Asbestsanering gemeentelijke panden. Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling/Vastgoed. Versie 1.0, dd. 12 maart 2012.

Transcriptie

1 Asbestsanering gemeentelijke panden. Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling/Vastgoed. Versie 1.0, dd. 12 maart Bouwjaar vóór of na 1 januari 1994 Vanaf 1 juli 1993 is de toepassing van asbest in Nederland verboden. Daarom is in gebouwen die na 1 januari 1994 zijn gebouwd geen asbest meer toegepast. Als het hoofdgebouw zoals een school, sportvoorziening of ander gemeentelijk object en eventuele bijgebouwen gebouwd zijn vóór 1 januari 1994 is het belangrijk om vast te stellen of asbesthoudende materialen zijn toegepast. 1, 2 Asbestinventarisatie Uit een asbestinventarisatie blijkt of asbest in een gebouw aanwezig is, om welke soort(en) asbest het gaat, op welke plaatsen de toepassingen zich bevinden en wat de staat van het materiaal is. Tijdens de inventarisatie kan aan de hand van een risicobeoordeling worden bepaald wat het potentiële risico is voor de gebruikers van het gebouw. Op basis van deze informatie wordt beoordeeld of direct verwijderen of nader onderzoek noodzakelijk is. Een volledige asbestinventarisatie bestaat uit een deskresearch, een inspectie van het volledige gebouw in combinatie met monstername en analyse en een rapportage. Eisen aan asbestinventarisatie. In 2011 moet een asbestinventarisatie voldoen aan de eisen van de normen SC 540 en de NEN Het resultaat van een inventarisatie conform SC 540 is een overzicht van alle direct waarneembaar asbest, asbestbesmet materiaal of constructieonderdelen in een bouwwerk of object. Een SC 540 inventarisatie en rapportage Type A moet een kwalitatief (type asbest, hechtgebonden/niet hechtgebonden) en kwantitatief overzicht geven van de aangetroffen asbesthoudende materialen en een risicoclassificering voor asbestverwijdering. Aanvullend wordt het potentiële risico beoordeeld in geval van een niet-sloopsituatie, voor de aanwezige asbestbronnen in het gebouw conform NEN In de periode werd een asbestinventarisatie uitgevoerd conform de beoordelingsrichtlijn BRL Voor de meeste gemeentelijke scholen in Purmerend heeft een dergelijke inventarisatie plaats gevonden. Een onderzoek conform deze richtlijn bestaat uit een asbestinventarisatie door middel van visuele inspectie op alle bereikbare plaatsen en toegankelijke ruimten in een gebouw en een risico-inventarisatie. De BRL 5052 rapportages kunnen een eerste inzicht geven in de aanwezigheid van asbest in het gebouw. Op grond hiervan is reeds in het verleden een aantal maatregelen genomen. Echter, ze zijn niet altijd volledig. Conform landelijk wordt aanbevolen worden deze rapportages gecontroleerd en indien noodzakelijk geactualiseerd conform SC-540. Asbest verwijderen of niet Niet altijd is direct verwijderen van asbesthoudende materialen noodzakelijk, bijvoorbeeld omdat het hechtgebonden materiaal betreft dat niet aan slijtage onderhevig is. Indien dat het geval is of als na een asbestsanering asbesthoudende materialen in het gebouw of constructie aanwezig blijven, wordt aanbevolen om een asbestbeheersplan te laten opstellen (zie ook het informatieblad asbestbeheersplan). Voor het verwijderen van asbest is een omgevingsvergunning voor slopen (sloopvergunning) van de gemeente nodig. Laat een SC 1 Is het bouwjaar van de school onbekend? Informeer bij uw gemeente, kijk in de Basis Administratie gebouwen (BAG) of kijk op 2 Let op! een asbestvrijgave of asbestvrij-verklaring is geen asbestinventarisatierapport en zegt niets over de toepassing van asbest in een gebouw.de asbestvrijgave is het resultaat van de eindbeoordeling na asbestsanering. Gecontroleerd is of de werkruimte voldoende schoon is. Het resultaat bepaalt of het veilig is om de ruimte te betreden zonder beschermende maatregelen. 1

2 30 gecertificeerd bedrijf het asbest verwijderen. Na het verwijderen dient het bedrijf een eindbeoordeling uit te laten voeren. Is het resultaat van de eindbeoordeling een asbestvrijgave dan kan de werkplek weer betreden worden zonder de voor asbest noodzakelijk beschermingsmiddelen. De voorgaande procedure geldt ook indien asbest in het gebouw blijft zitten en er verbouwings-, renovatie of sloopplannen in het gebouw blijft zitten en er verbouwings-, renovatie of sloopplannen zijn. Hierboven ziet u een schematisch overzicht van de werkwijze zoals deze kan worden gevolgd voor gemeentelijke gebouwen zoals scholen. 2

3 Leidraad Asbestbeheersplan. Inleiding Wanneer tijdens een type-a inventarisatie onderzoek blijktm, dat asbesthoudende materiaal in niet gebonden vorm voorkomt en/of beschadigd is, zal het asbest inventarisatiebedrijf adviseren om een nader onderzoek naar de risico's (ook wel NEN onderzoek) uit te laten voeren. Dit geldt als er geen (directe) renovatie- of sloopplannen zijn. Een nader onderzoek (Hierna risicobeoordeling) geeft duidelijkheid over de actuele en potentiele risico's voor de gebruikers van het gebouw. Ook geeft het inzicht in de maatregelen die noodzakelijk zijn om de risico's te beheersen. Een risicobeoordeling geeft: - duidelijkheid of het asbesthoudende materiaal een direct risico voor de gebruikers van een gebouw oplevert en direct verwijderd moet worden; - duidelijkheid of het asbesthoudende materiaal geen direct risico vormt en de toepassing met die functie in een gebouw kan blijven tot de sloop of renovatie. In die situaties waarin wordt besloten om asbesthoudende materialen in het gebouw te laten zitten beveelt NEN 2001 aan om een asbest beheersplan op te stellen. Dit document is een leidraad voor het opstellen van een asbestbeheersplan. Het bevat een standaard voor de opzet van het plan en geeft antwoord op enkele veel gestelde vragen over het asbestbeheersplan. Wat is een asbestbeheersplan? Het asbest beheersplan beschrijft welke maateregelen noodzakelijk zijn om een gebouw waarin asbest zit, veilig te kunnen gebruiken. Het beheersplan is maatwerk en moet daarom afgestemd zijn op de specifieke situatie. Het plan wordt gebaseerd op het asbestinventarisatierapprt waarin een compleet overzicht moet staan van de aanwezige asbestbronnen. Voor iedere asbestbron behoort een inschatting gemaakt te zijn van de daaraan verbonden risico's. De maatergelen in het plan behoren afgestemd te zijn op die risico's. Het doel van het beheersplan is om blootstelling van gebruikers van een gebouw aan asbestvezels te voorkomen. De inhoud van dit beheersplan hangt sterk af van de complexiteit van de situatie. Zo zal de aanwezigheid van hechtgeboden asbestcement in goede staat op een vrijwel onbereikbare plaats tot een relatief eenvoudig beheersplan leiden. Eenzelfde materiaal toegepast op gemakkelijk bereikbare plaatsen waar bij normaal gebruik kan worden beschadigd vereist een aanzienlijk uitgebreider plan. Den bijvoorbeeld aan spelende kinderen, aanrijden door palletvervoerders van toeleveranciers of rolstoelen. Uit het beheersplan moet duidelijk blijken: * wat er met het asbesthoudende materiaal gaan gebeuren (gaat men het onberoerd laten, fixeren, inkapselen of in de toekomst gaat verwijderen); * hoe de blootstelling aan asbest van de gebruikers van het gebouw wordt voorkomen; * hoe de toestand van asbesthoudende materialen wordt gecontroleerd (monitoring). Hoe ziet een asbest beheersplan eruit? Bij kleinschalige asbesttoepassingen (bijvoorbeeld pakkingen op leidingwerk) verdient het de aanbeveling om een asbestparagraaf in het reguliere onderhoudsplan van het gebouw op te nemen. Voor grootschalige en complexe asbesttoepassing is het verstandiger om een apart plan op te stellen. De NEN 2991 bijlage D2 beschrijft de eisen voor een asbestbeheersplan. De bijlage van dit document bevat een standaard voor de opzet daarvan. Daarbij zijn de eisen van de NEN als basis gebruikt. In de standaard is per hoofdstuk een korte toelichting op de mogelijke inhoud daarvan opgenomen. Is er wettelijke verplichting om een asbest beheersplan op te stellen? 3

4 Nee, dat is er niet. Wel verplicht de Arbeidsomstandighedenwet (artikel 5 en 10) werkgevers de risico s voor werknemers te inventariseren, te evalueren en beheersmaatregelen op te stellen. Ook moeten werkgevers op de werkplek gevaar voor derden voorkomen. Daarnaast kunnen gemeenten op grond van hoofdstuk III van de Woningwet en de Regeling bouwbesluit 2003 eigenaren van gebouwen aanschrijven tot het treffen van voorzieningen. Dit kan dus ook gelden voor gebouwen waarin zich niet-hechtgebonden asbesthoudende bouwmaterialen bevinden die niet of niet goed zijn afgeschermd, met als gevolg een gezondheidsrisico. Deze voorzieningen kunnen dan bestaan uit verwijdering of afscherming van het niet-hechtgebonden asbesthoudend materiaal. Bij wijze van uitzondering geeft het voorschrift een concreet niveau van eisen terwijl er niet naar een bepalingsmethode wordt verwezen voorschriften te stellen omtrent het in een bouwwerk aanwezig zijn van materialen waaruit giftige of hinderlijke stoffen vrijkomen. Uit het voorgaande volgt dus dat in situaties waarin het uitnemen van asbest niet noodzakelijk dan wel onmogelijk is, de veiligheid ten aanzien van asbest gewaarborgd dient te worden. In een niet-sloopsituatie betekent dat er spelregels moeten worden opgesteld en gehandhaafd voor het omgaan met de asbestsituatie in gebouw of object. Een asbestbeheersplan conform de norm NEN 2991 biedt de mogelijkheid daarvoor. De NEN 2991 geeft richtlijnen hoe dit dient plaats te vinden en geeft ook een globaal overzicht van de inhoud van het asbestbeheersplan. Kader 2: Tekst uit het Bouwbesluit 2003 en de Regeling Bouwbesluit 2003 In artikel 3.109b van het Bouwbesluit 2003 (Stb. 2005, 1) is voor bestaande bouw, overeenkomstig artikel voor nieuwbouw, de mogelijkheid opgenomen in de Regeling Bouwbesluit 2003 nadere voorschriften te stellen omtrent het in een bouwwerk aanwezig zijn van materialen waaruit giftige of hinderlijke stoffen vrijkomen. Het Bouwbesluit 2003 verwijst voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw naar een grenswaarde gebaseerd op een advies van de Gezondheidsraad uit 1988 (bestaande bouw : maximaal toelaatbaar risico (MTR van vezelequivalenten per m 3 per jaar (jaargemiddelde).en nieuwbouwniveau: verwaarloosbaar risico (VR) van vezelequivalenten per m 3 per jaar) Op 3 juni 2010 heeft den Gezondheidsraad een nieuw advies uitgebracht waarin zij voorstelt de grenswaarden te verlagen. Artikel Model bouwverordening In dit Artikel staat dat maatregelen getroffen moeten worden indien asbest bevattende materialen of restanten hiervan worden verwijderd die zich in een zodanige staat bevinden dat het risico van verspreiding dat het risico van verspreiding van asbestvezels of stof te vrezen valt. Artikel is gebaseerd op de Woningwet en rechtstreeks handhaafbaar op grond van artikel 7b van die wet. Wie kan een asbestbeheersplan opstellen? Het verdient de aanbeveling om het asbestbeheersplan door een asbestdeskundige op te laten stellen. Dat hoeft niet per se een asbestdeskundige van een SC-540 gecertificeerd bedrijf te zijn. Het is wel belangrijk dat de eigenaar en beheerder van het gebouw bij het opstellen van het beheersplan betrokken is. Op deze manier zijn de eigenaar en beheerder zich beiden bewust van de gevolgen die de resultaten van het asbestinventarisatierapport hebben. Ook weet zowel de eigenaar als de beheerder direct wat de inhoud van het plan is en wat nodig is om het plan in de organisatie te borgen. 4

5 Bijlage: Standaard asbestbeheersplan 5

6 VOORBLAD Asbestbeheersplan <Locatienaam> 6

7 TITELPAGINA Asbestbeheersplan <LOCATIENAAM> Opdrachtgever: Opdrachtnemer: <Naam> <Adres> Gemeente Purmerend p/a postbus 15, 1440 AA Purmerend Opgesteld door: Afdeling Stadsbeheer Geautoriseerd door: Datum: 7

8 Inhoud Lijst van defenities en afkortingen Inleiding Gebruiksbeperkende maatregelen Monitoring Communicatie Noodplan/Calamiteitenregeling Registraties Bijlagen

9 Lijst van definities en afkortingen Hier de definities en afkortingen gebruikt in het asbestbeheerplan toelichten. 9

10 1 Inleiding De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. Geef in dit hoofdstuk een overzicht van de asbestsituatie in het gebouw. Beschrijf de functie, de wijze van gebruik van het gebouw en de andere relevante omstandigheden (voor de asbestbronnen en dit beheersplan) in het gebouw. Daarnaast moet dit hoofdstuk ook: - inzicht geven in de uitgangspunten van het asbestbeheersplan d.w.z. is het plan gebaseerd op een asbestinventarisatierapport én een risicobeoordeling conform NEN 2991 of anders - een overzicht (inclusief bijbehorende tekening) bevatten van de aanwezige asbestbronnen/asbestzones. Dit overzicht volgt uit het type A onderzoek van alle ruimtes met daarin alle: direct waarneembare asbestbronnen; type/soort asbesthoudende producten; asbestbesmet materiaal of; asbestbesmette constructieonderdelen. Het Asbestinventarisatierapport (Type-A) geeft zowel een kwalitatief (type asbest, hechtgebonden/niet hechtgebonden) als een kwantitatief overzicht van de aangetroffen asbesthoudende materialen en een risicoclassificatie voor asbestverwijdering. Opm.1: De bijbehorende plattegrond opnemen in de bijlage van dit asbestbeheersplan. 10

11 2 Gebruiksbeperkende maatregelen De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. Dit hoofdstuk beschrijft de beperkingen en voorzorgsmaatregelen die noodzakelijk zijn om een gebouw met de daarbinnen vastgestelde asbestzones verantwoord te kunnen blijven gebruiken. Daarbij is onderscheid te maken in: - Algemene preventiemaatregelen; - Procedures voor het werken aan asbestbronnen dan wel in de ruimtes waarin asbest aanwezig is (hierna asbestzones genoemd).. Algemene preventiemaatregelen De algemene preventiemaatregelen zijn er in de eerste plaats op gericht te verhinderen dat de dagelijkse gebruikers (werknemers, huurders, leerlingen etc.) met asbestbevattende materialen in contact komen. De maatregelen moet passen bij de wijze waarop de het materiaal en ruimte wordt gebruikt en goed aansluiten op de belevingswereld van de gebruiker (volwassene of kind, werknemer of ouders). Allereerst wordt ervoor gezorgd dat alle personen die de preventiemaatregelen in acht moeten nemen worden geïnformeerd over de plaatsen waar asbest of asbesthoudende materialen aanwezig zijn. Zorg dat asbesthoudende materialen duidelijk herkenbaar zijn bijvoorbeeld door het materiaal te voorzien van het asbestetiket/sticker (zie voorbeeld hieronder in figuur 1). Een hulpmiddel daarbij is een instructieposter ophangen bij de ruimte met een asbestbron. Systeemplafonds kunnen het beste op een tekening worden gemarkeerd. Figuur 1: Markering van een leiding met het asbestetiket Alle betrokken personen worden geïnformeerd over handelingen die kunnen leiden tot blootstelling aan asbestvezels en de hieraan verbonden consequenties (bijvoorbeeld het niet mogen boren, zagen, schuren of anderszins mechanisch bewerken van het asbesthoudende materiaal, of het niet mogen betreden van bepaalde ruimten, het oplichten van tegels van een verlaagd plafond enz.). Wanneer er toch in ruimtes aan het asbesthoudende materiaal moet worden gewerkt, moet het plan passende preventiemaatregelen voorschrijven Indien dit praktisch mogelijks is wordt een asbestzone gemarkeerd door een asbestetiket samen met een eventueel een kleurmarkering die de grens aangeeft tussen de risicozone en 11

12 het gebied daarbuiten. De grenzen zijn vastgelegd in het asbestbeheersplan en zijn weergegeven op de plattegrond met een arcering of toelichting bij de ruimte. Andere voorbeelden kunnen zijn: - De ruimte boven alle systeemplafonds moet worden beschouwd als asbestzone en mag daarom niet worden aangeraakt. - Inbouwkasten / schachten die als asbestzone zijn aangegeven mogen niet worden geopend. - Luchtverplaatsing als gevolg van te veel beweging in de gangen (bijv. verhuizingen) moet worden voorkomen. - Reguliere schoonmaakwerkzaamheden mogen niet met droge toepassingen plaats vinden met uitzondering van het stofzuigen van vloerstoffering. Let op! Dat ook nieuwe personen (onderhoudsmensen of nieuwe gebruikers) vooraf aan zijn bezoek aan de ruimte of het gebouw geïnformeerd moet zijn. Procedures voor het werken aan asbestbronnen dan wel in de asbestzones In het plan moeten voorschriften staan voor technisch personeel dat de onderhoudswerkzaamheden en reparaties aan de asbesthoudende materialen of binnen de asbestzones gaat uitvoeren. Denk hierbij aan de eisen aan opleiding en deskundigheid van degene die werkzaamheden uitvoert, op welke wijze verspreiding van asbestvezels naar de omgeving wordt voorkomen en welke beschermingsmiddelen hij moet gebruiken. 12

13 Hierbij dient onderscheid te worden gemaakt tussen: - urgente scenario s (bijv. lekkages, reparatie van CV-installatie); - niet-urgente scenario s (bijv. vervangen tl-buis, regulier onderhoud CV, verplaatsen van systeemwand of vervanging van het dak). Voor het vaststellen van de urgente scenario s moet vooral stil worden gestaan bij bedrijfsof organisatiekritische processen in relatie tot voorzieningen voor: energie, gas, data, water, proceskoeling etc. Scenario s die te maken hebben met calamiteiten moeten in de paragraaf Noodplan/calamiteitenregeling aan de orde komen. Afhankelijk van de omvang van de asbestzones en de hoeveelheid aanwezige asbestbronnen kan het asbestbeheersplan de invoering van een geformaliseerd systeem aanbevelen. Dit kan bijvoorbeeld door het opstellen van uitgebreide procedures en deze op te nemen als onderdeel van een bestaand kwaliteitssysteem. - Er wordt een lijst van onderhoud en reparatiewerkzaamheden aangelegd waarbij er een risico op blootstelling aan asbest bestaat. Deze werkzaamheden worden eventueel onderverdeeld in type werkzaamheden (bijvoorbeeld: werken aan asbestcement, onderhoud CV installatie, werken aan isolatie rond verwarmingsleidingen). - Voor elk van de beschreven type werkzaamheden worden duidelijke en heldere procedures ontwikkeld, waarin de toe te passen preventiemaatregelen verwerkt zijn en o.a. de volgende punten aan bod komen: het toepassingsgebied; de organisatorische maatregelen (o.a. wie /welk bedrijf mag het werk uitvoeren), voorbereiding van het werkzaamheden (welke gereedschappen, welke persoonlijke beschermingsmiddelen zijn vereist, afbakening van de werkzone, is asbestinventarisatie noodzakelijk en is een vergunning vereist...), de eigenlijke uitvoering van het werk; de schoonmaak na de werkzaamheden; hoe om te gaan met afvalstoffen. Het onderhoudspersoneel dat in de directe nabijheid van asbesthoudende materialen werkzaamheden uitvoert, moet vooraf instructies ontvangen om blootstelling en besmetting van de omgeving te voorkomen. De manier waarop betrokkenen worden geïnformeerd en wie daarvoor verantwoordelijk is, wordt vastgelegd in het hoofdstuk 4. Communicatie. 13

14 3 Monitoring De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. De werkomgeving in een gebouw met asbestzones en/of asbestbronnen moet periodiek worden gecontroleerd op verandering van de staat waarin het asbesthoudende materiaal verkeerd bijvoorbeeld door wijziging van gebruik, beschadiging, of onder invloed van andere externe factoren. Het gaat in eerste instantie om een visuele controle die bestaat uit: - Het vaststellen of de markering met asbeststickers nog aanwezig is; - Het beoordelen of het asbesthoudende materiaal niet beschadigd is; - Het beoordelen of eventueel aangebrachte materialen om het asbesthoudend materiaal af te schermen nog intact zijn. Ten minste om het jaar moet door middel van een visuele inspectie de toestand van de asbestbron of het asbesthoudend materiaal beoordeeld worden. Bij deze gelegenheid kunnen zich twee gevallen voordoen: 1. De materialen verkeren in goede staat, ze zijn niet beschadigd, het is zeer onwaarschijnlijk dat ze beschadigd kunnen worden, en gebruikers komen niet in contact met het materiaal. Daarom kunnen in normale omstandigheden geen asbestvezels vrijkomen en in de lucht verspreid worden. In dit geval volstaan algemene preventiemaatregelen (zie hoofdstuk 2, Gebruiksbeperkende maatregelen). 2. De materialen verkeren in ofwel slechte staat, ze zijn verweerd, ofwel kunnen ze beschadigd worden (al dan niet door werkzaamheden die eventueel worden uitgevoerd). Er bestaat een niet verwaarloosbaar risico dat er vezels zullen vrijkomen. In dit geval zijn op korte of middellange termijn aanvullende maatregelen noodzakelijk. De keuze van de meest geschikte maatregel (inkapseling, fixatie, onderhoud, herstellen of verwijderen) hangt af van de omvang van de risico s. Iedere situatie is uniek en er bestaat geen formule die voor elk geval een optimale oplossing biedt. De keuze behoort tot het domein van de experts, en het is wenselijk er een beroep op te doen. Een aanvullende inventarisatie is nodig om de nieuwe toestand te bepalen. Een voorbeeld: - Als tijdens een visuele inspectie beschadiging van asbesthoudend materiaal is geconstateerd, is dit aanleiding tot het opnieuw laten uitvoeren van een nader onderzoek en beoordelen van de risico s voor die asbestbron. Afhankelijk van de omvang wordt de ruimte (tijdelijk)afgesloten tot het moment dat is vastgesteld dat de ruimte veilig voor de normale gebruikers te gebruiken is. Om nieuwe schade te voorkomen worden de gebruikers geïnformeerd over de beperkingen en preventieve maatregelen die horen bij het gebruik van de ruimte. Ook wordt opnieuw de afweging gemaakt of verwijderen van de asbestbron nodig is. Bijvoorbeeld omdat het risico dat het materiaal opnieuw beschadigd wordt groot is met het gevolg dat mensen opnieuw blootgesteld worden aan asbestvezels. 14

15 Daarnaast kan voor bepaalde situaties het periodiek uitvoeren van onderzoek naar de aanwezigheid van asbestvezels (stof- en luchtonderzoek) nodig zijn.dit is ter beoordeling van een asbestdeskundige Het asbestbeheersplan moet de inspectie en eventuele meetfrequentie beschrijven. Daarin moet staan aan welke eisen de personen die de visuele inspecties en metingen uitvoeren moeten voldoen. Ook moet worden ingegaan op hoe de eigenaar/beheerder van het gebouw met de resultaten moet omgaan en welke vervolg acties hij binnen welke termijn onderneemt. Ook moet het beheerplan omschrijven wie de controles mag uitvoeren en aan welke eisen betreffende persoon moet voldoen. Ook een beschrijving van de frequentie waarbij de eigenaar zelf controleert en de frequentie waarbij deskundige controleert vormt onderdeel van dit hoofdstuk. 15

16 4 Communicatie De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. Het plan moet helder beschrijven hoe alle gebruikers van het gebouw worden geïnformeerd. Indien dit van belang is moet in het plan ook staan hoe de informatievoorziening naar de omgeving van het schoolgebouw moet plaatsvinden. De procedures omvatten in ieder geval de volgende zaken: - Alle gebruikersgroepen en dienstverleners binnen de school moeten volledig op de hoogte te worden gesteld over de gebruiksbeperkende maatregelen. - Bij asbestcalamiteiten worden alle medewerkers door het crisisteam geïnformeerd. - Werkzaamheden in relatie tot het asbestbeheer moeten bij voorkeur worden gecoördineerd door een speciaal daarvoor aangewezen medewerker. Een en ander wordt vastgelegd in een verblijfsregistratie. - De schooldirectie van de school moeten periodiek worden ingelicht over werkzaamheden, beheersmaatregelen en onderzoeksresultaten in relatie tot de aanwezigheid van asbest in de alle gebouwen. - Breng de preventieve maatregelen en de reden waarom deze maatregelen nodig zijn minimaal 1x per jaar opnieuw onder de aandacht van de gebruikers van het gebouw zodat zij zich hiervan bewust zijn, bijvoorbeeld tijdens een periodiek werkoverleg. Wees helder over de risico s die personen (onbewust) lopen bij onzorgvuldig handelen. Kies voor een natuurlijk moment waarop gebruikers in de ruimte bepaalde activiteiten ondernemen (zoals de voorjaarsschoonmaak door de ouders of het ophangen van kerstversiering). Sluit aan op de denkwereld van de gebruiker en geef praktische oplossingen/handvatten. - In voorkomende gevallen moet bij bijzondere ontwikkelingen, (zoals asbestbesmetting door beschadiging) de directie/het bestuur maar ook de Arbeidsinspectie én de gemeente bouwtoezicht direct worden geïnformeerd. - Registreer de personen die gedurende een bepaalde periode in de met asbestbesmette ruimte aan asbestvezels hebben bloot gestaan. - Sluit de besmette ruimten volledig af (bijvoorbeeld met tape en/of folie) en plaats op de toegang tot asbestbesmette ruimtes waarschuwingstekens en/of toegangsverboden. - Het asbestbeheersplan moet algemeen beschikbaar zijn voor zowel medewerkers als derden. - Het asbestbeheersplan, de resultaten van de periodieke inspecties en registratie van personen moet op een centrale plaats in het gebouw worden bewaard. 16

17 5 Noodplan/Calamiteitenregeling De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. In een noodplan worden maatregelen beschreven om na een ongeluk of een brand de verspreiding van asbest zoveel mogelijk te beperken. In dit hoofdstuk moeten concrete acties staan over hoe te handelen in een geval dat er een redelijk vermoeden is dat asbestvezels vrij zijn gekomen in de omgeving. Hierbij kan onder meer aandacht worden besteed aan - de communicatie met bewoners of gebruikers, - aan afspraken met de eigen technische dienst, saneringsbedrijven of onderhoudsfirma s en - aan de beschikbaarheid van de asbestinventaris voor de brandweer. - Voor dit alles worden de bevoegdheden en de verantwoordelijkheden vastgelegd. Indien bij een calamiteit de situatie ontstaat dat er verspreiding vanuit een asbestbron kan plaatsvinden, moet de ruimte zo snel mogelijk moeten worden geïsoleerd om blootstelling van medewerkers en de omgeving te voorkomen.. Hiervoor dient het plan te beschrijven: - Dat een asbestinventarisatie noodzakelijk is om de aard en de omvang van de besmetting vast te stellen. En dat aan de hand van de inventarisatie en eventueel nader onderzoek volgens NEN 2991 de benodigde maatregelen worden vastgesteld. - Wie geïnformeerd worden op het moment dat een besluit tot evacuatie/vervolg actie genomen is en hoe de communicatie moet plaatsvinden en welke acties in dat kader, door wie worden uitgevoerd. 17

18 6 Registraties De tekst hieronder is richtinggevend en dient alleen als toelichting op de mogelijke inhoud van het hoofdstuk. De daadwerkelijk invulling van het hoofdstuk is afhankelijk van de situatie. Registratie van de werkzaamheden Werkzaamheden binnen asbestzones en aan asbestbronnen mogen alleen plaats vinden onder toezicht en verantwoordelijkheid van de daartoe aangewezen persoon. Deze persoon beheert ook de registratie en archivering van werkvergunningen, omgevingsvergunningen voor sloop en de schriftelijke eindbeoordeling van de werkplek na asbestverwijdering die in het kader hiervan worden verstrekt. Hierbij dient eveneens te worden voorzien in de verblijfsregistratie van de medewerkers die de asbestzones betreden of onbewust een met asbestbesmette ruimte hebben bezocht (incident). Dit hoofdstuk van het asbestbeheersplan moet concreet beschrijven wie verantwoordelijk is voor de registratie en hoe dat moet gebeuren. Medische keuring Werknemers die arbeid verrichten waarbij gevaar aan blootstelling aan asbeststof bestaat (bijv. medewerkers technisch beheer die een asbestzone moeten betreden), moeten in overleg met de arbodienst periodiek een medische keuring ondergaan. De werkgever dient een registratie van de medische keuring van de werknemers en de planning van de vervolgkeuringen nauwkeurig bij te houden. Registratie van inspectieresultaten. Het beheerplan moet duidelijk besschrijven hoe de registratie van de inspectieresultaten moet plaatsvinden en wie daarvoor verantwoordelijk is. De resultaten van alle (periodieke) inspecties van de asbesthoudende materialen dienen te worden geregistreerd. Indien speciale inspectieformulieren worden gebruikt moeten deze als bijlage aan het beheerplan toegevoegd. De registratie moet zo volledig mogelijk zijn en alle waarnemingen moeten worden vastgelegd. In de registratie moet duidelijk staan waarop en welke bron worden/zijn gecontroleerd. Alle afwijkingen moeten beargumenteerd worden. Bijvoorbeeld waarom minder of meer meetpunten zijn genomen of waarom een andere bepalingsmethode is gebruikt. 18

19 Bijlagen De bijlagen kunnen bestaan uit: - Tekeningen van het gebouw met daarop aangegeven de asbestzones - Voorbeeldformulieren (inspectie, registratie etc.) - Schema s van verschillende werkprocedures - Informatiekaarten etc. 19

20 VOORBEELD Elementen voor een offerte verzoek Asbestinventarisatie inclusief risicobeoordeling nietsloopsituatie Geachte heer/mevrouw, Hiermee nodig ik u uit mij geheel vrijblijvend een offerte uit te brengen op basis van de bepalingen in deze brief voor het uitvoeren van de volgende werkzaamheden: 1. Korte omschrijving van het werk: (School-)gebouwomschrijving: Schoolgebouwnummers: Overige gebouwen: Algemene kenmerken: Aard werkzaamheden: Adres, Postcode Plaats: Datum start werkzaamheden: Datum gereed gebouwnummer> volgens de bijgevoegde lijst te inventariseren schoolgebouwen Volgens bijgevoegde lijst "te inventariseren gebouwen" Asbestinventarisaties Het opstellen en leveren van een volledig asbestinventarisatierapport type A, conform de SC-540, en de in bijlage opgenomen aanvullende eisen. De taken, die uitgevoerd moeten worden staan in detail beschreven in de bijgevoegde omschrijving werkzaamheden en taakbeschrijving (bijlage I). Zie de bijgevoegde lijst te inventariseren (school-)gebouwen Datum. of Door u op te geven, rekening houdend met een aanvang op een zo kort mogelijke termijn. Datum. of Door u op te geven 2 Offerte en voorwaarden Uw gespecificeerde offerte dient de onderzoekskosten met gedetailleerde onderbouwing te bevatten. Uw offerte dient uiterlijk xxx in mijn bezit te zijn. De opdrachtgever kent geen vergoeding toe voor de kosten van het maken van uw offerte. Uw offerte moet geldigheidsperiode hebben van xxx dagen na dagtekening. De uiteindelijke opdracht zal op basis van een vast bedrag worden gecontracteerd. Tariefwijzigingen en indexeringen zijn tijdens een opgedragen fase niet verrekenbaar. Voor de verrekening van de bijkomende kosten, wordt een vast bedrag afgesproken. Dit bedrag dient u op te nemen in uw offerte. Tevens dient u op te geven: uurtarieven van onderzoekers en/of medewerkers. de verrekenprijzen van materiaalmonsters. Daarnaast wordt u verzocht een overzicht van verrekenprijzen te leveren voor: door uw bedrijf eventueel te verrichten werkzaamheden op het gebied van de voorlichting aan anderen dan de opdrachtgever omtrent de aanwezigheid van asbest en het eventueel begeleiden van de saneringsmaatregelen; eventueel te nemen stripmonsters en luchtmonsters op basis van lichtmicroscopie respectievelijk scanning elektronenmicroscopie (sem en em). Op de uiteindelijke opdracht zijn van toepassing <regeling algemene voorwaarden gemeente Purmerend>. Uw algemene voorwaarden of andere voorwaarden waarnaar in uw offerte wordt verwezen, zijn uitdrukkelijk van toepassing uitgesloten. 20

21 Ik verzoek u in uw offerte expliciet te vermelden dat u kennis heeft genomen van de (<regeling algemene voorwaarden gemeente Purmerend>) en akkoord gaat met de in deze brief en in daarbij behorende bijlagen gestelde voorwaarden. 3 Betaling De betaling van de opdrachtsom geschiedt in één termijn. Bij afronding van de werkzaamheden zal na goedkeuring door Opdrachtgever de opdrachtsom worden betaald. 4 Bijzonderheden Regelen van toegang <indien van toepassing> 5 Contactpersoon Namens de opdrachtgever zal de heer/mevrouw nader invullen van de Afdeling Stadsbeheer optreden als contactpersoon. U kunt hem bereiken onder het telefoonnummer xxxx /06 xxxx. 6. Indienen offerte Indien ik binnen xxx na dagtekening van dit schrijven geen schriftelijk tegenbericht van u heb ontvangen, ga ik er vanuit dat ik uw offerte uiterlijk voor de datum van xxxx tegemoet kan zien. Hoogachtend, <ondertekening> 21

22 Bijlage 1 Omschrijving werkzaamheden en taakbeschrijving voor de uitnodiging tot het uitbrengen van een offerte voor het maken en leveren van asbestinventarisatie rapport type A conform SC-540 aangevuld met een deskundige risicobeoordeling en rapportage van de aanwezig asbestbronnen (NEN 2991). Schoolgebouw: xxxx Gebouwfunctie: Kantoorgebouwen en schoolgebouwen volgens bijgevoegde lijst Adres: zie bijgevoegde lijst Plaats: zie bijgevoegde lijst Omvang: zie bijgevoegde lijst Bouwjaren: zie bijgevoegde lijst Inleiding Voor de schoolgebouwnummers en overige gegevens zie bijlage 2, lijst van de te inventariseren schoolgebouwen. De hierna te noemen punten zijn aandachtspunten waaraan de asbestinventarisatie moet voldoen. 1. Inventarisatie - Een gedetailleerd onderzoek naar aanwezigheid van asbest of asbesthoudende materialen. Hierbij is inbegrepen de inventarisatie van de aanwezigheid van asbest in luchtbehandelingsystemen en overige installaties, transportmiddelen en inventaris. - De gedetailleerde asbestinventarisatie betreft alle ruimten (inclusief zolders, kruipruimten schachten, daken, speelplaats etc.). Bij schoolgebouwen die door de school worden gehuurd, worden alle ruimten geïnventariseerd die de school gebruikt. Tevens worden geïnventariseerd de ruimten die niet worden gehuurd, maar waar de gebruikers toegang hebben. Bijvoorbeeld; centrale hal, fietsenstalling, parkeerkelder etc. alsmede de installaties genoemd in art Beoordeling van de aanwezige asbestbronnen passend bij de lokatie en type gebruikers volgens de systematiek in NEN 2991:2005 en bijgevoegd beoordelingsformulier 2. Rapportage - Een volledige rapportage van het totale onderzoek en de resultaten. Deze omvat ondermeer: o Voldoet aan de eisen voor een type A rapportage ten behoeve van sloop zoals bepaald in SC 540/2008 met informatie voor de nietsloopsituatie. o Ingevuld voorblad Asbestinventarisatierapport (bijlage 3) o Een beschrijving en weergave met foto's en op tekening van de plaats met asbest of asbesthoudende elementen. Ook locaties met besmettingen van asbeststof en asbestresten moeten worden vermeld en weergegeven met foto`s en op tekening. o Hoeveelheid aangetroffen asbest of asbesthoudend materiaal gespecificeerd per asbestbron in het asbestinventarisatierapport vermelden (uitgedrukt in m3, m2, m, kg). o Het bepalen van de soort(en) asbest door het nemen en latenanalyseren van monsters. o o Het vaststellen van de conditie van het asbest of asbesthoudend materiaal. Een risicobeoordeling per aanwezige asbestbron waarbij aangegeven wordt of, en welke maatregelen te nemen, de saneringsurgentie en de beperkende maatregelen voor gebruikers en de frequentie van de periodieke controle als 22

23 o o verwijderen niet direct vereist is. Gebruik indien beschikbaar beoordelingsformulier risico-inventarisatie asbestbron in Scholen (bijlage 4) in geval dat destructief onderzoek nodig is, de plekken waar men asbesthoudend materiaal verwacht Een kostenraming gespecificeerd per asbestbron: voor de uitvoering van eventuele noodzakelijke maatregelen en het saneren van de asbestbron bij sloop of verbouw van het schoolgebouw <optioneel>. 3. Monsterneming - Bij de offerte moet rekening gehouden worden met een aantal materiaal monsters. Meer of minder monsters worden verrekend op basis van de aangegeven verrekenprijs per monster. a. Voorafgaand aan het nemen van materiaal, strip- en luchtmonsters moet een plan met kostenopgaaf van de te nemen monsters ter goedkeuring bij de opdrachtgever worden ingediend. b. Alle genomen monsters vermelden, omschrijven in het rapport en locatie aangeven op tekeningen en op foto s. c. Het laboratoriumonderzoek dient te worden uitgevoerd door een door de RvA geaccrediteerd laboratorium voor asbestonderzoek. <geadviseerde optie> De keuze van het laboratorium moet door de opdrachtgever worden goedgekeurd. De opdrachtgever mag zonder opgaaf van reden vragen een ander laboratorium voor te dragen om de werkzaamheden uit te voeren. 4. Verdere eisen - Het coördineren van alle werkzaamheden en activiteiten die nodig zijn voor het maken van het rapport. Zoals maken van afspraken voor het uitvoeren van het deskresearch en historisch onderzoek, het maken van afspraken met de gebruikers voor het onderzoek op locatie etc. behoren tot de taken van het inventarisatiebedrijf. - De gebruikers van het schoolgebouw dienen tijdig te worden geïnformeerd over het uit te voeren onderzoek. Onderzoek waarbij de onderzoeker gebruik maakt van persoonlijke beschermingsmiddelen of andere beschermingsmiddelen, dient buiten schooltijd te gebeuren. - Tijdens het onderzoek dienen afdoende maatregelen te worden genomen ter bescherming van de veiligheid van de gebruikers van het schoolgebouw. - Wanneer het resultaat aanleiding geeft om een uitgebreide risicobeoordeling met monstername (kleefmonsters, luchtmonsters etc.) conform NEN 2991 te adviseren, ontvangt de opdrachtgever een gespecifieerde kostenraming van deze werkzaamheden. De aanvullende werkzaamheden starten na ontvangst van de opdrachtbevestiging. - De opdrachtgever beoordeelt het rapport op volledigheid. In geval dat het rapport niet volledig is wordt u gevraagd het rapport aan te vullen, zonder dat aanvullende kosten in rekening worden gebracht. - Wanneer bij het uitvoeren van de inventarisatie situaties worden aangetroffen die een direct gevaar zijn voor personen en of het milieu dient terstond de opdrachtgever te worden geïnformeerd. Zonder toestemming van de opdrachtgever mogen geen maatregelen worden genomen of informatie aan anderen worden verstrekt. De volgende stukken behorend bij deze aanvraag: Voorblad Asbestinventarisatierapport (bijlage 3) Beoordelingsformulier risicoinventarisatie asbestbronnen (bijlage 4) De situatietekeningen en plattegrondtekeningen. 23

24 24

25 25

26 Bijlage 4: Beoordelingsformulier risicoinventarisatie asbestbron in gemeentelijke gebouwen. (nog niet beschikbaar) 26