Euring Swallow Project

Transcriptie

1 1 Euring Swallow Project Nederland Regioverslag Noord-Veluwe Voerende boerenzwaluw bij A. de Kok, Noordeinde Samenstelling: B. van den Brink.

2 2 EURING SWALLOW PROJEKT Regioverslag Noord-Veluwe Algemeen. In Nederland is het Euring Swallow Project een opvolging van het Boerenzwaluw Project Nederland, dat vanaf 1992 opgestart was. Vanaf 1998 is de naam 'Boerenzwaluw Project Nederland' veranderd in "Euring Swallow Project". Het E.S.P.- project is als vervolg op het Nederlandse onderzoek in Nederland voor vijf jaren gepland; het heeft in ons land gelopen van 1999 t/m Het is geen regionaal project meer maar een landelijk. Dat wil zeggen dat alle gegevens van Nederland samengevoegd worden en vergeleken worden met die van andere Europese landen. Op een veel grotere schaal dus. In de meeste Europese landen wordt deelgenomen aan het ESP-project. Engeland is bv. pas twee jaar geleden ermee begonnen, evenals België. In een twintigtal Europese landen worden in ESP-verband zowel in boerderijen als op gemeenschappelijke slaapplaatsen boerenzwaluwen geringd. Alle gegevens van de broedplaatsen gaan naar de Zwitserse ringcentrale in Sempach, alle slaapplaatsgegevens worden in de Italiaanse ringcentrale te Bologna opgeslagen. De bedoeling is dat er regelmatig voor alle medewerkers een kort rapport van beide onderzoeksactiviteiten (in het Engels) verschijnt. Het vorige dateert echter van In ons land zijn sinds 2004 de arbeidsintensieve tiendaagse nestcontroles vervallen, zodat de broedgegevens niet meer geregistreerd worden. Inleiding. In mijn regio N.-Veluwe volg ik alle nesten in de dorpen Noordeinde en Kerkdorp, bij elkaar jaarlijks zo n broedparen. Bijna alle nestjongen zijn geringd. Ook is er zoals elk jaar weer gevangen op de gemeenschappelijke slaapplaats nabij Elburg. Hoewel het originele plan van het Euring Swallow Project niet geheel meer gevolgd wordt het systematisch controleren van alle nesten en het ringen van alle nestjongen wil het Vogeltrekstation wil toch nog graag een aantal gegevens blijven verzamelen, omdat een lange reeks van gegevens steeds waardevoller wordt naarmate het onderzoek langer wordt voortgezet. De volgende zaken blijven we volgen: het tellen van het aantal broedparen op de vaste locaties. doel: vaststellen van toe- of afname van de aantallen broedparen. het terugvangen van de broedvogels (het RAS-project), doel: overleving en plaatstrouw van oudervogels bepalen en dispersie (verspreiding) van de nestjongen in beeld te krijgen, het vangen op de slaapplaatsen. doel: inzicht krijgen over de herkomst van de vogels en het opvetten (voorbereiding voor de trek). Het vangen van boerenzwaluwen op de slaapplaatsen blijft onveranderd. Op diverse slaapplaatsen zijn dit jaar weer duizenden zwaluwen van een ring voorzien. Ik wil hierbij alle eigenaren weer zeer bedanken voor alle verleende medewerking en gastvrijheid.

3 3 Gegevens De lente van 2007 was de warmste ooit, met zomerse temperaturen tot dik 30 C. De arriverende zwaluwen kregen dus een warme ontvangst. Ze gingen dan ook direct aan de slag en dat had vroege broedsels tot gevolg. In de loop van mei werd het koeler en in juni regende het veel en waren de temperaturen lager. Later werd het weer gelukkig weer warmer. In 2007 zijn in de diverse regio's de volgende aantallen boerenzwaluwen op de boerderijen geringd: Aantal geringde boerenzwaluwen in 2007 per regio. Regio: nestjong: volw: 1kj: Totaal: Friesland Twente N.-Veluwe Betuwe Zeeland Z.O.-Brabant Totaal: Broedvogelgegevens RAS-Project Aantal gevangen oudervogels in 2007 per regio en aandeel (%) dat al een ring droeg. Regio: N gev. broedvogels N ad. met ring =% Gevangen geringd Friesland ,1 Twente N.-Veluwe ,7 Betuwe ,8 Zeeland ,3 Z.O.-Brabant 0 0 0

4 4 Overzicht van het aantal broedparen op de diverse erven. aantal broedparen: Noordeinde: Code : Veldschuur Plette NN J. Plette NR J. van Ommen NA W. van Ommen NU R. v. d. Wetering NB J. van Oene NQ A. Korenberg NP K. Stijf NC D. v. d. Wetering ND H. Flier NS Rietschuur Jan NAB Veldschuur Toon NE Gelderse Sluis NF J. Dekker Sr. NW J. Dekker Jr. NM A. Bos NG H. Kragt NH H. van t Goor NZ J. v. Ommen Jr. NI H. Roersma NV H. v.d. Wetering NO H. van de Streek NX A. de Kok NJ G. Huisman NT? H. van Bruggen NK J.W. Schoonhoven NL A. Boeve NAA N. Hogervorst NAC 1 Kerkdorp code Duiker Riethaere GR H. v. d. Werfhorst GA J. van Wijhe GB J. v.d. Meulen GI W. Bos GG? J. Plender GC A. Bos GD H.J. Boeve GE A. van Dijk GF Het aantal broedparen van de regio Noord-Veluwe verdeeld over de dorpen: Noordeinde Kerkdorp

5 5 totaal aantal broedparen boerenzwaluw regio Noord-Veluwe 120 totaal noordeinde kerkdorp jaar De bovenstaande grafiek van het aantal broedparen in de regio Noord - Veluwe laat een beeld zien van een schommelende, maar wel vrij stabiele populatie. De boerenzwaluw is op de Rode Lijst geplaatst als zijnde gevoelig, m.a.w. de stand kan door veranderende omstandigheden opnieuw dalen. De toe- of afname van de zwaluwenstand is echter voor een belangrijk deel mede toe te schrijven aan de overleving van de vogels. Met andere woorden: hoeveel keren er terug uit de overwinteringsgebieden? Droogte in Afrika of slecht weer onderweg (koude, langdurige regen, storm op zee, zandstormen in de Sahara) kunnen een hoge tol eisen van vogels die dan onderweg zijn. Bijzonderheden. Het begin van het broedseizoen was erg vroeg in Waarschijnlijk door de zomerse aprilmaand zijn de zwaluwen snel met de eileg begonnen. Terugrekenend werd op twee locaties tegelijk het eerste ei gelegd. Zowel bij Cor de Zwaan, Oldebroek, als bij Hendrik Scholten (Winterdijk Oosterwolde) werd op 21 april een 1 e ei gelegd. Daarna volgde op 24 april een paartje bij D. van de Wetering, Noordeinde. Gedurende de laatste week van april werd in nog 13 andere nesten begonnen met de eileg. Dat is beduidend vroeger dan voorgaande jaren. De oudste boerenzwaluw dit jaar was een wijfje dat bij D. van de Wetering in Noordeinde broedde. Ze was als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg op 16 juli 2001 en was nu 6 jaar oud. Tussentijds was ze vanaf 2003 elk jaar als broedvogel hier gevangen. Een zeer plaatstrouw wijfje dus.

6 6 In 2007 plaatste Vogelbescherming Nederland een webcam bij een van de nesten in de schuur van Gerton en Nettie Huisman. Daardoor kon via internet dag en nacht het gezinsleven op dit boerenzwaluwnest gevolgd en bekeken worden. Uiteraard volgden er veel reacties en boodschappen van enthousiaste mensen die de gebeurtenissen van dit nest volgden. Het paartje broedde twee maal en bracht 9 jongen groot. Ook in de media werd veel aandacht besteed aan het gebeuren en diverse artikelen in de kranten werden gepubliceerd. Nettie en ik hielden het logboek bij op de website Helaas kreeg dit geen vervolg in 2008 omdat Vogelbescherming voor andere vogelsoorten koos. Internetbeeld van het boerenzwaluwnest op de webcam bij G. Huisman. Ringgegevens en RAS-project. Algemeen. RAS staat voor: Retrapping Adults for Survival, ofwel: Terugvangen van Volwassen dieren voor het bepalen van de Overleving, en is van oorsprong een Engels project dat op alle soorten vogels toegepast kan worden. Het RAS-project vraagt jaarlijks de gegevens van tenminste 30 broedparen, die elk jaar op dezelfde plek opnieuw gevangen moeten worden. Zo kan de jaarlijkse overleving berekend worden van deze vogels. In Nederland wordt dit ook gedaan o.a. voor koolmees, pimpelmees, bonte vliegenvanger, spotvogel, tureluur en kievit. De onderzoekers zijn meestal mensen die zich gespecialiseerd hebben in onderzoek aan een bepaalde vogelsoort of vogelringers daar alles van willen weten. Dat geldt natuurlijk ook voor de deelnemers van het boerenzwaluwproject. Vanaf 2005 zijn er vier zwaluwringers die als vervolg op het ESP-project meedoen aan het RAS-project Boerenzwaluw. Dat zijn Jan de Jong in Friesland, Johan Drop in Twente, Jan Biemans in Noord-Brabant en ikzelf. Helaas heeft Jan Biemans te kennen gegeven te moeten stoppen met dit project vanwege te drukke

7 7 werkzaamheden. Jan, bedankt voor je inzet en plezierige samenwerking gedurende je deelname. Regiogegevens. Omdat het RAS-project vanaf 2005 een nieuw onderdeel van het boerenzwaluwproject is, heb ik een aantal erven gekozen waar: A: genoeg paren boerenzwaluwen broeden B: ze goed te vangen zijn. Ik heb daarvoor behalve vertrouwde adressen ook nieuwe bedrijven genomen die voordien niet of vroeger in ons project waren opgenomen. Ze zijn gekozen op grond van de goede vangmogelijkheden en spreiding van de broedlocaties. Het zijn: Noordeinde: D. van de Wetering, J. Dekker Jr., G. Huisman, H. van Bruggen. Kerkdorp: W. Bos en A. van Dijk (hier alleen de paren die broeden in de melkstal en werkplaats). Zomerdijk: W. Fikse. Oldebroek: G. van de Streek en J. de Zwaan. Op deze adressen broedden in 2007 tezamen circa negentig paren boerenzwaluwen, wat ruim voldoende is voor deelname aan het RAS-project. Uit nieuwsgierigheid vang ik echter ook nog wel op andere adressen om geringde vogels te bemachtigen, Deze worden niet opgenomen in het RASproject, maar wel vermeld in dit verslag. Hieronder volgen de gegevens van alle geringde boerenzwaluwen die op de RAS-erven, maar ook op andere broedplaatsen, in 2007 werden teruggevangen. NOORDEINDE. D. v.d. Wetering. 17 broedparen. Hier zijn alleen de vogels gevangen die in de oude grupstal en het 1 e stierenhok broedden. Dit waren 12 paren. 24 broedvogels zijn gevangen. 15 waren geringd. Op dit erf vlogen 104 jongen uit, wat gemiddeld 6,1 per paar is. De gegevens van de in 2007 gevangen en geringde vogels zijn: Man, broedend hier in Man, als nestjong geringd op bij W. Bos, Kerkdorp. Man, in 2005 en 2006 hier broedend. Man, als nestjong op dit erf geringd op en hier ook broedend in Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Man, in 2006 hier broedend. Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats te Elburg. Man, vanaf 2004 hier jaarlijks broedvogel. Man, geringd als 1 e jaars op op slaapplaats bij Elburg. Vanaf 2005 hier jaarlijks broedvogel. Man, als nestjong geringd op bij H. van Bruggen, Noordeinde. Man, als 1 e jaars op 26 juli 2001 geringd op slaapplaats bij Elburg. Was in 2002, 2003 en 2004 broedvogel. Waar was hij in 2005 en 2006? Ook deze vogel is minimaal 6 jaar oud, maar we weten niet wanneer hij geboren is. Vrouw, broedend in 2005 op dit erf. Vrouw, in 2005 en 2006 hier broedend. Vrouw, nog geen gegevens beschikbaar. Vrouw, als 1 e jaars geringd op te Elburg. Vanaf 2003 jaarlijks broedvogel op dit erf. Dit is een van de drie oudste vogels van dit jaar en zeer plaatstrouw.

8 8 J. Dekker. 10 broedparen. 22 broedvogels gevangen. 10 droegen een ring. Er zijn meer vogels gevangen dan er oudervogels aanwezig zijn volgens de getelde nesten. Omdat in deze grote loopstal niet meer systematisch de nesten gecontroleerd worden is er mogelijk bij het tellen een goed verstopt of hooggelegen nest aan de aandacht ontsnapt. Vandaar misschien het overtal aan gevangen broedvogels. Bij grotere kolonies zwerven echter ook vaak ongepaarde mannetjes rond of komen buurmannen op bezoek. Vrouw, in 2006 hier broedvogel. Vrouw, geringd als 1 e jaars op op slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op bij D. v.d. Wetering, Noordeinde. Vrouw, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op bij A. Bos, Noordeinde. In 2005 broedvogel. Man, vanaf 2005 hier broedvogel. Tussentijds op gevangen en los op slaapplaats bij Elburg. Man, als 1 e jaars geringd op op de slaapplaats bij Elburg. In 2005 en 2006 broedvogel op dit erf. Man, als nestjong geringd op bij D. v.d. Wetering, Noordeinde. In 2004 gevangen als broedvogel. Man, vanaf 2005 hier broedvogel. Op gevangen en los op de slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op bij G. Huisman, Noordeinde. G. Huisman. 15 broedparen. 31 broedvogels gevangen. 14 waren geringd. Er vlogen op dit erf 137 jongen uit, wat 9,1 jongen per paar is. Dit is een zeer hoog uitvlieggemiddelde. Hieronder volgen de gegevens van de geringde zwaluwen. Man, geringd op. op slaapplaats Zwarte Meer, Ov. Vrouw, op als 1 e jaars vogel geringd op slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op bij W. Bos, Kerkdorp. In 2004 broedde deze vogel bij buurman W.J. Schoonhoven. Waar hij in die tussentijd verbleef weten we niet. Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Man als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Vrouw, als nestjong geringd op bij A. van Dijk, Kerkdorp. Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. In 2006 hier broedvogel. Vrouw, vanaf 2002 onafgebroken broedvogel hier. Deze vogel is zeer plaatstrouw en in 2007 was ze 6 jaar oud. Wellicht is dit de oudste vogel maar we weten niet wanneer ze geboren is, want in 2002 was ze al broedvogel. Man, als nestjong geringd op bij D. v.d. Wetering, Noordeinde. Man, in 2006 broedvogel. Man, in 2005 en 2006 al broedvogel.

9 9 KERKDORP. W. Bos. 4 broedparen, hiervan werden er 6 gevangen. 5 droegen een ring. De nieuwe schuur bestaat uit twee delen: een hoog open gedeelte en een stal met lage zoldering. Er verblijven veel mussen. De nesten onder de lage zoldering hadden normale resultaten. De broedsels in het hoge deel leden veel verliezen aan eieren en jongen, door de grote aantallen mussen die hier ook leven en in de nesten zitten te rommelen. Het uitvlieggemiddelde is daardoor zeer laag: 2,8 jongen per paar. De verwachting is dat deze broedplaats op den duur pratisch verlaten zal worden omdat er te weinig nieuwe vestigingen plaatsvinden. De gegevens van de reeds geringde vogels zijn: Vrouw, als nestjong geringd op bij G. Huisman, Noordeinde. Vrouw, in 2006 hier broedvogel. Man, als nestjong geringd op op dit erf. In 2005 en 2006 ook broedvogel. Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Vanaf 2004 hier broedvogel. Man, als nestjong geringd op op dit erf. Op gevangen en los op de slaapplaats bij Elburg. A. v. Dijk. Er broedden 7 paren, Alleen de broedvogels in de melkstal (1 paar) en de werkplaats (2 paren) zijn gevangen. 5 broedvogels werden gevangen. 4 waren geringd. Man, in 2006 broedvogel op dit erf. Vrouw, in 2005 en 2006 broedvogel. Vrouw, in 2005 en 2006 broedvogel. ZOMERDIJK. W. Fikse. Op deze vroegere projectlocatie worden geen nestjongen meer geringd. De grote open loopstal was goed geschikt voor het vangen van de broedvogels doordat de zwaluwen een beperkte doorgang moesten passeren om in de stal te komen en is daarom al sinds een aantal jaren een door ons gebruikte vanglocatie. Tijdens een kleine verbouwing in de stal is vorig jaar de kleine doorgang verdwenen, zodat de vangkans flink is verminderd. Naar schatting broeden er in de stal circa paren boerenzwaluwen. Er zijn 19 broedvogels gevangen. Hiervan waren er 6 geringd. Man, als 1 e jaars geringd op op slaapplaats bij Elburg. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats te Elburg en daar op opnieuw gevangen. In 2004 en 2005 broedvogel op dit erf. Man, op als 1 e jaars geringd op slaapplaats bij Elburg. Man, in 2005 hier broedvogel. Vrouw, in 2006 hier broedvogel. Vrouw, in 2004 broedvogel. OLDEBROEK. G. van de Streek. Dit erf was in het eerste deel van het Boerenzwaluwproject een vaste ringplek. De oude deel met lage zoldering is een gemakkelijk te bevangen ruimte en daarom heb ik deze plaats weer opgenomen in het RAS-project. Het is een goed beschermde en beschutte broedplaats, zonder mussen en zonder kans op predatie door uilen (op dit erf broedt ook een paartje kerkuilen!). Er broedden dit jaar opnieuw 12 paren. Er zijn 82 nestjongen uitgevlogen, wat

10 gemiddeld 6,8 jongen per paar is. Er zijn 23 broedvogels gevangen. Hiervan waren er 15 geringd. Hieronder volgens de gegevens. Man, als nestjong hier op geringd. In die tussentijd nooit gevangen, we weten dus niet waar deze vogel al die tijd verbleef. Een broer van dit mannetje broedde in 2005 op dit erf. Man, als nestjong hier geringd op Man, hier op als nestjong geringd. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg. In 2005 en 2006 broedvogel. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg. In 2005 en 2006 broedvogel. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg. Hier teruggevangen op Man, in 2006 broedvogel. Vrouw, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg en daar opnieuw gevangen op In 2006 broedvogel op dit erf en op weer gevangen en los op de Elburgse slaapplaats. Vrouw, geringd als 1 e jaars op 7 aug op slaapplaats bij Elburg. Vrouw, in 2006 en 2006 broedvogel. C. de Zwaan,. Deze boerderij heeft een deel en twee stallen met een lage zoldering. Dat is gunstig voor de vangkansen van de daar broedende boerenzwaluwen. In 2004 is daar voor het eerst gevangen, nadat de eigenaar had gezien dat er diverse geringde zwaluwen rondvlogen. Dit erf is daarna toegevoegd aan het RAS-project. Op dit erf vlogen 137 jonge boerenzwaluwen uit, dat is 9,1 per paar. Ook hier een zeer hoog uitvlieggemiddelde. Er broedden in paren boerenzwaluwen; hiervan zijn er 28 gevangen, waarvan 18 een ring droegen. De gegevens van de geringde boerenzwaluwen volgen hieronder. Man, op geringd als 1 e jaars op de slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op bij H. Scholten, Winterdijk, Oosterwolde. Op gevangen en los op slaapplaats bij Elburg. Man, in 2005 en 2006 broedvogel. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg. Man, op als 1 e jaars geringd op de slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong geringd op op dit erf. Man, als nestjong hier geringd op Man, in 2006 broedvogel. Man, in 2005 en 2006 broedvogel. Tussentijds op gecontroleerd op de slaapplaats bij Elburg. Man, als nestjong hier geringd op Op gevangen en los op de slaapplaats bij Elburg. Vrouw, in 2005 en 2006 hier broedvogel. 10

11 11 Vrouw, als nestjong geringd op bij G. v.d. Streek, nabij landgoed Oldhorst, Oldebroek. Vrouw, op geringd als 1 e jaars op de slaapplaats bij Elburg. In 2005 broedde deze vogel bij A. van Dijk, Kerkdorp. Een opmerkelijke verandering van broedplaats. Vrouw, in 2005 en 2006 broedvogel. Vrouw, in 2003 en 2005 broedvogel. Op gecontroleerd op de slaapplaats bij Elburg. Vrouw, in 2005 en 2006 broedvogel. Vrouw, geringd op als 1 e jaars op de slaapplaats bij Elburg. Op alle andere broedlocaties is niet gevangen. Wel zijn er nestjongen geringd op meerdere adressen buiten het project. Dat is gebeurd bij J.W. van Norel (2 broedparen) en H. Scholten (11 broedparen), beide aan de Winterdijk te Oosterwolde. Bij de fam. Scholten werden 76 nestjongen geringd, wat een gemiddelde van 6,9 jong per broedpaar is. Terugmeldingen. Hieronder volgen de terugmeldingen van als nestjong geringde Boerenzwaluwen, gevonden buiten de eigen regio (verder dan 10 km. van ringplaats) of overige bijzondere terugmeldingen: Geringd als nestjong op 1 juni 2007 bij G. Huisman, Noordeinde. Op 1 aug gevangen en los op slaapplaats aan de Oostvaardersdijk, km.paal 28, Flevoland. Afstand 33 km. Geringd als nestjong op 1 juni 2007 bij A. de Kok, Noordeinde. Op 8 juli 2007 gevangen en los op slaapplaats bij Wilsum (Ov.). Afstand 9 km. Geringd als nestjong op 24 juli 2007 bij G. Huisman, Noordeinde. Op 25 aug gevangen en los op slaapplaats Zwarte Meer (Ov.). Afstand 11 km. Verder zijn diverse nestjongen uit de hele regio teruggevangen op de eigen slaapplaats te Elburg. Vindt u op uw erf zwaluwen met ringen, vergeet u dan niet het nummer te noteren (als de vogel nog leeft) of het ringetje te bewaren?

12 12 Boerenzwaluw haalt modder bij een plasje bij Elburg. Slaapplaatsen. Algemeen. Boerenzwaluwen bezoeken na het broeden of uitvliegen diverse slaapplaatsen in de wijde omgeving. Bij voorkeur gebruiken ze daar rietvelden voor. Soms zijn dit plekken waar enkele honderden vogels slapen, soms komen er aan het eind van de zomer duizenden vogels overnachten. In de nazomer bezoeken zwervende vogels uit een groot deel van Nederland zo'n slaapplaats, getuige de diverse vangsten van elders geringde zwaluwen. In onze omgeving zijn er slaapplaatsen bij Elburg, Drontermeer) en het Zwarte Meer (Kampereiland). Ook zijn er slaapplaatsen aan het Zwartewater bij Hasselt (Veldiger Buitenlanden en langs de IJssel bij Wilsum. Dit zijn echter meestal wat kleinere slaapplaatsen. Iets verder weg zijn slaapplaatsen in het Harderbroek bij Zeewolde en bij Almere. Ook bij Nijmegen, in de Ooypolder langs de Waal bevindt zich een slaapplaats, de Ooyse Graaf, waar zwaluwen gevangen worden. In de uitgestrekte rietvelden van de Oostvaardersplassen schijnen ook grote aantallen boerenzwaluwen te overnachten. Dit jaar hebben de ringers van Almere in dit gebied geringd en 1151 boerenzwaluwen gevangen. De slaapplaats langs de Randmeren rond Elburg behoort tot de grootste van Nederland. Aan de hand van de ringvangsten kan men vaststellen dat zwaluwen uit het gehele gebied ten noorden van de Maas in de nazomer wel eens gebruik maken van deze slaapplaats. Slaapplaats Elburg. De boerenzwaluwen kiezen elk jaar rond Elburg een slaapplaats in het riet langs het Veluwemeer of Drontermeer. Soms zitten ze jarenlang op dezelfde plaats, soms verhuizen ze zomaar naar een andere plek. Het beeld van de slaapplaats te Elburg is jaarlijks ongeveer hetzelfde. Eind juni - begin juli ontstaat een bescheiden slaapplaats die allengs groter wordt naarmate er meer jonge zwaluwen van eerste broedsels uitvliegen. Ook de oudervogels komen dan naar de slaapplaats. Omstreeks de tweede helft van augustus zijn de hoogste aantallen overnachtende zwaluwen aanwezig. Na half september verminderen de aantallen snel en na de eerste week van oktober zijn de zwaluwen naar Afrika vertrokken. In 2006 hadden de zwaluwen geslapen aan de westkant van Elburg, in het rietveld naast het Veluwe Strandbad, Korte Waarden geheten. Daar zijn we in 2007 op 17 juli begonnen met vangen. De aantallen bleven echter vrij laag en namen af, waarna we eind juli ontdekten dat de grote groep sliep in de rietkraag van eiland De Eekt in het Drontermeer. Vanaf de vaste wal hebben we daar succesvol gevangen tot midden september. Toen namen ook hier de aantallen overnachtende vogels snel af. Ze bleken weer teruggekeerd naar het rietveld bij de Korte Waarden. Hier hebben we nog een tiental dagen kunnen vangen voor ze vertrokken waren. Onze laatste vangdag was op 27 september, toen we nog 6 zwaluwen in de netten kregen. De vaste ringers te Elburg zijn Kees Terpstra, Benno v.d. Hoek en Bennie v.d. Brink. We vingen en ringden op de slaapplaatsen bij Elburg in 2007 in totaal 7701 boerenzwaluwen, te onderscheiden in: eerstejaars vogels geringd: 7097 volwassen vogels geringd: 604 vogels met een ring: 213 De afstand van de broedplaatsen in Noordeinde of Kerkdorp naar de slaapplaats te Elburg bedraagt hemelsbreed maximaal 8 km. Bijna alle boerenzwaluwen uit de regio en ook daarbuiten gebruiken deze slaapplaats om te overnachten.

13 13 Zoals elk jaar waren er weer diverse gevallen van uitwisseling tussen andere slaapplaatsen. De volgende contacten met andere slaapplaatsen werden vastgesteld: Zwarte Meer 11 x (afstand met Elburg 18 km), Wilsum 3 x, (afstand 11 km), Hasselt 4 x (afstand 24 km), Ooyse Graaf, Nijmegen 0 x (afstand 69 km) en Almere-Oostvaardersdijk 7 x (afstand 40 km). Elk jaar vangen we boerenzwaluwen terug die we in voorgaande jaren op de slaapplaats hebben geringd. Dat zijn de eigen terugmeldingen. Deze blijven in ons eigen archief en worden niet vermeld tenzij er iets bijzonders is. Hieronder volgt een selectie van terugmeldingen van Boerenzwaluwen. De meldingen zijn van Kees Terpstra en mezelf en betreffen alle boerenzwaluwen, geringd of gevangen op de slaapplaats bij Elburg Meldingen van zwaluwen geringd op de slaapplaats bij Elburg die elders in Nederland zijn teruggevonden. Geringd op 2 aug als 1 e jaars vogel. Op 5 mei 2007 als glasslachtoffer dood gevonden te Wapenveld, Gld. Afstand 18 km. Geringd op 20 aug als 1 e jaars. Op 23 aug gevangen en los te Oud-Naarden. Afstand 48 km. Geringd op 9 sep a;s 1 e jaars. Op 17 mei 2007 gepakt door een kat te Appelscha, Fr. Afstand 67 km. Geringd op 7 aug als 1 e jaars. Op 6 sep dood gevonden te Emst, Gld. Afstand 21 km. Geringd op 12 aug als 1 e jaars. Op 26 mei 2006 dood gevonden te Tubbergen, Ov. Afstand 67 km. Geringd op 8 aug als 1 e jaars. Op 2 juni 2007 dood in kast (van uil?) gevonden te Terwolde, Gld. Afstand 29 km. Geringd op 15 sep als vrouw overjarig.. Op 25 mei 2007 dood gevonden te Epe, Wissel (Gld.). Afstand 16 km. Geringd op 9 sep als 1 e jaars. Op 28 mei 2007 gevangen en los te Hempens, Fr. Afstand 82 km. Geringd op 4 sep.2004 als 1 e jaars. Op 12 juni 2007 gepakt door roofvogel te Weperpolder, Fr. Afstand 69 km. Geringd op 6 sep als 1 e jaars. Op 8 mei 2007 dood gevonden te Emst, Gld. Afstand 19 km. Geringd op 9 sep als 1 e jaars. Op 3 juli 2007 dood gevonden te Wapenveld, Gld. Afstand 19 km. De meeste van bovenstaande terugmeldingen zeggen iets over de plaatsen waar de jonge zwaluwen in het volgend jaar zijn gaan broeden. Het zegt ook iets over de mogelijke herkomst van de vogels, omdat we weten dat ze veelal hun geboortegebied weer opzoeken om te broeden. Onderstaande terugmeldingen zijn van boerenzwaluwen, die buiten de regio zijn geringd en in het riet bij Elburg werden gevangen: Geringd op 21 juni 2007 als nestjong te Polder Arkemheen, Nijkerk. Op 1 aug gevangen en los op de slaapplaats bij Elburg. Afstand 40 km. Geringd op 22 juni 2007 als nestjong te Oostermeer, Fr. Op 31 aug gecontroleerd te Elburg. Afstand 77 km. Geringd als nestjong op 5 juni 2007 te Saasveld, Twente. Op 14 aug gecontroleerd te Elburg. Afstand 64 km.

14 14 Geringd op 23 juni 2007 als nestjong te Ens, Hertenweg (NOP). Op 4 aug gecontroleerd te Elburg. Geringd op 25 aug als 1 e jaars te Oosthoven, België. Op 18 sep gecontroleerd te Elburg. Afstand 137 km. Geringd op 6 sep als 1 e jaars te Oosthoven, België. Op 9 aug als vrouw overjarig gecontroleerd te Elburg. Afstand 141 km. Geringd op 25 aug als 1 e jaars te Oosthoven, België. Op 28 aug gecontroleerd als vrouw overjarig te Elburg. Afstand 141 km. Geringd op 21 sep als 1 e jaars te Brecht,Antwerpen, België. Op 18 sep gecontroleerd als man overjarig te Elburg. Afstand 146 km. Geringd op 10 sept als 1 e jaars te Lichtaart, België. Op 21 juli 2007 als man overjarig gecontroleerd te Elburg. Afstand 150 km. Geringd op 2 okt als 1 e jaars te Silla, Valencia, Spanje. Op 4 aug gecontroleerd als vrouw overjarig te Elburg. Afstand 1537 km. De terugmeldingen van de nestjongen geven een goed beeld van de herkomst van de boerenzwaluwen die langs de Randmeren slapen. De Belgische en Spaanse vogels zijn op de herfsttrek in voorgaande jaren geringd en behoren tot de Nederlandse broedvogels. Onderstaande terugmeldingen laten iets zien over de trek richting Zuid-Europa en overwintering in Afrika. Ook nu weer werden er diverse boerenzwaluwen uit Elburg teruggevangen in België. Net over de grens zijn een aantal zeer actieve ringers werkzaam. Zij vangen boerenzwaluwen met een slagnet. Ze zetten een paar paaltjes met een draad erop in het veld en plaatsen een paar lokkers en geluid erbij. Als de zwaluwen gaan rusten op de draad wordt het net er overheen getrokken. Op die manier vangen en ringen ze jaarlijks duizenden zwaluwen. Onderstaande Belgische meldingen zijn daarvan afkomstig. Geringd op 31 aug als 1 e jaars. Op 12 sep gevangen en los te Merksplas, België. Afstand 141 km. Geringd op 30 aug als 1 e jaars. Op 17 sep gevangenen los te Merksplas, België. Afstand 141 km. Geringd op 1 aug als 1 e jaars. Op 13 sep gevangen en los te Oosthoven, België. Afstand 141 km. Geringd op 7 sep als 1 e jaars. Op 22 sep gevangen en los te Oosthoven, België. Afstand 141 km. Geringd op 15 aug als 1 e jaars. Op 8 sep gecontroleerd te Oosthoven, België. Afstand 141 km. Geringd op 18 sep als 1 e jaars. Op 26 sep gevangen en los te Langenberg Wortel, België. Afstand 135 km. Geringd op 16 sep as 1 e jaars. Op 23 sep gevangen en los te Turnhout, België. Afstand 138 km. Geringd op 17 aug als 1 e jaars. Op 5 sep gevangen en los te Neerpelt, België. Afstand 142 km. Geringd op 8 sep als 1 e jaars bij Elburg.. Op 7 aug gevangen en los te Tourauxmoutons, Frankrijk. Afstand 698 km. Geringd op 3 aug als 1 e jaars. Op 8 april 2007 gevangen en los te Altea, Alicante, Spanje. Afstand 1604 km.

15 Tenslotte kwam er nog een terugmelding uit de winterkwartieren in Afrika. Geringd op 29 aug als 1 e jaars te Elburg. Op 24 dec gevangen en gedood te Ebakken, Boji, Nigeria. Afstand 5143 km. Deze plek is de beroemde mega-slaapplaats in Nigeria, dicht bij de grens met Kameroen. Voor meer details: zie website / Afrika. Inmiddels zijn er 25 Nederlandse boerenzwaluwen gemeld van deze plek, wat betekent dat deze omgeving voor een groot aantal van onze boerenzwaluwen een overwinteringsgebied is. Op de laatste pagina's van dit verslag ziet u weer een overzicht van alle geringde boerenzwaluwen in het Euring Swallow Project met cijfers en aantallen van 2007 uit bijna alle onderzoeksregio s in Nederland. Vanaf 2001 is er een website over de boerenzwaluw geopend op internet: Deze website heeft het NIOO te Heteren in 2006 overgedragen aan ons. Benno heeft het beheer overgenomen en samen webben we er een prachtige, geheel vernieuwde website van gemaakt met veel foto s, kaartjes en gegevens. Ook de belevenissen van het boerenzwaluw project in Zambia kunnen daarin bekeken worden. Graag wil ik alle eigenaren weer bedanken voor de welwillende medewerking en gastvrijheid. Bennie van den Brink. Zomerdijk 86, 8079 TL Noordeinde. Tel zwaluwbrink@hotmail.com 15 Boerenzwaluw in de tuin van A. Boeve, Noordeinde,.

16 16 Broedvogelgegevens Euring Swallow Project Aantal geringde boerenzwaluwen in 2007 per regio. Regio: n. broedp. Esp-erven Pullus : Adult: 1kj : Totaal: Friesland Hasselt Twente N.-Veluwe Betuwe Zeeland Z.O.-Brabant Totaal: 2174 Broedvogelgegevens RAS-Project Aantal gevangen oudervogels in 2007 per regio en aandeel (%) dat al een ring droeg. Regio: N gev. broedvogels N ad. met =% ring Gevangen geringd Friesland ,1 Hasselt Twente N.-Veluwe ,7 Betuwe ,8 Zeeland ,3 Z.O.-Brabant Totaal aantal geringde boerenzwaluwen (nestj. + adult + 1kj) per regio. Regio: Friesland Hasselt Twente N.-Veluwe Betuwe Zeeland Brabant Brabant Totaal:

17 17 Slaapplaatsgegevens Euring Swallow Project In Nederland zijn vanaf 1999 op onderstaande slaapplaatsen Boerenzwaluwen gevangen en geringd ten behoeve van het E.S.P. slaapplaats: ringer(s): Zwartemeer, Overijssel Frank de Roder, Symen Deuzeman, Andrea v.d. Berg. Hasselt, Overijssel Bert Dijkstra, Jeroen Bredenbeek. Wilsum, Overijssel Joop van Ardenne, Marijke Vaneker Elburg, Gelderland Bennie v.d. Brink, Kees Terpstra, Benno v.d. Hoek Ooyse Graaf, Gelderland Frank Majoor Almere, Oostvaardersdijk, Flevoland Kees Breek, Ton Eggenhuizen, Ab Grobbe. Wieringen, Noord-Holland Bert Winters Walcheren, Zeeland Adrie Joosse. Saeftinghe, Zeeland Jos Tramper Budel, Noord-Brabant Wil Beeren. Bakel, Noord-Brabant Jan Biemans Aantallen gevangen en onderzochte boerenzwaluwen op slaapplaatsen in slaapplaats: >1kj 1kj totaa l contr. biometrie nieuw ger. Biometrie hervangsten Zwartemeer Hasselt Wilsum Elburg Ooyse Graaf Oostv.dijk km Oostv.dijk km Wieringen Saeftinghe Bakel 0 Totaal: Jaarvangsten van Boerenzwaluwen, gevangen en geringd op de slaapplaatsen. slaapplaats: Schildmeer Zwartemeer Hasselt Wilsum Elburg Ooyse Graaf Almere Oostvdijk Oostvdijk28 83 Harderbroek Wieringen Walcheren Saeftinghe Budel

18 Bakel Totaal: