, om toch iets aan de kinderen te kunnen geven als ze in eerste instantie niet mee willen of mogen. Zie bijlage T02.02 voor enkele voorbeelden van andere uitnodigingen, waar je achterop een eigen tekst kunt zetten.

55 56 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 5. Organisatie en taakverdeling 5.1 Stap 7 - de invulling van de clubtijd vaststellen Bedenk of je alle onderdelen van deze methode wilt volgen, of maak keuzes. De Bijbelles en het leren van een Bijbeltekst zijn de belangrijkste onderdelen van de clubtijd. Het is handig om een draaiboek te hebben voor de indeling van de vaste onderdelen die je kiest. Deze lesmethode bevat de volgende onderdelen voor invulling van de clubtijd: Introductieles. Hiermee kun je op een speelse manier iets aan de kinderen uitleggen wat ze moeten weten om de vertelling, of de toepassing ervan, beter te kunnen begrijpen. Bijbelles met visuele hulpmiddelen en tips voor gespreksvragen Bijbeltekst aanleren: Twee teksten per lessenserie, waarvan één op melodie Quiz Werkjes. Meestal één voor onderbouw en één voor bovenbouw. Zorg dat de verschillende onderdelen goed op elkaar aansluiten en houd de kinderen bezig. Lege tijd is verveeltijd. Als medewerkers kun je het beste ongeveer een halfuur van tevoren aanwezig zijn om alles klaar te zetten en samen te lezen en te bidden. Als alles klaarstaat kunnen de kinderen ontvangen worden. Wanneer de club een vaste groep van bezoekers heeft zullen de kinderen vanzelf komen, wanneer ze van tevoren op de hoogte gebracht zijn. Zie verder: Toerusting deel 3 Hoe leid ik een kinderclub? voor praktische tips rondom de invulling van de clubtijd. 5.2 Straatwerk Je kunt ervoor kiezen om naast het clubwerk ook straatwerk te doen met twee of meer medewerkers. Deze medewerkers kunnen de kinderen ophalen die niet zelf kunnen of mogen komen, terwijl de anderen alles klaarzetten. Voorafgaand aan de vertelling kunnen deze medewerkers met wat foldertjes op pad gaan in de buurt om kinderen die buiten spelen uit te nodigen, een praatje te maken over de Bijbel, iets te vertellen of een foldertje te geven. Zij kunnen daarna blijven om te helpen en om zo nodig kinderen thuis te brengen. Zorg ervoor dat

56 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 57 bij het clubwerk en het straatwerk het team nooit uit alleen maar mannen bestaat. 5.3 Tijdsduur De te kiezen lengte van de clubtijd is een overweging waard. Het hangt ook af van de beschikbaarheid van de locatie en de medewerkers. Anderhalf uur is een mooie tijd. Maar afhankelijk van de invulling die je kiest en de mogelijkheden die je hebt, kun je natuurlijk ook besluiten om het wat korter of langer te laten zijn. De handleidingen richten zich op een duur van ongeveer anderhalf uur, maar geven mogelijkheid tot uitbreiding. Vooral het onderdeel werkjes kan natuurlijk zo kort of lang worden gemaakt als wenselijk is. 5.4 Stap 8 - taken verdelen Om de organisatie draaiend te houden kun je taken over medewerkers verdelen. Ook tijdens de clubtijd moeten de taken verdeeld worden. Bedenk hoe je dit gaat regelen in combinatie met het aantal medewerkers dat per keer beschikbaar is. Een rooster maken is erg handig. Ieder weet dan wat er wanneer van hem/haar verwacht wordt. 5.5 Taakverdeling in de organisatie Binnen het team van medewerkers moeten allereerst de algemene en organisatorische taken verdeeld worden. Denk hierbij aan algemene leiding, financiën, verjaardagen van kinderen bijhouden, enz. Bij de start kun je het beste de zaken globaal verdelen. In de loop van de tijd zullen er verschillende vaste taken boven water komen. Het is goed om daar dan één of twee medewerkers verantwoordelijk voor te maken. Ieder naar zijn/haar aard en aanleg. Zorg dat iedereen goed weet waar hij of zij voor verantwoordelijk is. Hieronder een mogelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Voorzitter: - Het overzicht over het geheel houden en iedereen aansturen. - Het maken van de roosters en plannen van vergaderingen. - Contacten met kerkenraad en evangelisatiecommissie onderhouden. Secretaresse/secretaris: - Het contact met de ouders van de kinderen coördineren.

57 58 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND - De verjaardagen van de kinderen bijhouden en daar aandacht aan geven, bijv. d.m.v. een kaart. - De ruimte reserveren waar de club gehouden wordt. Penningmeester: - De financiën bijhouden. Overige leden: - 1 à 2x per jaar een clubkrantje maken. - Met enige regelmaat een stukje voor de kerkbode schrijven. - De kastruimte in de locatie op orde en op peil houden. - De voorraad beloningsmateriaal op peil houden. - De hoeveelheid wervings- en foldermateriaal op peil houden. - enz. 5.5 Taakverdeling tijdens de clubtijd Ook tijdens de club moeten er taken verdeeld worden. Er zijn veel mogelijkheden wat betreft de verdeling van de taken. Het ligt er natuurlijk ook sterk aan hoeveel medewerkers je per keer hebt. Kijk in ieder geval wat de twee taken zijn die de meeste voorbereiding vergen en zorg dat deze niet op de schouders van één persoon terechtkomen. Ook tijdens het houden van de club is evenwicht in hoeveelheid werk goed. Een paar mogelijkheden: 1. Je hebt maar twee medewerkers per keer. o De verteller: Plannen van het programma (welke onderdelen doen we?) Bereidt de Bijbelles voor en houdt die. Bereidt een eventuele introductie- of objectles voor en doet die met de kinderen. Bidt en dankt met de kinderen Leert de tekst aan. o De gastheer/gastvrouw: Bereidt de verwerking (knutselen of spel) voor en begeleidt dit op de club.

58 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 59 o Samen: Zorgt voor de eventuele quiz. Eindigt met de kinderen. Zorgt voor de administratie, beloningen en het verslag. Kinderen welkom heten. Drinken geven met wat lekkers erbij. Persoonlijke gesprekjes voeren. 2. Je hebt drie medewerkers per keer. o De derde medewerker kan kinderen zo nodig ophalen en weer thuisbrengen. Ook de introductieles of quiz kan door deze medewerker gedaan worden. Verder heb je dan een welkome extra hand tijdens het werkje, het overhoren, en dergelijke. 3. Ideaal is vier medewerkers per keer. Dan kan er ook straatwerk gedaan worden. Een mogelijke verdeling is dan: o De verteller voor Bijbelles inclusief eventuele introles. o Twee medewerkers die het werkje of spel en/of quiz doen. o Twee straatwerkers. o De overige karweitjes kun je verdelen. Het is belangrijk om ook als medewerkers elke clubtijd met elkaar te beginnen met Bijbellezen en gebed. En als alles opgeruimd is ook samen te danken en de kinderen aan de Heere op te dragen. 5.6 Vergaderen In het begin zal er vaker vergaderd moeten worden, om alles op te starten en de taken te verdelen. Later zijn vergaderingen met enige regelmaat nodig om alles goed te laten verlopen. In ieder geval is het nodig vóór het begin van het clubjaar een vergadering te plannen, waarin de jaarplanning wordt vastgesteld. Halverwege het jaar kan een evaluatievergadering plaatsvinden. Aan het einde van het seizoen kan een afsluitende vergadering gepland worden. Als je een speciale bijeenkomst voor Kerst en/of andere feestdagen wilt houden, is daar vaak ook een vergadering voor nodig. Ook kun je enkele medewerkers aanwijzen die dit organiseren.

59 60 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 5.7 Een team vormen Het is goed om als team niet alleen organisatorisch met elkaar bezig te zijn, maar ook elkaar te stimuleren, op te scherpen, te bemoedigen en te corrigeren. Je kunt leren van elkaar of van iemand die van buiten gevraagd wordt. Bepaalde onderwerpen waar je in de praktijk tegenaan loopt kunnen behandeld worden, enz. Werk aan een goed en hecht team, want je hebt elkaar heel hard nodig. Je staat in de frontlinie en zult dat ook merken, om je heen en in jezelf. Er komen moeilijkheden en aanvechtingen, maar zeker ook de ervaring van Gods hulp en nabijheid. De een vult de ander aan, ook tijdens de club. Het ene karakter is handig voor het ene, het andere karakter is handig voor iets anders. De hand en de voet hebben elkaar nodig. Laat er liefde onderling zijn. Praat moeilijke dingen uit. Bid veel met en voor elkaar. In het begin kan er enthousiasme zijn en veel verwachting. Als dat beproefd wordt, komt het aan op gehoorzaamheid en trouw. Als je een hecht team hebt, is dat laatste makkelijker dan wanneer het allemaal niet zo lekker loopt.

60 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Een beloningssysteem? 6.1 Stap 9 - een beloningssysteem bedenken Bedenk of je een beloningssysteem wilt invoeren. Hierbij houd je bij hoe vaak een kind geweest is, of wanneer hij of zij iets heeft geleerd. Elke keer geef je een sticker of iets dergelijks. Bij een bepaald aantal stickers volgt een beloning. Het voordeel van een dergelijk systeem is dat het de kinderen vasthoudt en motiveert om te komen. Het nadeel van zo n systeem is dat het stickertjes plakken wel wat administratietijd kost tijdens de club. Als je besluit een beloningssysteem in te voeren is het wel zaak om dit ook consequent vol te houden. Zoek een middenweg tussen kinderen overladen met cadeautjes en ze te lang laten sparen. Bedenk hierbij onder andere dat er heel wat kinderen zijn die maar één keer in de twee weken kunnen komen omdat ze de ene keer bij hun vader en de andere keer bij hun moeder zijn. Een voorbeeld: Geef een sticker wanneer een kind o aanwezig is o de tekst kent op de dag van de overhoring o een nieuw vriendje of vriendinnetje meebrengt Zie voor een voorbeeld van een beloningssysteem en administratie de bijlagen T02.03 en T02.04

61 62 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 7. Gebruik van ondersteunend materiaal 7.1 Stap 10 - de nodige materialen aanschaffen en klaarmaken Zorg dat vooraf alle materialen gereed zijn: de lesmethode, de illustraties, het beloningsmateriaal, het knutselmateriaal, de uitnodigingsfolders en boekjes voor straatwerk. Verder kun je een liedbundel samenstellen. Maak ook van tevoren een spelletjesmap en zorg voor wat bordspellen, je hebt dan altijd wat bij de hand. 7.2 Ondersteunend materiaal Om de boodschap goed door te laten dringen is het goed om zo mogelijk ook met beeldmateriaal te werken dat een duidelijk ondersteunende functie heeft. De methode voorziet in beeldmateriaal, maar het is altijd mogelijk om zelf ander materiaal erbij te zoeken. Behalve aan de illustraties die bij deze kinderevangelisatiemethode zitten, kun je ook denken aan: Platen uit andere bronnen, bv. uit de Kijk- en Luisterbijbel. PowerPoint. Platen die je gratis kunt downloaden: Flanelbord en flanelplaten. Deze kun je kant-en-klaar kopen bij bijvoorbeeld: of bij: Magneetbord. Platen hiervoor zijn gemakkelijk zelf te maken. Platen printen ( uitknippen en magneettape (bv. HEMA) erachterop plakken. Dia s, foto s, landkaarten. Bij het uitleggen van woorden of begrippen kunnen ondersteunende gebaren helpen. Zie toerusting deel 3, hoofdstuk 6 voor verdere uitleg van het gebruik van ondersteunend materiaal. 7.3 Liedbundel Je kunt zelf uit een aantal bundels een selectie liederen samenstellen zodat je een eigen bundeltje hebt. Houd dit beperkt, zodat je dezelfde liederen vaker

62 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 63 zingt. Zo leren de kinderen ze goed kennen. Houd er rekening mee dat liederen altijd gevoelig liggen. Juist omdat liederen emoties losmaken gebeurt het dat de een heel veel heeft met een bepaald lied en de ander het helemaal niets vindt. Bedenk goed wat je wilt, wat de goedkeuring van de kerkenraad heeft, wat bij de doelgroep aansluit en bovenal wat Bijbels verantwoord is. Laat er evenwicht zijn in de thema s, dan kun je ook aansluiten bij veel vertellingen. Eenvoudig, hedendaags taalgebruik is belangrijk. Ø Zie verder: Toerusting deel 3, hoofdstuk 3 voor verdere uitleg over de liederen. 7.4 Knutselmateriaal In de handleidingen zitten bij elke les suggesties voor werkjes. Ook op internet zijn vele werkjes te vinden. Denk vooraf goed na over de organisatie hiervan. Het ene werkje vergt meer voorbereiding dan het andere werkje. Voor het knutselen heb je materiaal nodig. In ieder geval basiszaken zoals scharen, kleurpotloden, stiften, lijm, enz. In de loop van de tijd kom je er vanzelf achter welke dingen nog meer handig zijn om in voorraad te hebben. Verder kan degene die aan de beurt is om de club te leiden het beste zelf het materiaal voor dat bepaalde werkje meebrengen en ook weer mee terugnemen wat over is. Zie toerusting deel 3, hoofdstuk 9 voor verdere uitleg. Zie voor meer dan 1000 ideeën. Er bestaat van de Landelijke Werkgroep Kinderevangelisatie van de Gereformeerde Gemeenten een cd-rom met 175 knutselwerkjes bij bijna evenzoveel vertellingen uit de Bijbel. 7.5 Spelletjes Het is handig om bij een kringloopwinkel wat bordspellen te kopen. Of misschien zijn er mensen in de gemeente die wel wat kwijt willen. Je kunt ook zelf een bingospel maken, bijvoorbeeld van dieren uit de Bijbel. Voor buitenspelletjes is het handig om een map samen te stellen met leuke spellen. Zie bijvoorbeeld Het meest eenvoudig is gewoon een simpele (voet)bal (en een meester of juffrouw die kan voetballen).

63 64 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 7.6 Stap 11 - Een goede EHBO-doos kopen Een ongeluk zit in een klein hoekje, dus zorg dat je minimaal een aantal basisbenodigdheden bij de hand hebt. Spreek van tevoren af hoe je omgaat met eventuele calamiteiten. Ook om deze reden is het belangrijk om het adres en het telefoonnummer van de kinderen te hebben.

64 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Begroting en financiën 8.1 Stap 12 - een begroting maken Het maken van een begroting is van groot belang. Zo heb je vooraf inzicht in de te verwachten kosten. Waar moet je ongeveer op rekenen wat kosten betreft? Dat ligt er erg aan hoe je het kinderevangelisatiewerk opzet. Een kleed op de grond, wat vertellen, wat simpel knutselen of spelen, niet sparen voor beloningen o.i.d. zal veel goedkoper zijn dan een sterk georganiseerd systeem. Houd ook hierin rekening met de mogelijkheden en zorg dat de kosten ook op langere termijn draagbaar blijven. Hieronder een overzicht van de posten waar je in de begroting rekening mee moet houden. Hierbij kun je onderscheid maken tussen startkosten en doorlopende kosten per jaar. Startkosten Beginvoorraad knutselmateriaal (lijmpotten, scharen, stiften, kleurpotloden, e.d.) Aanschaf Methode Eventueel extra illustratiemateriaal, zoals flanelbord en flanelplaten Eventueel liedbundeltjes maken Eventueel quizvormen (van bijvoorbeeld IKEG) aanschaffen Wervingsmateriaal Doorlopende kosten per jaar uitgaande van een wekelijkse club van ongeveer tien kinderen Wervingsmateriaal zoals folders, uitdeelboekjes en uitnodigingen Knutselmateriaal Beloningsmateriaal, ongeveer 20,00 per kind per jaar Stickertjes Geschenk Kerst en of Pasen, ongeveer 7,50 euro per kind Drinken en wat lekkers Huur van ruimte 8.2 Financiële administratie Verder is het nodig om, wanneer de club draait, een goede financiële administratie aan te houden. De kosten die gemaakt worden moeten vaak

65 66 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND opgebracht worden door gemeenteleden of giften. Het is belangrijk om inzichtelijk te maken waar dit geld naartoe gaat. Spreek af dat je één keer per jaar verantwoording aflegt aan de kerkvoogdij, of anderen die het werk financieel steunen.

66 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Administratie en rapportage 9.1 Stap 13 - de basis leggen voor administratie en rapportage Zorg ten slotte voor een goede administratie en verslaglegging. Dit is belangrijk om het overzicht te houden en om verantwoording af te leggen aan de betrokken partijen. 9.2 Administratie Het is belangrijk om een degelijke administratie bij te houden van alle zaken rondom de kinderclub. Dit zal ongetwijfeld niet het leukste werk zijn, maar is wel noodzakelijk. Het is nodig om zelf overzicht te houden, maar ook om verantwoording af te kunnen leggen aan kerkenraad, ouders of andere betrokkenen. De volgende zaken zijn in ieder geval belangrijk om te registreren: Een rooster van de onderwerpen, taakverdeling en beschikbaarheid van medewerkers. Het beste hierbij is een halfjaarrooster. Daarin kun je aangeven wie er wanneer aan de beurt is, welke taak wie heeft. Met kleuren kun je eventueel aangeven wanneer spelletjes aan de beurt zijn, wanneer er overhoord moet worden en dergelijke. Een lijst met de namen, adressen en telefoonnummers van de kinderen. Dit is nodig om hen eventueel te kunnen ophalen, om de ouders te bereiken, om te informeren of stimuleren als ze een aantal keren niet geweest zijn. Een kalender met de verjaardagdatums van de kinderen om hun een kaart te sturen op hun verjaardag. Een lijst om het beloningssysteem bij te houden, met stickerbladen en stickers voor de kinderen. In bijlage T02.05 vind je een voorbeeld van een lijst om de namen, adressen en aanwezigheid te administreren. 9.3 Rapportage Een goede administratie maakt rapportage een stuk eenvoudiger. Het is belangrijk om met enige regelmaat rapport uit te brengen van de zaken die er op de kinderclub gebeurd zijn. Rapportage is naar vier kanten toe belangrijk:

67 68 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Richting elkaar: Dit is belangrijk voor de continuïteit en de band met de kinderen. Dit kun je na iedere clubochtend doen door middel van een gestandaardiseerd verslag per . Je weet dan met welke vragen kinderen kwamen, hebt overzicht over hun gedrag en de beste aanpak en dergelijke. Richting de evangelisatiecommissie: Dit is belangrijk in verband met het voorkomen van langs elkaar heen werken. Ideaal is het als er een lid van de evangelisatiecommissie bij de vergaderingen aanwezig is. Bovendien kun je het wekelijkse verslag en eventuele vragen doormailen. Richting de kerkenraad: Dit gaat meestal vanzelf via de evangelisatiecommissie. Misschien wil de dominee ook wel de wekelijkse verslagen hebben in verband met voorbede. Richting de gemeente: Dit is belangrijk voor meeleven en meebidden. Door middel van stukjes in de kerkbode kun je de gemeente op de hoogte houden. Zie bijlage T02.06 voor een voorbeeld van een verslag dat na elke club ingevuld kan worden.

68 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina Eventuele uitbreiding van het werk 10.1 Doorstroom Als de club enige tijd draait is het nodig om na te denken over de doorstroom en over eventuele uitbreiding van het werk. Je kunt kinderen van de club uitnodigen voor een vakantiebijbelweek van de kerk, of voor een gemeentedag of verkoping o.i.d. Als dat in of bij de kerk is, heb je wel een heel grote kans dat moslimkinderen niet mogen komen. Een grote stap is de jongens- of meisjesclub van de kerk of misschien de zondagsschool. Wat moslimkinderen betreft geldt hier natuurlijk hetzelfde als bij de vakantiebijbelweek. Vraag jezelf ook af of de jongens of meisjes van de gemeente er klaar voor zijn. Het zou mooi zijn als je degene die belangstelling heeft om te komen vooraf kunt laten kennismaken met één of meer van de kerkelijke jongens of meisjes. Zodat ze niet in hun eentje een vreemde groep binnenkomen. Meenemen naar een kerkdienst is ook een mogelijkheid. Dat is wat anoniemer. Probeer hierbij ook de ouders te betrekken Ouders Denk ook na over het bereiken van de ouders, en de gezinnen waaruit de kinderen komen. Meestal zul je niet zoveel van de ouders merken en moet je echt naar ze op zoek als je ook hen wilt bereiken met het Evangelie. Dit kan bijvoorbeeld door kinderen die al een tijdje komen eens thuis te brengen om te vragen of de ouders het fijn vinden als je eens langskomt. En ouders uitnodigen voor de kerstbijeenkomst is ook een goed idee. Als er door de leden van de evangelisatiecommissie ook huis-aan-huis evangelisatie wordt gedaan, kun je met hen samenwerken om ouders te bereiken. Wees naar ouders toe in ieder geval transparant. Geef eerlijke informatie. Als ze de kinderen halen of brengen, knoop een praatje aan. Bied eventueel koffie aan en altijd een luisterend oor. Geef liefde en belangstelling aan kinderen én hun ouders. Het gaat in het clubwerk vaak om kinderen uit gebroken situaties. Je zult erachter komen dat er enorm veel ellende achter de voordeuren huist. Het kan voorkomen dat ouders zich aan je vastklampen. Of op (financiële) hulp azen. Of met veel moeilijker hulpvragen komen. Je kunt per geval nadenken wat je ermee aan

69 70 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND moet, maar het is ook wel goed om je sommige dingen vooraf te realiseren en erover na te denken. Op internet kun je ook vinden op welke signalen je kunt letten als het gaat om kindermishandeling. Overleg in dat soort gevallen altijd met de evangelisatiecommissie en de kerkenraad. Zij kunnen de vragen eventueel doorspelen aan de bevoegde instanties. Ø Tip: kijk eens op de website Afhakers Er zullen ongetwijfeld ook afhakers zijn. Er zal waarschijnlijk zelfs een vrij sterk verloop zijn. Houd hier van tevoren rekening mee, zodat je niet teleurgesteld raakt. Elk uur dat je kinderen kunt vertellen uit de Bijbel is waardevol. Soms zijn we maar een klein schakeltje in het grote van plan van God om iemand bij Hem te brengen. De een plant, de ander maakt nat, maar God laat het groeien. Vergeet ook de afhakers niet in het gebed Zegen Gelukkig mogen we ook zegen verwachten van het werk. Het kind kan een sterke belangstelling krijgen voor de Bijbelse boodschap. Deze belangstelling kan door de Heilige Geest gewerkt zijn. Een kind kan tot geloof en bekering komen. Sterker nog: in deze verwachting mogen we zaaien. Want de Heere heeft Zelf beloofd dat Zijn Woord niet leeg zal wederkeren, maar zal doen wat Hem behaagt en voorspoedig zal zijn in hetgeen waartoe Hij het zendt (Jes. 55:11). Als je mag merken dat de Heere werkt in een kind, geeft dat grote blijdschap. Maar daarmee is je werk niet klaar. Juist zo n kind heeft veel onderwijs, begeleiding en belangstelling nodig. Het zou heerlijk zijn als door dat kind ook het gezin waar het uit komt belangstelling gaat tonen. Maar de werkelijkheid is vaak dat het gezin er zeer argwanend tegenover zal staan. Of puur vijandig. Of totaal onverschillig. In het geval van moslimkinderen merk je vaak hoe er een geestelijke strijd in hen uitgevochten wordt. Dat ze naar twee kanten getrokken worden. Hun ouders en de imam zeggen het ene en hun verlangen gaat toch uit naar het andere. Naar de Heere Jezus. Naar vergeving van zonden. En kinderen zijn natuurlijk totaal afhankelijk van hun ouders. Iedere situatie is verschillend. Zoek hierin biddend je weg. Heb bij het opzetten van een kinderclub grote verwachting van de Heere en blijf dat houden. Hij heeft alle macht in hemel en op aarde en Hij zal ervoor zorgen dat er straks een schare

70 T02 Hoe organiseer ik een kinderclub? Pagina 71 zal zijn die niemand kan tellen. Afkomstig uit elk volk en elke generatie en elke taalgroep.

71 III Hoe leid ik een kinderclub? In dit derde deel staan we stil bij alles wat er komt kijken bij het leiden van een kinderclub. Dit deel vormt de achtergrond en toelichting bij de lessen. Als medewerker van een kinderclub wil de Heere je gebruiken als een schakeltje in Zijn plan. Dit betekent dat je geroepen bent het werk zo goed mogelijk te doen. Het is geen vanzelfsprekendheid dat een club goed loopt. Er komt heel veel op je af en er wordt heel wat van je gevraagd. Dit deel wil je ondersteunen en helpen bij dit werk. Op welke manier vul ik een les in? Hoe kan ik met de kinderen bidden? Welke regels hanteer ik? Hoe bouw ik een band op met de kinderen? Hoe ga ik om met kinderen uit andere culturen of met probleemkinderen? Deze en andere vragen komen in dit deel aan de orde.

72 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Het programma 1.1 Uitleg methode In de kinderevangelisatiemethode Bij de hand is ervoor gekozen om steeds volgens een vaste structuur te werken, zodat er voor zowel de kinderen als de medewerkers duidelijk is wat de onderdelen van de club zijn. Iedere les is uitgewerkt vanuit de kerngedachte. Dit is de rode lijn door de hele les heen. De kerngedachte staat centraal tijdens de les. Dit is wat je aan de kinderen mee wil geven, als ze weer naar huis gaan. In de methode wordt de kerngedachte in een aparte paragraaf uitgewerkt. De kerngedachte is door het Bijbelverhaal heen geweven en komt steeds weer terug. In de komende hoofdstukken van dit boekje zullen alle programmaonderdelen een voor een besproken worden. Ø Zie voor meer ideeën over de invulling van de club. 1.2 Vaste volgorde Tijdens de club bestaat het programma uit verschillende onderdelen die elkaar afwisselen en aanvullen. Door vooraf goed na te denken over deze onderdelen en ze goed voor te bereiden, is er voor de kinderen variatie op de club en leren ze op verschillende manieren meer over God. Een goede voorbereiding helpt je om op de club zelf het tempo in het programma te houden. Het is goed om telkens zoveel mogelijk dezelfde volgorde te hanteren, dit zorgt voor orde en rust. De onderdelen volgen elkaar op en er blijft rust in de groep. Bij de voorbereiding van de club is het goed om na te denken over waarom je iets doet en wat je ermee aan de kinderen wil overbrengen. We weten dat kinderen ongeveer 20% onthouden van wat ze horen, 50% van wat ze horen en zien en ongeveer 90% van wat ze horen, zien en doen. Het is goed om hier bij de voorbereiding van de club bij stil te staan. Kies voor elke clubbijeenkomst een thema uit en laat hier alle onderdelen bij aansluiten. Probeer in de uitleg van de verschillende onderdelen hierbij aan te sluiten.

73 74 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 1.3 Programma Afhankelijk van de tijdsduur van de club kan het programma ingevuld worden. Toch zullen een aantal programmaonderdelen voor elke club gelijk zijn. Hierbij kun je denken aan de Bijbelles, het zingen, het aanleren van een Bijbeltekst en de verwerking met een knutselwerkje of spel. Een voorbeeld van een tijdsindeling, zoals die bij elke les opgenomen is, is op de volgende pagina te zien.

74 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina 75 Tijdsduur Activiteit Tips en bijzonderheden Binnenkomst 5 min Welkom Persoonlijk welkom, eventueel naamsticker, registreer aanwezigheid. Opening Zingen Lied kiezen of kinderen laten kiezen. Vertellen wat bidden is. 5 min. Handen vouwen/ogen sluiten, of (moslims) vragen stil en Bidden eerbiedig te zijn. Vragen of er dingen zijn waar de kinderen voor willen bidden of danken. Bijbelles 5 min. Introles In deze les wordt het thema geïntroduceerd of worden vragen opgeroepen, waar de les een antwoord op geeft. 10 min 10 min. Activiteit 40 min. Sluiting 5 min. Bijbelles met illustraties Tekst (op melodie) Pauze Quiz Werkje Zingen Danken Vertelling. Tijdens de vertelling telkens de toepassing maken naar het leven van de kinderen, vragen stellen, niet bang zijn voor interactie. Zoek zelf illustraties of maak gebruik van een flanelbord. Uitleg + oefenen. Drinken met wat lekkers. Kies of je deze week wel of niet de quiz doet. Verwerking/spel Doorpraten met de kinderen / verduidelijken / leefwereld leren kennen. Opletten of iemand een persoonlijk gesprekje wil/nodig heeft. Tekst (op melodie) nog een keer herhalen. Vragen aan de kinderen of er dingen zijn waarvoor je kunt bidden/danken. Danken en bidden n.a.v. de vertelling en gesprekjes met de kinderen.

75 76 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 2. Voorbereiding Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt ook voor het clubwerk. Zorg dat je op tijd aanwezig bent, dat alle materialen klaarliggen en dat de taken goed verdeeld zijn. 2.1 Opening Bidt zonder ophouden. Dankt God in alles; want dit is de wil van God in Christus Jezus over u (1 Thess. 5:17-18). Neem als medewerkers vooraf met elkaar de tijd om te beginnen. Vooraf kun je een gedeelte uit de Bijbel lezen en met elkaar bidden. Het is mooi om voor de club begint de kinderen en de club aan de Heere op te dragen en Hem om Zijn zegen te vragen. Spreek daarna kort het programma door en verdeel de taken over de aanwezige medewerkers. Ø Zie Toerusting deel 2, hoofdstuk 5 voor een taakverdeling. 2.2 Klaarzetten Zorg dat de gekozen liederen op grote vellen worden geschreven of geprint, of zorg dat een aantal zangbundels klaarliggen. Zorg dat de visuele hulpmiddelen voor de Bijbelles ophangen en klaarliggen of hang ze op. Zorg dat alle benodigdheden voor de verschillende activiteiten gereedliggen. Zet de stoelen klaar. Zorg dat er niet veel meer stoelen staan dan er kinderen verwacht worden. Een zaal met veel lege stoelen is niet aantrekkelijk. Zorg wel dat er voldoende extra stoelen klaarstaan, in de verwachting en het vertrouwen dat God Zelf de kinderen zal sturen. Hang de pictogrammen van de regels en de pictogrammen met het programma op. 2.3 Pictogrammen De verschillende programmaonderdelen van de club kun je ondersteunen met pictogrammen. Ook kun je pictogrammen ophangen met de regels van de club. Hang de pictogrammen op een herkenbare en goed zichtbare plaats op. Het

76 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina 77 gebruik van pictogrammen tijdens de les zorgt voor rust en herkenbaarheid. Deze pictogrammen kun je op A4-papier printen en vervolgens lamineren. Iedere keer dat er een programmaonderdeel heeft plaatsgevonden, haal je het betreffende pictogram weg of draai je het om. Ø Zie bijlage T3.01 voor pictogrammen met de regels van de club Ø Zie bijlage T3.02 voor pictogrammen met de programmaonderdelen 2.4 Straatwerk Voorafgaand aan de club kun je straatwerk doen. Straatwerk is bedoeld om, indien nodig, de bekende kinderen op te halen voor de club. Ook nieuwe kinderen kun je dan uitnodigen om naar de club te komen. Zij komen namelijk niet vanzelf, dus heb je de taak om hen op te zoeken. Spreek hen aan en nodig ze hartelijk uit. Belangrijk is om altijd toestemming te vragen van de ouders. Niet jij, maar zij beslissen of een kind al dan niet mag deelnemen aan de club. Bovendien werk je aan een goede relatie op het moment dat je hen erbij betrekt en de regie in handen geeft. Neem uitnodigingen van de club mee, waarop de tijd, data en het aanspreekpunt met telefoonnummer van de club staat. Ook kun je foldertjes en kleurplaten meenemen om deze te geven aan de kinderen. Neem ook evangelisatiefolders voor volwassenen mee. Soms kun je op straat zomaar een gesprek met een ouder of een andere volwassene hebben, waarin je het Evangelie mag delen. Tijdens de club kan degene die het straatwerk doet een rustig (en droog) plekje zoeken om voor de verteller te bidden en om een zegen over de vertelling te vragen. Het is ook een mogelijkheid om dan weer terug te gaan naar de club om daar te helpen. Probeer in het straatwerk zowel mannen als vrouwen in te

77 78 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND zetten. Niet alleen voor de veiligheid kan dit belangrijk zijn, maar ook voor het aanspreken van de kinderen en hun ouders.

78 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Zingen Zingen op de club is belangrijk, omdat liederen vaak een leven lang blijven hangen, maar ook omdat God ons de opdracht gegeven heeft om Hem te loven en prijzen. Kinderen maken door zingen op een eenvoudige manier kennis met Bijbelse thema s en kunnen zo ook de boodschap van de Bijbel thuis doorgeven doordat ze de liederen thuis zingen. 3.1 Liedkeuze Er is een diversiteit aan liederen waaruit je kunt kiezen. Kies liederen die Bijbelgetrouw zijn. Zo zijn er een aantal liederen die een Bijbeltekst bevatten. Probeer liederen te kiezen die een evenwichtige variatie aan thema s hebben, maar ook eenvoudige woorden bevatten. Ook de psalmen kun je aanleren op de club. Overleg altijd met de kerkenraad over welke liederen wel of niet gezongen kunnen worden. 3.2 Uitleg Leg voor het zingen uit dat zingen tot eer van God is en dat we God door het zingen mogen loven en prijzen. Je kunt dan aan de kinderen vertellen dat het daarom belangrijk is om eerbiedig te zijn en netjes te zingen. Wees niet teleurgesteld als kinderen niet direct meezingen. Sommige kinderen zijn niet gewend om te zingen en dan kan het enige tijd kosten voordat ze mee gaan zingen. Kinderen met een moslimachtergrond kunnen moeite hebben met het zingen van liederen over Israël of Jezus. Ga hier respectvol mee om en dwing hen niet om mee te zingen, maar leg hun steeds weer het Evangelie uit. 3.3 Aanleren Voor het aanleren van liederen is het goed om te letten op de melodie en het ritme. De meeste kinderen, maar vooral kinderen van Afrikaanse afkomst, zijn erg muzikaal en leren snel. Melodieën moeten simpel en makkelijk te zingen zijn, maar ook goed in het gehoor liggen. Maak het zingen voor de kinderen aantrekkelijk door bijvoorbeeld een canon of gebaren, of afwisselend de jongens en meisjes te laten zingen. Bij sommige liederen kan het mooi zijn om de kinderen om de beurt een eenvoudig muziekinstrument te geven, zoals een triangel. Het is van belang de moeilijke woorden en begrippen goed uit te

79 80 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND leggen, omdat de meeste kinderen onbekend zullen zijn met het Bijbelse taalgebruik. Het is mooi om voorafgaand aan elk lied in een paar zinnen uit te leggen waarom je het lied laat zingen en wat het betekent. Eventueel kun je dit ondersteunen met plaatjes of gebaren. Let er wel op dat het zingen eerbiedig gebeurt, tot eer van de HEERE. 3.4 Presenteren De liederen kun je schrijven op grote vellen die je ophangt. Een andere mogelijkheid is om echte bundeltjes te laten drukken of een losbladig systeem te maken zodat er af en toe gewisseld kan worden. Wanneer je gebruikmaakt van een beamer, kun je de tekst in een presentatie zetten en projecteren. 3.5 Nieuwe liederen Het is goed om een aantal standaardliederen te zingen op de club maar ook regelmatig nieuwe liederen aan te leren, zodat er een repertoire ontstaat dat de kinderen kennen. Een nieuw lied kan bijvoorbeeld te maken hebben met het thema van de Bijbelverhalen, of met de christelijke feestdagen. Wanneer je een nieuw lied gaat aanleren, bedenk dan van tevoren hoe je het lied kan uitleggen en wat de belangrijkste boodschap van het lied is. Kies een lied uit dat bij het verhaal of het thema van de clubmiddag past en probeer in de uitleg van het lied het verband aan de kinderen te laten zien. Daarbij kun je teruggrijpen op de Bijbelvertaling of de Bijbeltekst en de boodschap nog een keer benadrukken.

80 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Bidden 4.1 Uitleg Jonge kinderen kunnen het spannend vinden om hun ogen dicht te doen. Daarnaast zijn er mogelijk kinderen op de club die niet gewend zijn om te bidden. Zij kunnen het vreemd en zelfs eng vinden om hun ogen dicht te doen. Leg de kinderen uit dat we de handen samen doen zodat we niet met andere dingen bezig kunnen zijn en dat we onze ogen dichtdoen omdat we dan niet afgeleid kunnen worden door de kinderen om ons heen. Dwing kinderen er niet toe om hun handen te vouwen en ogen dicht te doen, maar vraag ze om eerbiedig en stil te zijn tijdens het gebed. Moslimkinderen mogen vanuit hun geloof niet hun handen vouwen, je kunt hun vragen om de armen over elkaar te doen, of de handen plat op schoot te leggen. Het is goed om iedere keer de kinderen uit te leggen wat bidden is. Vertel hun dat bidden praten met de Heere in de hemel is. De Heere is zo groot en zonder verkeerde dingen, daarom moeten wij eerbiedig zijn. Je kunt hierbij het voorbeeld gebruiken dat als we naar koning Willem-Alexander gaan, we ons netjes moeten gedragen. Als we spreken over bidden, mogen we de kinderen uitleggen dat God in de hemel woont, maar zo machtig is dat Hij ons overal en altijd hoort. We mogen alles aan God vertellen, waar we ook zijn. 4.2 Betrekken Probeer de kinderen te betrekken bij het gebed door ze te vragen waar je voor kunt bidden en danken. Je kunt met de kinderen afspreken dat bijvoorbeeld maximaal vier kinderen iets mogen noemen, zodat je het zelf kunt onthouden. Ook kun je de gebedspunten opschrijven. Door de kinderen erbij te betrekken, kun je kinderen leren waar ze zelf voor mogen bidden thuis. Je kunt hierbij zelf voorbeelden noemen. Een kind kan spontaan allerlei dingen noemen om voor te bidden. Ook punten die in de ogen van ons, volwassenen, misschien klein, onbeduidend of zelfs vreemd zijn om voor te bidden. Neem het kind hierin serieus en bidt hiervoor, desnoods in andere bewoordingen. Zo kan een kind je vragen om te bidden voor hun zieke poes. Schrik hier niet van, maar vraag dan in het gebed of God voor alle zieke dieren wil zorgen.

81 82 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 4.3 Eenvoud Gebruik in het gebed korte, concrete zinnen en wees eenvoudig, zodat je met het gebed afdaalt naar het hart van de kinderen en ze het gebed kunnen begrijpen. Probeer in het gebed de verbinding te maken met bijvoorbeeld het Bijbelverhaal of de Bijbeltekst van de clubavond. Moedig de kinderen aan om zelf te bidden. Leg hun uit dat ze overal mogen bidden omdat God overal is en hen overal ziet en hoort. Het is goed om de kinderen te vertellen dat in een gebed verschillende dingen aan de orde kunnen komen. Als we bidden, mogen we God voor mooie en fijne dingen bedanken. Maar als we bidden, moeten we ook alle verkeerde dingen, zonden, die we gedaan hebben tegen Hem zeggen en vragen of Hij ze wil vergeven. We mogen een kind erop wijzen dat het mag vragen of de Heere zijn of haar leven verandert, zodat het een hart krijgt dat naar de Heere wil luisteren.

82 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Introles 5.1 Doel De introles kun je gebruiken om voorafgaand aan het verhaal het thema of de kernwaarheid van het verhaal aan de kinderen duidelijk te maken. Het is de bedoeling om met behulp van een voorbeeld, een verhaal, een voorwerp of een spel de kinderen actief te betrekken bij het thema. Daarbij is de introles een hulpmiddel en vervangt hij niet het verhaal, maar is bedoeld als verduidelijking. De introles hoeft daarom niet te veel tijd in beslag te nemen. 5.2 Mogelijkheden Er zijn genoeg mogelijkheden om een introles vorm te geven. Bedenk altijd dat het doel van de les is om de kernwaarheid duidelijk te maken of naar de kernwaarheid toe te werken. Mogelijkheden voor een introles zijn: Een inleidend verhaal, bijvoorbeeld het verhaal van een reddende brandweerman bij het thema dat Jezus naar de aarde gekomen is als Redder. Een (Bijbels) voorwerp, bijvoorbeeld een olielampje bij de vertelling van de wijze en dwaze maagden. Een Bijbelse plaat, waarop iets van het verhaal te zien is of een voorwerp uit het verhaal staat. Een spel, bijvoorbeeld door kinderen bij de ingang muntjes in te laten leveren, om zo duidelijk te maken wat een tollenaar is bij het verhaal van Zacheüs. Een uitbeeldende introles, door bijvoorbeeld een bak met water te nemen en daar bootjes van kurk in te laten drijven en te blazen, om te laten zien wat er gebeurt bij de storm op het meer van Galilea. Een nadenkertje, door met de kinderen dingen op te schrijven die ze die dag verkeerd hebben gedaan, om met elkaar te praten over wat zonde is. Ø Behalve de introlessen uit de methode zijn er ook introlessen te vinden op

83 84 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 5.3 Hebben de kinderen het begrepen? Bij de voorbereiding van de introles is het goed om na te denken over wat je ermee duidelijk wilt maken aan de kinderen. Probeer het thema op een korte en bondige manier naar voren te laten komen. Praat hier met de kinderen over door en ga aan het einde van de les na of de kinderen het daadwerkelijk begrepen hebben. Zo kun je bij een les waarbij de kern is dat Jezus naar de wereld gekomen is als Redder, het voorbeeld van een brandweerman gebruiken die een kind redt uit een brandend huis. Echter, kinderen kunnen na het verhaal denken dat Jezus een brandweerman is. Daarom is het goed om met de kinderen door te praten over de introles.

84 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Bijbelles De Bijbelles vormt de kern van de club. De Bijbelles is meer dan een verhaal dat verteld wordt. Tijdens de Bijbelles worden de kinderen actief betrokken bij dat wat er verteld wordt. Het voorbereiden van dit onderdeel zal de meeste tijd vergen. Neem deze tijd ook ruimschoots. 6.1 Bijbel Het is belangrijk om te beseffen dat de Bijbel niet zomaar een boek is, maar het Woord van God en dat we dat aan de kinderen doorgeven. Tijdens de club draait het dan ook niet om het zingen of het mooie verhaal, maar om de woorden van God. We kunnen dit aan de kinderen laten zien door de Bijbel op een centrale plaats te leggen tijdens de club en ernaar te verwijzen tijdens het verhaal of bij het leren van de Bijbeltekst. Tijdens het verhaal kun je de Bijbel in je hand houden. Ga netjes met de Bijbel om, laat hem bijvoorbeeld niet achteloos op de grond slingeren. Hieraan kunnen de kinderen zien hoe heilig je de woorden van God acht. Zeker wanneer er moslimkinderen op de club zijn is dit een punt dat extra aandacht verdient. Voor de moslims is de Koran een heilig boek en daar gaan ze met zeer veel respect mee om. Ga zo ook met de Bijbel om. Leg de kinderen uit dat door de Bijbel God tot ons spreekt. 6.2 Voorbereiding van de Bijbelles Het vertellen van een Bijbelles op de club vergt voorbereiding en verdieping in het Bijbelgedeelte. Als we Bijbelverhalen vertellen die voor ons bekend zijn, hebben we soms de neiging om te vertellen vanuit onze ervaring. Het loont echter om voorafgaand aan de vertelling zelf opnieuw helemaal in het verhaal te duiken. Begin daarom ruim een week voordat je het verhaal moet vertellen met het doorlezen van het Bijbelgedeelte. Bid of het Woord duidelijk en helder mag zijn en of de voorbereiding gezegend mag worden. Lees het Bijbelgedeelte rustig door en bedenk aan de hand van vragen als wie, wat, waar, hoe, waarom en waarmee wat er zich in de geschiedenis afspeelt. Zo ontdek je wat er gebeurt in het verhaal en krijgt het verhaal meer kleur. Kijk ook naar het verband waarbinnen deze tekst staat. Lees het gedeelte in de dagen daarna nog een aantal keer door. Je kunt bij de voorbereiding gebruikmaken van het eerste

85 86 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND hoofdstuk bij elke les. Dit hoofdstuk is niet bedoeld ter vervanging van de persoonlijke Bijbelstudie, maar kan wel een handvat bieden. 6.3 Kernwaarheid Bij de vertelling heb je een doel, je wilt de kinderen een boodschap meegeven. Dit is een boodschap die belangrijk is voor hoofd (kennis), hart en handen (doen). In het kinderevangelisatiewerk draait het niet alleen maar om het overdragen van Bijbelkennis, maar om de oproep tot geloof en bekering en de link naar het dagelijkse leven van de kinderen. Leer kinderen dus wat ze moeten doen met de boodschap van het verhaal. Ø Zie ook toerusting deel 1, hoofdstuk 6 over de vraag wat moet ik zeggen. Maak elke keer een duidelijke keuze waar je in het verhaal de nadruk op wil leggen. Veel kinderen hebben weinig Bijbelse kennis of komen onregelmatig op de club waardoor er weinig continuïteit is. We willen het liefst de complete boodschap van het Evangelie in één verhaal vertellen, maar dat is soms erg lastig. Het is daarom beter om te focussen op een kernwaarheid en daaromheen het verhaal op te bouwen. Probeer dit uit te werken door te kijken naar wat de kern te zeggen heeft voor het hoofd, het hart en de handen. Formuleer de kernwaarheid die je aan de kinderen wilt doorgeven in een zin. In het eerste hoofdstuk van elke les is de kernwaarheid geformuleerd en uitgelegd. Maak vooraf keuzes op welke momenten je de verschillende aspecten van de kernwaarheid in je verhaal naar voren laat komen. Laat de kernwaarheid een aantal keer terugkomen in het verhaal, zodat deze steeds herhaald wordt. Bewaar de kernwaarheid niet tot het einde van het verhaal, wanneer de concentratie verminderd is. Pas de kernwaarheid toe op het leven van de kinderen en maak deze concreet door voorbeelden te nemen die aansluiten bij hun belevingswereld. Maak de kernwaarheid zichtbaar door hem op te schrijven en op te hangen. 6.4 Verhaal opbouwen De methode bevat een uitgeschreven Bijbelles, waar je gebruik van kunt maken. Het is echter niet de bedoeling dat je dit letterlijk voorleest. Probeer zelfstandig

86 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina 87 een Bijbelles voor te bereiden, waarbij je gebruikmaakt van wat in de lessen wordt aangereikt. Als je het verhaal een aantal keer doorgelezen hebt, probeer dan een aantal kernpunten uit het verhaal voor jezelf op te schrijven. Ook is het goed om voor jezelf helder te hebben wat het verloop van het verhaal is. Probeer vooraf voor jezelf helder te hebben welke gebeurtenissen in het verhaal plaatsvinden en hoe je dit wil gaan vertellen. Denk na over welke personen een rol spelen in het verhaal. De verhalen in de Bijbel staan meestal in chronologische volgorde geschreven. De verhalen kunnen op deze manier verteld worden. Je kunt er ook voor kiezen om midden in het verhaal te beginnen met een spannend gedeelte van het verhaal en dan terug te gaan naar het begin of om aan het einde te beginnen. Daarnaast kun je kiezen vanuit welk perspectief (vanuit welke persoon) je het verhaal vertelt. Probeer in het verhaal theologische begrippen te vermijden of ze heel duidelijk aan de kinderen uit te leggen. Besef dat de kinderen weinig Bijbelkennis hebben en dat voor ons vanzelfsprekende dingen uitgelegd moeten worden (bijvoorbeeld het platte dak in het huis van de verlamde man en de vissersboten in de geschiedenis van de wonderbare visvangst). Kies voor een pakkend begin, waarmee je direct de aandacht van de kinderen kunt trekken. Begin de vertelling direct met het verhaal en niet met een zin als: Vandaag ga ik jullie een verhaal vertellen over... Verklap nooit de climax al aan het begin. Zo van: Nu ga ik een verhaal vertellen hoe Jezus meer dan 5000 mensen eten gaf met maar vijf broden en twee vissen. Bedenk daarom bij de voorbereiding de beginzin van het verhaal, maar ook de eindzin. 6.5 Vertellen is laten zien Het vertellen van een verhaal is proberen de ander iets te laten zien. Probeer daarom als verteller je in te leven in het verhaal, de omgeving en de personen en probeer dit over te brengen op de kinderen. Tijdens het vertellen van het verhaal kun je met gebaren het verhaal beeldend vertellen en ondersteunen. Tel bijvoorbeeld net zoals Abram

87 88 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND de sterren in de nacht, door met je vinger in de lucht te wijzen en hardop te tellen 1, 2, 3, 4. Door je eigen gezichtsuitdrukking kun je de emoties uit het verhaal laten zien aan anderen. Wanneer je vertelt dat Saul boos is op David, kijk dan ook boos, zodat het voor de kinderen zichtbaar wordt. Je stem is het gereedschap bij het vertellen. Laat de woorden soms luid, dan weer zacht of fluisterend klinken. Wanneer de farao de opdracht geeft om alle Joodse jongens in de Nijl te gooien, zegt hij dit niet op een lieve toon, maar klinkt zijn stem boos en vastberaden. Laat de emoties uit het verhaal doorklinken in de woorden en de toon die je kiest. Kijk de kinderen aan tijdens het vertellen om ze zo bij het verhaal te houden. Las pauzes in om het verhaal spannender te maken en wees niet bang om het even stil te laten zijn. Maak al vertellend duidelijk dat er iets onverwachts gaat gebeuren en dat het de moeite waard is om te blijven luisteren. Laat iets gebeuren, in plaats van dat je vertelt dat iets gebeurt. Laat David de steen in de slinger leggen, laat hem langzaam de slinger ronddraaien en laat de steen uit de slinger schieten. Op die manier houd je de spanning erin, in plaats van dat je rustig vertelt dat David zijn slinger pakt en de steen wegslingert. Vertel niet langer dan je de kinderen kunt boeien. Houd als richtlijn aan dat je voor kleuters 5 minuten, voor kinderen tot 8 jaar 10 minuten en voor oudere kinderen maximaal 15 minuten tijd hebt om je verhaal te vertellen. Sommige mensen kiezen ervoor om te staan tijdens het vertellen van het verhaal, anders mensen gaan liever zitten. Kies een houding die het beste bij je past. Het stellen van vragen tijdens het verhaal kan de betrokkenheid van de kinderen verhogen, maar zorg dat het de vertelling niet te veel onderbreekt. Het tonen van een voorwerp maakt meer zichtbaar voor de kinderen. Wanneer je het verhaal over de wijze en dwaze maagden vertelt, kun

88 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina 89 je een olielampje meenemen. Let er wel op dat meegenomen attributen niet de aandacht van het verhaal afleiden. Vertel het verhaal in de tegenwoordige tijd, zodat kinderen zichzelf in het verhaal kunnen verplaatsen. Zorg ervoor dat het verhaal niet langer dan 15 minuten duurt. Voor deze kinderen is het vaak moeilijk om langdurig de aandacht vast te houden. Ø Zie verder Steven Middelkoop, de kunst van het vertellen. 6.6 Ondersteuning van het verhaal Om de boodschap goed door te laten dringen, is het nodig om zoveel mogelijk gebruik te maken van ondersteunend beeldmateriaal. Behalve aan de illustraties die bij deze kinderevangelisatiemethode zitten, kun je denken aan: Platen uit andere bronnen, bijvoorbeeld uit de Kijk en Luister Bijbel. Flanelbord en flanelplaten. Voorwerpen die te maken hebben met het verhaal of de les. Zelf samengestelde PowerPoint presentatie met foto s, landkaarten en dergelijke. Bij het uitleggen van woorden of begrippen kunnen ondersteunende gebaren helpen. Ø Zie toerusting deel 2, hoofdstuk 7 voor websites waar ondersteunend materiaal, zoals een flanelbord, te bestellen is.

89 90 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND 7. De Bijbeltekst aanleren Tijdens de club kun je een Bijbeltekst aanleren aan de kinderen. Bijbelteksten die we de kinderen aanleren, gaan vaak hun hele leven met hen mee. Zo mogen we de kinderen wortelen in het Woord van God, zoals dat staat in Deuteronomium 6:6 en 7a: En deze woorden die ik u heden gebied, zullen in uw hart zijn. En gij zult ze uw kinderen inscherpen, en daarvan spreken, als gij in uw huis zit, en als gij op den weg gaat, en als gij nederligt, en als gij opstaat. 7.1 Lezen Begin het aanleren van de Bijbeltekst door aan de kinderen te laten zien dat de tekst in de Bijbel staat. Lees de tekst voor uit de Bijbel. Tijdens het aanleren van de Bijbeltekst kun je kinderen zelf de Bijbeltekst laten opzoeken in de Bijbel. De kinderen zullen verrast zijn om te zien dat de tekst echt in de Bijbel staat. Help de kinderen tijdens het opzoeken; Bijbelboeken, hoofdstukken en verzen zijn voor hen vaak totaal onbekend. Door het Bijbelboek met het hoofdstuk en vers aan te leren, leren de kinderen dat de tekst uit de Bijbel komt en waar deze staat. 7.2 Uitleg Probeer de tekst in eenvoudige woorden uit te leggen en begrippen te verhelderen. Zo raken de kinderen vertrouwd met Bijbelse begrippen. De uitleg kun je geven in verschillende woorden, terwijl je ondertussen de tekst weer een keer herhaalt met de kinderen. Bij het aanleren van de Bijbeltekst is herhaling het sleutelwoord. Het verdient de aanbeveling om een Bijbeltekst meerdere bijeenkomsten te herhalen, zodat de kinderen de tekst zullen onthouden en begrijpen. Wanneer een tekst meerdere keren achter elkaar aangeleerd wordt, kun je er vragen over stellen. Als je ze bijvoorbeeld de tekst Wie is toch Deze dat de wind en de zee Hem gehoorzaam zijn aanleert, kun je aan de kinderen vragen: Over Wie gaat dit? of: Waarom wordt dit gezegd? Het is overigens bijzonder om te zien hoe snel kinderen de tekst uit hun hoofd kennen. Verwacht niet dat de kinderen de tekst thuis gaan leren. Het aanleren van een tekst moet echt op de club gebeuren. Probeer bij het herhalen te variëren met de werkvormen, zodat het niet saai wordt voor de kinderen.

90 T03 Hoe leid ik een kinderclub? Pagina Werkvormen Er zijn verschillende werkvormen om de kinderen een Bijbeltekst aan te leren. Door het gebruik van verschillende verwerkingsvormen houd je het afwisselend. Onthoud dat kinderen ongeveer 20% onthouden van wat ze horen, dat ze 50% onthouden van wat ze horen en zien en dat ze ongeveer 90% onthouden van wat ze horen, zien en doen. Betrek de kinderen daarom actief bij het aanleren van de tekst. Maak de Bijbeltekst visueel Door woorden weer te geven als symbolen kunnen vooral jongere kinderen makkelijker een tekst aanleren, maar ook voor oudere kinderen geldt dat zij dingen beter onthouden wanneer je iets zowel verbaal als non-verbaal aanbiedt. Dit kun je doen door de tekst op een lange strook te schrijven en bij sommige woorden plaatjes te zoeken. Die plaatjes kun je met knijpers over de tekst bevestigen. Haal daarna de symbolen een voor een weg tijdens het aanleren. Voorbeeld Mar. 4:41b: Wie is toch Deze, dat ook de wind en de zee Hem gehoorzaam zijn? Een andere manier van een Bijbeltekst aanleren met symbolen is door verschillende stroken met symbolen te maken. Plak deze stroken boven elkaar aan elkaar vast, zodat de stroken omgevouwen kunnen worden. Zo verdwijnen er een paar woorden wanneer de strook wordt omgevouwen en kunnen de kinderen die uit het hoofd opzeggen. Door de stroken achter elkaar om te vouwen, kennen de kinderen de hele tekst aan het einde.

91 92 P agina KINDERVANGELISATIEMETHODE BIJ DE HAND Voorbeeld Hebr. 13:6: De Heere is mij een Helper, en ik zal niet vrezen. Verwerk de Bijbeltekst op een afbeelding die past bij het Bijbelverhaal of de tekst en laat de kinderen de woorden er een voor een afhalen. Je kunt de teks woord voor woord op losse briefjes vastplakken met buddie-gum. Door de woorden er een voor een af te halen, moeten de kinderen iedere keer weer een nieuw woord uit het hoofd opzeggen. Voorbeeld Joh. 11:25: Ik ben de Opstanding en het Leven; die in Mij gelooft zal leven, al ware hij ook gestorven. Ik de Opstanding het die gelooft al ware ben en Leven; in Mij zal leven, hij ook gestorven. Joh. 11:25 De Bijbeltekst kun je ook aanleren door de woorden te verbergen achter luikjes Door tijdens het aanleren de luikjes een voor een dicht te doen, kennen de kinderen aan het einde de tekst uit hun hoofd.