Esthetische tandheelkunde casuïstiek en tips

Transcriptie

1 Esthetische tandheelkunde casuïstiek en tips

2

3 Esthetische tandheelkunde casuïstiek en tips Hans Beekmans Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010

4 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j o het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 887 Ontwerp omslag: A-Graphic Design, Apeldoorn Automatische opmaak: Pre Press Media Groep, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

5 Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 10 gouden tips 10 Deel 1 Composiet 11 1 Miris 2 composiet 13 Casus 1.1 Bertram (afb ) 15 Casus 1.2 Henk (afb ) 17 Casus 1.3 Erik (afb ) 18 Casus 1.4 Janis (afb ) 19 Testcasus: kunststof voor een tijdelijke brug 20 2 Composietfacings 21 Casus 2.1 Hetty (afb ) 22 Casus 2.2 Juliëtte (afb ) 23 Casus 2.3 Jannie (afb ) 24 Casus 2.4 Ashton (afb ) 25 Casus 2.5 Jeanine (afb ) 26 Casus 2.6 Edwin (afb ) 27 Casus 2.7 Karin (afb ) 28 Casus 2.8 Elsbeth (afb ) 29 3 Contouren met composiet 31 Tips 37 4 De vestibulaire vulling 39 Casus 4.1 Marjolein (afb ) 40 5 De dorsale composietvulling 47 De methode 48 Deel 2 Kronen, bruggen en inlays 55 6 Voorspelbare kroonranden 57 Kois 57 Kopp 59 Mijn methode 61 7 Pontic design voor frontbruggen 65 Ovate pontic 65 Uitgebouwde dummy 65 Casus 7.1 Jacqueline (afb ) 66 Casus 7.2 Henry (afb ) 71 Casus 7.3 Tineke (afb ) 72 8 De rehabilitatie 75 Casus 8.1 Ronald (afb ) 76

6 9 22 karaats onlays 83 Casus 9.1 Frances (afb ) Porseleinen inlays 87 Casus 10.1 (afb ) Een onopvallende tweelingbroer 93 Casus 11.1 Jennifer (afb ) 94 Casus 11.2 Jennifer, vervolg (afb ) 95 Casus 11.3 Jennifer, vervolg (afb ) De kunststof kroon 101 Casus 12.1 Gerard (afb ) 102 Casus 12.2 Gemma (afb ) 105 Casus 12.3 Chantal (afb ) 106 Casus 12.4 Bernice (afb ) 107 Deel 3 Porseleinen facings Porseleinen facings 111 Casus 13.1 Karin (afb ) 112 Casus 13.2 Bert (afb ) 115 Casus 13.3 Ruth (afb ) Facings à la Magne & Magne 121 Casus 14.1 Inge (afb ) Facings op vuurvaste stompen 129 Casus 15.1 Anneke (afb ) 130 Deel 4 Implantaten Een ontbrekende voortand en te weinig bot, kan het ook in één behandeling? 137 Casus 16.1 Mevrouw Van Haeringen (afb ) 138 Casus 16.2 Meneer De Hondt (afb ) 140 Casus 16.3 Meneer Berendsen (afb ) Implantaten en tandtechniek 145 Casus 17.1 Ernst (afb ) 146 Casus 17.2 Johan (afb ) 149 Casus 17.3 Edwin (afb ) 150 Casus 17.4 Alfons (afb ) 151 Casus 17.5 Mia (afb ) De sinuslift Zirkoniumoxide implantaten 161 Casus 19.1 Richard (afb ) 162 Casus 19.2 Toine (afb ) 165 Deel 5 Orthodontie Orthodontische problemen bij volwasssen: een esthetische aanpak 171 Casus 20.1 Georgina (afb ) 172

7 Deel 6 Tandtechniek De master ceramist 179 Casus 21.1 (afb ) 180 Casus 21.2 (afb ) 181 Casus 21.3 (afb ) 182 Casus 21.4 (afb ) 184 Casus 21.5 (afb ) Roze porselein 187 Casus 22.1 Emma (afb ) 188 Casus 22.2 Dagmar (afb ) 189 Casus 22.3 Sabine (afb ) 190 Casus 22.4 Beatrice (afb ) 190 Casus 22.5 Albert (afb ) Tools in de esthetische tandheelkunde 195 Casus 23.1 Black holes (afb ) 196 Casus 23.2 Set-up van was (afb ) 197 Casus 23.3 Kroonvorm (afb ) 198 Casus 23.4 Gipsmodellen (afb ) 201 Casus 23.5 Roze porselein (afb ) 202 Casus 23.6 Bijzondere tools (afb ) 203 Deel 7 Endodontie De opbouw van endodontisch behandelde frontelementen met behulp van glasfiberstiften 207 Casus 24.1 (afb ) 208 Casus 24.2 Antoinette (afb ) 213 Register 215

8 Voorwoord In dit boek treft de lezer een kleine twintig gedetailleerd uitgewerkte en rijk geïllustreerde tandheelkundige behandelingen aan, waarbij de nadruk ligt op de esthetiek. Daarmee bedoel ik dat de schoonheid en de precisie van het uiteindelijke resultaat vooropstaan, zaken overigens die in mijn ogen onlosmakelijk verbonden zijn met de gezondheid van de mond en die van het gebit in het bijzonder, keiharde voorwaarden voor tegelijk fraaie en duurzame restauraties. Ik hoop dat deze verzameling artikelen, die eerder zijn verschenen in het tijdschrift Tandartspraktijk waarin ik problemen behandel uiteenlopend van voorspelbare kroonranden tot het gebruik van roze porselein voor menig tandarts niet alleen als een praktische handleiding kan dienen, maar hem ook de ogen kan openen voor het scala aan mogelijkheden binnen de esthetische tandheelkunde. Met de modernste technieken kan steeds meer en uiteraard komen ook die technieken in dit boek uitgebreid aan bod. 1 Zelf was ik al jong gegrepen door wat de tandheelkunde vermag, voornamelijk omdat onze familie een goede én aardige tandarts had getroffen, die het behoud van het natuurlijke gebit vooropstelde en dingen ook graag uitlegde aan de patiënt die daar interesse voor toonde, zelfs aan het jongetje dat ik indertijd nog was. Tijdens de studie nam mijn interesse voor het vak alleen nog maar toe, deels dankzij inspirerende docenten. Ik merkte ook dat je mensen werkelijk ergens mee kon helpen, zeker als je je best voor ze deed, op een terrein waar ze zich erg kwetsbaar konden 1 De auteur heeft financieel of anderszins geen betrokkenheid bij de leveranciers of producenten van de in dit boek besproken producten. voelen. Dat deed me goed, en dat doet me nog altijd goed. Na mijn studie, inmiddels was ik zelf tandarts, kwamen er nieuwe leermeesters, die tanden zó konden herstellen dat ze nauwelijks nog van natuurlijke elementen te onderscheiden waren. Een van hen was mijn professor L.V. Arnold, wiens praktijk ik mocht overnemen, een man die zijn tijd ver vooruit was, net zoals zijn broer Theo. Iemand als Jan Pameijer en andere Utrechtse tandkunstenaars hebben van de broers Arnold geleerd. Al tijdens mijn studie stonden de Californische tandartsen in hoog aanzien, later kwamen daar de Zwitsers bij, zoals de professoren Schärer en Belser. Ook gingen tandtechnici een steeds belangrijker en nadrukkelijker rol spelen, en kregen ze de waardering die hun toekwam. Ze bleken perfecte replica s van natuurlijke elementen te kunnen maken. Ik denk hierbij aan mannen als Willi Geller, Klaus Mutterthies en Michel Magne. Naar hen kijken als zij aan het werk zijn, of alleen al naar hen luisteren als zij het over het vak hebben, is een groot genoegen, omdat ze je altijd weer weten te inspireren. Zonder me op één lijn met deze leermeesters te willen stellen, hoop ik met dit boek toch door te geven wat ik van hen heb geleerd. Ik hoop de verschillende behandelmethoden zo precies te hebben opgeschreven dat ze slechts navolging behoeven om tot dezelfde resultaten te komen. Ik hoop ook iets van de inspiratie waar ikzelf zoveel baat bij heb gehad door te geven. Het is niet altijd een makkelijk vak, de esthetische tandheelkunde, maar wel een vak dat ons bijna letterlijk tegemoet lacht, een mooie, integere tak van de tandheelkunde waarvan de mogelijkheden door patiënten, zo merk ik dagelijks in mijn praktijk, hogelijk worden gewaardeerd. En daar is het ons uiteindelijk toch om te doen. Hans Beekmans

9 Inleiding esthetische tandheelkunde: een attitude Gezien de uiteenlopende opvattingen over esthetische tandheelkunde en wat dat nu eigenlijk is of inhoudt, kan het geen kwaad nader te preciseren wat ik er zelf onder versta, waarbij ik niet uitsluit dat, met het toenemen van de technische mogelijkheden, mijn eigen opvattingen daarover weer zullen veranderen. Maar voorlopig houd ik de volgende, tegelijk hoogst persoonlijke en betrekkelijk eenvoudige definitie aan. Onder esthetische tandheelkunde versta ik de tandheelkunde die zich bezighoudt met het herstel en/ of in stand houden van het natuurlijke gebit, op een zo natuurlijk mogelijke wijze. Dat begint dus al bij een kleine composietvulling: kleur, vorm en oppervlak daarvan zijn alle bepalend voor zowel het natuurlijk aanzicht als het natuurlijk functioneren van het gebit. Anders gezegd: binnen de esthetische tandheelkunde is het de uitdaging een zo onzichtbaar mogelijke vulling te maken, waarvan de patiënt (bij het kauwen of spreken) niets merkt: ook occlusie en articulatie dienen natuurlijk te zijn. Uiteraard geldt dat ook voor een kroon of inlay of meer uitgebreide restauraties. De techniek schiet ons hier meer en meer te hulp: met moderne porseleinsoorten bijvoorbeeld zijn de eigenschappen van dentine en glazuur zo dicht te benaderen dat het werkelijk een natuurlijk herstel geeft, mits met deze materialen deskundig wordt omgegaan. Bij esthetische tandheelkunde hoort dus ook: op de hoogte zijn van de modernste technieken. En zo komen we uit bij de definitie die mijn uiteindelijke voorkeur heeft: esthetische tand- heelkunde is een houding, een attitude tegenover de patiënt en zijn gebit. Het vak is zo breed dat deze definitie mij gerechtvaardigd lijkt, want van een specialisatie kun je eigenlijk niet meer spreken. De esthetische tandarts streeft naar een perfect functionerend, gaaf en gezond gebit mét de patiënt, wiens belang vooropstaat. Kinderen hebben zijn speciale zorg, want bij hen valt preventief de meeste eer te behalen. De mondhygiëniste is zijn beste vriendin. Zichzelf overbodig maken, overbodig zijn dat is het uiteindelijke doel. Die attitude staat lijnrecht tegenover wat je een van de valkuilen van het vak zou kunnen noemen, zeker met het voortschrijden van de techniek: te ver gaan in de behandeling, om dingen nóg mooier te maken, en daardoor nodeloos gebitselementen beschadigen, denk aan het afslijpen van tanden om er schildjes op te plaatsen. Het valt niet altijd mee om sommige patiënten af te remmen in de behoefte aan witter, ten koste van glazuur, tandbeen, tandvlees en soms zelfs kaakbot en pulpa s. Hier moet iedere specialist zijn eigen afweging maken. Maar een goede leidraad lijkt mij nog altijd te zijn het eeuwenoude: wat u niet wilt dat u geschiedt... Ik hoop om bovenstaande redenen dat dit boek meer kan zijn dan een praktische handleiding om te komen tot bevredigende resultaten; ik hoop dat achter de instructie ook iets van de geschetste attitude doorschemert, laten we het een zekere inspiratie noemen. Als die er is, komt de rest vanzelf in orde.

10 10 gouden tips 1. Esthetische tandheelkunde heeft als voornaamste doel het gebit te behouden in een zo gezond mogelijke conditie. Elk trauma dat tijdens een esthetische behandeling onnodig door de dentale professional veroorzaakt wordt, is een aantasting van deze doelstelling. 2. Composiet en porselein zijn twee totaal verschillende materialen. Probeer objectief de voor- en nadelen van beide materialen te beoordelen. Houd er rekening mee dat het tijd kost om met nieuwe materialen te leren omgaan. 3. Elke tand met een pulpa leeft en is net zo kwetsbaar als koraal. Een temperatuurstijging van meer dan 10º die schade veroorzaakt, leidt tot een onherstelbare laesie. Deze kan een avitaal element tot gevolg hebben, een dichtgroeiende pulpa of zelfs een dode pulpa. 4. Gebruik zo vaak mogelijk rubberdam. Het werken zonder vocht verbetert de kwaliteit van restauraties namelijk enorm. Patiënten vinden het niet altijd prettig, maar ze krijgen er beslist iets voor terug. 5. Grote tandtechnische laboratoria zijn goed voor massaproductie. Het is beter om een persoonlijke relatie te ontwikkelen met een kleinschaliger tandtechnisch laboratorium. 6. Hydrocolloïd is het beste en betrouwbaarste afdrukmateriaal. 7. Een slechte occlusie werkt parodontale en endodontische problemen in de hand. 8. Dankzij doorzichtige brackets is de orthodontie veel toegankelijker geworden voor volwassenen. Veel handelingen waar glazuur en dentine voor moesten worden opgeofferd, zijn niet meer nodig. 9. De T-scan is een uitstekend instrument om occlusale problemen te verhelpen en te voorkomen. 10. Een tandheelkundige microscoop is tegenwoordig onontbeerlijk in de esthetische tandheelkunde.